Η αναβάθµιση των Apache της Αεροπορίας Στρατού

Η αναβάθµιση των Apache της Αεροπορίας Στρατού To Ανώτατο Στρατιωτικό Συµβούλιο σε συνεδρίασή του στις 26/08/2008 αποφάσισε να εισηγηθεί στην ηγεσία του ΥΕΘΑ την αναβάθµιση των 20 (πλέον 19 µετά το τραγικό δυστύχηµα) Επιθετικών Ελικοπτέρων (E/Π) AH-64A+ στο επίπεδο AH-64D στο διάστηµα 2010-2012. Παράλληλα συνεχίζεται η εκκρεµότητα της παραλαβής των νέων AH-64DHA από τον Ελληνικό Στρατό. Του Βασίλη Παπακώστα 68 π À ƒπ -º µƒ À ƒπ 2009 ANAXAITI H/INTERCEPTION

ƒ ƒπ ƒ À H I K F G H I J οποίων τα τρία θα ήταν της έκδοσης AH-64DHA Longbow µε το ραντάρ AN/APG-78 και την συσκευή AN/APR-48A RFI (Radio Frequency Interferometer) και οψιόν για τέσσερα επιπλέον εκ H των οποίων το ένα της έκδοσης AH-64D I Longbow. Τα ελικόπτερα K παραδόθηκαν µεν στο σύνολό τους στο διάστηµα Φεβρουαρίου- Μάιου 2007 αλλά παραµένουν στην Πάχη Μεγάρων σε κατάσταση αποθήκευσης, καθώς ο Ε.Σ. αρνείται να τα παραλάβει έως ότου επιλυθούν µία σειρά από τεχνικές δυσλειτουργίες. Η οριστική παραλαβή αναµένεται εντός του πρώτου τριµήνου του 2009 µε την ολοκλήρωση της 4ης κατά σειρά τροποποίησης της σύµβασης. Μία καλή ένδειξη για το σηµερινό κόστος πρόσκτησης του AH- Cooperation Agency) προς το Κογκρέσο για την απόκτηση 12 AH- 64D Block II µε κινητήρες T-700-GE-701D και αναβαθµισµένο F G σύστηµα H TADS/PNVS από την Σαουδική Αραβία. I Το δυνητικό κόστος περιλαµβάνει τέσσερα ραντάρ AN/APG-78, συσκευές J AN/APR-48A RFI και πλήρες σύστηµα αυτοπροστασίας που αποτελείται από: συσκευή RWR AN/APR-39A(V)4, παλµικό παρεµβολέα AN/ALQ-136(V)5, παρεµβολέα υπερύθρων AN/ALQ- 144C(V)3, συσκευή προειδοποίησης επερχοµένων βληµάτων (MWS Missile Warning System) AAR-57(V)3/5, συσκευή προειδοποίησης laser (LWS Laser Warning System) AN/AVR-2B και διανοµείς αεροφύλλων και φωτοβολίδων. Το δυνητικό ύψος των Θα πρέπει να υπενθυµίσουµε στους αναγνώστες της «Α» ότι στον εξοπλιστικό σχεδιασµό ΕΣΕΣ 2006-2015 εντύπωση είχε προκαλέσει η χαµηλή προτεραιότητα του ανωτέρω προγράµµατος αναβάθµισης. Το πρόγραµµα εκτιµώµενου ύψους 602,4 εκ. περιλαµβανόταν στο «µεγάλο» ΕΜΠΑΕ, αλλά η υλοποίηση είχε µετατεθεί σε µεταγενέστερο χρόνο. Τελικά κρίθηκε ότι η αναβάθµιση είναι απαραίτητη τόσο για επιχειρησιακούς λόγους όσο και σε σχέση µε την υποστήριξη των ελικοπτέρων, καθώς η έκδοση AH-64A δεν θα χρησιµοποιείται από τον Αµερικανικό Στρατό ή άλλους χρήστες στο εγγύς µέλλον. [ Η σύµβαση Η σύµβαση για την απόκτηση των νέων AH-64DHA υπογράφηκε στις 28/08/2003 και ήταν συνολικού ύψους 593,54 εκ. $. Αφορούσε την απόκτηση δώδεκα ελικοπτέρων AH-64DHA εκ των 64D δίνει η πρόσφατη ειδοποίηση (9ο/2008) της Υπηρεσίας Αµυντικής Ασφάλειας και Συνεργασίας (Defense Security ανωτέρω φθάνει τα 598 εκ. $. Ανάλογη ενηµέρωση της ανωτέρω υπηρεσίας του Οκτωβρίου 2008 που αφορά την απόκτηση 30 AH- 64D Block III από την Ταϊβάν και ανέρχεται σε 2,5 δις. $ (!) δεν είναι αντιπροσωπευτική καθώς αφορά την έκδοση Block III και περιλαµβάνει διαφορετική αναλογία AH-64D/AH-64D Longbow (17 Ε/Π εξοπλισµένα µε ραντάρ AN/APG-78 και AN/APR-48 RFI) καθώς και 1000 βλήµατα AGM-114L και 173 βλήµατα Stinger Block I. Συνεπώς το µέσο κόστος κτήσης ενός νέου AH-64D φθάνει περίπου τα 50 εκ. $ µε αναλογία AH-64D/AH-64D Longbow 2,25 ή 3 προς 1. Να σηµειωθεί ότι ο Αµερικανικός Στρατός χρησιµοποιεί «πυκνότερη διάταξη» καθώς ο κάθε Λόχος διαθέτει 3 Ε/Π AH- 64D Longbow και 5 Ε/Π AH-64D. Μία αντίστοιχη ειδοποίηση που ANAXAITI H/INTERCEPTION π À ƒπ -º µµƒ À ƒπ 2009 69

αφορά επίσης την Σαουδική Αραβία και πιο συγκεκριµένα την αναβάθµιση 12 AH-64A στο επίπεδο AH-64D φθάνει τα 400 εκ. $ (33 εκ. $ ανά µονάδα) χωρίς ωστόσο να προσδιορίζει τον αριθµό των υπό απόκτηση ραντάρ AN/APG-78 και του λοιπού εξοπλισµού. Είναι προφανές ότι το κόστος αναβάθµισης είναι υψηλό σε σχέση µε την απόκτηση νέων Ε/Π αλλά είναι απαραίτητο. Από το κονδύλι που έχει προϋπολογισθεί στο ΕΣΕΣ µπορεί να εξαχθεί το συµπέρασµα ότι ο Ε.Σ. ενδιαφέρεται για το πλήρες πακέτο αναβάθµισης που πιθανώς να περιλαµβάνει και νέο Σύστηµα Αυτοπροστασίας (Σ/Α). Τα ελληνικά AH-64DHA παραδόθηκαν το διάστηµα Φεβρουαρίου-Μαίου 2007 αλλά έκτοτε παραµένουν αποθηκευµένα στην Πάχη Μεγάρων [ Το AΗ-64D Οι σηµαντικότερες επεµβάσεις του προγράµµατος αναβάθµισης αφορούν τα ηλεκτρονικά του αεροσκάφους, την επίγνωση της τακτικής κατάστασης, την «φονικότητα» του, την αυξηµένη αξιοπιστία και την δυνατότητα συµµετοχής σε «δικτυοκεντρικές επιχειρήσεις». Η έκδοση AH-64D εµφανίζει διαθεσιµότητα 91% και σηµαντική µείωση των ωρών συντήρησης ανά ώρα πτήσης. Οι επιδόσεις του AH-64D µπορεί να είναι ελαφρά αναβαθµισµένες σε σχέση µε την έκδοση AH-64A χωρίς όµως να εντυπωσιάζουν. Αντίθετα η εγκατάσταση του ραντάρ AN/APG-78 στο ελικόπτερο AH-64D Longbow έχει ως αποτέλεσµα την µείωση των επιδόσεων του σε σχέση µε το AH-64D αλλά και το AH-64A λόγω της αεροδυναµικής επίδρασης του αλλά και του αυξηµένου βάρους. Στην περίπτωση του AH- 64D Longbow το βάρος του ελικοπτέρου επιβαρύνεται µε 260 κιλά που αφορά τον εξοπλισµό του FCR (Fire Control Radar) AN/APG-78. Η αύξηση του βάρους στην περίπτωση του AH-64D Longbow Block I και II επέβαλε την χρήση των βελτιωµένων κινητήρων T-700-701C µε µέγιστη ώση 1.940 shp για διάστηµα 2,5 λεπτών, 1890 shp για διάστη- µα 30 λεπτών και µέγιστη συνεχή ώση στους 1662 shp. Ωστόσο η έκδοση αυτή δεν είναι πλέον σε παραγωγή και έτσι στα Ε/Π Block III ή και τις νέες κατασκευές παλαιοτέρων εκδόσεων, χρησιµοποιείται η ενισχυµένη έκδοση T700-701D µε αυξηµένη ισχύ 1.994 shp για διάστηµα 30 λεπτών. Η έκδοση αυτή προορίζεται και για την αναβάθµιση των Ε/Π UH-60A/L στο επίπεδο UH-60M. Η έκδοση D είναι πανοµοιότυπη µε την C αλλά παρέχει µεγαλύτερη ισχύ και αξιοπιστία µε την διατήρηση των διαστάσεων και του βάρους στα ίδια επίπεδα. [ Τα όπλα και το ραντάρ Η οικογένεια AH-64 µπορεί να µεταφέρει έως και δεκαέξι βλήµατα Hellfire από τέσσερις εκτοξευτές M299 σε τέσσερις εξωτερικές θέσεις ανάρτησης. Πάντως θα πρέπει να σηµειωθεί ότι θεωρείται εξαιρετικά σπάνια η περίπτωση όπου το ελικόπτερο να κληθεί να επιχειρήσει µε οπλικό φορτίο 16 βληµάτων Hellfire. Πιθανότατα αυτό θα συµβεί στην περίπτωση που τα ελικόπτερα θα πρέπει να αντιµετωπίσουν µεγάλους 70 π À ƒπ -º µƒ À ƒπ 2009 ANAXAITI H/INTERCEPTION

ƒ ƒπ ƒ À µηχανοκίνητους σχηµατισµούς. Στην περίπτωση του AH-64D/AH-64D Longbow παρέχεται η δυνατότητα εκτόξευσης του βλήµατος AGM- 114L ή Longbow Hellfire το οποίο χάρις στον ενεργό αισθητήρα χιλιοστοµετρικού κύµατος και την ενδιάµεση καθοδήγηση µε χρήση INS, παρέχει (σε συνεργασία µε το ραντάρ Longbow) πλήρεις δυνατότητες βολής «Fire and Forget» έναντι του ηµιενεργού αισθητήρα laser των λοιπών εκδόσεων που εξασφάλιζαν υψηλή ακρίβεια αλλά και απεξάρτηση από την χρήση «καλωδίου» των παλαιότερων αντιαρµατικών βληµάτων όπως το TOW. Πρόκειται για βλήµα που έχει στηριχθεί στην έκδοση AGM-114K Hellfire II µε ελαφρά µεγαλύτερες διαστάσεις (σε περιστρεφόµενη κεραία που καλύπτει 360 ο και εκτελεί έρευνα, εντοπισµό, επισήµανση, κατηγοριοποίηση και προτεραιότητα εµπλοκής στόχων. Ιχνηλατεί έως και 256 στόχους κατά θέση, ταχύτητα και κατεύθυνση και καθορίζει 16 στόχους υψηλής προτεραιότητας. Παρέχει µέγιστη εµβέλεια 8 χλµ για κινούµενους στόχους και καλύπτει γεωγραφική έκταση 55Km2. H χρήση ανάλογων συχνοτήτων παρέχει µεν περιορισµένη εµβέλεια αλλά και εξαιρετικά καλή ανάλυση (δεν φθάνει πάντως τα επίπεδα του υπέρυθρου φάσµατος), χαµηλές απαιτήσεις ισχύος και καλύτερη διάδοση σήµατος σε δυσµενείς καιρικές συνθήκες που εξασφαλίζουν καλύτερες επιδόσεις σε σχέση µε το υπέρυθρο Ο Αµερικανικός Στρατός χρησιµοποιεί µικτή διάταξη σε κάθε λόχο ελικοπτέρων µε τρία AH-64D Longbow και πέντε AH-64D Το συνολικό φορτίο βληµάτων Hellfire που µπορεί να πάρει κάθε Apache ανέρχεται σε 16, το σύνηθες όµως φορτίο είναι οκτώ βλήµατα και δύο κάλαθοι ρουκετών παρένθεση τα στοιχεία για το AGM-114K): µήκος 178 cm (163), διάµετρος 18 cm (17,8), βάρος 49 kg (45,7). ιαθέτει τον ίδιο κινητήρα µε την έκδοση K και την ίδια γόµωση HEAT. Ο φάκελος εµπλοκής κυµαίνεται µεταξύ 0,5-8χλµ. Είναι χαρακτηριστικό των προθέσεων του Ε.Σ. ότι παρά την άφιξη των AH-64DHA δεν έχει ακόµη προβεί σε παραγγελία βληµάτων AGM-114L σε αναµονή της επιχειρησιακής παραλαβής τους. Έτσι η τελευταία παραγγελία του Οκτωβρίου του 2007 αφορά αριθµό βληµάτων AGM-114K1 HEAT και AGM-114M1 BF µε µοναδιαία γόµωση εκτόνωσης θραυσµάτων (µήκος 163 cm, διάµετρος 17,88 cm, βάρος 48,2 kg). Η έκδοση M1 θα χρησιµοποιείται κυρίως από τα Ε/Π Sea Hawk του Π.Ν. και προορίζεται για σκάφη επιφανείας και στόχους σε αστικό περιβάλλον. Το AN/APG-78 είναι ένα ραντάρ Ka (27-40 GHz) ζώνης συχνοτήτων και πιο συγκεκριµένα στην περιοχή των 35GHz. Χρησιµοποιείται µία φάσµα. Σηµειώνεται ότι το ραντάρ παρέχει τέσσερις διαφορετικές δια- µορφώσεις λειτουργίας: 1) ιαµόρφωση εναέριων στόχων (Air Targeting Mode) 2) διαµόρφωση επίγειων στόχων (Ground Targeting Mode) 3) διαµόρφωση αποφυγής εδαφικών ανωµαλιών (Terrain Profiling Mode) και 4) ελέγχου και αποµόνωσης λαθών (BIT) όπου παρακολουθεί την λειτουργία του ραντάρ κατά την πτήση και εντοπίζει σφάλµατα και δυσλειτουργίες. Στα Ε/Π που έχει εγκατασταθεί το ραντάρ AN/APG-78, συµπληρωµατικά έχει εγκατασταθεί και η συσκευή προειδοποίησης απειλών AN/APR-48A RFI (Radio Frequency Interferometer), οι κεραίες της οποίας έχουν τοποθετηθεί χαµηλότερα στον ιστό του ραντάρ. Η συσκευή παρέχει κάλυψη 360 ο και χρησιµοποιείται για τον παθητικό εντοπισµό, παροχή αζιµούθιου και αναγνώριση εκποµπών RF που ενδεχοµένως συνιστούν απειλή για το Ε/Π αλλά και δυνητικοί στόχοι ANAXAITI H/INTERCEPTION π À ƒπ -º µµƒ À ƒπ 2009 71

όπως για παράδειγµα ραντάρ ιχνηλάτησης επίγειων αντιαεροπορικών συστηµάτων. Η συσκευή AN/APR-48A παρέχει στο AH-64D αυξηµένες δυνατότητες εκτέλεσης αποστολών SEAD αλλά και αναγνώρισης µε σιγή ραντάρ. Μπορεί επίσης να λειτουργεί ως µέσο για την κατάδειξη στόχων στους αισθητήρες του συστήµατος M-TADS/PNVS αλλά και του ραντάρ AN/APG-78 που δεν έχουν εντοπιστεί ήδη από αυτά. Το σύστηµα δεν επηρεάζεται από την νύκτα ή τις καιρικές συνθήκες. Οι συσκευές συµβολοµετρίας ή συσκευές µέτρησης εκποµπής (interferometer) χρησιµοποιούνται για την µέτρηση του µήκους κύµατος και του γωνιακού εύρους της εκποµπής, ώστε να υπολογιστεί µε µεγάλη ακρίβεια η Γωνία Άφιξης του Σήµατος (Angle Of Arrival-AOA ή DOA Direction Of Arrival) που είναι αποφασιστικός παράγοντας για την µέτρηση της εµβέλειας της εκποµπής. Οι συσκευές συµβολοµετρίας σε συνδυασµό µε τους δέκτες εύρεσης διεύθυνσης (DF) που χρησιµοποιούνται παρέχουν ακρίβεια της τάξεως των 0,5 ο -10 ο. Η RFI αποτελείται από τρεις LRU (κεραία, δέκτης και επεξεργαστής) συνολικού βάρους µόλις 13,4 κιλών, ψύχεται αυτόνοµα και απαιτεί ισχύ 150W. Η κεραία και ο δέκτης µπορεί να αποτελούν µία LRU σε συ- µπαγέστερη διαµόρφωση. Ο επεξεργαστής είναι τύπου Power-PC 100mHz. Η αρχική πρόσκτηση του στόχου γίνεται από κεραία DF τεσσάρων στοιχείων. Για την παροχή δεδοµένων υψηλής ακρίβειας χρησιµοποιείται συµβολόµετρο τεσσάρων στοιχείων µε δυνατότητα περιστροφής πεδίου οράσεως (FOV) 120 ο. Η κεραία συνδέεται µε τετρακάναλο υπερετερόδυνο δέκτη µεγάλου εύρους ζώνης συχνοτήτων. Η ψηφιακή επεξεργασία του σήµατος και η ταξινόµηση των εισερχόµενων παλµών, ο υπολογισµός της διεύθυνσης, ο χαρακτηρισµός, η αναγνώριση και προτεραιότητα της απειλής γίνεται από το OFP (Operational Flight Program) του Ε/Π, για το οποίο έχουν χρησιµοποιηθεί εµπορικά εργαλεία λογισµικού και γλώσσες προγραµµατισµού Ada και C++. Ως µονάδες εισόδου-εξόδου (I/O) χρησιµοποιείται διπλή αρτηρία δεδοµένων MIL-STD-1553B ενώ οι απειλές είναι αποθηκευµένες σε εξωτερική επανα-προγραµµατιζόµενη βιβλιοθήκη UDM (User Data Module). To σύστηµα µπορεί να χρησιµοποιηθεί και ως υποκατάστατο της συσκευής RWR αλλά και ως µονάδα ελέγχου ενός ολοκληρωµένου Σ/Α. [ Οι δυνατότητες αναβάθµισης Εξαιρετικά σηµαντική είναι και η αναβάθµιση του Ε/Ο συστήµατος που εφαρµόζεται πλέον στις αναβαθµίσεις στο επίπεδο AH-64D µετά τον Ιούνιο του 2005. Η αναβάθµιση γίνεται µε την µορφή κιτ σε επίπεδο συντήρησης βάσης. Η µονάδα Arrowhead ή Modernized TADS/PNVS παρέχει αύξηση της απόδοσης και αξιοπιστίας κατά 150% και µείωση της απαιτούµενης συντήρησης κατά 60%. Χρησιµοποιούνται αλγόριθ- µοι και τεχνολογία που αναπτύχθηκαν για το ακυρωθέν πρόγραµµα αισθητήρων του Ε/Π RAH-66 Comanche. To Arrowhead χρησιµοποιεί έξι νέες LRU σε σχέση µε το υπάρχον σύστηµα. Η πλέον προφανής εξωτερική διαφορά αφορά το ανωτέρω τµήµα του πυργίσκου, όπου διακρίνεται ο αισθητήρας PNVS που είναι διαφορετικός χάρις στο νέο FLIR που διαθέτει και τον Αισθητήρα Αναγνώρισης Ειδώλου, που είναι επί της ουσίας µία ενσωµατωµένη συσκευή NVG (Night Vision Goggle) διαµέτρου 18mm. Το σήµα µετατρέπεται σε εικόνα video και προβάλλεται στο πιλοτήριο και στο κράνος του χειριστή και εξασφαλίζει ασφαλή πτήση σε χαµηλό ύψος κατά την διάρκεια της νύκτας και σε δυσµενείς καιρικές συνθήκες. Η διάταξη FLIR αξιοποιεί την τεχνολογία SADA I (Standard Advanced Dewar Array) I που ανέπτυξε η Lockheed Martin (ολοκληρωµένο συγκρότηµα ανίχνευσης και ψύξης), είναι υψηλής πιστότητας 4x480 στοιχείων (1x180 του παλαιότερου FLIR) µε ευρύ FOV 52 ο και εξασφαλίζει αύξηση της εµβέλειας αλλά και καλύτερη απόδοση σε κακές καιρικές συνθήκες σε σχέση µε την παλαιότερη συσκευή PNVS. Παρέχεται δυνατότητα για κίνηση +/- 90 ο σε αζιµούθιο και +20 ο /-45 ο σε ανύψωση. Στο χαµηλότερο τµήµα του πυργίσκου βρίσκεται η αναβαθµισµένη µονάδα TADS που χρησι-

ƒ ƒπ ƒ À µοποιεί µονάδα FLIR ανάλογης τεχνολογίας µε την µονάδα PVNS. Η µονάδα FLIR παρέχει την δυνατότητα για τρία διαφορετικά FOV (3 ο, 10 ο, 50 ο ) µε δυνατότητα εστίασης x2. Η συσκευή παρέχει την δυνατότητα ιχνηλάτησης πολλαπλών στόχων, µονάδα σήµανσης laser, CCD κάµερα για την ηµέρα, νέα µονάδα ελέγχου και απεικόνισης LCD (TEDAC TADS Electronic Display And Control ). Παρέχεται δυνατότητα για κίνηση +/-120 ο σε αζιµούθιο και +30 ο /-60 ο σε ανύψωση. Το AH-64D αξιοποιεί τις τεχνολογικές εξελίξεις και διαθέτουν ψηφιακά κόκπιτ µε δύο έγχρωµες οθόνες MFD 6x6 ιντσών σε κάθε µία από τις δύο θέσεις των χειριστηρίων. Σηµειώνεται ότι τα πρώτα 24 ελικόπτερα της παρτίδας 1 της έκδοσης AH-64D χρησιµοποιούν µονόχρω- µες οθόνες CRT. Γενικά στον τοµέα του ηλεκτρονικού εξοπλισµού το AH-64D διαθέτει σηµαντικές βελτιώσεις σε σχέση µε την έκδοση AH- 64A: Ραντάρ ναυτιλίας ντόπλερ AN/ASN-157 Υψοµετρικό Ραντάρ AN/APN-209 Βελτιωµένο σύστηµα πλοήγησης µε συσκευή INS/GPS ιπλή αρτηρία MIL-STD 1553B µε διπλό 32bit επεξεργαστή και λογισµικό σε γλώσσα Ada Βελτιωµένες επικοινωνίες: Πιο συγκεκριµένα διαθέτει δύο ασυρ- µάτους ARC-201 και από έναν UHF ARC-164 Have Quick II VHF και ARC-186 VHF-AM. Φυσικά η πλέον σηµαντική προσθήκη στον τοµέα των επικοινωνιών είναι η εγκατάσταση της συσκευής modem δεδο- µένων IDM (Improved Data Modem) Μ-1295/Α, που εξασφαλίζει την δυνατότητα µετάδοσης στα Ε/Π του σχηµατισµού ή επίγεια και άλλα εναέρια µέσα. Η συσκευή είναι βάρους 6 kg µε απαιτήσεις ισχύος 40W και υποστηρίζει τα πρωτόκολλα TACFIRE (Tactical Fire), AFAPD (Air Force Applications Program Development) αλλά και το πρωτόκολλο IDL (Intra-flight Data Link) που χρησιµοποιούν και οι συσκευές IDM των F-16C/D Block 52+ της Πολεµικής Αεροπορίας για επικοινωνίες δεδοµένων αέρος-αέρος. Η συσκευή µπορεί να διασυνδεθεί µε τέσσερις ξεχωριστούς σταθµούς ασυρµάτους (HF, UHF, VHF, SATCOM) για την δηµιουργία ενός δικτύου µετάδοσης τακτικών δεδο- µένων. Στους συµβατούς σταθµούς ασυρµάτου περιλαµβάνονται και οι ανωτέρω που χρησιµοποιούνται από το Apache. Η συσκευή αυτή έχει χρησιµοποιηθεί και σε άλλες πλατφόρµες όπως τα Ε/Π UH-60 και AH- 1W του Τουρκικού Στρατού και τα αεροσκάφη F-16A/B MLU της Αεροπορίας της Πορτογαλίας. Η αξιοποίηση της συσκευής IDM θα επιτρέψει στα AH-64DHA να επιχειρούν σε ένα πραγµατικά δίκτυο-κεντρικό περιβάλλον µε άπειρές δυνατότητες : κοινές επιχειρήσεις SEAD, DEAD και κρούσης µε αεροσκάφη της Πολεµικής Αεροπορίας, συνεργασία µε αεροσκάφη ΑΣΕΠΕ EMB-145H, κοινές επιχειρήσεις µε Ε/Π του Π.Ν. και µελλοντικά µε ΑΦΝΣ. Μπορεί να συνεργασθεί επίσης µε UAV σε κοινές αποστολές αναγνώρισης ή ακόµη και αποστολές sensor to shooter loop. Φυσικά αυτό απαιτεί την ανάπτυξη της κοινής απαιτούµενης υποδοµής. Επίσης θα πρέπει να αξιοποιηθεί η δυνατότητα συνεργασίας του µε τις δυνάµεις εδάφους στον ρόλο της κατάδειξης στόχων. Σε γενικές γραµµές µπορούµε να πούµε ότι το AH-64D παρέχει ση- µαντικές διευκολύνσεις στο έργο του χειριστή και στην µείωση του φόρτου εργασίας σε σχέση µε την έκδοση AH-64A. Έτσι ο αριθµός των διακοπτών έχουν περιοριστεί σε 200 (περίπου το 1/6 των αντίστοιχων της έκδοσης AH-64A). [ Τα επιχειρησιακά πλεονεκτήµατα Η παρουσία του ραντάρ FCR και της συσκευής RFI στο ελικόπτερο ΑΗ-64D Longbow προσδίδει πρωτόγνωρα επιχειρησιακά χαρακτηριστικά σε σχέση µε τα AH-64+: Παρέχει µε την βοήθεια του βλήµατος AGM-114L την δυνατότητα απεµπλοκής του ελικοπτέρου µετά την βολή (fire and forget) και δυνατότητα εγκλωβισµού µετά την εκτόξευση (LOAL Lock On After Σύµφωνα µε απόφαση του Ανώτατου Στρατιωτικού Συµβουλίου τα 19 πλέον, AH-64A της Αεροπορίας Στρατού πρόκειται να αναβαθµιστούν στο επίπεδο «-D» στην περίοδο 2010-2012

Το πρόγραµµα αναβάθµισης των ελικοπτέρων AH-64A+ εκτιµάται να ανέλθει στα 602,4 εκ. Launch) πέραν της δυνατότητας LOBL (Lock On Before Launch), που αποτελεί τυπική διαµόρφωση στην γραµµή σκόπευσης (LOS) και χρησιµοποιείται για σταθερούς µικρής εµβέλειας ή κινούµενους στόχους. Η δυνατότητα βολής LOAL ισχύει και για τις παλαιότερες εκδόσεις του AGM-114 αλλά µε σηµαντικούς περιορισµούς. Η LOAL χρησιµοποιείται κυρίως για σταθερούς στόχους µεγάλης εµβέλειας ή για περιπτώσεις που το Ε/Π βάλλει µε φυσική κάλυψη µε κατάδειξη από άλλο Ε/Π ή ακόµη και από έδαφος. Παρέχει την δυνατότητα εµπλοκής σε µεγάλη εµβέλεια σε πλέον δυσµενείς καιρικές συνθήκες και συνθήκες περιορισµένης ορατότητας, χάρις στην απεξάρτηση του από την χρήση αποκλειστικά και µόνο του συστήµατος TADS/PNVS. Τα Ε/Ο συστήµατα, όπως το TADS/PNVS, δεν µπορούν να ανταποκριθούν πλήρως στην εµφάνιση ακραίων καιρικών φαινοµένων σε εµβέλεια µεγαλύτερη των 1-2 χλµ. Το AH-64D Longbow µπορεί να εκτοξεύσει σε ελάχιστο χρόνο µε ακρίβεια σε µεγάλη εµβέλεια το σύνολο των µεταφεροµένων βληµάτων, ενώ τα συµβατικά ελικόπτερα πρέπει να ολοκληρώσουν την µία εµπλοκή ώστε να προχωρήσουν στην επόµενη. Σηµειώνεται η δυνατότητα του AH-64D Longbow να ταξινοµεί αυτόµατα τους δεκαέξι πλέον επικίνδυνους στόχους και να επικεντρώνει την εµπλοκή σε αυτούς. To FCR µπορεί να λειτουργεί ανεξάρτητα ή σε συνεργασία µε το σύστηµα TADS αναβαθµίζοντας έτσι τις δυνατότητές του τελευταίου. Επίσης είναι δυνατός ο καταµερισµός των στόχων µεταξύ των δύο συστηµάτων. Έτσι για παράδειγµα το FCR µπορεί να αναλάβει την διαχείριση των εναέριων στόχων και το TADS των επίγειων. Αν και σε οριακές περιπτώσεις, µπορεί εντούτοις να εκδηλώνει την επίθεσή του χωρίς να απαιτείται να βρίσκεται ολόκληρο το ελικόπτερο στο πεδίο οράσεως του αντιπάλου αλλά αρκεί η κεραία του FCR να µπορεί να εκτελέσει σάρωση. Το AH-64D Longbow µπορεί να κατανέµει στόχους σε πραγµατικό χρόνο σε ελικόπτερα AH-64D του ιδίου σχηµατισµού, τα οποία δεν διαθέτουν το FCR, αλλά µε τον τρόπο αυτό αξιοποιούν σε µεγάλο βαθ- µό τα πλεονεκτήµατά του. H µετάδοση των δεδοµένων στόχου γίνεται σε ψηφιακή µορφή και σε πραγµατικό χρόνο µέσω της συσκευής IDM σε άλλες πλατφόρµες ή σταθµούς C2. Στην περίπτωση αυτή η κρίσιµη παράµετρος αποτελεί ο αριθµός των ραντάρ που θα αποκτηθούν. Με βάση την λογική του περιορισµού τους κόστους και εφόσον διατηρηθεί η αναλογία της αγοράς των AH-64DHA, θα αποκτηθούν πέντε ραντάρ AN/APG-78. Ο αριθµός αυτός περιορίζει ωστόσο τους δυνητικούς σχηµατισµούς επιχειρήσεων των Ε/Π, καθώς είναι προφανώς αδιανόητη η δράση των AH-64D χωρίς να συνοδεύονται από τα AH- 64D Longbow. Αυτός είναι άλλωστε ο λόγος που ο Αµερικανικός Στρατός και άλλοι χρήστες διατηρούν µία «πυκνότερη» αναλογία. Ειδικά για έναν χρήστη όπως ο Ε.Σ. µε περιορισµένο αριθµό µέσων, η ευελιξία στην χρήση είναι σηµαντική. Η χρήση του χιλιοστοµετρικού κύµατος ραντάρ εξασφαλίζει υψηλή ακρίβεια και αντοχή στην χρήση ηλεκτρονικών αντιµέτρων και εντοπίζεται δύσκολα από τις συσκευές ESM του αντιπάλου λόγω της εξαιρετικά χαµηλής ισχύος εκποµπής (LPI Low Probability of Intercept). Εξασφαλίζει µεγαλύτερη δυνατότητα διάκρισης φιλίων στόχων σε µεγάλη εµβέλεια. Φυσικά το αντίτιµο της χρήσης του FCR είναι η υποβάθµιση των επιδόσεων του ελικοπτέρου και η αύξηση του κόστους. Οπωσδήποτε όµως η ύπαρξη του ραντάρ FCR, ειδικά σε περιβάλλον µάχης υψηλής επικινδυνότητας µε πυκνή αντιαεροπορική άµυνα, είναι ανεκτί- µητη. Σε σχέση µε το Σ/Α των Ε/Π AH-64A+, ο Ε.Σ. φρόντισε να συνοδεύσει την απόκτηση τους µε την σταδιακή υλοποίηση ενός προγράµµατος εγκατάστασης συστηµάτων αυτοπροστασίας που να καλύπτουν τις τρέχουσες απειλές, αλλά και κάποιες πιθανές µελλοντικές. Το πρόγραµµα αρχικά περιλάµβανε την συσκευή RWR APR-39A(V)3, τον παρεµβολέα ραντάρ ALQ-136(V)1/5, τον παρεµβολέα IRCM ALQ- 144(V)3 και τον εκτοξευτή chaff και φωτοβολίδων Μ-130. Τελικά επιλέχθηκε η συσκευή APR-39A(V)2 που καλύπτει επιπλέον τα ραντάρ χιλιοστοµετρικού κύµατος και στις δυνατότητες της περιλαµβάνονται και τα παλµικά ντόπλερ ραντάρ όπως και τα ραντάρ συνεχούς κύµατος. Πρόθεση του Ε.Σ. ήταν η αναβάθµιση του παρεµβολέα στην εξελιγµένη έκδοση ALQ-136(V)2, που χρησιµοποιείται µεταξύ άλλων και 74 π À ƒπ -º µƒ À ƒπ 2009 ANAXAITI H/INTERCEPTION

ƒ ƒπ ƒ À Ανάµεσα στις διαφορές και κατά συνέπεια στα οφέλη µιας αναβάθµισης µεταξύ των AH-64A και των AH-64D είναι ο αριθµός των διακοπτών που έχουν περιοριστεί σε 200 στην έκδοση «D» (περίπου το 1/6 των αντίστοιχων της έκδοσης AH-64A). Το ραντάρ του AH-64D Longbow APG-78 είναι ένα ραντάρ Ka (27-40 GHz) ζώνης συχνοτήτων µε περιστρεφόµενη κεραία που καλύπτει 360 ο ιχνηλατεί έως και 256 στόχους και καθορίζει 16 από αυτούς ως υψηλής προτεραιότητας παρέχοντας µέγιστη εµβέλεια 8 χλµ για κινούµενους στόχους, ενώ καλύπτει γεωγραφική έκταση 55Km 2. στα ελικόπτερα EH-60 Quick Fix. Η έκδοση αυτή παρέχει µεγαλύτερη κάλυψη συχνοτήτων, δυνατότητα αντιµετώπισης πολλαπλών στόχων και ευχέρεια επαναπρογραµµατισµού. Υπό σκέψη ήταν η αντικατάστασή της συσκευής M-130 από την συσκευή AN/ALE-47 TACDS (Threat Adaptive Countermeasures Dispenser System), η οποία έχει επιλεγεί για τα αεροσκάφη A-7E, F-16C/D Block 30/50/52+ της Πολεµικής Αεροπορίας. Η φυσική επιλογή θα ήταν η εγκατάσταση του συστήµατος HIDAS και στα υπό αναβάθµιση Ε/Π. Ωστόσο είναι πιθανό για λόγους κόστους αυτό να µην καταστεί δυνατό. Στην περίπτωση αυτή µπορεί να διατηρηθεί το υφιστάµενο Σ/Α µε τις απαραίτητες αναβαθµίσεις που είχαν σχεδιασθεί και την αντικατάσταση του διανο- µέα Μ-130 από την συσκευή AN/ALE-47, αλλά και την προσθήκη της συσκευής προειδοποίησης βληµάτων AN/AAR-57 που χρησιµοποιείται και στα ΑΗ-64DHA. Παρέχονται επίσης δυνατότητες για λύσεις χαµηλού κόστους µε αξιοποίηση υφιστάµενων υποσυστηµάτων, όπως το σύστηµα SISCM (Suite of Integrated Sensors and Countermeasures) της Northrop Grumman. Το SISCM χρησιµοποιεί την µονάδα RWR APR-39B(V)2 ως µονάδα ελέγχου του Σ/Α και ολοκληρώνει υποσυστήµατα όπως παρεµβολέα RF AN/ALQ-162(V)6, DIRCM AAQ-24(V), συσκευή προειδοποίησης βληµάτων AN/AAR-54, συσκευή AN/ALE-47 TACDS, συσκευή προειδοποίησης laser AVR-2 µέσω αρτηρίας MIL-STD 1553B. ANAXAITI H/INTERCEPTION π À ƒπ -º µµƒ À ƒπ 2009 75