Συνέντευξη στην FRANKFURTER ALLGEMEINE ZEITUNG 26/6/2009 Στον Reinhard Vesser "Wir liegen weit auseinander" Die amtierende Vorsitzende der Organisation für Sicherheit und Zusammenarbeit in Europa (OSZE) hält einen Dialog mit Russland über die Sicherheitsarchitektur Europas für nötig. Doch der Weg zu einer Verständigung sei lang. Frau Ministerin, der russische Außenminister Lawrow wirft dem Westen vor, grundlegende Prinzipien der europäischen Sicherheit zu missachten. Denken Sie, dass umgekehrt Russland diese Prinzipien achtet? Die meisten unserer Partner in der EU und Nato denken, dass die Sicherheitsstrukturen, die wir jetzt haben, gut sind. Aber alle sehen ein, dass wir mit Russland einen Dialog über seine Bedenken führen müssen. Genau darüber wollen wir auf der informellen Außenministertagung der OSZE auf Korfu am Wochenende offen diskutieren. Russland hat vor kurzem gesagt, dass die OSZE für diese Diskussion nicht der richtige Rahmen sei, und hat vorgeschlagen, kommendes Jahr ein Treffen von fünf Organisationen - EU, Nato, OSZE, der GUS und der Organisation des Vertrags über Kollektive Sicherheit (ODKB) - abzuhalten. Ist dieser Vorschlag aus Ihrer Sicht sinnvoll und akzeptabel? Der russische Außenminister Lawrow hat mir darüber einen Brief geschickt, und ich habe vor, ihm direkt nach dem Treffen auf Korfu zu antworten. Als amtierende OSZE- Vorsitzende sehe ich ein gemeinsames Treffen der fünf erwähnten Organisationen als positiv, und wir können dazu unsere Partner einladen. Die OSZE ist natürlich nicht der einzige Ort, um über Sicherheitsfragen zu reden, aber sie ist für uns und unsere Partner ein besonders wichtiger Ort. Die Frage ist doch: Werden wir diesen Dialog führen - ja oder nein? Unsere Meinung ist: Ein Dialog, wo auch immer er geführt wird, kann vielleicht ohne Ergebnis bleiben, aber die Chance auf ein positives Ergebnis gibt es nur dann, wenn wir überhaupt miteinander sprechen. Sehen Sie wie Russland als Ziel dieses Dialoges einen neuen Vertrag über Sicherheit in Europa? Ich glaube nicht, dass wir heute schon so weit sind. Wir beginnen einen Prozess, der lange dauern wird. Wir dürfen dabei nicht vergessen, dass die Verhandlungen von Helsinki in der Konferenz über Sicherheit und Zusammenarbeit in Europa (KSZE) 1972 begonnen haben, aber erst 1975 nach 2000 Sitzungen zu einem Schluss gekommen sind. Es bestehen jedoch keine Zweifel daran, dass dieser Prozess schließlich das geopolitische Bild Europas verändert hat. Die Krise in Georgien hat bewiesen, dass die Wiederherstellung eines Klimas des Vertrauens mehr als notwendig ist. Es ist nicht leicht, ich mache mir auch nichts vor - ich weiß genau, wie weit auseinander die Ausgangspositionen der Länder sind, aber wir müssen daran arbeiten. Das heißt nicht, dass man heute schon klar sehen kann, wie das enden wird.
Sie haben zu Beginn Ihres OSZE-Vorsitzes große Anstrengungen unternommen, um die Arbeit der OSZE in Georgien fortsetzen zu können, und sind damit gescheitert. Ja, das ist wahr. Russland wirft Ihnen vor, die Verhandlungen zu früh abgebrochen zu haben. Was hat aus Ihrer Sicht dazu geführt, dass keine Einigung erzielt werden konnte? Ich kenne diesen russischen Vorwurf. Wir hatten die Zustimmung einer großen Mehrheit der 56 OSZE-Mitgliedstaaten, doch keinen Konsens. Falls einer unserer Partner glaubt, dass wir noch dazu finden können, sind wir jederzeit bereit, die Diskussionen wiederaufzunehmen. Aber bis jetzt hatten wir nicht das Gefühl, dass wir eine Chance haben, bei allen 56 Zustimmung zu finden. Doch unsere Vorschläge liegen immer noch auf dem Tisch. An wem ist der Prozess gescheitert - an Russland? Russland hat nicht zugestimmt. Wir haben einen statusneutralen Vorschlag (das heißt, in dem die Frage des Status der von Georgien abtrünnigen und von Russland als Staat anerkannten Provinz Südossetien nicht berührt wird, Anm. d. Red.) gemacht, der aber nicht akzeptiert wurde. Ακολουθεί η μετάφραση της συνέντευξης στα ελληνικά: ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Κυρία Υπουργέ, ο ρώσος υπουργός Εξωτερικών Λαβρόφ κατηγορεί τη Δύση ότι δεν λαμβάνει υπόψη της βασικές αρχές της ευρωπαϊκής ασφάλειας. Εσείς θεωρείτε ότι η Ρωσία τις λαμβάνει υπόψη; ΝΤ. ΜΠΑΚΟΓΙΑΝΝΗ: Οι περισσότεροι από τους εταίρους μας σε ΕΕ και ΝΑΤΟ πιστεύουν ότι οι δομές ασφάλειας που έχουμε αυτή τη στιγμή είναι καλές. Όλοι όμως βλέπουν ότι πρέπει να προχωρήσουμε σε διάλογο με τη Ρωσία για τις επιφυλάξεις της. Ακριβώς για αυτό το θέμα θέλουμε να συζητήσουμε ανοικτά στην άτυπη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών του ΟΑΣΕ στην Κέρκυρα το Σαββατοκύριακο. ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Λίγες μέρες πριν από την συνάντηση στην Κέρκυρα η Ρωσία δήλωσε ότι ο ΟΑΣΕ δεν είναι το κατάλληλο πλαίσιο γι αυτή τη συζήτηση και πρότεινε να γίνει μια συνάντηση τον επόμενο χρόνο μεταξύ πέντε οργανισμών - ΕΕ, ΝΑΤΟ, ΟΑΣΕ, ΚΑΚ και του οργανισμού της Συνθήκης για τη συλλογική ασφάλεια ODKB. Από τη δική σας πλευρά είναι λογική και αποδεκτή αυτή η πρόταση; ΝΤ. ΜΠΑΚΟΓΙΑΝΝΗ: Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Λαβρόφ μου έστειλε επιστολή σχετικά με αυτό και σκοπεύω να του απαντήσω αμέσως μετά τη συνάντηση της Κέρκυρας. Ως προεδρεύουσα του ΟΑΣΕ βλέπω θετικά μια κοινή συνάντηση των πέντε προαναφερθέντων οργανισμών και μπορούμε να προσκαλέσουμε τους εταίρους μας για το σκοπό αυτό.. Φυσικά ο ΟΑΣΕ δεν είναι ο μοναδικός οργανισμός για συζητήσεις σχετικά με θέματα ασφάλειας, ωστόσο για εμάς και τους εταίρους μας είναι ένας σημαντικός χώρος. Το ερώτημα όμως είναι: Θα κάνουμε αυτόν τον διάλογο, ναι ή όχι; Η άποψή μας είναι: Ένας διάλογος, οπουδήποτε και αν γίνεται μπορεί μεν να λήξει χωρίς αποτέλεσμα, αλλά η ευκαιρία για ένα θετικό αποτέλεσμα υπάρχει μόνο όταν συνομιλούμε μεταξύ μας. ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Βλέπετε εσείς, όπως και η Ρωσία, ότι στόχος αυτού του διαλόγου θα είναι μια νέα συμφωνία για την ασφάλεια στην Ευρώπη;
ΝΤ. ΜΠΑΚΟΓΙΑΝΝΗ: Δεν πιστεύω ότι έχουμε προχωρήσει τόσο μέχρι σήμερα. Ξεκινάμε μια διαδικασία η οποία θα διαρκέσει για μακρό χρονικό διάστημα. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι διαπραγματεύσεις του Ελσίνκι στη διάσκεψη της ΔΑΣΕ ξεκίνησαν το 1972 και κατέληξαν σε συμπεράσματα το 1975, μετά από 2000 συνεδριάσεις. Ωστόσο δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι τελικά αυτή η διαδικασία άλλαξε τη γεωπολιτική εικόνα της Ευρώπης. Η κρίση στη Γεωργία απέδειξε ότι η επαναδημιουργία ενός κλίματος εμπιστοσύνης καθίσταται περισσότερο από απαραίτητη. Δεν είναι εύκολο και δεν έχω αυταπάτες. Ξέρω ακριβώς πόσο πολύ απέχουν μεταξύ τους οι αρχικές θέσεις των χωρών, όμως πρέπει να εργαστούμε πάνω σ αυτό. Αυτό όμως δεν σημαίνει, ότι μπορεί κάποιος να δει ξεκάθαρα από σήμερα που θα καταλήξει αυτό. ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Από την αρχή της Προεδρίας σας στον ΟΑΣΕ καταβάλατε μεγάλες προσπάθειες για να συνεχιστεί η παρουσία του ΟΑΣΕ στη Γεωργία, αλλά αποτύχατε. ΝΤ. ΜΠΑΚΟΓΙΑΝΝΗ: Ναι, αυτό είναι αλήθεια. ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Η Ρωσία σας κατηγορεί ότι διακόψατε πολύ νωρίς τις διαπραγματεύσεις. Τι οδήγησε κατά τη γνώμη σας στο να μην καταστεί δυνατή η επίτευξη κάποιας συμφωνίας; ΝΤ. ΜΠΑΚΟΓΙΑΝΝΗ: Γνωρίζω αυτή την κατηγορία της Ρωσίας. Είχαμε τη σύμφωνη γνώμη της μεγάλης πλειοψηφίας των 56 χωρών-μελών του ΟΑΣΕ, αλλά όχι συναίνεση. Σε περίπτωση που ένας από τους εταίρους μας πιστεύει ότι μπορούμε να επιτύχουμε μια συμφωνία είμαστε κάθε στιγμή πρόθυμοι να ξαναρχίσουμε τις συνομιλίες. Όμως μέχρι τώρα δεν είχαμε την αίσθηση ότι υπάρχει η δυνατότητα να συμφωνήσουν και οι 56 χώρες. Ωστόσο οι προτάσεις μας βρίσκονται ακόμα στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Εξαιτίας τίνος απέτυχε η διαδικασία, της Ρωσίας; ΝΤ. ΜΠΑΚΟΓΙΑΝΝΗ: Η Ρωσία δεν συμφώνησε. Εμείς κάναμε μια ουδέτερη πρόταση ως προς το καθεστώς, (Σημ.Σύνταξης: αυτό σημαίνει ότι δεν αγγίζουμε το θέμα του καθεστώτος της αποσχισμένης από τη Γεωργία και αναγνωρισμένης από τη Ρωσία ως κρατική οντότητα επαρχίας της Νότιας Οσετίας), όμως η πρόταση δεν έγινε αποδεκτή.