Σπύρτου Άννα, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Μάνου Λεωνίδας, Υποψήφιος Διδάκτορας Πέικος Γιώργος, MEd Νανόκοσμος Μ. Τζιώλη Εκπαιδευτικό Υλικό για το Δημοτικό Σχολείο
Μακρόκοσμος Μικρόκοσμος Νανόκοσμος Ίωση Φαινόμενο Λωτού Νανόφιλτρο 1
Περιεχόμενο των Δραστηριοτήτων για κάθε Ενότητα Ενότητα Τίτλος 1 η Μακρόκοσμος: Διερευνώντας αντικείμενα που βλέπω με γυμνό μάτι 2 η Μικρόκοσμος: Διερευνώντας τον αόρατο κόσμο των κυττάρων 3 η Νανόκοσμος: Διερευνώντας τον αόρατο κόσμο των ιών και του DNA 4 η Το φαινόμενο της ίωσης 5 η Το φαινόμενο του λωτού Υδροφοβικά υλικά 6 η Καθαρισμός νερού μέσω νανόφιλτρων 2
Ενότητες 1, 2, 3: το πλαίσιο της μάθησης Στις τρεις πρώτες ενότητες οι μαθητές επιδιώκεται να κατακτήσουν το επίπεδο της ποιοτικής κατηγοριοποιητικής αντίληψης καθώς και το επίπεδο της ποιοτικής σχεσιακής αντίληψης. Επίπεδο Ποιοτικής Κατηγοριοποιητικής Αντίληψης Το πρώτο επίπεδο προσεγγίζεται μέσα από την ταξινόμηση αντικειμένων στον μακρόκοσμο, τον μικρόκοσμο και τον νανόκοσμο, με κριτήριο τα όργανα παρατήρησής τους καθώς και τα αντικείμενα αναφοράς (landmark objects). Για παράδειγμα ως αντικείμενα αναφοράς θεωρούνται ο άνθρωπος, το ερυθρό αιμοσφαίριο και το πλάτος της έλικας του DNA, αντίστοιχα για τον κάθε κόσμο. Επίπεδο Ποιοτικής Σχεσιακής Αντίληψης Προσεγγίζεται μέσα από τη σειροθέτηση των αντικειμένων αναφοράς. Για παράδειγμα η σειροθέτηση των προαναφερθέντων αντικειμένων αναφοράς είναι: άνθρωπος ερυθρό αιμοσφαίριο DNA 3
ΜακρόΚοσμος 1 4
Διερευνώντας τον κόσμο που βλέπω με γυμνό μάτι Στόχοι Οι μαθητές να ταξινομούν αντικείμενα στον μακρόκοσμο με κριτήριο το όργανο παρατήρησής του, το γυμνό μάτι. Οι μαθητές να κατανοήσουν για τη φύση και τον ρόλο των μοντέλων ότι: (α) το μοντέλο είναι αναπαράσταση ενός αντικειμένου (β) το μοντέλο είναι χρήσιμο για να περιγράψω σε κάποιον πώς μοιάζει ένα αντικείμενο (γ) το μοντέλο περιλαμβάνει μόνο τα χαρακτηριστικά που θέλω να δείξω. Δραστηριότητα Μαθητών: Συλλέγω το Μικρότερο Αντικείμενο που Μπορώ να δω με το Μάτι Οι μαθητές στην αυλή του σχολείου χρησιμοποιώντας εργαλεία όπως λαβίδες και πλαστικά ποτήρια συλλέγουν μικρά αντικείμενα που μπορούν να δουν με γυμνό μάτι. Οι μαθητές επιστρέφουν στην αίθουσα και παρατηρούν στις ομάδες τους τα αντικείμενα για να διαπιστώσουν πoιο είναι το μικρότερο από αυτά που συνέλεξαν. Ζητείται από κάθε ομάδα να δημιουργήσει ένα ιχνογράφημα ή μια κατασκευή με πλαστελίνη για τα αντικείμενα που συνέλεξαν. Στη συνέχεια, γίνεται παρουσίαση των ιχνογραφημάτων και των κατασκευών στην ολομέλεια της τάξης. 5
6
Δραστηριότητα Εκπαιδευτικού: Εισάγει και συζητά για τη φύση και το ρόλο των μοντέλων Σταδιακή προσέγγιση του περιεχομένου των μοντέλων. Δραστηριότητα Μαθητών: Σταδιακή Συμπλήρωση Αφίσας Κατά την διάρκεια της συζήτησης οι μαθητές συμπληρώνουν μια ημιδομημένη αφίσα για τη φύση και τον ρόλο των μοντέλων την οποία θα εμπλουτίζουν σε κάθε ενότητα. 7
8
Δραστηριότητα Μαθητών: Αναστοχάζομαι για τα «μοντέλα» των αντικειμένων του μακρόκοσμου που δημιούργησα Οι μαθητές καλούνται με βάση τη νέα γνώση για τη φύση και τον ρόλο των μοντέλων να αναστοχαστούν πάνω στα μοντέλα που οι ίδιοι έχουν κατασκευάσει. Η συζήτηση κατευθύνεται από ερωτήσεις όπως: «ποια είναι η χρησιμότητα του μοντέλου που έχεις κατασκευάσει;», «τι θέλεις να δείξεις με το μοντέλο σου;», «το μοντέλο που έχεις φτιάξει (π.χ. για μια τρίχα) είναι ανάγκη να είναι τόσο μικρό σε μέγεθος; Αν ήταν πιο μεγάλο σε μέγεθος θα μας βοηθούσε σε κάτι παραπάνω;». Δραστηριότητα Μαθητών: Δημιουργώ την αφίσα των κόσμων Η αφίσα αποτελείται από 3 περιοχές. Η πρώτη περιοχή αντιστοιχεί στον μακρόκοσμο, η δεύτερη στον μικρόκοσμο και η τρίτη στον νανόκοσμο. Σε κάθε περιοχή της αφίσας αναγράφεται μόνο το δεύτερο συνθετικό «κόσμος», ενώ το πρώτο καλούνται να γράψουν οι μαθητές έπειτα από σχετική συζήτηση Διεξάγεται συζήτηση με τους μαθητές για τον επιμερισμό του κόσμου σε κατηγορίες (μακρόκοσμος, μικρόκοσμος, νανόκοσμος) με βάση τα όργανα παρατήρησή τους. Ο εκπαιδευτικός ρωτάει τους μαθητές πώς ονομάζεται ο κόσμος τον οποίο βλέπουμε με γυμνό μάτι και στη συνέχεια καταγράφουν στην αφίσα το πρώτο συνθετικό της λέξης «μακρό-κοσμος». Ομοίως για τον μικρόκοσμο και τον νανόκοσμο. 9
Οι μαθητές αναρτούν στην περιοχή του μακρόκοσμου τα μοντέλα που έχουν κατασκευάσει. 10