ΓΗΠΛΧΜΑΣΗΚΖ ΔΡΓΑΗΑ ΘΔΜΑ:

ΓΗΠΛΧΜΑΣΗΚΖ ΔΡΓΑΗΑ ΘΔΜΑ: ΥΡΖΜΑΣΟΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΛΟΓΗΣΗΚΖ ΚΑΗ ΚΟΗΝΧΝΗΑ: ΓΗΔΡΔΤΝΖΖ ΣΖ ΥΡΖΜΑΣΟΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΑΠΟΣΤΠΧΖ ΚΟΗΝΧΝΗΚΧΝ ΠΛΖΡΟΦΟΡΗΧΝ ΚΑΗ ΜΔΣΡΖΖ ΣΖ ΚΟΗΝΧΝΗΚΖ ΔΠΗΓΟΖ Δ ΓΔΗΓΜΑ ΔΛΛΖΝΗΚΧΝ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΧΝ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΖ ΦΟΗΣΖΣΡΗΑ: ΒΛΑΥΟΤ ΠΑΡΑΚΔΤΖ ΔΠΗΒΛΔΠΧΝ ΚΑΘΖΓΖΣΖ: ΣΕΔΛΔΠΖ ΓΖΜΖΣΡΗΟ ΠΑΣΡΑ ΗΟΤΝΗΟ 2009

ΔΤΥΑΡΗΣΗΔ Θα ήζεια λα επραξηζηήζσ εθ βαζέσλ ηνλ επηβιέπνληα θαζεγεηή κνπ, θ. Σδειέπε Γεκήηξην, γηα ηελ πνιχηηκε βνήζεηα πνπ κνπ πξνζέθεξε θαηά ηελ εθπφλεζε ηεο παξνχζαο δηπισκαηηθήο εξγαζίαο. Δπίζεο ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ ηνλ ππνςήθην δηδάθηνξα θ. Αιεμφπνπιν Ηιία γηα ηελ ζεκαληηθή ζπκβνιή θαη ηελ ζπλεξγαζία πνπ κνπ παξείρε πξνθεηκέλνπ λα πεξαησζεί ε δηπισκαηηθή εξγαζία κνπ. Αθφκε ζα ήζεια λα απεπζχλσ ηηο επραξηζηίεο κνπ ζηα έηεξα κέιε ηεο ηξηκεινχο εμεηαζηηθήο επηηξνπήο, θ. Γεκαξά Δπζαιία θαη θ. θνχξα Γεκήηξην, νη νπνίνη δέρηεθαλ λα αμηνινγήζνπλ ηελ παξνχζα δηπισκαηηθή εξγαζία. Σέινο ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ φιν ην δηδαθηηθφ θαη δηνηθεηηθφ πξνζσπηθφ ηνπ ηκήκαηνο νηθνλνκηθψλ επηζηεκψλ γηα ηελ βνήζεηα πνπ κνπ πξνζέθεξαλ θαη γηα φια εθείλα ηα ρξήζηκα εξγαιεία κε ηα νπνία κε εθνδίαζαλ θαηά ηελ δηάξθεηα ηνπ πξνγξάκκαηνο κεηαπηπρηαθψλ ζπνπδψλ. 2

ΠΔΡΗΛΖΦΖ ην πιαίζην ηεο παξνχζαο εξγαζίαο πξαγκαηνπνηήζεθε κηα ζεσξεηηθή δηεξεχλεζε ηνπ ζέκαηνο ηεο θνηλσληθήο ινγηζηηθήο θαη δηακέζνπ απηήο ηεο θνηλσληθήο εηαηξηθήο επζχλεο. Η δηεξεχλεζε απηή είρε σο ππφβαζξν δεπηεξνγελή ζηνηρεία ηα νπνία αθνξνχλ έξεπλεο γηα ην αληηθείκελν ηεο θνηλσληθήο ινγηζηηθήο θαη ηελ επηρεηξεκαηηθή εζηθή ελ γέλεη. Κχξηνο ζθνπφο ηεο εξγαζίαο είλαη λα αλαδείμεη ηελ ζπνπδαηφηεηα θαη ηελ επηθαηξφηεηα ηνπ ζέκαηνο, αληιψληαο ρξήζηκν πιεξνθνξηαθφ πιηθφ απφ ην εμσηεξηθφ, θαζψο ζηελ Διιάδα ην αληηθείκελν ηεο θνηλσληθήο ινγηζηηθήο βξίζθεηαη αθφκε ζε εκβξπηθφ ζηάδην αλάπηπμεο. Απηφ ζα γίλεη κε ηελ ζεσξεηηθή νξηνζέηεζε ηνπ ζέκαηνο θαζψο θαη κε κηα πξνζπάζεηα απφδεημεο ηεο ρξεζηκφηεηαο ηεο εζηθήο ησλ επηρεηξήζεσλ σο κηα ζηξαηεγηθή επηινγή ηνπο. Γίλεηαη κηα ιεπηνκεξήο αλαθνξά ζην ζέκα ηεο θνηλσληθήο ινγηζηηθήο, ψζηε λα ππάξμεη κηα ζαθή εηθφλα γηα ην ηη πξαγκαηεχεηαη. Παξνπζηάδεηαη ε δηαδηθαζία ηνπ αθνινπζείηαη θαζψο επίζεο θαη ην ζρέδην ηεο θνηλσληθήο ινγηζηηθήο, ηα νθέιε πνπ επηθέξεη ζηηο εηαηξείεο νη νπνίεο πηνζεηνχλ απηή ηελ πξαθηηθή θαη γίλεηαη αλαιπηηθή πξνζέγγηζε ηνπ ζέκαηνο ηεο εηαηξηθήο θνηλσληθήο επζχλεο. Αθνινχζσο παξνπζηάδεηαη ην ζεζκηθφ πιαίζην πνπ δηέπεη ηα πξναλαθεξζέληα αληηθείκελα κειέηεο. ηφρνο ηεο παξνχζαο έξεπλαο ήηαλ λα δηεξεπλεζεί ν βαζκφο θνηλσληθήο επίδνζεο ησλ ππφ κειέηε Διιεληθψλ εηαηξεηψλ θαζψο επίζεο θαη νη παξάγνληεο πνπ πξνζδηνξίδνπλ απηή ηελ θνηλσληθή επίδνζε φπσο επίζεο θαη ην επίπεδν ησλ πιεξνθνξηψλ πνπ δεκνζηεχνληαη ζηνπο θνηλσληθνχο απνινγηζκνχο ησλ εηαηξεηψλ. ρεηηθά κε ηνλ πξψην ζηφρν θαη δηακέζνπ ηεο έξεπλαο πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε είλαη πξνθαλέο φηη ππάξρεη κηα νινέλα απμαλφκελε ζπλεηδεηνπνίεζε απφ πιεπξάο κεγάισλ εηαηξεηψλ ηνπ ξφινπ ηνπο σο «εηαηξηθψλ πνιηηψλ» θαη ηεο θνηλσληθήο επζχλεο ηνπο. Αλαθνξηθά κε ηνλ δεχηεξν ζηφρν νη κεηαβιεηέο πνπ ζρεηίδνληαη ζεηηθά κε ηελ θνηλσληθή επίδνζε ησλ ππφ αλάιπζε εηαηξεηψλ είλαη απηέο πνπ ππάγνληαη ζηελ θαηεγνξία ηνπ πιεξνθνξηαθνχ θφζηνπο, κε ηελ κεηαβιεηή Capital Market λα παξνπζηάδεη ηελ πςειφηεξε ζεκαληηθφηεηα (επίπεδν ζεκαληηθφηεηαο 5%). ηελ θαηεγνξία θφζηνο ηδηνθηεζίαο ηελ κεγαιχηεξε ζπζρέηηζε ζε επίπεδν ζεκαληηθφηεηαο 3

5% παξνπζηάδεη ε κεηαβιεηή Leverage. Οη ππφινηπεο κεηαβιεηέο εκθαλίδνπλ ζεηηθή ζπζρέηηζε κε ηελ εμαξηεκέλε κεηαβιεηή θνηλσληθή επίδνζε αιιά φρη ζε ηθαλνπνηεηηθφ επίπεδν ζεκαληηθφηεηαο. Η κεηαβιεηή ειέγρνπ Fixed Asset Age παξνπζηάδεη αξλεηηθή ζπζρέηηζε κε ην επίπεδν θνηλσληθήο επίδνζεο πνπ δηακνξθψλνπλ νη εηαηξείεο. Αμίδεη ηέινο λα ζεκεησζεί φηη ππάξρεη έλαο νινέλα θαη απμαλφκελνο ξπζκφο παξνρήο «θνηλσληθψλ» πιεξνθνξηψλ απφ κέξνπο ησλ ειιεληθψλ επηρεηξήζεσλ θαζψο νη πεξηζζφηεξεο εθδίδνπλ πιένλ θνηλσληθφ απνινγηζκφ θαη επηπξνζζέησο πεξηιακβάλνπλ θνηλσληθέο θαη πεξηβαιινληηθέο επηδφζεηο ζηηο ηζηνζειίδεο ηνπο ζην δηαδίθηπν. ΛΔΞΔΗ-ΚΛΔΗΓΗΑ Κοινωνική λογιζηική Κοινωνική εηαιπική εςθύνη Κοινωνικόρ απολογιζμόρ 4

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΕΙΑΓΩΓΗ...................................................... 7 1.1 ΠΡΟΔΙΟΡΙΜΟ ΣΟΤ ΘΕΜΑΣΟ...............................7 1.2 Η ΔΙΕΘΝΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΣΗΝ ΠΡΟΕΓΓΙΗ ΣΟΤ ΘΕΜΑΣΟ........... 7 1.3 ΚΟΠΟ ΚΑΙ ΘΕΗ ΣΗ ΔΙΠΛΩΜΑΣΙΚΗ......................... 8 1.4 ΠΕΡΙΟΡΙΜΟΙ ΣΗ ΜΕΛΕΣΗ.................................. 8 1.5 ΓΕΝΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ...................................... 8 1.6 Η ΔΟΜΗ ΣΗ ΔΙΠΛΩΜΑΣΙΚΗ ΕΡΓΑΙΑ.........................9 2. ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΛΟΓΙΣΙΚΗ.......................................... 10 2.1 ΑΝΑΛΤΗ ΣΟΤ ΧΕΔΙΟΤ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΛΟΓΙΣΙΚΗ..............17 2.2 ΔΙΑΜΟΡΦΩΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΛΟΓΑΡΙΑΜΩΝ...19 2.3 Η ΜΟΡΦΗ ΣΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΠΟΛΟΓΙΜΩΝ: ΕΘΕΛΟΝΣΙΚΟΙ ΚΑΙ ΤΠΟΧΡΕΩΣΙΚΟΙ ΑΠΟΛΟΓΙΜΟΙ...................................22 2.4 ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΤΠΕΤΘΤΝΕ ΕΠΕΝΔΤΕΙ........................ 26 3. Η ΕΣΑΙΡΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΤΘΤΝΗ..................................29 3.1 Η ΕΣΑΙΡΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΤΘΤΝΗ: ΜΙΑ ΠΡΟΕΓΓΙΗ ΣΟΤ ΑΝΣΙΚΕΙΜΕΝΟΤ............................................... 29 3.2 ΣΟ ΔΙΕΘΝΕ ΓΙΓΝΕΘΑΙ ΚΑΙ Η ΚΑΣΑΣΑΗ Ε ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΚΤΠΡΟ..33 3.3 ΣΑ ΠΛΕΟΝΕΚΣΗΜΑΣΑ ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΚΑΙ ΤΣΗΜΑΣΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΗ ΣΗ ΕΚΕ......................................................34 3.4 ΟΙ ΜΗΧΑΝΙΜΟΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΗ ΕΚΕ...................... 36 3.5 ΠΟΡΕΙΑ ΣΗ ΕΚΕ ΣΗΝ ΕΤΡΩΠΑΙΚΗ ΕΝΩΗ....................38 4. ΘΕΩΡΙΕ ΗΘΙΚΗ ΣΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΕΩΝ..............................43 4.1 STAKEHOLDER THEORY....................................43 4.2 LEGITIMACY THEORY..................................... 48 5. ΘΕΜΙΚΟ ΠΛΑΙΙΟ............................................. 53 5.1 ΣΟ ΠΡΟΣΤΠΟ ΑΑ1000......................................59 5.2 ΣΟ ΟΙΚΟΤΜΕΝΙΚΟ ΤΜΦΩΝΟ...............................63 5.3 GLOBAL REPORTING INITIATIVE (GRI).........................69 5.4 SOCIAL ACCOUNTABILITY 8000 (SA8000)......................77 5

6. ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΜΕΛΕΣΗ............................................81 6.1 ΚΟΠΟ ΣΗ ΕΡΕΤΝΑ................................... 81 6.2 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ......................................... 81 6.3 ΕΡΜΗΝΕΤΣΙΚΕ ΜΕΣΑΒΛΗΣΕ............................. 82 6.4 ΠΡΟΔΙΟΡΙΣΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΣΕ ΣΟΤ ΕΠΙΠΕΔΟΤ ΣΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΔΟΗ (SOCIAL PERFORMANCE)..............................83 6.5 ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΑ ΑΠΟ ΣΗΝ ΔΙΑΣΡΩΜΑΣΙΚΗ ΑΝΑΛΤΗ, POOLED CROSS SECTIONAL OLS........................................ 87 6.6 ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΑ ΑΠΟ ΣΗΝ ΕΚΣΙΜΗΗ ΜΕ ΣΗΝ ΜΕΘΟΔΟ ΣΩΝ ΕΛΑΧΙΣΩΝ ΣΕΣΡΑΓΩΝΩΝ OLS..................................89 6.7 ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΑ ΕΛΕΓΧΟΤ ΤΧΕΣΙΗ......................90 7. ΤΜΠΕΡΑΜΑΣΑ..............................................94 ΠΙΝΑΚΕ........................................................98 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΠΗΓΕ...........................................108 6

1 ΔΗΑΓΧΓΖ 1.1 Πποζδιοπιζμόρ ηος θέμαηορ Η εξγαζία απηή παξνπζηάδεη θαη αλαιχεη ην ζέκα ηεο θνηλσληθήο ινγηζηηθήο, ε νπνία κπνξεί λα ζεσξεζεί σο ην ζχγρξνλν παξαθιάδη ηεο επηρεηξεκαηηθήο εζηθήο, εμεηάδνληαο ηελ θνηλσληθή επίδνζε ησλ Διιεληθψλ επηρεηξήζεσλ ηφζν ησλ εηζεγκέλσλ φζν θαη ησλ κε εηζεγκέλσλ ζην Υξεκαηηζηήξην Αμηψλ Αζελψλ. Η πεξηβαιινληηθή θξίζε πνπ πθίζηαηαη νιφθιεξνο ν πιαλήηεο, σο απνηέιεζκα ηεο άινγεο ζπκπεξηθνξάο ησλ αλζξψπσλ είηε σο κεκνλσκέλα άηνκα είηε ζπιινγηθά δηακέζνπ ησλ δξαζηεξηνηήησλ ησλ εηαηξεηψλ, νδήγεζε ζηελ παγθφζκηα θηλεηνπνίεζε θαη ηελ δεκηνπξγία πνιιψλ θπβεξλεηηθψλ θαη κε νξγαληζκψλ κε ζθνπφ λα πεξηνξίζνπλ ηελ αζχζηνιε δξάζε ησλ επηρεηξήζεσλ θαη ηηο θνηλσληθέο ζπλέπεηεο πνπ απηή ζπλεπάγεηαη. ηφρνο ηεο θνηλσληθήο ινγηζηηθήο είλαη ε δηακφξθσζε ελφο ζεσξεηηθνχ πιαηζίνπ γηα ηελ θαηαλφεζε ηνπ ζσζηνχ θαη ιάζνπο ζηελ επηρεηξεκαηηθή πξαθηηθή θαη ε αλάπηπμε εξγαιείσλ ζηξαηεγηθήο θαη ειέγρνπ. 1.2 Ζ διεθνήρ εμπειπία ζηην πποζέγγιζη ηος θέμαηορ Οη πξνζεγγίζεηο πνπ έρνπλ γίλεη έσο ηψξα ζε παγθφζκην επίπεδν είλαη πνιιέο θαη απφ δηαθνξεηηθέο νπηηθέο γσλίεο θάζε θνξά. Πνιινί ζπγγξαθείο αζρνινχληαη κε ην ζέκα ζε ζεσξεηηθφ επίπεδν αλαιχνληαο ηη ζεκαίλεη εζηθή γηα ηηο επηρεηξήζεηο. Μηα άιιε πξνζέγγηζε είλαη απηή ηεο απνθιεηζηηθήο κειέηεο πεξηπηψζεσλ γηα ηελ εμαγσγή ζεσξεηηθψλ ζπκπεξαζκάησλ. Αξθεηέο έξεπλεο επηθεληξψλνληαη ζηελ εκπεηξηθή κειέηε θαη ηελ πνζνηηθή θαηαγξαθή ηνπ ζέκαηνο ηεο θνηλσληθήο ινγηζηηθήο, ελψ άιιεο κειέηεο είλαη ζπλζεηηθέο φισλ ησλ παξαπάλσ. Δπεηδή ην ζέκα είλαη πνιχπιεπξν θαη δηεπηζηεκνληθφ, νη πξνζεγγίζεηο ηείλνπλ λα εζηηάδνπλ ζε δηαθνξεηηθέο πιεπξέο ηνπ. Έηζη ππάξρνπλ εξεπλεηηθέο πξνζπάζεηεο πνπ εζηηάδνπλ ζηελ εηαηξηθή δηαθπβέξλεζε, ζην κνληέιν εγεζίαο ηεο επηρείξεζεο, ζηηο νξγαλσηηθέο δνκέο, ηελ θνπιηνχξα ηνπ νξγαληζκνχ, ζην κάξθεηηλγθ, ζηελ παξαγσγή, ζην πεξηβάιινλ, ζηα εξγαζηαθά δηθαηψκαηα, ζηηο δηαθξίζεηο κέζα ζηελ επηρείξεζε, ζηελ θνηλσληθή επζχλε, ζηηο λνκηθέο πιεπξέο, ζηηο ακνηβέο ησλ ζηειερψλ, ζηελ εθπαίδεπζε, ζηελ ςπρνινγία ηεο εμαπάηεζε θαη ζε άιιεο. 7

1.3 κοπόρ και θέζη ηηρ διπλωμαηικήρ ηφρνη απηήο ηεο δηπισκαηηθήο εξγαζίαο είλαη λα απνζαθελίζεη ην αληηθείκελν ηεο θνηλσληθήο ινγηζηηθήο θαη λα δείμεη ηελ ρξεζηκφηεηα εξγαιείσλ θαη ζηξαηεγηθψλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη απφ απηήλ. Δηδηθφηεξα νη ζθνπνί είλαη: Η απνζαθήληζε ηνπ ζεσξεηηθνχ πιαηζίνπ ηεο θνηλσληθήο ινγηζηηθήο. Η εκπεηξηθή εμέηαζε ησλ Διιεληθψλ εηαηξεηψλ σο πξνο ηελ θνηλσληθή ηνπο επίδνζε. Ο πξνζδηνξηζκφο ησλ παξαγφλησλ πνπ επεξεάδνπλ ηελ θνηλσληθή επίδνζε ησλ Διιεληθψλ εηαηξεηψλ. Η ζέζε ηεο δηπισκαηηθήο εξγαζίαο είλαη φηη ε εηαηξηθή ππεπζπλφηεηα δηακέζνπ ηνπ ζρεδίνπ ηεο θνηλσληθήο ινγηζηηθήο είλαη πξνο φθεινο φρη κφλν ηεο θνηλσλίαο αιιά θαη ησλ εηαηξεηψλ θαη φηη ε δηάδνζε ηεο ελ ιφγσ πξαθηηθήο ζηνλ Διιεληθφ ρψξν ζπγθξηηηθά κε ην εμσηεξηθφ είλαη αθφκε ζε εκβξπηθφ ζηάδην αλάπηπμεο. 1.4 Οι Πεπιοπιζμοί ηηρ μελέηηρ Σν αληηθείκελν ηεο θνηλσληθήο ινγηζηηθήο είλαη έλα πεδίν αλεμεξεχλεην γηα ηα Διιεληθά δεδνκέλα θάηη ην νπνίν ζπκπεξαίλεηαη απφ ηελ κε χπαξμε ειιεληθήο βηβιηνγξαθίαο, γεγνλφο πνπ απνδεηθλχεη ηελ επηθαηξφηεηα ηνπ ζέκαηνο. Μφιηο ην 2007 πξαγκαηνπνηήζεθε κέηξεζε γηα ηελ θνηλσληθή επίδνζε νξηζκέλσλ Διιεληθψλ επηρεηξήζεσλ δηακέζνπ ηνπ ζεζκνχ Accountability Rating. Απηφ ζπλεπάγεηαη θαη ηνλ πεξηνξηζκφ ζην ρξνληθφ δηάζηεκα πνπ κειεηήζεθε γηα ηελ παξνχζα εξγαζία, εμεηάζηεθαλ αλαγθαζηηθά ηα έηε 2007 θαη 2008. Σέινο ε απνπζία κηαο εληαίαο βάζεο δεδνκέλσλ ε νπνία ζα πεξηιακβάλεη φιε ηελ απαηηνχκελε «θνηλσληθή» πιεξνθφξεζε γηα ην ζχλνιν ησλ Διιεληθψλ εηαηξεηψλ απνηειεί αθφκε έλα ηξνρνπέδε γηα ηνλ αξηζκφ ησλ εηαηξεηψλ πνπ κειεηήζεθαλ. 1.5 Γενική μεθοδολογία Η κειέηε απηή βαζίζηεθε ζε ζπιινγή θαη αλάιπζε δεπηεξνγελψλ δεδνκέλσλ πνπ αθνξνχλ φιν ην θάζκα ηεο θνηλσληθήο ινγηζηηθήο θαη ηεο εζηθήο ησλ επηρεηξήζεσλ ελ γέλεη. Οη θχξηεο πεγέο ζπιινγήο δεδνκέλσλ ήηαλ ην Ιλζηηηνχην Κνηλσληθήο Καηλνηνκίαο, ην Υξεκαηηζηήξην Αμηψλ Αζελψλ, νη ηζηνζειίδεο ησλ ππφ εμέηαζε Διιεληθψλ εηαηξεηψλ, ε βάζε δεδνκέλσλ Hellastat, άξζξα απφ επηζηεκνληθά πεξηνδηθά θαη εθεκεξίδεο απφ φιν ηνλ θφζκν αιιά θαη έξεπλεο δεκνζηεπκέλεο ζην 8

δηαδίθηπν. Σν κέξνο ηεο εξγαζίαο πνπ θαιχπηεη ην εκπεηξηθφ θνκκάηη παξνπζηάδεηαη απφ ηα δεπηεξνγελή ζηνηρεία πνπ έρνπλ εθδψζεη νη ππφ αλάιπζε Διιεληθέο επηρεηξήζεηο ζηα εηήζηα δειηία ηνπο, ζηνπο θνηλσληθνχο απνινγηζκνχο ηνπο θαη ζηηο ηζηνζειίδεο ηνπο ζην δηαδίθηπν. 1.6 Ζ δομή ηηρ διπλωμαηικήρ επγαζίαρ Η εξγαζία απηή απαξηίδεηαη απφ 7 θεθάιαηα. Σν πξψην απνηειείηαη απφ ηελ παξνχζα εηζαγσγή, ην δεχηεξν παξνπζηάδεη αλαιπηηθά ην αληηθείκελν ηεο θνηλσληθήο ινγηζηηθήο θαη ηη απηφ πξαγκαηεχεηαη, ην ηξίην θεθάιαην απνζαθελίδεη ην ζέκα ηεο εηαηξηθήο θνηλσληθήο επζχλεο ελψ ζην ηέηαξην παξνπζηάδνληαη νη ζεσξίεο πεξί εζηθήο ησλ επηρεηξήζεσλ. Σν πέκπην θεθάιαην πξαγκαηεχεηαη ην ζεζκηθφ πιαίζην ην νπνίν δηακνξθψλεη ην αληηθείκελν ηεο θνηλσληθήο ινγηζηηθήο. ην έθην θεθάιαην αλαθέξνληαη ηα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηεο εκπεηξηθήο δηαδηθαζίαο πνπ αθνινπζήζεθαλ, φπσο ε κεζνδνινγία, ηα κνληέια εθηίκεζεο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ, πξνθεηκέλνπ λα πξνζδηνξηζηνχλ νη εηδηθνί ζθνπνί απηήο ηεο εξγαζίαο. ην έβδνκν θαη ηειεπηαίν θεθάιαην αλαθέξνληαη ηα ζπκπεξάζκαηα απηήο ηεο κειέηεο. ην ηέινο ηεο παξνχζαο εξγαζίαο παξαηίζεληαη πίλαθεο κε ηα απνηειέζκαηα ηεο εκπεηξηθήο κειέηεο φπσο επίζεο θαη νη βηβιηνγξαθηθέο αλαθνξέο. 9

2. ΚΟΗΝΧΝΗΚΖ ΛΟΓΗΣΗΚΖ Όιεο νη επηρεηξήζεηο ππνρξενχληαη απφ ην λφκν λα εθηεινχλ ινγηζηηθέο εξγαζίεο κε αληηθείκελν ηελ θαηαγξαθή θαη ζε δεχηεξν ζηάδην ηελ αμηνιφγεζε ησλ νηθνλνκηθψλ ζηνηρείσλ ηνπο εληφο κηαο δεδνκέλεο ρξνληθήο πεξηφδνπ. Οη ελ ιφγσ εξγαζίεο πεξηνξίδνληαη ζηελ ακηγψο νηθνλνκηθή δηάζηαζε ησλ δξαζηεξηνηήησλ θάζε επηρείξεζεο, αθήλνληαο εθηφο πεδίνπ δηεξεχλεζεο δξαζηεξηφηεηεο θαη παξάγνληεο ιεηηνπξγίαο ηεο επηρείξεζεο θνηλσληθνχ πεξηερνκέλνπ. Οη πξαθηηθέο θνηλσληθήο αμηνιφγεζεο απαληνχλ κε ηελ εθαξκνγή ηνπο ζε απηήλ αθξηβψο ηελ αλάγθε θαη έιιεηςε πνπ αθνξά ηελ αμηνιφγεζε ησλ θνηλσληθψλ απνηειεζκάησλ ηεο επηρείξεζεο, ηελ εθηίκεζε δειαδή ηεο επίδξαζεο πνπ έρεη ε ηειεπηαία ζην εζσηεξηθφ θαη εμσηεξηθφ θνηλσληθφ ηεο πεξηβάιινλ. ε γεληθέο γξακκέο, ην θφζηνο θαη ηα νθέιε πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ ιεηηνπξγία κηαο θνηλσληθήο επηρείξεζεο είλαη ζαθψο πεξηζζφηεξα απφ απηά πνπ θαηαγξάθνληαη κε ρξεκαηηθνχο φξνπο. Οη ζεκαληηθφηεξεο ιεηηνπξγίεο ησλ θνηλσληθψλ επηρεηξήζεσλ (θαη γεληθφηεξα ησλ νξγαληζκψλ κε θνηλσληθφ ραξαθηήξα) αθνξνχλ ηελ επίηεπμε θάπνησλ θνηλσληθψλ, θνηλνηηθψλ (κε ηελ έλλνηα ηεο ηνπηθήο θνηλφηεηαο) ή πεξηβαιινληηθψλ ζηφρσλ. Αλ θαη ε νηθνλνκηθή βησζηκφηεηα θαη ε θεξδνθνξία απνηεινχλ ζεκαληηθέο πξνηεξαηφηεηεο γηα ηε ιεηηνπξγία ηεο νξγάλσζεοεπηρείξεζεο, ν ξφινο ηνπο παξακέλεη δεπηεξεχσλ γηα ηε γεληθφηεξε πνξεία θαη ηνπο ζηφρνπο ηεο ηειεπηαίαο. Καηά ηελ δεθαεηία ηνπ 1960 (ζχκθσλα κε ηνλ Burdett D. K.) εκθαλίζηεθε ζηε δηεζλή βηβιηνγξαθία έλαο ζεκαληηθφο αξηζκφο άξζξσλ πνπ αθνξνχζαλ ηα ζέκαηα ηεο θνηλσληθήο επζχλεο ησλ επηρεηξήζεσλ χζηεξα απφ ηελ εθδήισζε ηεο επηζπκίαο γηα λα δνζεί έκθαζε ζηελ ππεπζπλφηεηα ησλ νξγαληζκψλ ζε φξνπο επξχηεξνπο απφ ηηο νηθνλνκηθέο δξαζηεξηφηεηεο. Οη εηαηξείεο έρνπλ αξθεηνχο ζπκκεηέρνληεο (stakeholders) νη νπνίνη εθθξάδνπλ ελδηαθέξνλ γηα ηηο δξαζηεξηφηεηεο απηψλ ησλ εηαηξεηψλ, φρη κφλν γηα ηηο ρξεκαηννηθνλνκηθέο επηδηψμεηο ηνπο αιιά θαη γηα ηηο θνηλσληθέο θαη πεξηβαιινληηθέο δξαζηεξηφηεηεο ηνπο. ηηο δεκνζηεχζεηο απηέο δελ ρξεζηκνπνηνχληαλ πάληα ε ίδηα νξνινγία ε φπνπ απηή ήηαλ ίδηα ρξεζηκνπνηείην κε δηαθνξεηηθφ πεξηερφκελν. Ο φξνο φκσο πνπ ρξεζηκνπνηείην ζπλερψο ήηαλ απηφο κε ηίηιν Λνγηζηηθή Κνηλσληθή Δπζχλε ησλ Δπηρεηξήζεσλ (Λ.Κ.Κ.Δ.) ή πεξηζζφηεξν σο Κνηλσληθή Λνγηζηηθή. 10

Η θνηλσληθή ινγηζηηθή απνηειεί ηνλ θιάδν εθείλν ηεο ινγηζηηθήο πνπ αζρνιείηαη κε ηελ παξνρή πιεξνθνξηψλ, νη νπνίεο αλαθέξνληαη ζηηο δξαζηεξηφηεηεο ησλ επηρεηξήζεσλ πνπ πξνθαινχλ θνηλσληθέο επηπηψζεηο. Ο φξνο θνηλσληθή ινγηζηηθή ζπλεπάγεηαη κηα δηαδηθαζία κέζσ ηεο νπνίαο ε επηρείξεζε ζπιιέγεη, αλαιχεη θαη εξκελεχεη πεξηγξαθηθέο, πνζνηηθέο θαη πνηνηηθέο πιεξνθνξίεο κε ζηφρν ηνλ έιεγρν θαη ηελ αμηνιφγεζε ησλ θνηλσληθψλ ηεο επηδφζεψλ. Η ρξεκαηννηθνλνκηθή ινγηζηηθή είλαη ν θιάδνο εθείλνο ηεο ινγηζηηθήο, ν νπνίνο αζρνιείηαη κε ηελ παξνρή ρξεκαηννηθνλνκηθψλ, θαηά θαλφλα, πιεξνθνξηψλ, νη νπνίεο αλαθέξνληαη ζηηο νηθνλνκηθέο κνλάδεο, κε ζθνπφ λα ππνβνεζήζεη θπξίσο ηνπο ελδηαθεξνκέλνπο εθείλνπο πνπ επξίζθνληαη εθηφο ησλ νηθνλνκηθψλ κνλάδσλ λα ιάβνπλ νξζέο νηθνλνκηθέο απνθάζεηο. Απφ ηελ ζχγθξηζε ησλ δχν απηψλ κνξθψλ ινγηζηηθήο πξνθχπηεη φηη ε δηαθνξά ηνπο ζπλίζηαηαη ζην είδνο ησλ πιεξνθνξηψλ πνπ παξέρνληαη. Πην ζπγθεθξηκέλα ε ρξεκαηννηθνλνκηθή ινγηζηηθή παξέρεη, θπξίσο, ρξεκαηννηθνλνκηθήο θχζεσο πιεξνθνξίεο, ελψ ε θνηλσληθή ινγηζηηθή παξέρεη, εθηφο απφ πιεξνθνξίεο ρξεκαηννηθνλνκηθήο θχζεσο θαη πιεξνθνξίεο πνπ εθθξάδνληαη ζε άιιεο πνζνηηθέο κνλάδεο θαζψο θαη πιεξνθνξίεο πνηνηηθήο θχζεσο. Οη πιεξνθνξίεο ηεο θνηλσληθήο ινγηζηηθήο παξέρνληαη ζε φινπο εθείλνπο πνπ ελδηαθέξνληαη γηα ηηο νηθνλνκηθέο κνλάδεο θαη νη νπνίνη, φπσο θαη ζηελ παξαδνζηαθή ινγηζηηθή, κπνξνχλ λα θαηαηαρζνχλ ζε δχν νκάδεο. ηελ πξψηε νκάδα ππάγνληαη φινη εθείλνη πνπ επξίζθνληαη εληφο ησλ νηθνλνκηθψλ κνλάδσλ θαη ηηο δηνηθνχλ, δειαδή απνηεινχλ ηελ δηνίθεζε ησλ κνλάδσλ απηψλ. Οη ρξήζηεο απηνί νλνκάδνληαη θαη εζσηεξηθνί ρξήζηεο ησλ πιεξνθνξηψλ. ηελ δεχηεξε νκάδα πεξηιακβάλνληαη φινη εθείλνη πνπ βξίζθνληαη εθηφο ησλ νηθνλνκηθψλ κνλάδσλ θαη απνθαινχληαη θαη σο εμσηεξηθνί ρξήζηεο ησλ ινγηζηηθψλ πιεξνθνξηψλ. Η θνηλσληθή ινγηζηηθή κπνξεί λα εθαξκνζηεί ηφζν ζην δεκφζην φζν θαη ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα, δηφηη νη δξαζηεξηφηεηεο πνπ ιακβάλνπλ ρψξα θαη ζηνπο δχν απηνχο ηνκείο έρνπλ θνηλσληθέο επηπηψζεηο. Απνηειεί κηα δηαθνξεηηθή δξαζηεξηφηεηα θαη θπξίσο επηθεληξψλεηαη ζηελ πξνζθνξά κηαο ζπκπιεξσκαηηθήο θφξκαο ινγηζηηθήο ζαλ ελαιιαθηηθή κνξθή ηεο επηθξαηνχζαο νηθνλνκηθήο πξαγκαηηθφηεηαο θαη ηνπ πξνζαλαηνιηζκνχ κε βάζε ην θέξδνο. ην παξειζφλ ε θνηλσληθή ινγηζηηθή επηθεληξσλφηαλ πξσηίζησο κε ζέκαηα ηεο ηνπηθήο θνηλσλίαο, ησλ απαζρνινπκέλσλ ηεο εθάζηνηε εηαηξείαο, ηνπ θαηαλαισηηθνχ θνηλνχ θαη άιισλ πεξηβαιινληηθψλ πηπρψλ. ήκεξα ε θνηλσληθή ινγηζηηθή αζρνιείηαη επηπξνζζέησο κε ζέκαηα φπσο ην 11

fair trade θαη ε κεηαθνξά πινχηνπ κεηαμχ αλαπηπζζφκελσλ θαη αλαπηπγκέλσλ ρσξψλ. Πιένλ νη πεξηζζφηεξνη νξγαληζκνί εκπεξηθιείνπλ ζηα εηήζηα δειηία ηνπο πιεξνθνξίεο θνηλσληθνχ πεξηερνκέλνπ θαζψο επίζεο θαη ηα δηάθνξα εξεπλεηηθά έξγα πνπ αλαιακβάλνπλ πάλσ ζε ζέκαηα θνηλσληθά θαη πεξηβαιινληηθά πξνθεηκέλνπ λα απνδείμνπλ ηελ πξφζεζε ηνπο γηα ηελ ελδπλάκσζε ηεο θνηλσληθήο ππεπζπλφηεηαο ηνπο. Η θνηλσληθή ινγηζηηθή επεθηείλεηαη ζε ζέκαηα πνπ ζρεηίδνληαη κε ην πεξηβάιινλ θαη ηελ κφιπλζε πνπ πθίζηαηαη απηφ απφ ηηο δξαζηεξηφηεηεο ησλ εηαηξεηψλ. Δπηπξνζζέησο πεξηιακβάλεη αξθεηά ζέκαηα ηα νπνία ρξήδνπλ πξνζνρήο φπσο ηα αθφινπζα: Δπηθίλδπλα θαηαλαισηηθά πξντφληα θαη ρψξνη εξγαζίαο. Σα ππέξνγθα θφζηε θαη ηα νηθνλνκηθά εγθιήκαηα σο άκπλα γηα ηηο ζπκβάζεηο εξγαζίαο. Ραηζηζκφο Ίζεο επθαηξίεο θαη αληηκεηψπηζε ησλ εθκεηαιιεχζεσλ ζηνλ εξγαζηαθφ ηνκέα απέλαληη ζην γπλαηθείν θχιιν θαη ζε δηάθνξεο εππαζείο θνηλσληθέο νκάδεο. Οηθνλνκηθή εθκεηάιιεπζε Σα απνηειέζκαηα ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηνπ δεκνζίνπ ηνκέα φπσο αληαλαθιψληαη κέζσ ηεο επίηεπμεο σθειεηψλ θαη απνηειεζκαηηθφηεηαο νδεγψληαο έηζη ζηελ κεγηζηνπνίεζε ηεο θνηλσληθήο επεκεξίαο. Οη πιεξνθνξίεο ηεο θνηλσληθήο ινγηζηηθήο γλσζηνπνηνχληαη - απνθαιχπηνληαη- κε γξαπηέο εθζέζεηο νη νπνίεο δχλαληαη λα εληαρζνχλ ζε δχν θαηεγνξίεο αλάινγα κε ηνπο ελδηαθεξφκελνπο ζηνπο νπνίνπο απεπζχλνληαη. ηελ πξψηε θαηεγνξία εληάζζνληαη εθείλεο νη εθζέζεηο πνπ θαηαξηίδνληαη γηα λα πιεξνθνξήζνπλ ηε δηνίθεζε ησλ νηθνλνκηθψλ κνλάδσλ, ελψ ζηε δεχηεξε νκάδα ππάγνληαη φιεο εθείλεο νη εθζέζεηο πνπ πξννξίδνληαη γηα ηνπο εμσηεξηθνχο ρξήζηεο. Αλαθνξηθά κε ηελ επηζηεκνληθή θαηάηαμε ηεο θνηλσληθήο ινγηζηηθήο κπνξνχλ λα δηαηππσζνχλ ηξείο απφςεηο. χκθσλα κε ηελ πξψηε άπνςε, ε θνηλσληθή ινγηζηηθή κπνξεί λα ζεσξεζεί θιάδνο ηεο ινγηζηηθήο, ν νπνίνο θαιχπηεη πιεξνθνξηαθέο αλάγθεο ηφζν ησλ εληφο φζν θαη ησλ εθηφο ησλ νηθνλνκηθψλ κνλάδσλ επξηζθνκέλσλ. Έηζη ζχκθσλα κε απηή ηελ άπνςε ε θνηλσληθή ινγηζηηθή ζεσξείηαη απηνηειήο θιάδνο, φπσο ε ρξεκαηννηθνλνκηθή ινγηζηηθή θαη ε δηνηθεηηθή ινγηζηηθή. χκθσλα 12

κε ηελ δεχηεξε άπνςε, ζεσξείηαη θιάδνο ηεο ινγηζηηθήο, ν νπνίνο αζρνιείηαη κε παξνρή πιεξνθνξηψλ πξνο ηνπο εθηφο ησλ επηρεηξήζεσλ επξηζθνκέλνπο, φπσο θαη ε ρξεκαηννηθνλνκηθή ινγηζηηθή. χκθσλα κε απηή ηελ άπνςε, νη πιεξνθνξηαθέο αλάγθεο ηεο δηνίθεζεο ησλ νηθνλνκηθψλ κνλάδσλ θαιχπηνληαη απφ ηνλ δηεπξπκέλν θιάδν ηεο δηνηθεηηθήο ινγηζηηθήο. Γειαδή ν θιάδνο απηφο παξέρεη φια ηα ζηνηρεία θνηλσληθήο θχζεσο πνπ ρξεηάδεηαη ε δηνίθεζε. Η Σξίηε άπνςε ζεσξεί φηη ε θνηλσληθή ινγηζηηθή απνηειεί κέξνο ηφζν ηεο ρξεκαηννηθνλνκηθή φζν θαη ηεο δηνηθεηηθήο ινγηζηηθήο. Με άιια ιφγηα ε θάιπςε ησλ πιεξνθνξηαθψλ αλαγθψλ ησλ εθηφο ησλ νηθνλνκηθψλ κνλάδσλ επξηζθνκέλσλ γίλεηαη απφ ηνλ θιάδν ηεο ρξεκαηννηθνλνκηθήο ινγηζηηθήο, ελψ εθείλσλ ησλ εληφο ησλ νηθνλνκηθψλ κνλάδσλ επξηζθνκέλσλ απφ ηνλ δηεπξπκέλν θιάδν ηεο δηνηθεηηθήο ινγηζηηθήο. Μηα εηαηξεία πξνθεηκέλνπ λα απνηππψζεη ηελ θνηλσληθή επζχλε ηεο ρξεζηκνπνηεί εξγαιεία αμηνιφγεζεο ηεο θνηλσληθήο επίδξαζεο ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηεο, αιιά θαη εξγαιεία πνπ λα επηηξέπνπλ ηελ κέγηζηε βειηίσζε ησλ επηδφζεσλ ηεο πάλσ ζε ζέκαηα θνηλσληθήο επζχλεο. Σα ελ ιφγσ εξγαιεία απνηεινχληαη απφ ηηο δηαδηθαζίεο ηεο Κνηλσληθήο Λνγηζηηθήο, ηνπ Κνηλσληθνχ Διέγρνπ θαη ηνπ Κνηλσληθνχ Απνινγηζκνχ. Η πηνζέηεζε θαη αλάπηπμε ησλ πξαθηηθψλ θνηλσληθνχ ειέγρνπ, ινγηζηηθήο θαη απνινγηζκνχ έρνπλ ζεηηθή επίδξαζε ζηελ δνκή θαη ηε ιεηηνπξγία ηεο επηρείξεζεο γηαηί: Απμάλνπλ ηελ ηθαλφηεηα δηάρπζεο θαη επεμεξγαζίαο ηεο πιεξνθνξίαο ζην εζσηεξηθφ ηεο επηρείξεζεο. Δληζρχνπλ ηηο ηθαλφηεηεο ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ γηα επεμεξγαζία θαη αθνκνίσζε ηεο γλψζεο Βειηηψλνπλ ηηο αληαγσληζηηθέο επηδφζεηο ηεο επηρείξεζεο. Η θνηλσληθή ινγηζηηθή θαη ν θνηλσληθφο έιεγρνο απαξηίδνπλ έλα πιαίζην ιεηηνπξγίαο πνπ επηηξέπεη ζε κηα νξγάλσζε λα αλαπηχμεη δηαδηθαζίεο αμηνιφγεζεο ηεο θνηλσληθήο ηεο επζχλεο / επίδνζεο, λα εθδψζεη έλα απνινγηζκφ γηα ηελ ελ ιφγσ επίδνζε θαη λα δηακνξθψζεη έλα ζρέδην δξάζεο κε ζηφρν ηε βειηίσζή ηεο. Παξάιιεια, βάζεη ηνπ πιαηζίνπ ιεηηνπξγίαο πνπ δηακνξθψλεηαη απφ ηηο δηαδηθαζίεο θνηλσληθήο ινγηζηηθήο θαη θνηλσληθνχ ειέγρνπ, ε νξγάλσζε έρεη ηε δπλαηφηεηα λα θαηαλνήζεη ηελ επίδξαζή ηεο ζηελ θνηλφηεηα θαη λα «ειεγρζεί» απφ ηα κέιε ηεο ηειεπηαίαο» (John Pearce, 2001). 13

πκπιεξσκαηηθά, κπνξεί λα αλαθεξζεί θαη ν εμήο ζπλαθήο νξηζκφο: «Ο θνηλσληθφο έιεγρνο απνηειεί κηα κέζνδν κε βάζε ηελ νπνία νη νξγαλψζεηο έρνπλ ηελ δπλαηφηεηα λα ζρεδηάδνπλ, λα δηαρεηξίδνληαη θαη λα εθηηκνχλ κε νηθνλνκηθέο δξαζηεξηφηεηεο θαη λα παξαθνινπζνχλ ηηο εμσηεξηθέο θαη εζσηεξηθέο επηπηψζεηο ησλ θνηλσληθψλ θαη εκπνξηθψλ εξγαζηψλ ηεο νξγάλσζεο» (Spreckley, 2000). Ο Κνηλσληθφο Απνινγηζκφο είλαη εξγαιείν αμηνιφγεζεο ηεο Κνηλσληθήο επζχλεο ησλ επηρεηξήζεσλ κε αληηθείκελν ηελ εμέηαζε κε νηθνλνκηθψλ παξαγφλησλ φπσο: παξάγνληεο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηα δηθαηψκαηα ηνπ πνιίηε /εξγαδφκελνπ πεξηβαιινληηθνχο παξάγνληεο. παξάγνληεο θνηλσληθήο ζπλεηζθνξάο παξάγνληεο δεκνθξαηηθήο ιεηηνπξγίαο Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη απνθηά νινέλα απμαλφκελε ζεκαζία γηα ηηο αληαγσληζηηθέο επηδφζεηο ησλ επηρεηξήζεσλ ηνπ κέιινληνο θαη φηη δελ πεξηνξίδεηαη ζηελ ηθαλνπνίεζε ησλ εκπιεθφκελσλ κε ηε ιεηηνπξγία θαη ηελ πξνβνιή ηεο επηρείξεζεο. Αληηζέησο, απνηειεί πξαθηηθή πνπ ζπκβάιιεη ελεξγεηηθά ζηελ βειηίσζε ησλ νξγαλσηηθψλ θαη εξγαζηαθψλ επηδφζεσλ ηεο επηρείξεζεο. Μηα δηαδηθαζία αμηνιφγεζεο ηεο θνηλσληθήο επζχλεο ζπκπεξηιακβάλεη ζπλήζσο: Μηα έθζεζε γηα ην βαζκφ επίηεπμεο ησλ πξνθαζνξηζκέλσλ ζηφρσλ (ε ηη βαζκφ πέηπρε φζα ζηφρεπε;) Μηα απνηίκεζε ησλ επηπηψζεσλ ηεο νξγάλσζεο ζηελ θνηλφηεηα (Πσο κπνξεί ε επίδξαζε ηεο νξγάλσζεο ζηελ θνηλφηεηα λα κεηξεζεί; Πνηα είλαη ε γλψκε ησλ κειψλ ηεο θνηλφηεηαο;) Σηο απφςεηο ησλ εκπιεθνκέλσλ ζηελ ιεηηνπξγία ηεο επηρείξεζεο - Stakeholders γηα ηνπο ηφρνπο θαη ηηο Αμίεο ηεο νξγάλσζεο Μηα έθζεζε γηα ηελ «πεξηβαιινληηθή επίδνζε» ηεο νξγάλσζεο (Διαρηζηνπνηνχληαη νη αξλεηηθέο πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ θπζηνινγηθή ιεηηνπξγία ηεο νξγάλσζεο;) Μηα αλαθνξά γηα ην πψο πινπνηνχληαη νη θνηλσληθέο δξάζεηο ηεο νξγάλσζεο (Πξνσζεί ε νξγάλσζε κε νπζηαζηηθφ ηξφπν ηελ θνηλσληθή ελζσκάησζε θαη ζε πνην βαζκφ;) Μηα αλαθνξά κε αληηθείκελν ην βαζκφ ζπκκφξθσζεο κε ηα ζεζκνζεηεκέλα ή εζεινληηθά πξφηππα πνηφηεηαο θαη δηαδηθαζηψλ ιεηηνπξγίαο (ε πνην βαζκφ ε νξγάλσζε πξαγκαηνπνηεί απηά πνπ νθείιεη ζηνλ θνηλσληθφ ηεο πεξίγπξν;). 14

πλνπηηθά, ν θνηλσληθφο έιεγρνο επηηξέπεη ηε ζπιινγή θαη επεμεξγαζία ησλ δεηνχκελσλ πνηνηηθψλ θαη πνζνηηθψλ πιεξνθνξηψλ γηα ηελ θνηλσληθή επίδνζε ηεο επηρείξεζεο, φπσο θαη γηα ηελ αληίιεςε ησλ κειψλ πνπ απαξηίδνπλ ηελ επξχηεξε θνηλφηεηα ηεο ηειεπηαίαο γηα ηηο δξαζηεξηφηεηεο θαη ηα «θνηλσληθά» απνηειέζκαηα ηεο. Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη ε δηεζλήο πξαθηηθή έρεη απνδείμεη, φηη φηαλ ε δηαδηθαζία ηνπ θνηλσληθνχ ειέγρνπ πξαγκαηνπνηείηαη απφ αλεμάξηεηνπο εκπεηξνγλψκνλεο, ην απνηέιεζκα θεξδίδεη ζε αμηνπηζηία (John Pearce, 200O). Όπσο αλαθέξζεθε θαη αλσηέξσ, νη πιεξνθνξίεο πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηηο δηαδηθαζίεο αμηνιφγεζεο θαη θνηλσληθνχ ειέγρνπ επηηξέπνπλ ζηνπο δηεπζχλνληεο κηαο νξγάλσζεο λα εθζέζνπλ κε ζαθή, αθξηβή θαη αμηφπηζην ηξφπν, φρη κφλν απηφ πνπ ε νξγάλσζε έρεη επηηχρεη, αιιά θαη ηνπο ηξφπνπο κε ηνπο νπνίνπο ζρεδηάδεη λα βειηηψζεη ηηο ελ ιφγσ επηδφζεηο. Η δεκνζίεπζε ηνπ θνηλσληθνχ απνινγηζκνχ απνηειεί κηα δεκνθξαηηθή πξαθηηθή πνπ επηηξέπεη ζηα κέιε ηεο θνηλφηεηαο (Stakeholders) λα ζπιιάβνπλ κε ζαθήλεηα θαη λα θξίλνπλ ηελ πξνζηηζέκελε αμία ησλ θνηλσληθψλ επηδφζεσλ ηεο επηρείξεζεο. Η θνηλσληθή ινγηζηηθή θαη ν έιεγρνο ηεο απνηεινχληαη απφ ηξία ζηάδηα θαη έλα ζηάδην εθθίλεζεο. Κάζε ζηάδην απφ κφλν ηνπ είλαη κηα αμηφινγε δηαδηθαζία θαη ιακβάλνληαο ην ζχλνιν ηνπο απνθηάηαη ε νινθιεξσκέλε νκάδα ησλ θνηλσληθψλ επζπλψλ. Βαζίδεηαη ζε έμη ζεκειηψδεηο αξρέο: 1. Η θνηλσληθή ινγηζηηθή ζα πξέπεη λα αληαλαθιά ηηο απφςεηο κηαο επξείαο νκάδαο αηφκσλ (ησλ βαζηθψλ stakeholders) ηα νπνία επεξεάδνληαη αιιά θαη επεξεάδνπλ ηελ επηρείξεζε. 2. Η θνηλσληθή ινγηζηηθή νθείιεη λα θαιχπηεη φιεο ηηο δξαζηεξηφηεηεο ηεο επηρείξεζεο πεξηεθηηθά. 3. Η επηρείξεζε ζα πξέπεη λα είλαη ζε ζέζε λα ζπγθξίλεη ηελ επίδνζε ηεο ηφζν δηαρξνληθά φζν θαη δηαζηξσκαηηθά. 4. Οθείιεη λα αλαιακβάλεη ηηο επζχλεο ηεο ε επηρείξεζε κε κεζνδηθφηεηα εθ ησλ πξνηέξσλ θαη λα κειεηψληαη δηεμνδηθά. 5. Οη θνηλσληθέο επζχλεο ηεο εηαηξείαο πξέπεη λα ειέγρνληαη απφ κηα αλεμάξηεηε νκάδα ειεγθηψλ, κε επηθεθαιή έλαλ εγθεθξηκέλν ειεγθηή. 15

6. Σα απνηειέζκαηα απφ ησλ έιεγρν ησλ θνηλσληθψλ επζπλψλ ζα πξέπεη λα δεκνζηεχνληαη θαη λα ζρνιηάδνληαη δηεμνδηθά. ηάδιο εκκίνηζηρ: αζρνιείηαη κε ηελ θαηαλφεζε θαη εληξχθεζε ηνπ ζπλνιηθνχ πιαηζίνπ κειέηεο φπσο επίζεο θαη ησλ ηξηψλ ζηαδίσλ ηεο θνηλσληθήο ινγηζηηθήο. Δίλαη γλσζηνί νη θαλφλεο πνπ απαηηνχληαη, ε ηζηνξία ηεο θνηλσληθήο ινγηζηηθήο θαη ηνπ ειέγρνπ, νη πφξνη πνπ είλαη αλαγθαίνη θαζψο θαη ε δηαδηθαζία πνπ ζα ρξεζηκνπνηήζεη ε δηνίθεζε ηεο εηαηξείαο. Δπίζεο ε εηαηξεία ζα πξέπεη λα γλσξίδεη ηηο κεζφδνπο πνπ ζα εθαξκφζεη θαη λα γίλεη ε αλάιεςε ησλ δξαζηεξηνηήησλ απφ ηα θαηάιιεια άηνκα. ηάδιο 1: Social, Environmental and Economic Planning. Γηεπθξηλίδνληαη ηα θαζήθνληα, ηα αληηθείκελα θαη νη δξαζηεξηφηεηεο ηεο επηρείξεζεο φπσο επίζεο θαη νη ζεκειηψδεηο αμίεο ηνπο. Σαπηνπνηνχληαη θαη κειεηψληαη νη stakeholders. Απηέο νη δηαδηθαζίεο απνηεινχλ ηνλ αθξνγσληαίν ιίζν ηεο θνηλσληθήο ινγηζηηθήο θαη απνθαιχπηνπλ ηελ νπζία ηεο επηρείξεζεο φπσο ηη πξαγκαηεχεηαη, γηαηί θαη πσο επηηπγράλεηαη θαζψο θαη ην πνηνη ζπκκεηέρνπλ γηα ηελ επίηεπμε απηψλ ησλ ζηφρσλ ηεο. Αθνχ νινθιεξσζεί απηφ ην πξψην ζηάδην ν νξγαληζκφο ίζσο απνθαζίζεη λα κεηαβεί ζην επφκελν ζηάδην. ηάδιο 2: Social, Environmental and Economic Accounting. Απνθαζίδεηαη ην αληηθείκελν ηεο δηαδηθαζίαο ηεο θνηλσληθήο ινγηζηηθήο δειαδή ζε πνηνπο θνηλσληθνχο ινγαξηαζκνχο ζα επηθεληξσζεί ε επηρείξεζε θαη πφηε. Δπηιέγεηαη ην ινγηζηηθφ ζχζηεκα ην νπνίν ζα ζπιιέμεη ηηο πιεξνθνξίεο θνηλσληθνχ πεξηερνκέλνπ γηα θάπνην ζπγθεθξηκέλν ρξνληθφ δηάζηεκα γεγνλφο πνπ δηεπθνιχλεη ηελ θνηλσληθή επηρείξεζε ζηελ δεκνζίεπζε ηεο επίδνζε ηεο σο πξνο απηά ηα αληηθείκελα κειέηεο. Σα ινγηζηηθά ζπζηήκαηα ζα πεξηζπιιέγνπλ πνζνηηθά δεδνκέλα θαη πνηνηηθέο πιεξνθνξίεο θαη ζα πεξηθιείνπλ ηνπο ζπκκεηέρνληεο νη νπνίνη ζα ρξεζηκνπνηνχλ κηα ζσξεία απφ ζπκβνπιεπηηθά εξγαιεία. Αθνινχζσο νη πιεξνθνξίεο ζπλαζξνίδνληαη θαη ππφθεηληαη ζε πεξαηηέξσ αλάιπζε απφ ηελ δηνίθεζε ηεο εηαηξείαο. Η ζπλεηζθνξά απηψλ ησλ πιεξνθνξηψλ ζηνλ κειινληηθφ πξνγξακκαηηζκφ ηεο εηαηξείαο θξίλεηαη σο ηδηαηηέξσο ζεκαληηθή. ηάδιο 3: Social, Environmental and Economic Reporting and Audit. ην ζηάδην απηφ ε θάζε επηρείξεζε δηακνξθψλεη ηνπο θνηλσληθνχο ινγαξηαζκνχο ηεο νη νπνίνη ελ ζπλερεία ππφθεηληαη ζε έιεγρν πξνο επαιήζεπζε ησλ δεκνζηεπφκελσλ ζηνηρείσλ. 16

Ο έιεγρνο πξαγκαηνπνηείηαη απφ κηα νκάδα εμσηεξηθψλ ειεγθηψλ ψζηε λα επηηπγράλεηαη ε ακεξνιεςία ηνπ θαη έηζη επηβεβαηψλεηαη ε νξζή θαη έληηκε αληαλάθιαζε ησλ ζπκβάλησλ ηνπ ελ ιφγσ νξγαληζκνχ θαηά ηελ πεξίνδν ηεο ινγηζηηθήο ρξήζεσο πνπ κειεηήζεθε. Οη επηθπξσκέλνη θνηλσληθνί ινγαξηαζκνί κεηέπεηηα ζα πξνζθέξνπλ ζηελ εηαηξεία κηα θαζαξή θαη ζαθή εηθφλα ηνπ ηη πέηπρε, πφζν επηδήκηα ήηαλ ε ζπγθεθξηκέλε δηαδηθαζία (δειαδή ηη θφζηνο είρε) θαη πφζν νη δηάθνξνη ζπκκεηέρνληεο αλαγλσξίδνπλ ηα επηηεχγκαηα ηεο ελ ιφγσ εηαηξείαο. χκθσλα κε ηελ πξνεγνχκελε αλάιπζε κηα εηαηξεία κπνξεί: Να πξνβεί ζε αλαζθφπεζε ησλ αληηθεηκεληθψλ ζηφρσλ ηεο θαη λα δηαπηζηψζεη εάλ πθίζηαληαη αθφκε. Να κειεηήζεη ηελ χπαξμε άιισλ αληηθεηκέλσλ κε ηα νπνία κπνξεί λα αζρνιεζεί. Να ζέζεη λένπο ζηφρνπο πξνο επίηεπμε γηα ην επφκελν έηνο. Να αλαζεσξήζεη ηηο πιεξνθνξίεο πνπ έρεη ζπιιέμεη πξνθεηκέλνπ λα επηβεβαηψζεη εάλ απηέο είλαη αθφκε έγθπξεο θαη κπνξνχλ λα επαλαρξεζηκνπνηεζνχλ. Να δηαπηζηψζεη εάλ νη ζπκκεηέρνληεο επσθεινχληαη απφ ην δηαζέζηκν πιεξνθνξηαθφ ζχλνιν. Να πξνβεί ζε δηάινγν κε ηνπο ζπκκεηέρνληεο γηα ζέκαηα πνπ έξρνληαη ζην πξνζθήλην γηα πξψηε θνξά. Να δηαβεβαηψζεη ηελ κειινληηθή χπαξμε ηεο. 2.1 Ανάλςζη Σος σεδίος Κοινωνικήρ Λογιζηικήρ Η πξνψζεζε ησλ δξάζεσλ αμηνιφγεζεο ηεο θνηλσληθήο επηρεηξεκαηηθφηεηαο πινπνηείηαη ζχκθσλα κε ηηο θαηεπζχλζεηο πνπ απνηππψλνληαη ζην ρέδην Κνηλσληθήο Λνγηζηηθήο. Η δηακφξθσζε ηνπ ελ ιφγσ ζρεδίνπ απνηειεί έλα ζεκαληηθφ βήκα ζην πιαίζην ηνπ νπνίνπ θαζνξίδνληαη ην ζχλνιν ησλ δεηνχκελσλ πνηνηηθψλ θαη πνζνηηθψλ πιεξνθνξηψλ, φπσο θαη νη ζρεηηθέο κέζνδνη γηα ηε ζπιινγή ηνπο. Γηακνξθψλνληαο ην ρέδην Κνηλσληθήο Λνγηζηηθήο, ε Οκάδα Κνηλσληθήο Λνγηζηηθήο πξνζδηνξίδεη: Πνηα ζηνηρεία πξέπεη λα ζπιιερζνχλ; 17

Πσο θαη απφ πνηνλ; Πνηνη εκπιεθφκελνη θαη επσθεινχκελνη παξάγνληεο ζα πξνζεγγηζηνχλ (γηα πνηνπο ιφγνπο, πφηε πσο θαη απφ πνηνλ;) ε γεληθέο γξακκέο θαη πξηλ ηελ εθαξκνγή ησλ δηαδηθαζηψλ ζπιινγήο θαη επεμεξγαζίαο ησλ πιεξνθνξηψλ- ε Οκάδα Κνηλσληθήο Λνγηζηηθήο (ή εθφζνλ δελ ππάξρεη, ν εμσηεξηθφο θνξέαο θνηλσληθήο αμηνιφγεζεο) πξνζδηνξίδεη κε αθξίβεηα ηα εμήο δεηήκαηα: Πνηεο είλαη νη πιεξνθνξίεο πνπ πξνυπάξρνπλ θαη πνπ δελ ρξεηάδεηαη λα ζπιιερζνχλ εθ λένπ; Τπάξρεη πξφζβαζε ζε απηέο ηηο πιεξνθνξίεο; Ση δηεπζεηήζεηο πξέπεη λα πξνσζεζνχλ γηα λα ζπιιερζνχλ πξφζζεηεο πιεξνθνξίεο; ε πεξίπησζε πνπ νη δεηνχκελεο πιεξνθνξίεο δελ ππάξρνπλ, ηη κεραληζκφο έρεη ζρεδηαζηεί γηα ηε ζπιινγή ηνπο; Πνηνο επηκειείηαη ηεο ζπγθεθξηκέλεο επζχλεο; Σν σξάξην θαη νη δεμηφηεηεο ηνπ ελ ιφγσ ππεπζχλνπ είλαη ζπκβαηά κε ηηο απαηηήζεηο ησλ δξάζεσλ θνηλσληθήο ινγηζηηθήο; Πσο ζα αμηνπνηεζνχλ νη ζρεηηθέο πιεξνθνξίεο; Σέινο, ν κεραληζκφο ζπιινγήο ηεο πιεξνθνξίαο είλαη ιεηηνπξγηθφο; Πνηνη αλεμάξηεηνη ή εμσηεξηθνί θνξείο ζα αλαιάβνπλ ηελ πξνζέγγηζε ησλ εκπιεθνκέλσλ ζηε ιεηηνπξγία ηεο επηρείξεζεο παξαγφλησλ; Σέινο, ην ρέδην Κνηλσληθνχ Διέγρνπ ζπλνδεχεηαη απφ έλα ιεπηνκεξέο ρξνλνδηάγξακκα κε αληηθείκελν ηελ αθξηβή δηάξθεηα ηεο θάζε δξάζεο. Δίλαη απηνλφεην φηη ε ρξνληθή θαηαλνκή ησλ δξάζεσλ θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ Κχθινπ Κνηλσληθνχ Διέγρνπ πξέπεη λα είλαη νκνηνγελήο, ψζηε λα απνθεχγεηαη ε ζπζζψξεπζε ησλ εξγαζηψλ ζην ηέινο ηνπ ρξφλνπ (θαη πξηλ απφ ηελ εθηέιεζε ηνπ θνηλσληθνχ ειέγρνπ). Η θαηαρψξεζε θαη επεμεξγαζία ησλ δεδνκέλσλ θαη ζηνηρείσλ πνπ ζπιιέγνληαη νθείιεη επίζεο λα είλαη άκεζε. Σν ίδην ηζρχεη θαη γηα ηηο αλαθνξέο πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ πξνζέγγηζε ησλ εκπιεθνκέλσλ παξαγφλησλ. Η επεμεξγαζία ησλ πιεξνθνξηψλ ζε ζχληνκν ρξνληθφ δηάζηεκα απφ ηελ ζπιινγή ηνπο επηηξέπεη ηελ άκεζε αμηνπνίεζε ηνπο απφ ηελ επηρείξεζε, γεγνλφο πνπ ζπκβάιιεη ζηελ κεγηζηνπνίεζε ησλ σθειεηψλ πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ αλάπηπμε δηαδηθαζηψλ θνηλσληθνχ ειέγρνπ θαη ινγηζηηθήο. 18

2.2 Γιαμόπθωζη και αξιοποίηζη ηων κοινωνικών λογαπιαζμών Σν επφκελν ζηάδην ζηελ πξνψζεζε δηαδηθαζηψλ θνηλσληθνχ ειέγρνπ θαη ινγηζηηθήο αθνξά ηε δηακφξθσζε θαη αμηνπνίεζε ησλ θνηλσληθψλ ινγαξηαζκψλ. Η δηακφξθσζε ησλ θνηλσληθψλ ινγαξηαζκψλ ππαθνχεη ζε ζπγθεθξηκέλνπο θαλφλεο. Οη ελ ιφγσ θαλφλεο ζπλνςίδνληαη ζηα παξαθάησ 13 ζεκεία: 1. πλνπηηθή παξνπζίαζε ηεο επηρείξεζεο (ηζηνξηθφ, κεγέζε, ηνπνζεζία, δνκή, θιπ) 2. Παξνπζίαζε ησλ ιφγσλ γηα ηνπο νπνίνπο ε επηρείξεζε πξνρψξεζε ζηελ αλάπηπμε δηαδηθαζηψλ θνηλσληθνχ ειέγρνπ. Παξνπζίαζε ηεο ζπλνιηθήο δηαδηθαζίαο, έηζη φπσο αλαπηχρζεθε ζην εζσηεξηθφ θαη εμσηεξηθφ πεξηβάιινλ ηεο επηρείξεζεο. Παξνπζίαζε ησλ αηφκσλ / θνξέσλ πνπ πινπνίεζαλ ηηο ζρεηηθέο δξάζεηο. 3. Αλαθνξά ησλ ζηφρσλ θαη ησλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ πξνσζήζεθαλ γηα ηελ επίηεπμε ηνπο. Έθζεζε ησλ αμηψλ πνπ θαηεπζχλνπλ ηελ επηρείξεζε. 4. Παξνπζίαζε ησλ επσθεινχκελσλ θαη εκπιεθφκελσλ ζηε ιεηηνπξγία ηεο επηρείξεζεο παξαγφλησλ. Κξηηήξηα επηινγήο ηνπο πνπ πηνζεηήζεθαλ γηα ηε δηαδηθαζία θνηλσληθνχ ειέγρνπ. 5. Πεξηγξαθή ηνπ πεδίνπ δξάζεο ηνπ θνηλσληθνχ απνινγηζκνχ (κεζνδνινγία, ελέξγεηεο πνπ έρνπλ πξαγκαηνπνηεζεί κέρξη ζήκεξα, κέζνδνη πξνζέγγηζεο ησλ εκπιεθνκέλσλ, θιπ.). 6. Αλαθνξά αλά ζηφρν θαη Γξαζηεξηφηεηα. Η αλαθνξά θαιχπηεη θπξίσο πεξηγξαθηθέο πιεξνθνξίεο ζε αθεγεκαηηθή κνξθή θαη πνζνηηθέο πιεξνθνξίεο κεηξήζηκα ζηνηρεία θαη πιεξνθνξίεο πνπ απνδεηθλχνπλ ηη έρεη πινπνηεζεί κέρξη θαη ην ηέινο ηνπ Κχθινπ Κνηλσληθνχ Διέγρνπ (γηα παξάδεηγκα νηθνλνκηθέο πιεξνθνξίεο γηα ηελ απνηίκεζε θαη απφδνζε θάπνησλ δξάζεσλ κε θνηλσληθφ ραξαθηήξα, φπσο είλαη ε θαηάξηηζε ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ ηεο επηρείξεζεο). Δπίζεο πεξηιακβάλεη ζρφιηα θαη κηα ζχληνκε ελφηεηα πνπ ζπλνςίδεη ηα θχξηα ζπκπεξάζκαηα θαη επξήκαηα αλά ζηφρν. 7. Αλαθνξά ησλ ζέζεσλ θαη απφςεσλ ησλ δηαθφξσλ νκάδσλ παξαγφλησλ πνπ πξνζεγγίζηεθαλ. Οκαδνπνίεζε ησλ απφςεσλ ζε ζεκαηηθέο ελφηεηεο, φπσο ε ζπλνιηθή επίδνζε ηεο επηρείξεζεο, ε πξνζαξκνγή ησλ ζηφρσλ θαη δξαζηεξηνηήησλ ηεο επηρείξεζεο ζηηο αλάγθεο ηεο ηνπηθήο θνηλσλίαο, νη αμίεο ηεο επηρείξεζεο, θιπ. 19

8. Έθζεζε πιεξνθνξηψλ κε αληηθείκελν ηε ζπκκφξθσζε ηεο επηρείξεζεο κε δηάθνξα λνκνζεηεκέλα ή εζεινληηθά πξφηππα πνηφηεηαο, θιπ. 9. Αλαθνξά γηα ηηο επηδφζεηο ζηνλ πεξηβαιινληηθφ ηνκέα θαη ζην πεδίν ηεο Κνηλσληθήο Δλζσκάησζεο. 10. Παξνπζίαζε ησλ απαηηήζεσλ ησλ εκπιεθφκελσλ θαη επσθεινχκελσλ παξαγφλησλ κε αληηθείκελν ηηο δξαζηεξηφηεηεο θαη ηηο επηδφζεηο ηεο επηρείξεζεο. χγθξηζε θαη αλάιπζε ησλ αληηθαηηθψλ ζεκείσλ. 11. Έθζεζε ησλ πξνβιεκάησλ θαη δπζθνιηψλ ηεο δηαδηθαζίαο θνηλσληθνχ ειέγρνπ, έηζη φπσο εθαξκφζηεθε ζηελ επηρείξεζε. 12. Τπνβνιή πξνηάζεσλ γηα ηνλ επφκελν Κχθιν Κνηλσληθνχ Διέγρνπ κε βάζεη ηηο δπζθνιίεο πνπ αλαθέξζεθαλ λσξίηεξα θαη ηηο απαηηήζεηο νξηζκέλσλ εκπιεθφκελσλ παξαγφλησλ (ηδηαίηεξα φηαλ ζηε δηαδηθαζία εκθαλίδνληαη λένη παξάγνληεο κε «λφκηκεο» απαηηήζεηο πνπ δελ ειέγρνληαη απφ ηελ επηρείξεζε). 13. Πεξηγξαθή ησλ δξάζεσλ δεκνζηνπνίεζεο θαη δεκνζίεπζεο ησλ ζηνηρείσλ πνπ πξνέθπςαλ απφ ηνλ θνηλσληθφ έιεγρν. Σελ πξνεηνηκαζία θαη δηακφξθσζε ησλ θνηλσληθψλ ινγαξηαζκψλ δηαδέρεηαη ε αμηνπνίεζε θαη εξκελεία ησλ θαηαρσξεκέλσλ ζε απηνχο πιεξνθνξηψλ θαη ζηνηρείσλ. Η αμηνπνίεζε ησλ θνηλσληθψλ ινγαξηαζκψλ επηθεληξψλεηαη ζηελ εμέηαζε: 1. ηεο ζρέζεο κεηαμχ ηεο επηρείξεζεο θαη ησλ θχξησλ εκπιεθφκελσλ παξαγφλησλ ηεο. 2. ησλ ζηφρσλ, δξαζηεξηνηήησλ αμηψλ θαη θνηλσληθψλ επηδφζεσλ ηεο επηρείξεζεο. ην πιαίζην ησλ πξαθηηθψλ θνηλσληθνχ ειέγρνπ θαη ινγηζηηθήο, νη επηρεηξήζεηο ζπιιέγνπλ, επεμεξγάδνληαη θαη θαηαρσξνχλ πνιχηηκεο πιεξνθνξίεο γηα ηηο δξαζηεξηφηεηέο ηνπο. Δηδηθφηεξα, νη δηαδηθαζίεο πνπ πξνσζήζεθαλ θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ θχθινπ θνηλσληθνχ ειέγρνπ πιεξνθνξνχλ γηα ηα «πεδία επαθήο» κεηαμχ ηεο επηρείξεζεο θαη ησλ παξαγφλησλ ηεο (δειαδή γηα ηα ζεηηθά θαη αξλεηηθά δεηήκαηα πνπ ζπλδένπλ - άκεζα ή έκκεζα - ηηο δχν νληφηεηεο). Δπνκέλσο, ζηφρν ηεο επηρείξεζεο ζε φηη αθνξά ηνπο θνηλσληθνχο ινγαξηαζκνχο απνηειεί ε αμηνπνίεζε ησλ ζπγθεθξηκέλσλ πιεξνθνξηψλ απαληψληαο ζηα παξαθάησ εξσηήκαηα: ζε ηη βαζκφ ε επηρείξεζε έρεη ζπιιάβεη, θαηαλνήζεη θαη απνδερηεί ηνπο παξάγνληεο πνπ ηε ζπλδένπλ κε ηνπο επσθεινχκελνπο θαη εκπιεθφκελνπο ζηε ιεηηνπξγία ηεο παξάγνληεο; 20

Πνηεο δξάζεηο θαη πνηνη κεραληζκνί έρνπλ πξνσζεζεί γηα ηελ ελίζρπζε ησλ δεζκψλ κεηαμχ ησλ δχν ζπλφισλ; πλνπηηθά, εμεηάδεηαη ν βαζκφο θαηά ηνλ νπνίν ε επηρείξεζε έρεη αλαπηχμεη δηαδηθαζίεο δηαιφγνπ θαη δηαβνχιεπζεο κε ηνπο εκπιεθφκελνπο ζηε ιεηηνπξγία ηεο παξάγνληεο κε ζηφρν ηελ επίιπζε ησλ πξνβιεκάησλ πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ δξαζηεξηνπνίεζε ηεο ζην επξχηεξν θνηλσληθφ, νηθνλνκηθφ θαη νηθνινγηθφ ηεο πεξηβάιινλ. Μεηαμχ ησλ ελ ιφγσ δηαδηθαζηψλ δηαθξίλνληαη: ε πξαγκαηνπνίεζε ηαθηηθψλ ζπλαληήζεσλ κε ηνπο αξκφδηνπο δεκφζηνπο θνξείο γηα ηελ ππφδεημε ησλ ελ ιφγσ πξνβιεκάησλ θαη ηε δηακφξθσζε εηδηθψλ πνιηηηθψλ / πξαθηηθψλ γηα ηελ επίιπζε ηνπο (γηα παξάδεηγκα ζπλάληεζε κε ηηο δεκφζηεο αξρέο ζε ηνπηθφ, πεξηθεξεηαθφ επίπεδν, ηνπο εθπξνζψπνπο αξκφδησλ ππνπξγείσλ θαη θξαηηθψλ θνξέσλ, θιπ) ε δηεμαγσγή ζπδεηήζεσλ εξγαζίαο ή ζπλεδξίσλ γηα ηελ εμέηαζε ζε δηεπξπκέλε βάζε ησλ ζπγθεθξηκέλσλ δεηεκάησλ (κε ζπκκεηνρή δήκσλ, εζεινληηθψλ νξγαλψζεσλ, πεξηβαιινληηθψλ νκάδσλ, νξγαλψζεσλ πνιηηψλ, θιπ) ε πξαγκαηνπνίεζε πξφζζεησλ ζπλαληήζεσλ κε νκάδεο εμππεξεηνχκελσλ πειαηψλ. ε δεχηεξν ζηάδην, ε επηρείξεζε εμεηάδεη: a) ηνπο ηφρνπο ηεο (ηηο επηδφζεηο ηεο κε βάζε πνηνηηθνχο/ πνζνηηθνχο δείθηεο, ηελ αληαπφθξηζε ηεο ζηηο απαηηήζεηο/ αλάγθεο ησλ εκπιεθφκελσλ παξαγφλησλ). b) ηηο Γξαζηεξηφηεηεο γηα ηελ επίηεπμε ησλ παξαπάλσ ηφρσλ (βαζκφο απνηειεζκαηηθφηεηαο θαη θαηαιιειφηεηα / ζπκβαηφηεηα ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηεο). c) ηηο Αμίεο ζηηο νπνίεο ζηεξίδεη ηελ ιεηηνπξγία ηεο (θαηά πφζν νη δξαζηεξηφηεηεο θαη νη ζηφρνη ηεο επηρείξεζεο ζπκβαδίδνπλ κε ηηο ζπγθεθξηκέλεο Αμίεο) ηε ζπλέρεηα θαη έρνληαο εμεηάζεη θαη απαληήζεη ζηα παξαπάλσ εξσηήκαηα, ε επηρείξεζε: d) ζέηεη λέα επηζπκεηά επίπεδα επηδφζεσλ γηα ην επφκελν έηνο θαη πξνζδηνξίδεη ηηο κεζφδνπο πνπ ζα επηηξέςνπλ ηελ αμηνιφγεζε ησλ ελ ιφγσ επηδφζεσλ (εμσηεξηθφ ζεκείν αλαθνξάο, δείθηεο, θιπ) 21

e) πξνζαξκφδεη ηηο πξαθηηθέο ηεο κε βάζε ηελ εμέηαζε ησλ επηδφζεσλ θαη ηηο ζέζεηο ησλ εκπιεθνκέλσλ ζηε ιεηηνπξγία ηεο παξαγφλησλ ή αιιηψο ζπκκεηερφλησλ κεξψλ. 22

2.3 Ζ Μοπθή ηων Κοινωνικών Απολογιζμών: Δθελονηικοί και Τποσπεωηικοί Απολογιζμοί Οη εηαηξηθνί θνηλσληθνί απνινγηζκνί (corporate social disclosures) είλαη θαηά πιείζηνλ εζεινληηθήο κνξθήο εθ θχζεσο θαη γη απηφ ην ιφγν παξέρνπλ έλα άθξσο παξαγσγηθφ πεδίν γηα έξεπλα γχξσ απφ ηηο θηλεηήξηεο δπλάκεηο πνπ σζνχλ ηηο επηρεηξήζεηο ζηελ δεκνζίεπζε ηέηνηνπ είδνπο πιεξνθνξηψλ. Σν ελδηαθέξνλ ησλ πξνεγνχκελσλ κειεηψλ είρε επηθεληξσζεί θπξίσο ζην εάλ απηνί νη απνινγηζκνί απνηεινχλ κέξνο ηεο ππεπζπλφηεηαο ηεο εηαηξείαο επί ηνπ πξαθηένο ή απαξηίδεη έλα κέξνο ηεο δηαδηθαζίαο κέζσ ηεο νπνίαο ε εθάζηνηε εηαηξεία πξνζπαζεί λα επηηχρεη θαη λα δηαηεξήζεη ηε λνκηκφηεηα ηεο. Απηνχ ηνπ είδνπο νη κειέηεο αλαγλψξηζαλ έλα αλαδπφκελν ελαιιαθηηθφ πξφηππν εηαηξηθψλ θνηλσληθψλ απνινγηζκψλ, ηνπο ππνρξεσηηθνχο θνηλσληθνχο απνινγηζκνχο. Όιν θαη πεξηζζφηεξν δεηνχληαλ απφ ηηο επηρεηξήζεηο ν ππνινγηζκφο ησλ επζπλψλ ηνπο ζρεηηθά κε ηηο ιεηηνπξγηθέο δξαζηεξηφηεηεο ηνπο θαη ηηο επηδξάζεηο πνπ απηέο επηθέξνπλ ζην θνηλσληθφ ζχλνιν, απφ κε θπβεξλεηηθνχο νξγαληζκνχο, ξπζκηζηηθέο αξρέο, επελδπηέο, κεηφρνπο θ.α. Απηφ είρε σο απνηέιεζκα ηελ κεηαηφπηζε απφ ηελ εζεινληηθή παξνρή ηέηνηνπ είδνπο πιεξνθνξηψλ ζηελ ππνρξεσηηθή θαηάξηηζε θνηλσληθψλ απνινγηζκψλ εμαηηίαο ηεο απμεκέλεο πίεζεο επί ησλ εηαηξηψλ ψζηε απηέο λα είλαη θνηλσληθά ππεχζπλεο. Η ππνρξεσηηθή θχζε πνπ έιαβαλ νη εηαηξηθνί θνηλσληθνί απνινγηζκνί επηζχλαςε κηα επηπιένλ πιεπξά ε νπνία ρξήδεη ζπζηεκαηηθήο έξεπλαο. Σν 2004 ε Sandra L. Van Der Laan, βαζηδφκελε ζηηο ζεσξίεο ησλ ζπκκεηερφλησλ κεξψλ θαη ηεο λνκηκφηεηαο αζρνιήζεθε κε ηελ επεμήγεζε ησλ θηλήηξσλ πνπ νδεγνχλ ηηο εηαηξείεο ζηελ δεκνζηνπνίεζε θνηλσληθψλ απνινγηζκψλ θαη ζπγθεθξηκέλα ζηελ κειέηε ησλ εζεινληηθψλ θαη ππνρξεσηηθψλ κνξθψλ απηψλ ησλ απνινγηζκψλ. Υξεζηκνπνηψληαο ηηο ζεσξίεο πεξί εζηθήο ησλ επηρεηξήζεσλ θαηέιεμε ζην ζπκπέξαζκα φηη ε εζεινληηθή κνξθή ησλ θνηλσληθψλ απνινγηζκψλ εμεγείηαη κε πεξηζζφηεξε ζαθήλεηα απφ ηελ ζεσξία ηεο λνκηκφηεηαο ελψ ε ζεσξία ησλ ζπκκεηερφλησλ κεξψλ εμεγεί πεξηζζφηεξν ηελ ππνρξεσηηθή θχζε ησλ εηαηξηθψλ θνηλσληθψλ απνινγηζκψλ. ΔΘΔΛΟΝΣΗΚΟΗ ΚΟΗΝΧΝΗΚΟΗ ΑΠΟΛΟΓΗΜΟΗ (Voluntary Social Disclosures) χκθσλα κε ηνλ Lindblom (1984)ην κεγαιχηεξν κέξνο ηεο δήηεζεο γηα εηαηξηθνχο θνηλσληθνχο απνινγηζκνχο κπνξεί λα ζεσξεζεί ζαλ ην απνηέιεζκα ηεο επηζπκίαο ηνπ 23

θνηλσληθνχ ζπλφινπ γηα ηελ παξνρή πιεξνθνξηψλ πάλσ ζηηο νπνίεο ζα δεκηνπξγήζνπλ κηα άπνςε ζρεηηθά κε ην εάλ έλαο νξγαληζκφο είλαη θνηλσληθά απνδεθηφο. Οη εζεινληηθνί θνηλσληθνί απνινγηζκνί πεγάδνπλ κε βάζε ηνλ Neu (1998) απφ ηελ δηαθξηηηθή χπαξμε ηεο λνκηκφηεηαο. Αξθεηνί νξγαληζκνί δεκνζηνπνηνχλ πιεξνθνξίεο θνηλσληθνχ πεξηερνκέλνπ εζεινληηθά. Απηνί νη απνινγηζκνί δεκνζηεχνληαη είηε ελζσκαησκέλνη κέζα ζηηο εηήζηεο εθζέζεηο αλαθνξψλ ησλ εηαηξεηψλ ή μερσξηζηά απαξηίδνληαο κηαο απηνχζηα έθζεζε θνηλσληθνχ, πεξηβαιινληηθνχ απνινγηζκνχ. Καηά έλα κεγάιν εχξνο, ην κέγεζνο, ε κνξθή θαη ην πεξηερφκελν ηέηνηνπ είδνπο απνινγηζκψλ είλαη αθαλφληζην γεγνλφο πνπ επηηξέπεη θαη ηαπηφρξνλα δηεπθνιχλεη ηελ εθάζηνηε εηαηξεία ζην λα δεκηνπξγήζεη ηελ δηθή ηεο δηαδηθαζία κε βάζε ηελ νπνία ζα δηαηππψλεη ηηο θνηλσληθέο εθζέζεηο ηεο. Η θάζε εηαηξεία σζηφζν πξέπεη λα απνθαζίζεη ην ηη ζα εθζέζεη, ην είδνο ησλ πιεξνθνξηψλ πνπ απαηηνχληαη θαη ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ζα δεκνζηεπηνχλ απηέο νη πιεξνθνξίεο θνηλσληθνχ πεξηερνκέλνπ. Απηέο νη απνθάζεηο ιακβάλνληαη ζε έλα ζεσξεηηθφ θαη αξθεηά αθεξεκέλν επίπεδν ρσξίο ηελ απαηηνχκελε αλαγλψξηζε ησλ πιεξνθνξηαθψλ αλαγθψλ ησλ ζπκκεηερφλησλ κεξψλ ηεο εθάζηνηε εηαηξείαο. Απηφ ζπκβαίλεη εμαηηίαο ηνπ γεγνλφηνο φηη ε δηνίθεζε ηεο εηαηξείαο αζρνιείηαη κε ηηο πιεξνθνξηαθέο αλάγθεο ηνπ επξχηεξνπ θνηλσληθνχ ζπλφινπ, ηηο νπνίεο παξνπζηάδεη κε ηδηαίηεξα ζηξαηεγηθφ ηξφπν, ψζηε απηέο λα ζπκβαδίδνπλ κε ηηο πεπνηζήζεηο ησλ ζπκκεηερφλησλ κεξψλ. πλεπψο δεκηνπξγείηαη κηα άπνςε δηακέζνπ ηεο επηθνηλσλίαο θαη ηνπ δηαιφγνπ σο απφξξνηα ηεο δηαδηθαζίαο ηνπ θνηλσληθνχ απνινγηζκνχ, ε νπνία ζπκβαδίδεη κε ηελ ζεσξία ηεο λνκηκφηεηαο (Dowling and Pfeffer, 1975). Ωζηφζν ζχκθσλα κε ηνλ Deegan (2002), απηή ε πξνεγνχκελε πξνζέγγηζε είλαη ιαλζαζκέλε ιφγσ ηνπ φηη θαηαιήγεη ζηελ θξηηηθή ησλ θηλήηξσλ πνπ ππνθηλνχλ ηνπο εηαηξηθνχο θνηλσληθνχο απνινγηζκνχο. Ωζηφζν ππάξρεη θαη ε πεξίπησζε απηή ε θξηηηθή λα απνηειεί κηα θπζηθή ζπλέπεηα ηεο αλάιπζεο ησλ θηλήηξσλ γηα θνηλσληθφ απνινγηζκφ, εθφζνλ ν ηειεπηαίνο ζπληζηά κηα αληαπφθξηζε ζηνλ αληηιακβαλφκελν θίλδπλν ή ζην ράζκα πνπ απεηιεί ηελ νξγαληθή λνκηκφηεηα (Legitimacy) κηαο εηαηξείαο. Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη νη θνηλσληθνί απνινγηζκνί εζεινληηθήο θχζεσο δελ απαηηνχληαη εθηφο θαη αλ έλα κέξνο ηνπ θνηλσληθνχ ζπλφινπ ελδηαθέξεηαη λα δηεξεπλήζεη ηελ θαηαιιειφηεηα ηνπ πξντφληνο κηαο εηαηξείαο, ηηο κεζφδνπο πνπ ρξεζηκνπνηεί θαηά ηελ παξαγσγηθή δηαδηθαζία θαη γεληθά ηνπο αληηθεηκεληθνχο ζθνπνχο ηεο ελ ιφγσ εηαηξείαο. Δπνκέλσο εάλ ε αληίιεςε ηνπ θνηλσληθνχ ζπλφινπ γηα κηα εηαηξεία ζπκβαδίζεη κε βάζε ηηο επηζπκίεο ηεο, ηφηε δελ πθίζηαηαη θάπνην 24

ράζκα λνκηκφηεηαο θαη ζπλεπψο δελ ππάξρεη ε αλάγθε γηα έθδνζε θνηλσληθνχ απνινγηζκνχ ή γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε έξεπλαο πξνθεηκέλνπ λα δηαπηζησζεί ε χπαξμε λνκηκφηεηαο. ΤΠΟΥΡΔΧΣΗΚΟΗ ΚΟΗΝΧΝΗΚΟΗ ΑΠΟΛΟΓΗΜΟΗ (Solicited Social Disclosures) Οη θνηλσληθνί απνινγηζκνί ππνρξεσηηθήο θχζεσο απνηεινχλ έλα αληηθείκελν ιηγφηεξν ζχλζεην γηα ηηο επηρεηξήζεηο γεγνλφο πνπ νδεγεί ζηελ νινέλα θαη απμαλφκελε ηάζε ρξεζηκνπνίεζεο ηνπ. Όπσο αλαθέξζεθε πξνεγνπκέλσο νη δηάθνξεο νκάδεο ζπκκεηερφλησλ κεξψλ, αιιά θαη δηάθνξνη κε θπβεξλεηηθνί νξγαληζκνί απαηηνχλ απφ ηηο εηαηξείεο ηελ δεκνζίεπζε θάπνησλ θνηλσληθψλ πιεξνθνξηψλ, επνκέλσο ε θχξηα θαη πξσηαξρηθή απφθαζε πνπ πξέπεη λα ιάβνπλ νη δηεπζχλνληεο κηαο εηαηξείαο είλαη εάλ απηή ζα ζπκκνξθσζεί κε ηηο απαηηήζεηο ησλ ελδηαθεξνκέλσλ κεξψλ. Γεδνκέλνπ φηη νη ζπκκεηέρνληεο κηαο εηαηξείαο κε βάζε ηελ αληίζηνηρε ζεσξία (ε νπνία παξνπζηάζηεθε παξαπάλσ) κπνξνχλ άκεζα λα αλαγλσξηζηνχλ θαη λα ηαπηνπνηεζνχλ, νη πξνζδνθίεο ζρεηηθά κε ηα νπζηψδε εξσηήκαηα πεξί θνηλσληθψλ πιεξνθνξηψλ είλαη πιένλ αληηιεπηέο(gray, 2001). Σν ζεκαληηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ην νπνίν δηαθνξνπνηεί ηνπο ππνρξεσηηθνχο θνηλσληθνχο απνινγηζκνχο απφ ηνπο παξαδνζηαθνχο απνινγηζκνχο εζεινληηθήο θχζεσο είλαη ε ψζεζε πνπ δέρεηαη ε θάζε εηαηξεία πξνθεηκέλνπ λα παξαρσξήζεη ζην θνηλσληθφ ζχλνιν πιεξνθνξίεο θνηλσληθνχ πεξηερνκέλνπ. Σα θίλεηξα γηα ηελ έθδνζε εζεινληηθψλ θνηλσληθψλ απνινγηζκψλ πξνέξρνληαη απφ ηελ δηνίθεζε ηεο εθάζηνηε εηαηξείαο είηε σο αληαπφθξηζε ζην ράζκα ή ζηελ απεηιή απέλαληη ζηε λνκηκφηεηα ηεο θάζε εηαηξείαο, είηε σο απαίηεζε γηα ππεπζπλφηεηα απέλαληη ζην θνηλσληθφ ζχλνιν. Σν θίλεηξν γηα ηνπο ππνρξεσηηθνχο θνηλσληθνχο απνινγηζκνχο παξέρεηαη ζηηο επηρεηξήζεηο κέζσ ηεο άκεζεο απαίηεζεο απφ ηηο ηαπηνπνηεκέλεο νκάδεο ησλ ζπκκεηερφλησλ κεξψλ. Σν γεγνλφο απηφ επηκεθχλεη αξθεηά ην εχξνο ησλ ππνρξεσηηθψλ θνηλσληθψλ εθζέζεσλ, νη νπνίεο ιακβάλνπλ ηε κνξθή απαληήζεσλ ζε εξσηεκαηνιφγηα. Σν είδνο ησλ πιεξνθνξηψλ πνπ απαηηείηαη γηα απηφ ηνλ ζθνπφ απνηειεί ρξήζηκν πιηθφ ην νπνίν ζπιιέγεηαη κέζα απφ κία δηαδηθαζία ζπλεληεχμεσλ ή κέζσ ησλ ηζηνζειίδσλ ηνπ δηαδηθηπαθνχ ρψξνπ. χκθσλα κε ηελ Sandra L. Van Der Laan, ε δεκηνπξγία θνηλσληθψλ απνινγηζκψλ εζεινληηθνχ ραξαθηήξα κπνξεί λα ζεσξεζεί σο κηα επαγσγηθή κνξθή πιεξνθνξηψλ θαη εθφζνλ ζπκβαίλεη θάηη ηέηνην νη απνινγηζκνί ππνρξεσηηθήο θχζεσο ζπληζηνχλ κηα κνξθή πιεξνθνξηψλ πξνθχπηνπζα 25

κέζσ ηεο κεζφδνπ ηεο αθαηξεηηθήο δηαδηθαζίαο. Γειαδή νη εηαηξείεο εμάγνπλ ηα ζπκπεξάζκαηα ηνπο αθαηξεηηθά, απφ ηελ πεγή ηνπ αηηήκαηνο, ην επίθεληξν, ηελ κνξθή θαη ηηο ιεπηνκέξεηεο ηνπ θνηλσληθνχ απνινγηζκνχ. Η δχλακε ηνπ ειέγρνπ πνπ θαηέρεη κηα εηαηξεία σο πξνο ηνλ θαζνξηζκφ ηνπ κεγέζνπο θαη ηεο θχζεσο ησλ θνηλσληθψλ εθζέζεσλ είλαη ζεκαληηθά κηθξφηεξε ζπγθξηλφκελε κε ηελ αληίζηνηρε ζέζε ηεο εηαηξείαο ππφ ηελ κνξθή εζεινληηθψλ θνηλσληθψλ απνινγηζκψλ. Έλα αθφκε ραξαθηεξηζηηθφ ησλ θνηλσληθψλ εθζέζεσλ ππνρξεσηηθήο κνξθήο απνηειεί θαη ε ηδησηηθή θχζε πνπ ιακβάλνπλ. Οη παξαδνζηαθνί εζεινληηθνί απνινγηζκνί εθ θχζεσο παξαρσξνχζαλ ζηνπο ζπκκεηέρνληεο κηαο εηαηξείαο ην πξνλφκην ηεο πξνζπέιαζεο ζην πιεξνθνξηαθφ πιηθφ ην νπνίν απνηεινχζε ηελ βάζε θαηάξηηζεο ησλ θνηλσληθψλ εθζέζεσλ. Δλ αληηζέζεη ζηηο θνηλσληθέο εθζέζεηο ππνρξεσηηθήο θχζεσο ην πιεξνθνξηαθφ πιηθφ πνπ θαηέρνπλ νη δηνηθνχληεο κηαο εηαηξείαο απνηειεί έλα ηδησηηθφ πεξηνπζηαθφ ζηνηρείν, ζην νπνίν δελ ππάξρεη πξφζβαζε απφ εμσηεξηθνχο παξάγνληεο. Δπνκέλσο εηζέξρεηαη ζην πξνζθήλην έλα ζέκα χπαξμεο εκπηζηνζχλεο θαη ερεκχζεηαο κεηαμχ ησλ πξνζψπσλ πνπ θαηαξηίδνπλ ηνπο θνηλσληθνχο απνινγηζκνχο. Απηφ ην ραξαθηεξηζηηθφ ζηνηρείν γίλεηαη αληηιεπηφ ζε πεξηπηψζεηο φπνπ νη δηάθνξνη εξεπλεηέο επηηεινχλ αλαιχζεηο γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε επελδχζεσλ θνηλσληθά ππεχζπλσλ. ε απηέο ηηο πεξηπηψζεηο ππάξρεη είηε θάπνην θφζηνο πξνθεηκέλνπ ηα άηνκα λα παξακείλνπλ ερέκπζα σο πξνο ην ζπγθεθξηκέλν είδνο πιεξνθνξηψλ ή νη πιεξνθνξίεο δελ είλαη δηαζέζηκεο δεκνζίσο ιφγσ ηνπ ηδηαίηεξνπ ραξαθηήξα ηνπο. Δθφζνλ ην ζέκα ηεο πξνζπέιαζεο ηνπ πιεξνθνξηαθνχ πιηθνχ δελ πθίζηαηαη ζηνπο ππνρξεσηηθνχο θνηλσληθνχο απνινγηζκνχο απφ ηνπο ζπκκεηέρνληεο ηεο θάζε εηαηξείαο, ηνπο παξαρσξεί ε ηειεπηαία ην δηθαίσκα ηεο απαίηεζεο γηα ηελ έθδνζε θνηλσληθψλ εθζέζεσλ έηζη ψζηε κε απηφ ηνλ ηξφπν λα ηθαλνπνηνχληαη ηα αηηήκαηα ηνπο. 26

2.4 Κοινωνικά ςπεύθςνερ επενδύζειρ Σα ηειεπηαία ρξφληα, νη θνηλσληθά ππεχζπλεο επελδχζεηο (SRI) έρνπλ γλσξίζεη κεγάιε δεκνηηθφηεηα κεηαμχ ησλ επελδπηψλ γεληθήο θχζεο. Οη θνηλσληθά θαη πεξηβαιινληηθά ππεχζπλεο πνιηηηθέο παξέρνπλ κία θαιή έλδεημε ζηνπο επελδπηέο ζρεηηθά κε ηελ νξζή εζσηεξηθή θαη εμσηεξηθή δηαρείξηζε. πκβάιινπλ ζηελ ειαρηζηνπνίεζε ησλ θηλδχλσλ, κέζσ ηεο πξφιεςεο θαη ηεο απνθπγήο ησλ θξίζεσλ πνπ κπνξνχλ λα επεξεάζνπλ ηε θήκε κηαο εηαηξείαο θαη λα πξνθαιέζνπλ δξακαηηθέο πηψζεηο ζηηο ηηκέο ησλ κεηνρψλ. Καζψο ζηελ Δπξψπε απμάλεηαη ξαγδαία ε δήηεζε γηα θεθάιαηα θνηλσληθά ππεχζπλσλ επελδχζεσλ, νη θαλνληθνί επελδπηηθνί νίθνη αληαπνθξίλνληαη πξνζθέξνληαο πεξηζζφηεξα ηέηνηα θεθάιαηα. Παξά ηαχηα, έσο ζήκεξα έρνπλ δεκνζηεπζεί ιίγεο πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηνλ αξηζκφ, ην κέγεζνο θαη ηηο επηδφζεηο ηνπο, εθηφο απφ ην Ηλσκέλν Βαζίιεην φπνπ νη θνηλσληθά ππεχζπλεο επελδχζεηο απνηεινχλ ην 5% φινπ ηνπ επελδεδπκέλνπ θεθαιαίνπ. Σα θνηλσληθά ππεχζπλα επελδπηηθά θεθάιαηα επελδχνληαη ζε εηαηξείεο πνπ ζπκκνξθψλνληαη κε ζπγθεθξηκέλα θνηλσληθά θαη πεξηβαιινληηθά θξηηήξηα. Σα θξηηήξηα κπνξνχλ λα είλαη αξλεηηθήο θχζεο, φπσο π.ρ. φηαλ βάζεη απηψλ εμαηξνχληαη νη βηνκεραλίεο θαπλνχ θαη νηλνπλεπκαησδψλ πνηψλ θαη ζηξαηησηηθνχ εμνπιηζκνχ. Όκσο ηα θξηηήξηα κπνξνχλ λα είλαη θαη ζεηηθά, φηαλ θαιχπηνπλ εηαηξίεο κε θνηλσληθή θαη πεξηβαιινληηθή πξννξαηηθφηεηα. Άιιε κία ζεκαληηθή επηινγή γηα ηνπο επελδπηέο είλαη λα πηνζεηήζνπλ κία ζηάζε αθηηβηζκνχ σο παξάγνληεο, έηζη ψζηε λα σζήζνπλ ηε δηνίθεζε κηαο εηαηξείαο λα πηνζεηήζεη θνηλσληθά ππεχζπλεο πξαθηηθέο. Ο αθηηβηζκφο ησλ ελδηαθεξφκελσλ παξαγφλησλ αλακέλεηαη φηη ζα απμεζεί ζε ζπλάξηεζε κε ηε ζεκαζία πνπ δίλεηαη ζηα ζέκαηα εηαηξηθήο δηαθπβέξλεζεο θαη ηελ αλάπηπμε ησλ ζπληαμηνδνηηθψλ ηακείσλ. Ωζηφζν, πξνθεηκέλνπ νη θνηλσληθά ππεχζπλεο επελδχζεηο (ΚΤΔ) λα αλαπηπρζνχλ πεξαηηέξσ, πξέπεη νη ρξεκαηννηθνλνκηθέο αγνξέο λα βειηηψζνπλ ηηο γλψζεηο ηνπο φζνλ αθνξά ηηο δπλαηφηεηέο ηνπο γηα θέξδε. Αθνινπζψληαο ην Φφξνπκ Κνηλσληθψλ Δπελδχζεσλ πνπ ηδξχζεθε ζην ΗΒ ην 1991, ζπγθξνηήζεθαλ θαη άιια θφξνπκ θνηλσληθψλ επελδχζεσλ (SIF) ζηε Γαιιία, ηε Γεξκαλία, ηηο Κάησ Υψξεο θαη ηελ Ιηαιία, κε ζθνπφ λα παξάζρνπλ αθξηβείο πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηηο πνιηηηθέο γηα ηελ εηαηξηθή θνηλσληθή επζχλε, θαζψο θαη λα πξνσζήζνπλ θαη λα ελζαξξχλνπλ ηηο θνηλσληθά ππεχζπλεο επελδχζεηο. Σν πξνβιεπφκελν Δπξσπατθφ Φφξνπκ Κνηλσληθψλ Δπελδχζεσλ, έλα δίθηπν εζληθψλ SIF, αλακέλεηαη λα ππνζηεξίμεη ηελ πεξαηηέξσ αλάπηπμε ησλ θνηλσληθά ππεχζπλσλ επελδχζεσλ. 27

Σν Μάην ηνπ 2000, ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή δηνξγάλσζε ζηε Ληζζαβψλα ην πξψην επξσπατθφ ζπλέδξην κε ζέκα ηηο επελδχζεηο βάζεη ηεο ηξηπιήο βαζηθήο αξρήο ζηελ Δπξψπε. Σν 2000, ζπζηάζεθε ε νκάδα έξγνπ ηνπ ΗΒ γηα ηηο θνηλσληθέο επελδχζεηο (UK Social Investment Taskforce) κε ζθνπφ λα εληνπίζεη ηα εκπφδηα ζηελ επέθηαζε ησλ θνηλσληθά ππεχζπλσλ επελδχζεσλ θαη λα πξνζδηνξίζεη ιχζεηο γηα ηελ εμάιεηςή ηνπο. Απφ ηνλ Ινχιην ηνπ 2000, ν λφκνο πεξί δηαρεηξηζηψλ ηακείσλ ηνπ ΗΒ ("Trustee Act") απαηηεί απφ φινπο ηνπο δηαρεηξηζηέο ησλ ζπληαμηνδνηηθψλ ηακείσλ λα δεκνζηνπνηνχλ ηηο πνιηηηθέο ηνπο φζνλ αθνξά ηηο θνηλσληθά ππεχζπλεο επελδχζεηο. Ο γαιιηθφο λφκνο πεξί πξνγξακκάησλ απνηακίεπζεο ησλ ππαιιήισλ απαηηεί απφ ηα ηακεία αιιειαζθάιηζεο, ηα νπνία ζπγθεληξψλνπλ ρξήκαηα απφ ηα πξνγξάκκαηα απνηακίεπζεο ησλ ππαιιήισλ, ηα δηεηαηξηθά πξνγξάκκαηα απνηακίεπζεο, θαη ηα πξνγξάκκαηα απνηακίεπζεο εζεινληηθήο ζχκπξαμεο ησλ ππαιιήισλ, λα ππνβάιινπλ εθζέζεηο ζρεηηθά κε ηηο πνιηηηθέο ηνπο ζην ζέκα ησλ θνηλσληθά ππεχζπλσλ επελδχζεσλ. Οη θνηλσληθά ππεχζπλεο επελδχζεηο απνηεινχλ αλαδπφκελε αγνξά κε πνιιά εμεηδηθεπκέλα γξαθεία δηεξεχλεζεο θαη ειέγρνπ (κε νηθνλνκηθνί αλαιπηέο) πνπ ρξεζηκνπνηνχλ έλαλ νξηζκέλν αξηζκφ δηαθνξεηηθψλ εξγαιείσλ θαη πξνηχπσλ κέηξεζεο. πλεπψο θαίλεηαη πσο νη εηαηξείεο έρνπλ επηβαξπλζεί κε ππεξβνιηθά θαη απνθιίλνληα αηηήκαηα γηα πιεξνθφξεζε. Έηζη ε πεξαηηέξσ επέθηαζε ησλ θνηλσληθά ππεχζπλσλ επελδχζεσλ ελδέρεηαη λα πξνζθξνχζεη ζηελ απμαλφκελε απνζηξνθή θαη ηελ έιιεηςε ζπλεξγαζίαο απφ ηηο εηαηξείεο. Μία ζεηηθή ιχζε ζην πξφβιεκα απηφ κπνξεί λα δνζεί κε ηηο πξνζπάζεηεο γηα κηα πξνθαηαξθηηθή ηππνπνίεζε ηεο ππνβνιήο θνηλσληθψλ εθζέζεσλ, ζηηο νπνίεο ζπλδξάκνπλ ηα θπξηφηεξα γξαθεία δηεξεχλεζεο θαη ειέγρνπ. Τπάξρεη σζηφζν ε αλάγθε γηα πεξηζζφηεξε ζχγθιηζε κεηαμχ δεηθηψλ πνπ θαηαξηίδνληαη απφ ηηο εηαηξείεο θαη θξηηεξίσλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη απφ ηνπο αλαιπηέο γηα ηελ αμηνιφγεζε ησλ θνηλσληθψλ θαη πεξηβαιινληηθψλ επηδφζεσλ κηαο εηαηξείαο. Δπηπιένλ, ε έιιεηςε δηαθάλεηαο ζηηο κεζφδνπο αμηνιφγεζεο πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ηα γξαθεία δηεξεχλεζεο θαη ειέγρνπ κπνξεί επίζεο λα απνζαξξχλεη ηνπο κεγάινπο επελδπηέο πνπ ελδερνκέλσο ζθφπεπαλ λα πξνβνχλ ζε ζεκαληηθέο θνηλσληθά ππεχζπλεο επελδχζεηο. πλεπψο είλαη αλαγθαία ε πεξαηηέξσ ηππνπνίεζε, ελαξκφληζε θαη δηαθάλεηα ησλ εξγαιείσλ ειέγρνπ θαη κέηξεζεο πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ηα γξαθεία δηεξεχλεζεο θαη ειέγρνπ. 28