ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Αναφορών Αναφορά 28/11/2014 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ Θέμα: Αναφορά 1456/2008, της κ. Maria Luisa Rivera Alvarez, ισπανικής ιθαγένειας, εξ ονόματος της Asociación de Vecinos Val do Reblo, Arnado León, σχετικά με τις καταστροφικές επιπτώσεις των υπαίθριων λατομείων σχιστόλιθου που λειτουργούν παράνομα στο χωριό Arnado (Oencia, Leon) 1. Περίληψη της αναφοράς Η αναφέρουσα ζητεί τη μεσολάβηση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου προς τις αρμόδιες ισπανικές αρχές προκειμένου να κλείσουν τα υπαίθρια λατομεία σχιστόλιθου που λειτουργούν παράνομα στο χωριό Arnado (Oencia, Leon). Σύμφωνα με την αναφέρουσα, η δραστηριότητα των λατομείων έχει προκαλέσει μη αναστρέψιμες ζημίες στις κατοικίες που βρίσκονται κοντά σε αυτά, καθώς και σε ολόκληρο τον δήμο της Oencia. Η αναφέρουσα επισημαίνει ότι το μοναδικό οικοσύστημα της Valle del Rio Selmo που βρίσκεται στην Oencia και προστατεύεται από την ισπανική νομοθεσία επηρεάζεται επίσης σοβαρά από τα λατομεία. Η αναφέρουσα ισχυρίζεται ακόμα ότι τα λατομεία δεν διέκοψαν τη δραστηριότητά τους παρά το γεγονός ότι οι περιφερειακές αρχές αναγνώρισαν πως λειτουργούν παράνομα. Σύμφωνα με την αναφέρουσα, λειτουργούν βάσει παράνομων αδειών που τους έχουν παραχωρηθεί από τον δήμο της Oencia. Η αναφέρουσα, τα διαβήματα της οποίας σε εθνικό επίπεδο έπεσαν στο κενό, ζητεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να διερευνήσει το ζήτημα. 2. Παραδεκτό Χαρακτηρίσθηκε παραδεκτή στις 10 Μαρτίου 2009. Η Επιτροπή κλήθηκε να παράσχει πληροφορίες (άρθρο 202 παράγραφος 6 του Κανονισμού). 3. Απάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 25 Μαρτίου 2010. CM\1042129.doc PE440.045v05-00 Eνωμένη στην πολυμορφία
Η αναφορά Η αναφέρουσα ζητεί τη διακοπή λειτουργίας των υπαίθριων λατομείων σχιστόλιθου που λειτουργούν παράνομα στο χωριό Arnaldo, στον δήμο Oencia, στην επαρχία León της Αυτόνομης Κοινότητας της Castilla y León της Ισπανίας. Σύμφωνα με την αναφέρουσα, η δραστηριότητα των λατομείων έχει προκαλέσει μη αναστρέψιμες ζημίες στις κατοικίες που βρίσκονται κοντά σε αυτά, καθώς και σε ολόκληρο τον δήμο της Oencia. Επισημαίνει ότι η δραστηριότητα αυτή επηρεάζει αρνητικά το οικοσύστημα της Valle del Río Selmo ισχυριζόμενη ότι τα λατομεία αυτά λειτουργούν βάσει παράνομων αδειών που τους έχουν παραχωρηθεί από τον δήμο της Oencia. Επιπλέον, δηλώνει ότι υπάρχουν πιθανά σχέδια επέκτασης αυτής της εκμετάλλευσης και υποστηρίζει ότι οι περιφερειακές αρχές δεν παρεμβαίνουν για την αποφυγή της εν λόγω κατάστασης. Οι παρατηρήσεις της Επιτροπής σχετικά με την αναφορά Η Επιτροπή εξέτασε τις πληροφορίες που παρέσχε η αναφέρουσα υπό το πρίσμα της νομοθεσίας της Ευρωπαϊκής Κοινότητας (ΕΚ) που θα μπορούσε να ισχύει στη συγκεκριμένη περίπτωση. Η οδηγία 85/337/ΕΟΚ 1, όπως τροποποιήθηκε από την οδηγία 97/11/ΕΚ 2 και την οδηγία 2003/35/ΕΚ 3, (γνωστή ως οδηγία για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ή οδηγία ΕΠΕ) προβλέπει τη διενέργεια ΕΠΕ για ορισμένα σχέδια δημοσίων και ιδιωτικών έργων. Η οδηγία ΕΠΕ κάνει διάκριση μεταξύ των αποκαλούμενων έργων του Παραρτήματος Ι, στο οποίο περιλαμβάνονται έργα που πρέπει να υποβάλλονται πάντα σε διαδικασία ΕΠΕ, και των έργων του Παραρτήματος ΙΙ, στο οποίο περιλαμβάνονται έργα για τα οποία τα κράτη μέλη καθορίζουν είτε μέσω κατά περίπτωση εξέτασης είτε βάσει κατώτατων ορίων ή κριτηρίων που ορίζονται στην εθνική νομοθεσία μεταφοράς αν πρέπει να υποβληθούν σε ΕΠΕ. Όταν πραγματοποιείται εξέταση κατά περίπτωση ή καθορίζονται κατώτατα όρια ή κριτήρια, πρέπει να λαμβάνονται υπόψη τα σχετικά κριτήρια επιλογής που ορίζονται στο παράρτημα III της οδηγίας. Αυτά περιλαμβάνουν τα χαρακτηριστικά του έργου, την τοποθεσία του και τα χαρακτηριστικά του ενδεχόμενου αντίκτυπου. Κατά συνέπεια, η διαδικασία ΕΠΕ είναι υποχρεωτική για τα έργα που περιλαμβάνονται στο παράρτημα I. Για τα έργα που περιλαμβάνονται στο παράρτημα II, τα κράτη μέλη αποφασίζουν, πριν από τη χορήγηση άδειας, αν ενδέχεται να έχουν σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι τα «Λατομεία και υπαίθρια ορυχεία» περιλαμβάνονται στο σημείο 2 α) του Παραρτήματος ΙΙ της οδηγίας ΕΠΕ. Είναι επίσης σημαντικό να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με το σημείο 13 του Παραρτήματος II, η επέκταση έργων που περιλαμβάνονται στο Παράρτημα I ή στο Παράρτημα II τα οποία έχουν ήδη εγκριθεί, εκτελεστεί ή εκτελούνται και τα οποία ενδέχεται να έχουν σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις πρέπει να υποβάλλεται σε νέα διαδικασία ΕΠΕ. 1 ΕΕ L 175 της 5.7.1985. 2 ΕΕ L 073 της 14.3.1997. 3 ΕΕ L 156 της 25.6.2003. PE440.045v05-00 2/6 CM\1042129.doc
Η διαδικασία ΕΠΕ διασφαλίζει τον προσδιορισμό και την αξιολόγηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των σχεδίων προτού δοθεί έγκριση (γνωστή ως άδεια κατασκευής) από την αρμόδια αρχή. Το κοινό μπορεί να εκφράζει την άποψή του και όλες οι διαβουλεύσεις πρέπει να λαμβάνονται υπόψη. Το κοινό πρέπει επίσης να ενημερώνεται για το περιεχόμενο της άδειας. Όσον αφορά τις οδηγίες της ΕΕ για τη φύση (οδηγία 79/409/ΕΟΚ για τα πτηνά 1 και οδηγία 92/43/ΕΟΚ για τους οικοτόπους 2 ), θα πρέπει να σημειωθεί ότι θα ίσχυαν αν το εν λόγω έργο είχε σημαντικές επιπτώσεις σε οποιαδήποτε τοποθεσία του δικτύου Natura 2000. Στην περίπτωση αυτή, η διαδικασία ΕΠΕ αποτελεί ενδεχομένως χρήσιμο εργαλείο για την εφαρμογή των απαιτήσεων και διασφαλίσεων του άρθρου 6 της οδηγίας για τους οικοτόπους. Συμπεράσματα Η Επιτροπή αναμένει πληροφορίες από τις αρμόδιες ισπανικές αρχές σχετικά με τη συμμόρφωση προς τις σχετικές προϋποθέσεις βάσει του κοινοτικού περιβαλλοντικού δικαίου. Συγκεκριμένα, η Επιτροπή ζήτησε να μάθει από τις ισπανικές αρχές πώς εφάρμοσαν τις διατάξεις της οδηγίας ΕΠΕ στην παρούσα υπόθεση. Η Επιτροπή θα τηρήσει την Επιτροπή Αναφορών ενήμερη σχετικά με οιεσδήποτε νέες εξελίξεις σε αυτήν την υπόθεση. 4. Απάντηση της Επιτροπής (αναθ.), που ελήφθη στις 6 Μαΐου 2011. Σύμφωνα με τις διαθέσιμες πληροφορίες, πρέπει να αναφερθεί ότι ο περιφερειακός συνήγορος του πολίτη (Procurador del Común) διεξήγαγε έρευνα για το θέμα, επισημαίνοντας την παθητική στάση των αρμοδίων ισπανικών αρχών όσον αφορά την αντιμετώπιση του προβλήματος. Οι υπηρεσίες της Επιτροπής ζήτησαν συμπληρωματικές πληροφορίες από τις αρμόδιες ισπανικές κοινοτικές και περιφερειακές αρχές, για να μάθουν την τρέχουσα κατάσταση των λατομείων, την ενδεχόμενη νομιμοποίησή της επιχείρησης ή ενδεχόμενη επέκτασή της, καθώς και τα μέτρα που εγκρίθηκαν με σκοπό την τήρηση της σχετικής νομοθεσίας. Ζήτησαν επίσης να μάθουν σε ποια κατάσταση βρίσκονται τα διάφορα λατομεία σχιστόλιθου στην περιοχή. Οι πληροφορίες αυτές είναι απαραίτητες για την εξέταση της υπόθεσης. 5. Απάντηση της Επιτροπής (αναθ. II), που ελήφθη στις 16 Μαρτίου 2012. Οι ισπανικές αρχές διαβίβασαν συμπληρωματικές πληροφορίες ανταποκρινόμενες στην απαίτηση των υπηρεσιών της Επιτροπής. Απέστειλαν δύο εκθέσεις που είχε εκπονήσει η Αυτόνομη Κοινότητα της Castilla y León, συγκεκριμένα δε έκθεση του Περιφερειακού Διαμερίσματος Βιομηχανίας, Εμπορίου και Τουρισμού καθώς και έκθεση του Περιφερειακού Διαμερίσματος Περιβάλλοντος. Απέστειλαν επίσης αντίγραφο της απόφασης του περιφερειακού συνηγόρου του πολίτη (Procurador del Común) σχετικά με το εν λόγω θέμα. 1 ΕΕ L 103 της 25.4.1979. 2 ΕΕ L 206 της 22.7.1992. CM\1042129.doc 3/6 PE440.045v05-00
Η επαρχιακή υπηρεσία ορυχείων, που υπάγεται στη Γενική Διεύθυνση Ενέργειας και Ορυχείων του Περιφερειακού Διαμερίσματος Βιομηχανίας, Εμπορίου και Τουρισμού, παρέχει στοιχεία σχετικά με τα λατομεία σχιστόλιθου και τις εκμεταλλεύσεις που υπάρχουν στη ζώνη αυτή, ειδικότερα δε για αυτή που αποτελεί αντικείμενο της παρούσας αναφοράς. Η εκμετάλλευση αυτή ("Nano y otras, nº 9.454") διαθέτει άδεια που εγκρίθηκε στις 10 Απριλίου 2001 καθώς και αντίστοιχο σχέδιο αποκατάστασης. Οι περιφερειακές αρχές εξηγούν ότι, κατόπιν των καταγγελιών των περιοίκων σχετικά με τις εκρήξεις δυναμίτη από την επιχείρηση αυτή, οι αρμόδιες αρχές διενέργησαν ελέγχους για να εξασφαλίσουν ότι το χωριό Arnado και οι πέριξ αυτού περιοχές δεν διατρέχουν κίνδυνο. Επί πλέον, κατόπιν των συνήθων επιθεωρήσεων αυτών των ορυχείων, κατά τα τελευταία έτη έχουν επιβληθεί διάφοροι όροι, ειδικότερα για τη διαχείριση των απορριμμάτων. Οι περιφερειακές αρχές δηλώνουν ότι κινήθηκε πειθαρχική διαδικασία κατά της επιχείρησης αυτής λόγω μη τήρησης των καθορισμένων όρων, στο πλαίσιο της οποίας θα σταματήσουν οι εργασίες όχι μόνον εκτός της επιτρεπόμενης ζώνης αλλά επίσης σε τμήμα της επιτρεπόμενης ζώνης για λόγους ασφάλειας των ανθρακωρυχείων. Οι ισπανικές αρχές προσθέτουν ότι η περί ης ο λόγος επιχείρηση ζήτησε παράταση της άδειας που είχε αποκτήσει το 2001 καθώς και επέκταση της σημερινής εκμετάλλευσης. Ας σημειωθεί ότι το σχέδιο αυτό αποτελεί σήμερα αντικείμενο διαδικασίας εκτίμησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων από το Περιφερειακό Διαμέρισμα Περιβάλλοντος, κατόπιν των οδηγιών της τοπικής επιτροπής περιβαλλοντικής πρόληψης. Ήδη έχει πραγματοποιηθεί η δημόσια διαβούλευση για τη μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Επί πλέον, οι περιβαλλοντικές αρχές έδωσαν πληροφορίες για τα σχετικά με το περιβάλλον διαβήματα στα οποία έχουν προβεί τα διάφορα λατομεία σχιστόλιθου του δήμου Oencia. Εξ άλλου, οι ισπανικές αρχές παρουσίασαν αντίγραφο της απόφασης του Περιφερειακού Διαμεσολαβητή της Περιφέρειας Castilla y León (Procurador del Común) στο πλαίσιο της καταγγελίας αριθ. 20081440 που αφορά την εκμετάλλευση σχιστόλιθου που αποτελεί αντικείμενο της παρούσας αναφοράς. Ο περιφερειακός διαμεσολαβητής εκφράζει την ικανοποίησή του για το γεγονός ότι οι αρμόδιες περιφερειακές αρχές έλαβαν τα αναγκαία μέτρα για την επίλυση των καταγγελθέντων προβλημάτων και για την έναρξη διαδικασίας επιβολής κυρώσεων στην επιχείρηση λόγω διοικητικής παράβασης του περιφερειακού νόμου 11/2003 της περιφέρειας Castilla y León σχετικά με την περιβαλλοντική πρόληψη. Συμπέρασμα Από τον φάκελο προκύπτει ότι οι αρμόδιες ισπανικές αρχές έχουν λάβει τα αναγκαία μέτρα για να συμμορφωθούν προς την ισχύουσα περιβαλλοντική νομοθεσία. 6. Απάντηση της Επιτροπής (ΑΝΑΘ. III), που ελήφθη στις 28 Νοεμβρίου 2014 Στο πλαίσιο των προηγούμενων ανακοινώσεων, η Επιτροπή ενημέρωσε την Επιτροπή Αναφορών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την περιβαλλοντική νομοθεσία της Ένωσης που θα μπορούσε να εφαρμοστεί στην προκειμένη περίπτωση καθώς και για τα βασικά στοιχεία όσον αφορά την εξέταση του παρόντος φακέλου. Ύστερα από την ως άνω αναφορά, η υπόθεση αυτή έγινε αντικείμενο πολλών ανταλλαγών PE440.045v05-00 4/6 CM\1042129.doc
πληροφοριών μεταξύ των υπηρεσιών της Επιτροπής και των αρμοδίων ισπανικών αρχών. Όπως αναφέρεται στην τελευταία ανακοίνωσή της, η Επιτροπή συνεπέρανε ότι οι αρμόδιες ισπανικές αρχές έχουν λάβει τα αναγκαία μέτρα για να συμμορφωθούν προς την ισχύουσα περιβαλλοντική νομοθεσία. Οι υπηρεσίες της Επιτροπής εξέτασαν τις συμπληρωματικές πληροφορίες που χορήγησε ο αναφέρων, ο οποίος αναφέρει ότι το εν λόγω λατομείο σχιστόλιθου συνεχίζει να λειτουργεί και υπογραμμίζει την έλλειψη δημοτικών αδειών εκμετάλλευσης εκ μέρους του δήμου Oencia. Σημειωτέον ότι οι υπηρεσίες της επιτροπής απευθύνθηκαν εκ νέου στις ισπανικές αρχές σχετικά με το θέμα αυτό. Από την απάντηση της Αυτόνομης Κοινότητας της Castilla y León απορρέει ότι, όπως αναφέρεται στην προηγούμενη ανακοίνωση, οι ισπανικές αρχές χορήγησαν στην επιχείρηση εκμετάλλευσης προσωρινή παράταση της άδειας που είχε λάβει το 2001. Εν τω μεταξύ, το σχέδιο συνέχισης της εξορυκτικής δραστηριότητας έχει αποτελέσει αντικείμενο διαδικασίας εκτίμησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων από το Περιφερειακό διαμέρισμα Περιβάλλοντος. Εις ό,τι αφορά τις δημοτικές άδειες, σημειωτέον ότι οι περιφερειακές αρχές διαβίβασαν επίσης έγγραφα που αποδεικνύουν ότι ο δήμος Oencia χορήγησε διάφορες άδειες εκμετάλλευσης στην επιχείρηση "Excavaciones Ucediños, S.L.", όπως λόγου χάριν την δημοτική άδεια διαβαθμισμένων δραστηριοτήτων (licencia municipal de actividades clasificadas) που χορηγήθηκε στις 25 Σεπτεμβρίου 2002. Υπενθυμίζεται ότι, σύμφωνα με την νομολογία του Δικαστηρίου της ΕΕ (Υποθέσεις C-201/02 "Delena Wells" και C-420/11 "Leth"), οι αρμόδιες αρχές υποχρεούνται να λάβουν όλα τα γενικά ή ειδικά μέτρα που απαιτούνται κατά της παράλειψης εκτίμηση των επιπτώσεων ενός σχεδίου στο περιβάλλον, σύμφωνα με τους όρους της οδηγίας 85/337/ΕΟΚ. Οι διαδικαστικές λεπτομέρειες που εφαρμόζονται στο πλαίσιο αυτό άπτονται του εθνικού δικαίου εκάστου κράτους μέλους σύμφωνα με την αρχή της διαδικαστικής αυτονομίας των κρατών μελών, με την προϋπόθεση ωστόσο ότι δεν θα είναι λιγότερο ευνοϊκές από εκείνες που διέπουν παρόμοιες καταστάσεις εσωτερικής φύσης (αρχή της ισοδυναμίας) και ότι δεν θα καθιστούν ανέφικτη ή υπέρμετρα δυσχερή στην πράξη την άσκηση των δικαιωμάτων που παρέχει η κοινοτική έννομη τάξη (αρχή της αποτελεσματικότητας). Στο πλαίσιο αυτό, ανήκει στην δικαιοδοσία των εθνικών δικαστηρίων να ορίσουν εάν υφίσταται, στο εθνικό δίκαιο, η δυνατότητα απόσυρσης ή αναστολής μιας ήδη χορηγηθείσας άδειας προκειμένου να υποβληθεί το εν λόγω σχέδιο σε εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων, σύμφωνα με τις απαιτήσεις της οδηγίας ή, ως εναλλακτική λύση, εφόσον συναινεί ο ιδιώτης, η δυνατότητα για τον τελευταίο να απαιτήσει αποζημίωση. Σε κάθε περίπτωση, από την εξέταση του φακέλου απορρέει ότι οι ισπανικές αρχές συνεχίζουν τις αναγκαίες ενέργειες για τον έλεγχο της δραστηριότητας της εν λόγω εκμετάλλευσης και την τήρηση της εφαρμοστέας νομοθεσίας, τόσο από άποψη εξορυκτικής δραστηριότητας όσο και από άποψη περιβάλλοντος. Συμπέρασμα Ύστερα από την εξέταση αυτή, η Επιτροπή δεν μπορεί παρά να επαναλάβει τα συμπεράσματα που διατύπωσε στην προηγούμενη ανακοίνωσή της σχετικά με τις αναφορές. CM\1042129.doc 5/6 PE440.045v05-00
PE440.045v05-00 6/6 CM\1042129.doc