Επιμορφωτικό Υποστηρικτικό Υλικό για την ενσωμάτωση των ΤΠΕ στη μαθησιακή διαδικασία Θέμα Xημεία Μέση ενική Εκπαίδευση Εργαλεία Crocodile Chemistry και Data Studio Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου Τομέας Εκπαιδευτικής Τεχνολογίας Ομάδα Επιμόρφωσης ΤΠΕ Φθινόπωρο 2008 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ Πρόγραμμα Επιμόρφωσης Εκπαιδευτικών σε θέματα Χημείας Το Πρόγραμμα συγχρηματοδοτείται από την Κυπριακή Δημοκρατία με ποσοστό 50% και το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ) με ποσοστό 50% στα πλαίσια του Μέτρου 2.1. «Αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών στα πλαίσια της δια βίου μάθησης» που εντάσσεται στο Ενιαίο Έγγραφο Προγραμματισμού (ΕΕΠ) Στόχος 3 «Ανθρώπινο Δυναμικό»για την Προγραμματική Περίοδο 2004-2006. Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ) «Συμβολή στην ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού, στη βελτίωση της λειτουργίας της αγοράς εργασίας, στην προώθηση της απασχολησιμότητας, του επιχειρηματικού πνεύματος, της ικανότητας προσαρμογής και της ισότητας των ευκαιριών, καθώς και την κοινωνική ενσωμάτωση».
Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου, 2008 Συγγραφή υλικού Ομάδα Εργασίας: Χημεία Μέσης ενικής Εκπαίδευσης () Λουκία Αναστασιάδη, Εκπαιδευτικός Μέσης ενικής Εκπαίδευσης Αναστασία Καραμιχάλη, Εκπαιδευτικός Μέσης ενικής Εκπαίδευσης Μαρίνα Κουτσού, Εκπαιδευτικός Μέσης ενικής Εκπαίδευσης Εποπτεία υλικού Ομάδα Εποπτείας Χημείας Μέσης ενικής Εκπαίδευσης Δ. Φαντίδου, Επιθεωρήτρια Χημείας Μέσης ενικής Εκπαίδευσης Οικονόμου Αναστασία, Προϊσταμένη Τομέα Εκπαιδευτικής Τεχνολογίας στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Επιμέλεια υλικού Κωνσταντία Ξενοφώντος ενικός συντονισμός - Επιμέλεια Αναστασία Οικονόμου
Κώδικας Δεοντολογίας Η άντληση πληροφοριών, η χρήση και ο πολλαπλασιασμός υλικού από το παρόν βιβλιάριο και το συνοδευτικό ψηφιακό δίσκο* (CD/DVD) επιτρέπεται υπό την προϋπόθεση της ανεπιφύλακτης αποδοχής των παρακάτω όρων: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Η χρήση του βιβλιαρίου και του συνοδευτικού ψηφιακού δίσκου (CD/DVD) υπόκειται στις διατάξεις των κυπριακών και των διεθνών νόμων, στις επιταγές του εθιμικού δικαίου, καθώς επίσης και στην υποχρέωση σεβασμού των χρηστών ηθών. Όλες οι πληροφορίες, οι οποίες περιέχονται, διατίθενται στους χρήστες για αυστηρά προσωπική χρήση και μόνο για σκοπούς πληροφόρησης, μελέτης, ή πραγματοποίησης διδασκαλίας, και σε καμία περίπτωση για εμπορικούς. H χρήση, αναπαραγωγή ή επαναδημοσίευσή του υλικού, ολική ή μερική, με οποιαδήποτε άλλο μέσο, ηλεκτρονικό ή έντυπο, επιτρέπεται υπό την προϋπόθεση ότι τα στοιχεία που θα αντληθούν δε θα αλλοιωθούν ούτε θα χρησιμοποιηθούν παραπλανητικά, ενώ υφίσταται και η υποχρέωση, σε περίπτωση οποιασδήποτε χρήσης, να αναφέρεται ο δικαιούχος των πνευματικών δικαιωμάτων του υλικού. Οι πάσης φύσεως πληροφορίες και το υλικό που περιλαμβάνονται σε αυτό βιβλιάριο και το συνοδευτικό ψηφιακό δίσκο (CD/DVD) παρέχονται στην βάση του «ως έχει» («as is») και «ως διατίθενται» («as available») και χωρίς καμιά απολύτως εγγύηση οποιουδήποτε είδους. Το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο δεν εγγυάται για την ορθότητα και την ακρίβεια των πληροφοριών του βιβλιαρίου και του συνοδευτικού ψηφιακού δίσκου (CD/DVD), οι οποίες εκφράζουν μόνο τις απόψεις των συντακτών τους και αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία τους. Ο χρήστης τις χρησιμοποιεί με αποκλειστικά δική του ευθύνη και το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο ουδεμία ευθύνη, άμεση ή έμμεση, φέρει για τυχόν ζημιά του χρήστη από τη χρήση των στοιχείων και πληροφοριών που περιέχονται είτε στο βιβλιάριο είτε στο συνοδευτικό ψηφιακό δίσκο (CD/DVD). Το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο δεν φέρει καμία ευθύνη για το περιεχόμενο των προταθέντων δικτυακών τόπων και δεν ευθύνεται για τυχόν ζημία, η οποία μπορεί να προκληθεί από τη χρήση τους. Ακόμη ούτε είναι υπεύθυνη για την πολιτική ασφαλείας των προταθέντων δικτυακών τόπων ούτε και για τον τρόπο διαχείρισης των ηλεκτρονικών επισκεπτών τους. Το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο ουδεμία ευθύνη, άμεση ή έμμεση, φέρει για τυχόν ζημία του επισκέπτη από την κακή χρήση είτε των προταθέντων δικτυακών τόπων, είτε των στοιχείων που περιέχονται σ αυτούς. Οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες, οι οποίες φιλοξενούνται στο βιβλιάριο και το συνοδευτικό ψηφιακό δίσκο (CD/DVD), εκφράζουν την άποψη των δημιουργών τους και όχι κατ ανάγκη την άποψη του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου. Το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο δεν ευθύνεται για τυχόν διακοπή λειτουργίας ή τροποποίηση των προταθέντων δικτυακών τόπων καθώς και των παρεχομένων υπηρεσιών. Στο βιβλιάριο και το συνοδευτικό ψηφιακό δίσκο (CD/DVD) περιλαμβάνονται υλικό, trademarks, service marks κλπ, καθώς και άλλο περιεχόμενο που προστατεύεται και η χρήση του πρέπει να ακολουθεί τις σχετικές διατάξεις του νόμου. Το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο δεν ευθύνεται για τυχόν εμφάνιση προσωπικών δεδομένων, τα οποία εμφανίζονται στο βιβλιάριο και το συνοδευτικό ψηφιακό δίσκο (CD/DVD). Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου, 2008 * Το επιμορφωτικό υλικό του βιβλιαρίου, μαζί με επιπρόσθετο υλικό, βρίσκεται στο συνοδευτικό ψηφιακό δίσκο (CD/DVD)
Περιεχόμενα Μέρος Α 9 Χαιρετισμός Δρ Κυριάκος Πιλλάς, Αν. Διευθυντής Παιδαγωγικού Ινστιτούτου 11 Εισαγωγή στη φιλοσοφία ανάπτυξης και χρήσης του Επιμορφωτικού Υποστηρικτικού Υλικού για την ενσωμάτωση των ΤΠΕ στη μαθησιακή διαδικασία Αναστασία Οικονόμου, Προϊσταμένη Τομέα Εκπαιδευτικής Τεχνολογίας Παιδαγωγικού Ινστιτούτου 13 Φιλοσοφία Ομάδας Εργασίας για Ανάπτυξη Επιμορφωτικού Υποστηρικτικού Υλικού για την ενσωμάτωση των ΤΠΕ στη μαθησιακή διαδικασία Μέρος Β 19 Συνοπτικός Πίνακας Εισηγήσεων Δραστηριοτήτων 21 Εισηγήσεις για Δραστηριότητες Μέρος 57 Συνοπτικός Πίνακας Αναπτυγμένων Δραστηριοτήτων 59 Αναπτυγμένες Δραστηριότητες
Ε πιμορφωτικό Υποσ τηρικτικό Υλικό για την ενσωμάτωση των ΤΠΕ σ τη μαθησιακή διαδικασία ΠΑΙΔΑΩΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΥΠΡΟΥ, 2008 6 Εργαλεία: Crocodile Chemistry και DataStudio
Ομάδα Εργασίας: Χημεία Μέσης ενικής Εκπαίδευσης Α ΜΕΡΟΣ Α 7
Ε πιμορφωτικό Υποσ τηρικτικό Υλικό για την ενσωμάτωση των ΤΠΕ σ τη μαθησιακή διαδικασία ΠΑΙΔΑΩΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΥΠΡΟΥ, 2008 8 Εργαλεία: Crocodile Chemistry και DataStudio
Ομάδα Εργασίας: Χημεία Μέσης ενικής Εκπαίδευσης Α.1 - Χαιρετισμός Η ραγδαία ανάπτυξη των τεχνολογιών πληροφορίας και επικοινωνίας, πέρα από την ευρύτερη επίδραση που ασκεί σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής του ανθρώπου, έχει επηρεάσει ουσιαστικά και αναμένεται να επηρεάσει περισσότερο στο μέλλον τη διαδικασία μάθησης και διδασκαλίας. Νέα ηλεκτρονικά εργαλεία και περιβάλλοντα μάθησης αναπτύσσονται συνεχώς στη βάση σύγχρονων παιδαγωγικών μεθοδολογιών και τίθενται στη διάθεση των εκπαιδευτικών μας ως ενισχυτικά μέσα για την επίτευξη των εκπαιδευτικών στόχων. Η έκδοση αυτή, η οποία αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης σειράς εκδόσεων που καλύπτουν διάφορα θέματα του αναλυτικού προγράμματος, φιλοδοξεί να συνδράμει τους εκπαιδευτικούς μας στην προσπάθειά τους να αξιοποιήσουν τα διαθέσιμα ηλεκτρονικά εργαλεία. Η βοήθεια συνίσταται στην παρουσίαση ιδεών και εισηγήσεων για αξιοποίηση των εργαλείων αυτών στην εκπαιδευτική πράξη. Στόχος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου είναι η δημιουργία μιας περιεκτικής τράπεζας εισηγήσεων για αξιοποίηση των διαθέσιμων ηλεκτρονικών εργαλείων, η οποία θα αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου και θα εμπλουτίζεται συνεχώς. Ο σχεδιασμός και η ανάπτυξη του επιμορφωτικού υλικού υπό τη μορφή διδακτικών και μαθησιακών εισηγήσεων έγινε με τη συμμετοχή των ιδίων των εκπαιδευτικών και αποτελεί μέρος της ευρύτερης προσπάθειας του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου να ενισχύει την εμπλοκή των εκπαιδευτικών σε δημιουργικές δραστηριότητες που συμβάλλουν στη συνεχή επαγγελματική τους ανάπτυξη. Χαιρετίζω την προσπάθεια όλων, όσοι έλαβαν μέρος στη διαδικασία ανάπτυξης και έκδοσης του υλικού αυτού και προσδοκώ ότι αυτό θα αξιοποιηθεί παραγωγικά. Δρ Κυριάκος Πιλλάς Αν. Διευθυντής Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Α Χαιρετισμός Αν. Διευθυντή 9
Ε πιμορφωτικό Υποσ τηρικτικό Υλικό για την ενσωμάτωση των ΤΠΕ σ τη μαθησιακή διαδικασία ΠΑΙΔΑΩΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΥΠΡΟΥ, 2008 Α 10 Εργαλεία: Crocodile Chemistry και DataStudio
Ομάδα Εργασίας: Χημεία Μέσης ενικής Εκπαίδευσης Α.2 - Εισαγωγή στη φιλοσοφία ανάπτυξης και χρήσης του Επιμορφωτικού Υποστηρικτικού Υλικού για την ενσωμάτωση των ΤΠΕ στη μαθησιακή διαδικασία Το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο προσφέρει προγράμματα επιμόρφωσης για εκπαιδευτικούς όλων των βαθμίδων σε θέματα νέων Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνίας με στόχο την προετοιμασία των εκπαιδευτικών για την αποτελεσματική αξιοποίηση των Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνίας στη μαθησιακή διαδικασία. Μέσα από τα προγράμματα αυτά οι εκπαιδευτικοί αποκτούν κατ αρχήν βασικές δεξιότητες χρήσης ηλεκτρονικού υπολογιστή και αφ ετέρου αναπτύσσουν ένα συγκροτημένο φιλοσοφικό πλαίσιο στο οποίο οι Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας έχουν πραγματική ποιοτική συνεισφορά στη διδακτική πράξη. ια την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών προκειμένου να υποστηρίξουν την ενσωμάτωση των Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνίας στη μαθησιακή διαδικασία, σχεδιάστηκε και αναπτύχθηκε επιμορφωτικό υποστηρικτικό υλικό το οποίο οι εκπαιδευτικοί μπορούν να αξιοποιήσουν στη διδακτική πράξη. Το επιμορφωτικό υποστηρικτικό υλικό καλύπτει συγκεκριμένα και εξειδικευμένα παραδείγματα ένταξης των Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνίας σε σχέση με τη χρήση και τις δυνατότητες παιδαγωγικής αξιοποίησης συγκεκριμένων ηλεκτρονικών μαθησιακών εργαλείων και περιβαλλόντων υπό τη μορφή εκπαιδευτικών σεναρίων, διδακτικών εισηγήσεων, σχεδίων μαθήματος, δραστηριοτήτων ή και απλών οδηγιών χρήσης προγραμμάτων. Η ανάπτυξη του υλικού έγινε από Ομάδες Εργασίας, οι οποίες αποτελούνταν από εκπαιδευτικούς που είχαν παρακολουθήσει επιμορφωτικά προγράμματα και συντονίζονταν από επιθεωρητή της ειδικότητας ή εκπρόσωπό του και από λειτουργό του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου. Το υλικό αυτό αναμένεται να αποτελέσει μια αρχική βάση εισηγήσεων πάνω στην οποία οι εκπαιδευτικοί θα μπορούν να οικοδομούν ποιοτικές μαθησιακές εφαρμογές, να προβληματιστούν για περαιτέρω τρόπους αποτελεσματικής χρήσης των Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνίας και να προχωρήσουν σε διδακτικές παρεμβάσεις. Η παρούσα πρώτη έκδοση του επιμορφωτικού υποστηρικτικού υλικού σε έντυπη και ψηφιακή μορφή που κρατάτε στα χέρια σας, αποτελείται από μια σειρά βιβλιαρίων που το καθένα καλύπτει τη χρήση συγκεκριμένων μαθησιακών εργαλείων για μια διδακτική περιοχή. Το κάθε βιβλιάριο παρουσιάζει αρχικά ένα αριθμό εισηγήσεων διδακτικών και μαθησιακών εφαρμογών, οι οποίες περιγράφονται συνοπτικά. Στο τρίτο μέρος του βιβλιαρίου, αναπτύσσονται ολοκληρωμένες διδακτικές και μαθησιακές εισηγήσεις οι οποίες συμπληρώνονται με συνοδευτικό υλικό. Το υλικό που αναφέρεται σε κάθε βιβλιάριο βρίσκεται στο ψηφιακό δίσκο που ενσωματώνεται στο τέλος του βιβλιαρίου. Επιπρόσθετα, το υλικό αυτό φιλοξενείται στη διαδικτυακή πύλη του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου http://www.e-epimorfosi.ac.cy, μέσω της οποίας ο κάθε εκπαιδευτικός μπορεί να έχει πρόσβαση στη βάση του υλικού, να αποθηκεύει τις εκπαιδευτικές εισηγήσεις που τον ενδιαφέρουν, να αξιολογεί εισηγήσεις και να εμπλουτίζει τη βάση αυτή με δικές του προτάσεις προσαρμόζοντας υφιστάμενες εισηγήσεις ή προτείνοντας νέες. Στόχος είναι η αρχική αυτή δημιουργία υλικού να αποτελέσει μια δυναμική βάση διδακτικών και μαθησιακών εισηγήσεων ενσωμάτωσης των Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνίας, η οποία να υποστηρίζει τους εκπαιδευτικούς στο έργο τους και η οποία συνεχώς να εμπλουτίζεται και να διαμορφώνεται βάσει των εκπαιδευτικών εφαρμογών και εμπειριών του κάθε εκπαιδευτικού. Α Αναστασία Οικονόμου Προϊσταμένη Τομέα Εκπαιδευτικής Τεχνολογίας Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Κύπρου Εισαγωγή σ τη φιλοσοφία ανάπτυξης και χρήσης Επιμορφωτικού Υποστηρικτικού Υλικού 11
Ε πιμορφωτικό Υποσ τηρικτικό Υλικό για την ενσωμάτωση των ΤΠΕ σ τη μαθησιακή διαδικασία ΠΑΙΔΑΩΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΥΠΡΟΥ, 2008 Α 12 Εργαλεία: Crocodile Chemistry και DataStudio
Ομάδα Εργασίας: Χημεία Μέσης ενικής Εκπαίδευσης Α.3 - Φιλοσοφία Ομάδας Εργασίας για Ανάπτυξη Επιμορφωτικού Υποστηρικτικού Υλικού για την ενσωμάτωση των ΤΠΕ στη μαθησιακή διαδικασία Ομάδα Εργασίας Κωδικός Ομάδας Εργαλεία Θεωρητικό Πλαίσιο Χημεία Μέσης Εκπαίδευσης Crocodile Chemistry και DataStudio Η επιλογή των θεμάτων για την ανάπτυξη του επιμορφωτικού υλικού έγινε λαμβάνοντας υπόψιν: (α) τις απαιτήσεις του αναλυτικού προγράμματος του μαθήματος της Χημείας στο υμνάσιο και στο Λύκειο (β) τις δυσκολίες των μαθητών στην κατανόηση του μικρόκοσμου της Χημείας (γ) τις δύσκολες έννοιες που μπορεί να οδηγήσουν τους μαθητές σε παρανοήσεις (δ) τη σχέση της Χημείας με την καθημερινή ζωή και (ε) την ενεργοποίηση των μαθητών σε ένα ένα ελκυστικό μαθησιακό περιβάλλον. Tα λογισμικά που χρησιμοποιήθηκαν για την ανάπτυξη του επιμορφωτικού υλικού είναι το Crocodile Chemistry και το DataStudio. Και τα δύο λογισμικά μπορούν να ενσωματωθούν στη μαθησιακή διαδικασία για ένα εύρος μαθησιακών θεμάτων που περιλαμβάνονται στο αναλυτικό πρόγραμμα του μαθήματος της Χημείας στο υμνάσιο και στο Λύκειο. Το λογισμικό Crocodile Chemistry είναι ένα εικονικό εργαστήριο στο οποίο είναι δυνατό να: σχεδιαστούν εικονικά πειράματα από τον καθηγητή ή το μαθητή, ανάλογα με τις ανάγκες μελετηθούν μεταβλητές όπως συγκέντρωση, ποσότητα, θερμοκρασία παρουσιαστούν τα αποτελέσματα σε γραφικές παραστάσεις γίνει εισαγωγή οδηγιών/κειμένου, φωτογραφίας και κινουμένων εικόνων Η χρήση του λογισμικού Crocodile Chemistry έχει προστιθέμενη μαθησιακή αξία αφού παρέχει τη δυνατότητα: προβολής σε σωματιδιακό επίπεδο χημικών ουσιών ή αντιδράσεων. εκτέλεσης εικονικών πειραμάτων που δεν ενδείκνυται να πραγματοποιηθούν στο εργαστήριο για λόγους ασφαλείας. γρήγορης συλλογής, ανάλυσης και επεξεργασίας αποτελεσμάτων. Α Η μονάδα διασύνδεσης ΗΥ και συλλέκτη δεδομένων με ενεργοποίηση του λογισμικού DataStudio προσφέρει: Προσχεδιασμένα πειράματα για ένα εύρος μαθησιακών θεμάτων. Τη δυνατότητα σχεδιασμού πειραμάτων από τον καθηγητή ή τον μαθητή, ανάλογα με τις ανάγκες. Κατά το σχεδιασμό ενός πειράματος μπορεί να γίνει διαχείριση μεταβλητών, όπως συγκέντρωση, όγκος, θερμοκρασία, πίεση, αγωγιμότητα, χρόνος χρησιμοποιώντας τους ανάλογους αισθητήρες. Τη δυνατότητα μοντελοποίησης και οπτικής αναπαράστασης εννοιών π.χ. παρουσίασης των δεδομένων σε γραφική παράσταση, για μελέτη των μεταξύ τους σχέσεων. Φιλοσοφία Ομάδας Εργασίας 13
Ε πιμορφωτικό Υποσ τηρικτικό Υλικό για την ενσωμάτωση των ΤΠΕ σ τη μαθησιακή διαδικασία ΠΑΙΔΑΩΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΥΠΡΟΥ, 2008 Η ενσωμάτωση της μονάδας διασύνδεσης ΗΥ και συλλέκτη δεδομένων με ενεργοποίηση του λογισμικού DataStudio στη μαθησιακή διαδικασία έχει, επίσης, προστιθέμενη μαθησιακή αξία. Η έμφαση δίνεται όχι μόνο στη συλλογή δεδομένων αλλά και στην ανάλυση/ερμηνεία των αποτελεσμάτων. Παρέχει στους μαθητές τη δυνατότητα: εφαρμογής των γνώσεών τους, όσον αφορά έννοιες της Χημείας, στη διερεύνηση κάποιου χημικού προβλήματος. απόκτησης δεξιοτήτων σε θέματα επιστημονικής διερεύνησης. πραγματοποίησης πειραμάτων των οποίων η συλλογή των αποτελεσμάτων θα ήταν αδύνατη χωρίς τη χρήση του ΗΥ. γρήγορης συλλογής, ανάλυσης και επεξεργασίας αποτελεσμάτων κατά την εκτέλεση πειραμάτων σε πραγματικές συνθήκες. Α 14 Εργαλεία: Crocodile Chemistry και DataStudio
Ομάδα Εργασίας: Χημεία Μέσης ενικής Εκπαίδευσης Α Φιλοσοφία Ομάδας Εργασίας 15
Ε πιμορφωτικό Υποσ τηρικτικό Υλικό για την ενσωμάτωση των ΤΠΕ σ τη μαθησιακή διαδικασία ΠΑΙΔΑΩΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΥΠΡΟΥ, 2008 16 Εργαλεία: Crocodile Chemistry και DataStudio
Ομάδα Εργασίας: Χημεία Μέσης ενικής Εκπαίδευσης Β ΜΕΡΟΣ Β 17
Ε πιμορφωτικό Υποσ τηρικτικό Υλικό για την ενσωμάτωση των ΤΠΕ σ τη μαθησιακή διαδικασία ΠΑΙΔΑΩΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΥΠΡΟΥ, 2008 18 Εργαλεία: Crocodile Chemistry και DataStudio
Ομάδα Εργασίας: Χημεία Μέσης ενικής Εκπαίδευσης Β.1 - Συνοπτικός Πίνακας Εισηγήσεων Δραστηριοτήτων Τίτλος Δραστηριότητας Πλήρης Ανάπτυξη Δραστηριότητας Δραστηριότητα 1 Oξέα, Βάσεις, Διάσταση NAI Δραστηριότητα 2 Σημεία Τήξης Ομοιοπολικών και Ιοντικών Ενώσεων NAI Δραστηριότητα 3 Δραστικότητα Μετάλλων σε οξύ NAI Δραστηριότητα 4 Ταχύτητα Αντιδράσεων / Εξώθερμες και Ενδόθερμες Αντιδράσεις NAI Δραστηριότητα 5 Χημικές Αλλαγές και Φυσικές Αλλαγές NAI Δραστηριότητα 6 Εξουδετέρωση ΝΑΙ Δραστηριότητα 7 Τιτλοδότηση Διαλύματος υδροξειδίου του νατρίου NAI Δραστηριότητα 8 Δραστικότητα Μετάλλων Αντιδράσεις αντικατάστασης ΟΧΙ Δραστηριότητα 9 Αγωγιμότητα ομοιοπολικών, ιοντικών και μεταλλικών στερεών OXI Δραστηριότητα 10 Αντιδράσεις αντικατάστασης αλογόνων OXI Δραστηριότητα 11 Προσδιορισμός Ουσιών Δοκιμές Φλόγας ΟΧΙ Δραστηριότητα 12 Ιδιότητες των Αλογόνων ΟΧΙ Δραστηριότητα 13 Εξουδετέρωση ισχυρής βάσης από ασθενές οξύ ΟΧΙ Δραστηριότητα 14 Διαλυτότητα και Θερμοκρασία OXI Β Δραστηριότητα 15 Δραστικότητα Αλκαλίων ΟΧΙ Δραστηριότητα 16 Εξουδετέρωση ισχυρής βάσης από ισχυρό οξύ OXI Πίνακας Εισηγήσεων Δραστηριοτήτων 19
Ε πιμορφωτικό Υποσ τηρικτικό Υλικό για την ενσωμάτωση των ΤΠΕ σ τη μαθησιακή διαδικασία ΠΑΙΔΑΩΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΥΠΡΟΥ, 2008 Τίτλος Δραστηριότητας Πλήρης Ανάπτυξη Δραστηριότητας Δραστηριότητα 17 Όξινος και βασικός χαρακτήρας OXI Δραστηριότητα 18 Τα οξέα και οι βάσεις στην καθημερινή ζωή OXI Δραστηριότητα 19 Δραστηριότητα 20 Μέτρηση ph υδατικών διαλυμάτων ουσιών καθημερινής χρήσης Μέτρηση ph υδατικών διαλυμάτων ισχυρών και ασθενών οξέων OXI OXI Δραστηριότητα 21 Υδρόλυση αλάτων OXI Δραστηριότητα 22 Τιτλοδότηση διαλύματος υδροξειδίου του νατρίου OXI Δραστηριότητα 23 Ογκομέτρηση διαλύματος υδροχλωρικού οξέος OXI Δραστηριότητα 24 Ογκομέτρηση διαλύματος οξικού οξέος OXI Δραστηριότητα 25 Ογκομέτρηση διαλύματος αμμωνίας OXI Δραστηριότητα 26 Δραστηριότητα 27 Δραστηριότητα 28 Ογκομέτρηση διαλύματος θειικού σιδήρου με τιτλοδοτημένο διάλυμα υπερμαγγανικού καλίου Επίδραση της συγκέντρωσης των αντιδρώντων σωμάτων στην ταχύτητα της αντίδρασης Χημική Κινητική - Παράγοντες που επηρεάζουν την ταχύτητα αντίδρασης OXI NAI NAI Δραστηριότητα 29 Επίδραση της θερμοκρασίας στη διαλυτότητα αερίων NAI Δραστηριότητα 30 Εξουδετέρωση ξιδιού από διάλυμα ξεβουλοτικού NAI Β Δραστηριότητα 31 Νόμος του Hess NAI Δραστηριότητα 32 Ενέργεια διαλυτοποίησης NAI Δραστηριότητα 33 Θερμότητα καύσης NAI 20 Εργαλεία: Crocodile Chemistry και DataStudio
Ομάδα Εργασίας: Χημεία Μέσης ενικής Εκπαίδευσης Β.2.1 - Εισηγήσεις για Δραστηριότητες: Δραστηριότητα 1 Μάθημα Τίτλος Δραστηριότητας Τάξη Χημεία Oξέα, Βάσεις, Διάσταση Α ΛΥΚΕΙΟΥ Ενότητα 3.2.1 ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΟΞΕΩΝ ΚΑΙ ΒΑΣΕΩΝ (σελ.84 87) Σύντομη περιγραφή Περιγραφή Μαθησιακής Δραστηριότητας Περιεχόμενο Λογισμικού: Οξέα, Βάσεις και Άλατα Οξέα και Βάσεις, Διάσταση Στόχοι της δραστηριότητας είναι οι μαθητές να μπορούν: Να ορίζουν τι είναι τα οξέα και οι βάσεις με βάση τη θεωρία του Arrhenius Να ταξινομούν τα οξέα ή βάσεις σε ισχυρά ή ασθενή Οι μαθητές πραγματοποιούν τις πιο κάτω δραστηριότητες στον ΗΥ, χρησιμοποιώντας φύλλο εργασίας με βάση το μοντέλο του οικοδομισμού: Πείραμα 1: Οξέα και Βάσεις Πραγματοποιώντας το εικονικό αυτό πείραμα, και παρακολουθώντας την προβολή του ατόμου, οι μαθητές διατυπώνουν τον ορισμό των οξέων και των βάσεων με βάση τη θεωρία του Arrhenius. Παρακολουθώντας την «προβολή του ατόμου» οι μαθητές ταξινομούν άγνωστα διαλύματα σε οξέα ή βάσεις. Πείραμα 2: Διάσταση οξέων και βάσεων Με το πείραμα αυτό οι μαθητές, παρακολουθώντας τις «λεπτομέρειες αντίδρασης» και την «προβολή ατόμου» εντοπίζουν τις διαφορές μεταξύ ασθενών και ισχυρών οξέων ή βάσεων. Το εικονικό αυτό πείραμα έχει προστιθέμενη μαθησιακή αξία διότι μελετά τη διάσταση οξέων και βάσεων βάσει του σωματιδιακού μοντέλου της ύλης. Πλήρης Ανάπτυξη Δραστηριότητας στο Μέρος Κωδικός Ομάδας Λέξεις-Κλειδιά για αναζήτηση στο Διαδικτυακό Τόπο www.e-epimorfosi.ac.cy Λογισμικό που απαιτείται* ΝΑΙ οξέα, βάσεις, ισχυρά οξέα, ασθενή οξέα, ισχυρές βάσεις, ασθενείς βάσεις, ηλεκτρολύτες, ηλεκτρολυτική διάσταση Crocodile Chemistry Β * ια να μπορέσετε να δείτε τα σχετικά με τη δραστηριότητα αρχεία που υπάρχουν στο συνοδευτικό ψηφιακό δίσκο, πρέπει να έχετε εγκαταστήσει στον Ηλεκτρονικό σας Υπολογιστή το λογισμικό που απαιτείται. Εισηγήσεις για Δραστηριότητες 21
Ε πιμορφωτικό Υποσ τηρικτικό Υλικό για την ενσωμάτωση των ΤΠΕ σ τη μαθησιακή διαδικασία ΠΑΙΔΑΩΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΥΠΡΟΥ, 2008 Β.2.2 - Εισηγήσεις για Δραστηριότητες: Δραστηριότητα 2 Μάθημα Τίτλος Δραστηριότητας Χημεία Σημεία Τήξης Ομοιοπολικών και Ιοντικών Ενώσεων Τάξη Α ΛΥΚΕΙΟΥ Ενότητα Σύντομη περιγραφή 2.3 ΙΟΝΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΟΜΟΙΟΠΟΛΙΚΟΣ ΔΕΣΜΟΣ Περιγραφή Μαθησιακής Δραστηριότητας Στόχος της δραστηριότητας αυτής είναι οι μαθητές να προσδιορίσουν τα σημεία τήξης ορισμένων ιοντικών και μοριακών ενώσεων και να διακρίνουν τις μεταξύ τους διαφορές. Οι μαθητές πραγματοποιούν την πιο κάτω δραστηριότητα στον ΗΥ, χρησιμοποιώντας φύλλο εργασίας με βάση το μοντέλο του οικοδομισμού. Οι μαθητές πραγματοποιούν ένα εικονικό πείραμα εύρεσης του σημείου τήξης για τις ουσίες: Na2CO3, C6H12O6, NaCl και S και μελετούν τις διαφορές μεταξύ ιοντικών και μοριακών ενώσεων. Το εικονικό αυτό πείραμα έχει προστιθέμενη μαθησιακή αξία διότι μελετά χημικές αντιδράσεις βάσει του σωματιδιακού μοντέλου της ύλης και παρέχει τη δυνατότητα πραγματοποίησης αντιδράσεων που δεν ενδείκνυται να πραγματοποιηθούν στο εργαστήριο για λόγους ασφάλειας. Πλήρης Ανάπτυξη Δραστηριότητας στο Μέρος Κωδικός Ομάδας Λέξεις-Κλειδιά για αναζήτηση στο Διαδικτυακό Τόπο www.e-epimorfosi.ac.cy Λογισμικό που απαιτείται* NAI Χημικός δεσμός, ομοιοπολικός, ιοντικός, τήξη, φυσικές ιδιότητες Crocodile Chemistry Β * ια να μπορέσετε να δείτε τα σχετικά με τη δραστηριότητα αρχεία που υπάρχουν στο συνοδευτικό ψηφιακό δίσκο, πρέπει να έχετε εγκαταστήσει στον Ηλεκτρονικό σας Υπολογιστή το λογισμικό που απαιτείται. 22 Εργαλεία: Crocodile Chemistry και DataStudio
Ομάδα Εργασίας: Χημεία Μέσης ενικής Εκπαίδευσης Β.2.3 - Εισηγήσεις για Δραστηριότητες: Δραστηριότητα 3 Μάθημα Τίτλος Δραστηριότητας Τάξη Ενότητα Σύντομη περιγραφή Πλήρης Ανάπτυξη Δραστηριότητας στο Μέρος Κωδικός Ομάδας Λέξεις-Κλειδιά για αναζήτηση στο Διαδικτυακό Τόπο www.e-epimorfosi.ac.cy Λογισμικό που απαιτείται* Χημεία Δραστικότητα Μετάλλων σε οξύ Α ΛΥΚΕΙΟΥ 2.2 ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΤΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ - ΔΡΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΜΕΤΑΛΛΩΝ Περιγραφή Μαθησιακής Δραστηριότητας Περιεχόμενο Λογισμικού: Ορυκτά και Μέταλλα Δραστικότητα μετάλλων σε οξύ Στόχοι της δραστηριότητας είναι οι μαθητές να: εντοπίζουν μέταλλα που είναι λιγότερο ή περισσότερο δραστικά από το υδρογόνο κατατάσσουν σε σειρά δραστικότητας τα μέταλλα: κάλιο, νάτριο, σίδηρο, μαγνήσιο και λευκόχρυσο. Οι μαθητές πραγματοποιούν την πιο κάτω δραστηριότητα στον ΗΥ, χρησιμοποιώντας φύλλο εργασίας με βάση το μοντέλο του οικοδομισμού. Οι μαθητές ακολουθούν τις οδηγίες του προγράμματος και πραγματοποιούν το εικονικό πείραμα αντίδρασης του υδροχλωρικού οξέος με όλα τα μέταλλα που εμφανίζονται στην οθόνη του υπολογιστή. Εντοπίζουν ποια μέταλλα είναι λιγότερο ή περισσότερο δραστικά από το υδρογόνο. Επαναλαμβάνουν το εικονικό πείραμα μόνο για τα μέταλλα κάλιο, νάτριο, σίδηρο, μαγνήσιο και λευκόχρυσο και κατατάσσουν τα μέταλλα με σειρά δραστικότητας. Το εικονικό αυτό πείραμα έχει προστιθέμενη μαθησιακή αξία διότι μελετά χημικές αντιδράσεις βάσει του σωματιδιακού μοντέλου της ύλης και παρέχει τη δυνατότητα πραγματοποίησης αντιδράσεων που δεν ενδείκνυται να πραγματοποιηθούν στο εργαστήριο ΝΑΙ μέταλλα, υδροχλωρικό οξύ, οξέα, δραστικότητα μετάλλων, υδρογόνο Crocodile Chemistry Β * ια να μπορέσετε να δείτε τα σχετικά με τη δραστηριότητα αρχεία που υπάρχουν στο συνοδευτικό ψηφιακό δίσκο, πρέπει να έχετε εγκαταστήσει στον Ηλεκτρονικό σας Υπολογιστή το λογισμικό που απαιτείται. Εισηγήσεις για Δραστηριότητες 23
Ε πιμορφωτικό Υποσ τηρικτικό Υλικό για την ενσωμάτωση των ΤΠΕ σ τη μαθησιακή διαδικασία ΠΑΙΔΑΩΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΥΠΡΟΥ, 2008 Β.2.4 - Εισηγήσεις για Δραστηριότητες: Δραστηριότητα 4 Β Μάθημα Τίτλος Δραστηριότητας Τάξη Ενότητα Σύντομη περιγραφή Πλήρης Ανάπτυξη Δραστηριότητας στο Μέρος Κωδικός Ομάδας Λέξεις-Κλειδιά για αναζήτηση στο Διαδικτυακό Τόπο www.e-epimorfosi.ac.cy Λογισμικό που απαιτείται* Χημεία Ταχύτητα Αντιδράσεων / Εξώθερμες και Ενδόθερμες Αντιδράσεις Β ΥΜΝΑΣΙΟΥ 1.13 ΟΙ ΧΗΜΙΚΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ Περιγραφή Μαθησιακής Δραστηριότητας Περιεχόμενο Λογισμικού: Ρυθμοί Αντίδρασης / Ενέργεια Ταχύτητα Αντιδράσεων / Εξώθερμες και Ενδόθερμες Αντιδράσεις Στόχοι της δραστηριότητας είναι οι μαθητές: Να μελετήσουν την επίδραση της θερμοκρασίας στην ταχύτητα μιας χημικής αντίδρασης Να μελετήσουν τη μεταβολή της θερμοκρασίας κατά την πραγματοποίηση μιας αντίδρασης και να την χαρακτηρίζουν ως εξώθερμη ή ενδόθερμη. Οι μαθητές κατά ομάδες πραγματοποιούν δύο εικονικά πειράματα στον ΗΥ, χρησιμοποιώντας φύλλο εργασίας με βάση το μοντέλο του οικοδομισμού. Πείραμα 1: Θερμοκρασία και ρυθμός αντίδρασης (Περιεχόμενα Λογισμικού: Ρυθμοί αντίδρασης) Οι μαθητές πραγματοποιούν το εικονικό πείραμα αντίδρασης του ανθρακικού ασβεστίου με το υδροχλωρικό οξύ σε δύο διαφορετικές θερμοκρασίες και συγκρίνουν το ρυθμό με τον οποίο πραγματοποιείται η χημική αντίδραση σε κάθε περίπτωση. Πείραμα 2: Εξώθερμες και ενδόθερμες αντιδράσεις (Περιεχόμενα Λογισμικού: Ενέργεια) Οι μαθητές πραγματοποιούν τα εικονικά πειράματα αντίδρασης του υδροχλωρικού οξέος με το μαγνήσιο και του υδροχλωρικού οξέος με το όξινο ανθρακικό νάτριο. Μελετούν τη μεταβολή της θερμοκρασίας, όπως απεικονίζεται στη γραφική παράσταση και κατατάσσουν τις αντιδράσεις σε εξώθερμες και ενδόθερμες. ΝΑΙ ταχύτητα αντίδρασης, εξώθερμη αντίδραση, ενδόθερμη αντίδραση Crocodile Chemistry * ια να μπορέσετε να δείτε τα σχετικά με τη δραστηριότητα αρχεία που υπάρχουν στο συνοδευτικό ψηφιακό δίσκο, πρέπει να έχετε εγκαταστήσει στον Ηλεκτρονικό σας Υπολογιστή το λογισμικό που απαιτείται. 24 Εργαλεία: Crocodile Chemistry και DataStudio
Ομάδα Εργασίας: Χημεία Μέσης ενικής Εκπαίδευσης Β.2.5 - Εισηγήσεις για Δραστηριότητες: Δραστηριότητα 5 Μάθημα Τίτλος Δραστηριότητας Τάξη Ενότητα Σύντομη περιγραφή Πλήρης Ανάπτυξη Δραστηριότητας στο Μέρος Κωδικός Ομάδας Λέξεις-Κλειδιά για αναζήτηση στο Διαδικτυακό Τόπο www.e-epimorfosi.ac.cy Λογισμικό που απαιτείται* Χημεία Χημικές και Φυσικές Αλλαγές Β ΥΜΝΑΣΙΟΥ 1. 1 ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΧΗΜΕΙΑ Περιγραφή Μαθησιακής Δραστηριότητας Περιεχόμενο λογισμικού: Αρχείο / Δημιουργία νέου πειράματος Χημικές Αλλαγές και Φυσικές Αλλαγές Στόχοι της δραστηριότητας είναι οι μαθητές: Να δημιουργήσουν και να εκτελέσουν εικονικό πείραμα στον ΗΥ, για να μελετήσουν τα φυσικά και χημικά φαινόμενα. Να μπορούν να διακρίνουν τα φαινόμενα σε φυσικά και χημικά. Οι μαθητές δημιουργούν και εκτελούν εικονικό πείραμα στον ΗΥ χρησιμοποιώντας φύλλο εργασίας με βάση το μοντέλο του οικοδομισμού. Πραγματοποιούν τις δραστηριότητες: α) θέρμανση θείου με σίδηρο β) διάλυση γλυκόζης σε νερό Παρατηρούν τις μεταβολές, μέσω των λεπτομερειών αντίδρασης, καταγράφουν τις παρατηρήσεις τους και κατατάσσουν τα φαινόμενα σε φυσικά και χημικά. Η δραστηριότητα αυτή συνιστάται να γίνει μετά την πειραματική μελέτη των φαινομένων στο εργαστήριο, για πλήρη εμπέδωση των εννοιών και αντιμετώπιση τυχόν παρερμηνειών. ΝΑΙ φυσικό φαινόμενο, Χημικό φαινόμενο, χημική μεταβολή, φυσική μεταβολή Crocodile Chemistry Β * ια να μπορέσετε να δείτε τα σχετικά με τη δραστηριότητα αρχεία που υπάρχουν στο συνοδευτικό ψηφιακό δίσκο, πρέπει να έχετε εγκαταστήσει στον Ηλεκτρονικό σας Υπολογιστή το λογισμικό που απαιτείται. Εισηγήσεις για Δραστηριότητες 25
Ε πιμορφωτικό Υποσ τηρικτικό Υλικό για την ενσωμάτωση των ΤΠΕ σ τη μαθησιακή διαδικασία ΠΑΙΔΑΩΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΥΠΡΟΥ, 2008 Β.2.6 - Εισηγήσεις για Δραστηριότητες: Δραστηριότητα 6 Μάθημα Τίτλος Δραστηριότητας Τάξη Ενότητα Σύντομη περιγραφή Πλήρης Ανάπτυξη Δραστηριότητας στο Μέρος Κωδικός Ομάδας Λέξεις-Κλειδιά για αναζήτηση στο Διαδικτυακό Τόπο www.e-epimorfosi.ac.cy Λογισμικό που απαιτείται* Χημεία Εξουδετέρωση ΥΜΝΑΣΙΟΥ 1.2. ΟΙ ΒΑΣΕΙΣ Περιγραφή Μαθησιακής Δραστηριότητας Περιεχόμενο λογισμικού: Οξέα, βάσεις και άλατα ΕΞΟΥΔΕΤΕΡΩΣΗ Στόχος της δραστηριότητας είναι η μελέτη του μηχανισμού της αντίδρασης της εξουδετέρωσης. Οι μαθητές πραγματοποιούν την πιο κάτω δραστηριότητα στον ΗΥ, χρησιμοποιώντας φύλλο εργασίας με βάση το μοντέλο του οικοδομισμού. Οι μαθητές θα χρησιμοποιήσουν τον Η.Υ. για να μελετήσουν την αντίδραση μεταξύ οξέων και βάσεων. Θα μελετήσουν, μέσα από την «προβολή του ατόμου» και τις «λεπτομέρειες αντίδρασης», το μηχανισμό της αντίδρασης και το σχηματισμό των προϊόντων της. Το εικονικό αυτό πείραμα έχει προστιθέμενη μαθησιακή αξία διότι μελετά χημικές αντιδράσεις βάσει του σωματιδιακού μοντέλου της ύλης. ΝΑΙ χημική αντίδραση, εξουδετέρωση, μηχανισμός εξουδετέρωσης, οξέα, βάσεις, άλατα Crocodile Chemistry Β * ια να μπορέσετε να δείτε τα σχετικά με τη δραστηριότητα αρχεία που υπάρχουν στο συνοδευτικό ψηφιακό δίσκο, πρέπει να έχετε εγκαταστήσει στον Ηλεκτρονικό σας Υπολογιστή το λογισμικό που απαιτείται. 26 Εργαλεία: Crocodile Chemistry και DataStudio
Ομάδα Εργασίας: Χημεία Μέσης ενικής Εκπαίδευσης Β.2.7 - Εισηγήσεις για Δραστηριότητες: Δραστηριότητα 7 Μάθημα Τίτλος Δραστηριότητας Τάξη Ενότητα Σύντομη περιγραφή Πλήρης Ανάπτυξη Δραστηριότητας στο Μέρος Κωδικός Ομάδας Λέξεις-Κλειδιά για αναζήτηση στο Διαδικτυακό Τόπο www.e-epimorfosi.ac.cy Λογισμικό που απαιτείται* Χημεία Τιτλοδότηση διαλύματος υδροξειδίου του νατρίου B ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ 12. ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ: ΟΞΥΜΕΤΡΙΑ, ΑΛΚΑΛΙΜΕΤΡΙΑ Περιγραφή Μαθησιακής Δραστηριότητας Περιεχόμενο λογισμικού: Οξέα, βάσεις και άλατα: Τιτλοδότηση ΤΙΤΛΟΔΟΤΗΣΗ ΔΙΑΛΥΜΑΤΟΣ NaOH Στόχος της δραστηριότητας είναι η εξάσκηση στον υπολογισμό της συγκέντρωσης του αγνώστου από το αποτέλεσμα της ογκομέτρησης. Οι μαθητές πραγματοποιούν την πιο κάτω δραστηριότητα στον ΗΥ, χρησιμοποιώντας φύλλο εργασίας με βάση το μοντέλο του οικοδομισμού. Οι μαθητές θα χρησιμοποιήσουν την προσομοίωση για να εξουδετερώσουν διάλυμα NaOH αγνώστου συγκέντρωσης με διάλυμα HCl και θα χρησιμοποιήσουν το αποτέλεσμα της ογκομέτρησης για να υπολογίσουν τη συγκέντρωση του NaOH. Η δραστηριότητα θα γίνει μετά από το αντίστοιχο πείραμα στο εργαστήριο. Το εικονικό αυτό πείραμα έχει προστιθέμενη μαθησιακή αξία διότι παρέχει τη δυνατότητα επεξεργασίας και ανάλυσης των αποτελεσμάτων του πειράματος με τη χρήση του ΗΥ. ΝΑΙ ογκομέτρηση, οξύ, βάση, εξουδετέρωση, υδροξείδιο του νατρίου, υδροχλωρικό οξύ Crocodile Chemistry * ια να μπορέσετε να δείτε τα σχετικά με τη δραστηριότητα αρχεία που υπάρχουν στο συνοδευτικό ψηφιακό δίσκο, πρέπει να έχετε εγκαταστήσει στον Ηλεκτρονικό σας Υπολογιστή το λογισμικό που απαιτείται. Β Εισηγήσεις για Δραστηριότητες 27
Ε πιμορφωτικό Υποσ τηρικτικό Υλικό για την ενσωμάτωση των ΤΠΕ σ τη μαθησιακή διαδικασία ΠΑΙΔΑΩΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΥΠΡΟΥ, 2008 Β.2.8 - Εισηγήσεις για Δραστηριότητες: Δραστηριότητα 8 Β Μάθημα Τίτλος Δραστηριότητας Τάξη Ενότητα Σύντομη περιγραφή Πλήρης Ανάπτυξη Δραστηριότητας στο Μέρος Κωδικός Ομάδας Λέξεις-Κλειδιά για αναζήτηση στο Διαδικτυακό Τόπο www.e-epimorfosi.ac.cy Λογισμικό που απαιτείται* Χημεία Δραστικότητα Μετάλλων Αντιδράσεις αντικατάστασης Α ΛΥΚΕΙΟΥ 3η Εργαστηριακή Άσκηση / ΔΡΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΜΕΤΑΛΛΩΝ Περιγραφή Μαθησιακής Δραστηριότητας Περιεχόμενο Λογισμικού: Ορυκτά και Μέταλλα Αντιδράσεις Αντικατάστασης Στόχοι της δραστηριότητας είναι: οι μαθητές να κατανοήσουν ότι τα περισσότερο δραστικά μέταλλα εκτοπίζουν τα λιγότερο δραστικά μέταλλα από τα διαλύματά τους οι μαθητές να κατατάσσουν τα μέταλλα, Fe, Zn, Au, Cu και Ag σε σειρά δραστικότητας με βάση τα αποτελέσματα του εικονικού πειράματος. Οι μαθητές πραγματοποιούν την πιο κάτω δραστηριότητα στον ΗΥ, χρησιμοποιώντας φύλλο εργασίας με βάση το μοντέλο του οικοδομισμού. Οι μαθητές εκτελούν τα εικονικά πειράματα αντίδρασης των: Fe / CuSO4, Cu / AgNO3, Au / CuSO4, Zn / FeSO4 Συγκρίνουν τη δραστικότητα των μετάλλων, γράφουν τις χημικές εξισώσεις όσων αντιδράσεων πραγματοποιούνται και κατατάσσουν τα μέταλλα σε σειρά δραστικότητας, συμπληρώνοντας κατάλληλο φύλλο εργασίας. Η δραστηριότητα αυτή μπορεί να γίνει συμπληρωματικά με την πειραματική εργασία στο εργαστήριο, σαν ένα μέσο μελέτης περισσότερων μετάλλων. Το εικονικό αυτό πείραμα έχει προστιθέμενη μαθησιακή αξία διότι μελετά χημικές αντιδράσεις βάσει του σωματιδιακού μοντέλου της ύλης και παρέχει τη δυνατότητα πραγματοποίησης αντιδράσεων που δεν ενδείκνυται να πραγματοποιηθούν στο εργαστήριο. ΟΧΙ Μέταλλα, δραστικότητα, αντικατάσταση, νιτρικός άργυρος, θειικός σίδηρος, θειικός χαλκός, σίδηρος, χαλκός, ψευδάργυρος, άργυρος, χρυσός Crocodile Chemistry * ια να μπορέσετε να δείτε τα σχετικά με τη δραστηριότητα αρχεία που υπάρχουν στο συνοδευτικό ψηφιακό δίσκο, πρέπει να έχετε εγκαταστήσει στον Ηλεκτρονικό σας Υπολογιστή το λογισμικό που απαιτείται. 28 Εργαλεία: Crocodile Chemistry και DataStudio
Ομάδα Εργασίας: Χημεία Μέσης ενικής Εκπαίδευσης Β.2.9 - Εισηγήσεις για Δραστηριότητες: Δραστηριότητα 9 Μάθημα Τίτλος Δραστηριότητας Τάξη Ενότητα Σύντομη περιγραφή Πλήρης Ανάπτυξη Δραστηριότητας στο Μέρος Κωδικός Ομάδας Λέξεις-Κλειδιά για αναζήτηση στο Διαδικτυακό Τόπο www.e-epimorfosi.ac.cy Λογισμικό που απαιτείται* Χημεία Αγωγιμότητα ομοιοπολικών, ιοντικών και μεταλλικών στερεών Α ΛΥΚΕΙΟΥ 2.3 ΙΟΝΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΟΜΟΙΟΠΟΛΙΚΟΣ ΔΕΣΜΟΣ Περιγραφή Μαθησιακής Δραστηριότητας Περιεχόμενο Λογισμικού: Ταξινόμηση Υλικών Αγωγιμότητα ομοιοπολικών, ιοντικών και μεταλλικών στερεών Στόχος της δραστηριότητας αυτής είναι οι μαθητές να μελετήσουν την αγωγιμότητα ορισμένων ιοντικών, μοριακών και μεταλλικών στερεών και να διακρίνουν τις μεταξύ τους διαφορές. Οι μαθητές πραγματοποιούν την πιο κάτω δραστηριότητα στον ΗΥ, χρησιμοποιώντας φύλλο εργασίας με βάση το μοντέλο του οικοδομισμού. Οι μαθητές πραγματοποιούν το εικονικό πείραμα της αγωγιμότητας ακολουθώντας τις οδηγίες του προγράμματος. Πειραματίζονται με τις ουσίες ιώδιο, άνθρακα, νιτρικό κάλιο, χλωριούχο νάτριο, σίδηρο και άργυρο. Διαπιστώνουν ότι οι ιοντικές ενώσεις σε στερεή κατάσταση είναι κακοί αγωγοί του ηλεκτρισμού, ενώ τα υδατικά τους διαλύματα είναι καλοί αγωγοί. Η δραστηριότητα μπορεί να συνδυαστεί και με προσομοιώσεις που υπάρχουν στο διαδίκτυο για ερμηνεία του φαινομένου. ΟΧΙ Αγωγιμότητα, ιοντικός, ομοιοπολικός, δεσμός, ιοντικές ενώσεις, ομοιοπολικές ενώσεις. Crocodile Chemistry * ια να μπορέσετε να δείτε τα σχετικά με τη δραστηριότητα αρχεία που υπάρχουν στο συνοδευτικό ψηφιακό δίσκο, πρέπει να έχετε εγκαταστήσει στον Ηλεκτρονικό σας Υπολογιστή το λογισμικό που απαιτείται. Β Εισηγήσεις για Δραστηριότητες 29
Ε πιμορφωτικό Υποσ τηρικτικό Υλικό για την ενσωμάτωση των ΤΠΕ σ τη μαθησιακή διαδικασία ΠΑΙΔΑΩΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΥΠΡΟΥ, 2008 Β.2.10 - Εισηγήσεις για Δραστηριότητες: Δραστηριότητα 10 Μάθημα Τίτλος Δραστηριότητας Τάξη Ενότητα Σύντομη περιγραφή Πλήρης Ανάπτυξη Δραστηριότητας στο Μέρος Κωδικός Ομάδας Λέξεις-Κλειδιά για αναζήτηση στο Διαδικτυακό Τόπο www.e-epimorfosi.ac.cy Λογισμικό που απαιτείται* Χημεία Αντιδράσεις αντικατάστασης αλογόνων Α ΛΥΚΕΙΟΥ 2.2 ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΤΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ - ΔΡΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΜΕΤΑΛΛΩΝ Περιγραφή Μαθησιακής Δραστηριότητας Περιεχόμενο λογισμικού: Ο Περιοδικός Πίνακας Αντιδράσεις αντικατάστασης αλογόνων Στόχος της δραστηριότητας είναι η μελέτη και η σύγκριση της δραστικότητας των αλογόνων. Οι μαθητές πραγματοποιούν την πιο κάτω δραστηριότητα στον ΗΥ, χρησιμοποιώντας φύλλο εργασίας με βάση το μοντέλο του οικοδομισμού. Οι μαθητές ακολουθούν τις οδηγίες του προγράμματος και πραγματοποιούν εικονικά τις αντιδράσεις: KI και PbBr2, AgCl και PbBr2, KI και AgCl. Κάνουν παρατηρήσεις και τοποθετούν τα αλογόνα σε σειρά δραστικότητας με βάση τα αποτελέσματα του εικονικού αυτού πειράματος. ΟΧΙ Αλογόνα, δραστικότητα, χλώριο, βρώμιο. ιώδιο Crocodile Chemistry Β * ια να μπορέσετε να δείτε τα σχετικά με τη δραστηριότητα αρχεία που υπάρχουν στο συνοδευτικό ψηφιακό δίσκο, πρέπει να έχετε εγκαταστήσει στον Ηλεκτρονικό σας Υπολογιστή το λογισμικό που απαιτείται. 30 Εργαλεία: Crocodile Chemistry και DataStudio
Ομάδα Εργασίας: Χημεία Μέσης ενικής Εκπαίδευσης Β.2.11 - Εισηγήσεις για Δραστηριότητες: Δραστηριότητα 11 Μάθημα Τίτλος Δραστηριότητας Τάξη Ενότητα Σύντομη περιγραφή Πλήρης Ανάπτυξη Δραστηριότητας στο Μέρος Κωδικός Ομάδας Λέξεις-Κλειδιά για αναζήτηση στο Διαδικτυακό Τόπο www.e-epimorfosi.ac.cy Λογισμικό που απαιτείται* Χημεία Προσδιορισμός Ουσιών Δοκιμές Φλόγας Α ΛΥΚΕΙΟΥ 2.2 ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΤΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ - ΠΥΡΟΧΗΜΙΚΗ ΑΝΙΧΝΕΥΣΗ ΜΕΤΑΛΛΩΝ Περιγραφή Μαθησιακής Δραστηριότητας Περιεχόμενο Λογισμικού: Προσδιορισμός Ουσιών Δοκιμές Φλόγας Στόχος της δραστηριότητας είναι οι μαθητές να μπορούν να προσδιορίζουν την παρουσία ορισμένων μετάλλων σε ενώσεις από το χρώμα που προσδίδουν στη φλόγα του λύχνου Bunsen. Οι μαθητές πραγματοποιούν την πιο κάτω δραστηριότητα στον ΗΥ, χρησιμοποιώντας φύλλο εργασίας με βάση το μοντέλο του οικοδομισμού. Οι μαθητές επιλέγουν και πραγματοποιούν το εικονικό πείραμα «Δοκιμές Φλόγας». Παρατηρούν το χρώμα της φλόγας και συσχετίζουν το χρώμα με το μέταλλο που περιέχεται στο άλας με το οποίο έχουν πειραματιστεί. OXI Μέταλλα, χρώμα, φλόγα, Bunsen, ανίχνευση Crocodile Chemistry * ια να μπορέσετε να δείτε τα σχετικά με τη δραστηριότητα αρχεία που υπάρχουν στο συνοδευτικό ψηφιακό δίσκο, πρέπει να έχετε εγκαταστήσει στον Ηλεκτρονικό σας Υπολογιστή το λογισμικό που απαιτείται. Β Εισηγήσεις για Δραστηριότητες 31
Ε πιμορφωτικό Υποσ τηρικτικό Υλικό για την ενσωμάτωση των ΤΠΕ σ τη μαθησιακή διαδικασία ΠΑΙΔΑΩΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΥΠΡΟΥ, 2008 Β.2.12 - Εισηγήσεις για Δραστηριότητες: Δραστηριότητα 12 Μάθημα Τίτλος Δραστηριότητας Τάξη Ενότητα Σύντομη περιγραφή Χημεία Ιδιότητες των Αλογόνων ΥΜΝΑΣΙΟΥ 2.3 ΤΑ ΑΛΟΟΝΑ Περιγραφή Μαθησιακής Δραστηριότητας Ιδιότητες των Αλογόνων Στόχος της δραστηριότητας αυτής είναι η μελέτη ορισμένων φυσικών και χημικών ιδιοτήτων των αλογόνων. Οι μαθητές πραγματοποιούν την πιο κάτω δραστηριότητα στον ΗΥ, χρησιμοποιώντας φύλλο εργασίας με βάση το μοντέλο του οικοδομισμού. Οι μαθητές εργάζονται με προσχεδιασμένο από τον εκπαιδευτικό πείραμα, ο οποίος το δημιουργεί επιλέγοντας τα κατάλληλα όργανα και αντιδραστήρια από τη συλλογή εργαλείων του προγράμματος. Οι μαθητές παρατηρούν τις φυσικές ιδιότητες των αλογόνων και πραγματοποιούν το εικονικό πείραμα της αντίδρασης των χλωρίου και ιωδίου, με τα μέταλλα νάτριο, κάλιο και μαγνήσιο. Παρατηρούν τα προϊόντα και συγκρίνουν τη δραστικότητα των αλογόνων. Το εικονικό αυτό πείραμα έχει προστιθέμενη μαθησιακή αξία διότι μελετά χημικές αντιδράσεις βάσει του σωματιδιακού μοντέλου της ύλης και παρέχει τη δυνατότητα πραγματοποίησης αντιδράσεων που δεν ενδείκνυται να πραγματοποιηθούν στο εργαστήριο για λόγους ασφάλειας. Β Πλήρης Ανάπτυξη Δραστηριότητας στο Μέρος Κωδικός Ομάδας Λέξεις-Κλειδιά για αναζήτηση στο Διαδικτυακό Τόπο www.e-epimorfosi.ac.cy Λογισμικό που απαιτείται* ΟΧΙ Αλογόνα, φυσικές ιδιότητες, δραστικότητα, χλώριο, ιώδιο. Crocodile Chemistry * ια να μπορέσετε να δείτε τα σχετικά με τη δραστηριότητα αρχεία που υπάρχουν στο συνοδευτικό ψηφιακό δίσκο, πρέπει να έχετε εγκαταστήσει στον Ηλεκτρονικό σας Υπολογιστή το λογισμικό που απαιτείται. 32 Εργαλεία: Crocodile Chemistry και DataStudio
Ομάδα Εργασίας: Χημεία Μέσης ενικής Εκπαίδευσης Β.2.13 - Εισηγήσεις για Δραστηριότητες: Δραστηριότητα 13 Μάθημα Τίτλος Δραστηριότητας Τάξη Χημεία Εξουδετέρωση ισχυρής βάσης από ασθενές οξύ B ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ Ενότητα Σύντομη περιγραφή Πλήρης Ανάπτυξη Δραστηριότητας στο Μέρος Κωδικός Ομάδας Λέξεις-Κλειδιά για αναζήτηση στο Διαδικτυακό Τόπο www.e-epimorfosi.ac.cy Περιγραφή Μαθησιακής Δραστηριότητας Περιεχόμενο λογισμικού: Οξέα, βάσεις και άλατα ΚΑΜΠΥΛΗ ΤΙΤΛΟΔΟΤΗΣΗΣ (ΕΞΟΥΔΕΤΕΡΩΣΗΣ) Εξουδετέρωση ισχυρής βάσης από ασθενές οξύ Στόχοι της δραστηριότητας είναι: ο υπολογισμός τoυ ph και η ερμηνεία της μεταβολής του κατά τη διάρκεια της ογκομέτρησης ο σχεδιασμός της αντίστοιχης καμπύλης εξουδετέρωσης με βάση τους σχετικούς υπολογισμούς. Οι μαθητές πραγματοποιούν την πιο κάτω δραστηριότητα στον ΗΥ, χρησιμοποιώντας φύλλο εργασίας με βάση το μοντέλο του οικοδομισμού. Οι μαθητές θα χρησιμοποιήσουν την προσομοίωση για να εξουδετερώσουν διάλυμα NaOH (ισχυρή βάση) με διάλυμα CΗ3CΟΟΗ (ασθενές οξύ). Θα υπολογίσουν το ph σε διάφορα στάδια κατά την πορεία της εξουδετέρωσης και θα χρησιμοποιήσουν τα αποτέλεσματα για να σχεδιάσουν την καμπύλη. ΟΧΙ Τιτλοδότηση, εξουδετέρωση, ισχυρή βάση, ασθενές οξύ, υδροξείδιο του νατρίου, οξικό οξύ. Λογισμικό που απαιτείται* Crocodile Chemistry * ια να μπορέσετε να δείτε τα σχετικά με τη δραστηριότητα αρχεία που υπάρχουν στο συνοδευτικό ψηφιακό δίσκο, πρέπει να έχετε εγκαταστήσει στον Ηλεκτρονικό σας Υπολογιστή το λογισμικό που απαιτείται. Β Εισηγήσεις για Δραστηριότητες 33
Ε πιμορφωτικό Υποσ τηρικτικό Υλικό για την ενσωμάτωση των ΤΠΕ σ τη μαθησιακή διαδικασία ΠΑΙΔΑΩΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΥΠΡΟΥ, 2008 Β.2.14 - Εισηγήσεις για Δραστηριότητες: Δραστηριότητα 14 Β Μάθημα Τίτλος Δραστηριότητας Τάξη Ενότητα Σύντομη περιγραφή Πλήρης Ανάπτυξη Δραστηριότητας στο Μέρος Κωδικός Ομάδας Λέξεις-Κλειδιά για αναζήτηση στο Διαδικτυακό Τόπο www.e-epimorfosi.ac.cy Λογισμικό που απαιτείται* Χημεία Διαλυτότητα και Θερμοκρασία B ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ 1. TAΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΗΣ ΥΛΗΣ- ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ Περιγραφή Μαθησιακής Δραστηριότητας Περιεχόμενο λογισμικού: Νερό και διαλύματα Άλλα παραδείγματα/ ΔΙΑΛΥΣΗ - Διαλυτότητα και Θερμοκρασία Στόχοι της δραστηριότητας είναι οι μαθητές: να μπορούν να ορίζουν τις έννοιες διάλυμα, διαλύτης, διαλυμένη ουσία, διαλυτότητα, κορεσμένο και ακόρεστο διάλυμα. να κατανοήσουν ότι η διαλυτότητα μιας ουσίας εξαρτάται από τη φύση της ουσίας και τη θερμοκρασία. Οι μαθητές πραγματοποιούν δύο εικονικά πειράματα, χρησιμοποιώντας φύλλο εργασίας με βάση το μοντέλο του οικοδομισμού: Πείραμα 1 - Διάλυση: Στην προσομοίωση αυτή, οι μαθητές θα προσθέσουν στερεό ΝaCl και στερεό PbS ξεχωριστά σε νερό για να προσδιορίσουν αν οι ουσίες είναι ευδιάλυτες ή δυσδιάλυτες. (Να μην χρησιμοποιηθεί το ΜgO). Πείραμα 2 Διαλυτότητα και θερμοκρασία: Στην προσομοίωση αυτή οι μαθητές παρακολουθούν τη μεταβολή της διαλυτότητας των NaCl, NaNO3 και KNO3, καθώς μειώνεται η θερμοκρασία των διαλυμάτων. Τα αποτελέσματα καταγράφονται αυτόματα σε γραφική παράσταση. ΟΧΙ Διαλυτότητα, διάλυση, διάλυμα, διαλύτης, θερμοκρασία, ευδιάλυτη, δυσδιάλυτη. Crocodile Chemistry * ια να μπορέσετε να δείτε τα σχετικά με τη δραστηριότητα αρχεία που υπάρχουν στο συνοδευτικό ψηφιακό δίσκο, πρέπει να έχετε εγκαταστήσει στον Ηλεκτρονικό σας Υπολογιστή το λογισμικό που απαιτείται. 34 Εργαλεία: Crocodile Chemistry και DataStudio
Ομάδα Εργασίας: Χημεία Μέσης ενικής Εκπαίδευσης Β.2.15 - Εισηγήσεις για Δραστηριότητες: Δραστηριότητα 15 Μάθημα Τίτλος Δραστηριότητας Τάξη Ενότητα Σύντομη περιγραφή Πλήρης Ανάπτυξη Δραστηριότητας στο Μέρος Κωδικός Ομάδας Λέξεις-Κλειδιά για αναζήτηση στο Διαδικτυακό Τόπο www.e-epimorfosi.ac.cy Λογισμικό που απαιτείται* Χημεία Δραστικότητα Αλκαλίων ΥΜΝΑΣΙΟΥ 2.2 ΤΑ ΑΛΚΑΛΙΑ Περιγραφή Μαθησιακής Δραστηριότητας Περιεχόμενο λογισμικού: Περιοδικός Πίνακας Δραστικότητα Αλκαλίων Στόχος της δραστηριότητας είναι η μελέτη της δραστικότητας των αλκαλίων. Οι μαθητές πραγματοποιούν την πιο κάτω δραστηριότητα στον ΗΥ, χρησιμοποιώντας φύλλο εργασίας με βάση το μοντέλο του οικοδομισμού. Οι μαθητές ακολουθούν τις οδηγίες του προγράμματος και πραγματοποιούν διαδοχικά το εικονικό πείραμα της αντίδρασης των Li, Na και K με το νερό. Κατατάσσουν τα μέταλλα που μελέτησαν σε σειρά δραστικότητας. Μέσα από τις επιλογές «Λεπτομέρειες Αντίδρασης» και «Προβολή Ατόμου», που προσφέρει το λογισμικό, μελετούν τις μεταβολές που πραγματοποιούνται κατά τη διάρκεια της αντίδρασης, π.χ προϊόντα που σχηματίζονται, μεταβολή θερμοκρασίας και ph. Το εικονικό αυτό πείραμα ενδείκνυται να γίνει μετά την πειραματική μελέτη των ιδιοτήτων του νατρίου, έτσι ώστε τα αποτελέσματα να γενικευθούν για την ομάδα των αλκαλίων. Η δραστηριότητα αυτή μπορεί επίσης να συνδυαστεί με τη δραστηριότητα «σημεία τήξης των αλκαλίων» και «δοκιμές φλόγας» για τα συγκεκριμένα αλκάλια. Το εικονικό αυτό πείραμα έχει προστιθέμενη μαθησιακή αξία διότι μελετά χημικές αντιδράσεις βάσει του σωματιδιακού μοντέλου της ύλης και παρέχει τη δυνατότητα πραγματοποίησης αντιδράσεων που δεν ενδείκνυται να πραγματοποιηθούν στο εργαστήριο για λόγους ασφάλειας. ΟΧΙ Αλκάλια, αντίδραση, δραστικότητα, νάτριο, λίθιο, κάλιο. Crocodile Chemistry Β * ια να μπορέσετε να δείτε τα σχετικά με τη δραστηριότητα αρχεία που υπάρχουν στο συνοδευτικό ψηφιακό δίσκο, πρέπει να έχετε εγκαταστήσει στον Ηλεκτρονικό σας Υπολογιστή το λογισμικό που απαιτείται. Εισηγήσεις για Δραστηριότητες 35
Ε πιμορφωτικό Υποσ τηρικτικό Υλικό για την ενσωμάτωση των ΤΠΕ σ τη μαθησιακή διαδικασία ΠΑΙΔΑΩΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΥΠΡΟΥ, 2008 Β.2.16 - Εισηγήσεις για Δραστηριότητες: Δραστηριότητα 16 Β Μάθημα Τίτλος Δραστηριότητας Τάξη Ενότητα Σύντομη περιγραφή Πλήρης Ανάπτυξη Δραστηριότητας στο Μέρος Κωδικός Ομάδας Λέξεις-Κλειδιά για αναζήτηση στο Διαδικτυακό Τόπο www.e-epimorfosi.ac.cy Λογισμικό που απαιτείται* Χημεία Εξουδετέρωση ισχυρής βάσης από ισχυρό οξύ B ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ 12. ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ: ΟΞΥΜΕΤΡΙΑ, ΑΛΚΑΛΙΜΕΤΡΙΑ Περιγραφή Μαθησιακής Δραστηριότητας Περιεχόμενο λογισμικού: Οξέα, βάσεις και άλατα ΚΑΜΠΥΛΗ ΤΙΤΛΟΔΟΤΗΣΗΣ (ΕΞΟΥΔΕΤΕΡΩΣΗΣ) Εξουδετέρωση ισχυρής βάσης από ισχυρό οξύ Στόχοι της δραστηριότητας είναι (α) ο υπολογισμός τoυ ph και η ερμηνεία της μεταβολής του κατά τη διάρκεια της ογκομέτρησης (β) ο σχεδιασμός της αντίστοιχης καμπύλης εξουδετέρωσης με βάση τους σχετικούς υπολογισμούς. Οι μαθητές πραγματοποιούν την πιο κάτω δραστηριότητα στον ΗΥ, χρησιμοποιώντας φύλλο εργασίας με βάση το μοντέλο του οικοδομισμού. Οι μαθητές θα χρησιμοποιήσουν την προσομοίωση για να εξουδετερώσουν διάλυμα NaOH (ισχυρή βάση) με διάλυμα ΗCl (ισχυρό οξύ). Θα υπολογίσουν το ph σε διάφορα στάδια κατά την πορεία της εξουδετέρωσης και θα χρησιμοποιήσουν τα αποτελέσματα για να σχεδιάσουν την καμπύλη. ΟΧΙ Εξουδετέρωση, οξύ, βάση, καμπύλη, τιτλοδότηση, υδροξείδιο του νατρίου, υδροχλωρικό οξύ Crocodile Chemistry * ια να μπορέσετε να δείτε τα σχετικά με τη δραστηριότητα αρχεία που υπάρχουν στο συνοδευτικό ψηφιακό δίσκο, πρέπει να έχετε εγκαταστήσει στον Ηλεκτρονικό σας Υπολογιστή το λογισμικό που απαιτείται. 36 Εργαλεία: Crocodile Chemistry και DataStudio
Ομάδα Εργασίας: Χημεία Μέσης ενικής Εκπαίδευσης Β.2.17 - Εισηγήσεις για Δραστηριότητες: Δραστηριότητα 17 Μάθημα Τίτλος Δραστηριότητας Τάξη Ενότητα Σύντομη περιγραφή Πλήρης Ανάπτυξη Δραστηριότητας στο Μέρος Κωδικός Ομάδας Λέξεις-Κλειδιά για αναζήτηση στο Διαδικτυακό Τόπο www.e-epimorfosi.ac.cy Λογισμικό που απαιτείται* Χημεία Όξινος και βασικός χαρακτήρας A ΛΥΚΕΙΟΥ 3.2.2 ΟΞΙΝΟΣ ΚΑΙ ΒΑΣΙΚΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ Περιγραφή Μαθησιακής Δραστηριότητας Περιεχόμενο Λογισμικού: Οξέα, βάσεις και άλατα ph και δείκτες Οι μαθητές θα: (α) Ταξινομήσουν τα διαλύματα με γνωστό ph σε όξινα, βασικά και ουδέτερα και θα προβλέψουν την επίδρασή τους στο χρώμα των δεικτών. (β) Θα μετρήσουν το ph των άγνωστων διαλυμάτων και θα τα ταξινομήσουν σε όξινα, βασικά και ουδέτερα. Οι μαθητές πραγματοποιούν την δραστηριότητα στον ΗΥ, χρησιμοποιώντας φύλλο εργασίας με βάση το μοντέλο του οικοδομισμού. Στην προσομοίωση, οι μαθητές έχουν στη διάθεσή τους διαλύματα με γνωστό και άγνωστο ph και δείκτες. Η δραστηριότητα να γίνει στο τέλος της ενότητας (και αφού οι μαθητές θα έχουν ήδη πραγματοποιήσει τα σχετικά πειράματα στο εργαστήριο) για επανάληψη του γνωστικού αντικειμένου. ια περισσότερη εξάσκηση υπάρχει και η δραστηριότητα Δείκτες και κλίμακα ph που βρίσκεται στα Άλλα παραδείγματα. ΟΧΙ Όξινο, βασικό, ουδέτερο, διάλυμα, δείκτες, πεχά, ph Crocodile Chemistry Β * ια να μπορέσετε να δείτε τα σχετικά με τη δραστηριότητα αρχεία που υπάρχουν στο συνοδευτικό ψηφιακό δίσκο, πρέπει να έχετε εγκαταστήσει στον Ηλεκτρονικό σας Υπολογιστή το λογισμικό που απαιτείται. Εισηγήσεις για Δραστηριότητες 37
Ε πιμορφωτικό Υποσ τηρικτικό Υλικό για την ενσωμάτωση των ΤΠΕ σ τη μαθησιακή διαδικασία ΠΑΙΔΑΩΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΥΠΡΟΥ, 2008 Β.2.18 - Εισηγήσεις για Δραστηριότητες: Δραστηριότητα 18 Μάθημα Τίτλος Δραστηριότητας Τάξη Ενότητα Σύντομη περιγραφή Πλήρης Ανάπτυξη Δραστηριότητας στο Μέρος Κωδικός Ομάδας Λέξεις-Κλειδιά για αναζήτηση στο Διαδικτυακό Τόπο www.e-epimorfosi.ac.cy Λογισμικό που απαιτείται* Χημεία Τα οξέα και οι βάσεις στην καθημερινή ζωή ΥΜΝΑΣΙΟΥ 1.1 ΤΑ ΟΞΕΑ - 1.2 ΟΙ ΒΑΣΕΙΣ Περιγραφή Μαθησιακής Δραστηριότητας Τα οξέα και οι βάσεις στην καθημερινή ζωή Στόχος της δραστηριότητας είναι οι μαθητές να συσχετίσουν τα οξέα και τις βάσεις με ουσίες που χρησιμοποιούνται στην καθημερινή ζωή. Οι μαθητές εργάζονται με δύο προσχεδιασμένα, από τον καθηγητή, εικονικά πειράματα χρησιμοποιώντας φύλλο εργασίας με βάση το μοντέλο του οικοδομισμού. Στο πρώτο εικονικό πείραμα μετρούν το ph σε άγνωστα διαλύματα και τα κατατάσσουν με σειρά οξύτητας. Χαρακτηρίζουν γνωστές ουσίες ως όξινες ή βασικές, ανάλογα με τις πληροφορίες που τους δίδονται (χρώμα δείκτη ή τιμή ph). Στο δεύτερο εικονικό πείραμα οι μαθητές εκτελούν μια απλή προσομοίωση εξουδετέρωσης και απαντούν σε ερωτήσεις που έχουν σχέση με εφαρμογές της εξουδετέρωσης στην καθημερινή ζωή (αντιόξινα φάρμακα, εξουδετέρωση εδάφους). OXI Όξινο, βασικό, ουδέτερο, διάλυμα, δείκτες, πεχά, ph, εξουδετέρωση Crocodile Chemistry * ια να μπορέσετε να δείτε τα σχετικά με τη δραστηριότητα αρχεία που υπάρχουν στο συνοδευτικό ψηφιακό δίσκο, πρέπει να έχετε εγκαταστήσει στον Ηλεκτρονικό σας Υπολογιστή το λογισμικό που απαιτείται. Β 38 Εργαλεία: Crocodile Chemistry και DataStudio
Ομάδα Εργασίας: Χημεία Μέσης ενικής Εκπαίδευσης Β.2.19 - Εισηγήσεις για Δραστηριότητες: Δραστηριότητα 19 Μάθημα Τίτλος Δραστηριότητας Τάξη Ενότητα Χημεία Μέτρηση ph υδατικών διαλυμάτων ουσιών καθημερινής χρήσης A ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ 3. ΟΞΕΑ ΒΑΣΕΙΣ ΑΛΑΤΑ ΟΞΕΙΔΙΑ 3.2.2 ΟΞΙΝΟΣ ΚΑΙ ΒΑΣΙΚΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ Σύντομη περιγραφή Περιγραφή Μαθησιακής Δραστηριότητας Περιεχόμενο λογισμικού: Create Experiment (Αισθητήρας ph) Δραστηριότητα: Μέτρηση ph υδατικών διαλυμάτων ουσιών καθημερινής χρήσης Στόχοι της δραστηριότητας είναι: (α) Εύρεση ph ενός διαλύματος με τη χρήση του αισθητήρα ph και της διασύνδεσης με Η/Υ (β) Ταξινόμηση διαφόρων ουσιών σε όξινες, βασικές και ουδέτερες με βάση τη μέτρηση του ph τους. Οι μαθητές θα χρησιμοποιήσουν τον αισθητήρα ph και τη διασύνδεση με Η/Υ για να μετρήσουν το ph διαφόρων διαλυμάτων ουσιών καθημερινής χρήσης και θα τις ταξινομήσουν σε όξινες, βασικές και ουδέτερες. Οι μαθητές θα στηρίζονται για τη διερεύνηση του ph υδατικών διαλυμάτων ουσιών καθημερινής χρήσης σε φύλλο εργασίας με βάση το μοντέλο του οικοδομισμού. Η δραστηριότητα έχει προστιθέμενη μαθησιακή αξία διότι παρέχει τη δυνατότητα συλλογής, ανάλυσης και επεξεργασίας αποτελεσμάτων στον ΗΥ. Πλήρης Ανάπτυξη Δραστηριότητας στο Μέρος Κωδικός Ομάδας Λέξεις-Κλειδιά για αναζήτηση στο Διαδικτυακό Τόπο www.e-epimorfosi.ac.cy Λογισμικό που απαιτείται* ΟΧΙ DataStudio, αισθητήρας ph, Interface, όξινο, βασικό, ουδέτερο DataStudio Β * ια να μπορέσετε να δείτε τα σχετικά με τη δραστηριότητα αρχεία που υπάρχουν στο συνοδευτικό ψηφιακό δίσκο, πρέπει να έχετε εγκαταστήσει στον Ηλεκτρονικό σας Υπολογιστή το λογισμικό που απαιτείται. Εισηγήσεις για Δραστηριότητες 39