Του ηµήτρη Θ. Στεργίου

Στο τµήµα του αφιερώµατος που ακολουθεί αναφερόµαστε στις τελευταίες εξελίξεις στο χώρο των ιπτάµενων τάνκερ σε παγκόσµιο επίπεδο. Και όταν λέµε σε «παγκόσµιο επίπεδο» εννοού- µε σε Ευρώπη και ΗΠΑ, καθώς η EADS µε την Βοeing διασταυρώνουν τα ξίφη τους στο πλαίσιο του διαγωνισµού της Αµερικανικής Αεροπορίας, που ακούει στην κωδική ονοµασία KC-X και αποσκοπεί στην σταδιακή αντικατάσταση των Stratotanker. Tα γηραιά ιπτάµενα τάνκερ έχοντας συµπληρώσει περισσότερα από 40 χρόνια υπηρεσίας θα δώσουν σε πρώτη φάση τη θέση τους είτε στο ευρωπαϊκό KC-30 (A330MRTT) είτε στο KC-767 της Boeing, ενώ δεν αποκλείεται µετά το 2020, να εµφανιστούν στο προσκήνιο και µη επανδρωµένα ιπτάµενα τάνκερ. Του ηµήτρη Θ. Στεργίου 82 øµƒπ 2007 ANAXAITI H/INTERCEPTION

F G H I J π π ºπ ƒøª H I K F G H I J φάση υλοποίησης, είναι ενδεικτικό των αναγκών των σύγχρονων αεροπορικών δυνάµεων και ιδιαίτερα αυτών που συµµετέχουν σε πολυεθνικές ειρηνευτικές επιχειρήσεις, είτε του ΝΑΤΟ είτε του ΟΗΕ. Στην περίπτωση της Φιλανδίας βέβαια δε γίνεται λόγος H I για αεροσκάφη µε δυνατότητα ανεφοδιασµού άλλων αεροσκαφών στον αέρα, αλλά υπάρχει µία K από τις δύο βασικές παραµέτρους που δηµιουργούν την ανάγκη ανάπτυξης νέων ιπτάµενων τάνκερ. Και η παράµετρος δεν είναι τίποτε περισσότερο από το ότι εδώ και πολλά χρόνια τα ιπτάµενα τάνκερ έχουν διπλό ή και τριπλό ρόλο. Πέρα από το ότι θα πρέπει δηλαδή να µεταφέρουν καύσιµο, θα πρέπει παράλληλα να µπορούν να µεταφέρουν προσωπικό και φορτίο, ή να µπορούν να αξιοποιηθούν αποκλειστικά και Θεωρήσαµε σκόπιµο στο πλαίσιο του αφιερώµατος αυτού να αναφερθούµε στις εξελίξεις που λαµβάνουν χώρα σήµερα σε Ευρώπη και ΗΠΑ στο χώρο της ανάπτυξης νέων ιπτάµενων τάνκερ για ένα και µόνο λόγο Αυτό που φαίνεται καθαρά είναι ότι παρά το γεγονός ότι πολλές αεροπορικές δυνάµεις εξακολουθούν να περιορίζουν τον αριθµό των µαχητικών αεροσκαφών πρώτη γραµµής που διατηρούν σε υπηρεσία, αποφεύγουν να πράξουν το ίδιο και µε τα αεροσκάφη εναέριου ανεφοδιασµού και µεταφορών που διαθέτουν. Ακόµα και πολύ µικρές αεροπορικές δυνάµεις, όπως αυτή των ενόπλων δυνάµεων της Φιλανδίας για παράδειγµα, καταφεύγουν σε µάλλον εξεζητηµένες λύσεις για την κάλυψη των αναγκών τους στον τοµέα αυτό. Είναι χαρακτηριστικό ότι το φιλανδικό υπουργείο άµυνας εξετάζει το ενδεχόµενο αγοράς τριών µεγάλων δικινητήριων αεροσκαφών της κατηγορίας του Α330, µαζί µε την αεροπορική εταιρεία Finnair και την συνεκµετάλλευσή τους! Η Φιλανδική Αεροπορία δηλαδή, θα χρησιµοποιεί αυτά τα αεροπλάνα αποσπασµατικά και µόνο όταν τα χρειάζεται, ενοικιάζοντάς τα κατά κάποιο τρόπο από τη Finnair. Αν και το πρόγραµµα αυτό δεν έχει ακόµη φτάσει σε µόνο ως combi (µεταφορά προσωπικού και φορτίου). Κύριοι και µέχρι

τώρα µοναδικοί εκπρόσωποι των ιπτάµενων τάνκερ νέας γενιάς είναι το αµερικανικό KC-767 και το ευρωπαϊκό Α330 MRTT, το οποίο προωθείται στις ΗΠΑ ως το νέο ιπτάµενο τάνκερ της Αµερικανικής Αεροπορίας µε το όνοµα KC-30. Στις παρακάτω γραµµές θα κάνουµε µία αναφορά και στα δύο αεροσκάφη που αναµένεται να µονοπωλήσουν την παγκόσµια αγορά αεροπλάνων εναέριου ανεφοδιασµού και µεταφορών στις επόµενες δεκαετίες. ύο φωτογραφίες µε KC-135 από δύο διαφορετικές εποχές, που τις χωρίζουν 40 τουλάχιστον χρόνια. Η φωτογραφία επάνω έχει παρθεί στην αεροπορική βάση McConnell της USAF τον περασµένο Αύγουστο κατά τη διάρκεια µεγάλης άσκησης. H ασπρόµαυρη φωτογραφία κάτω έχει παρθεί στο δεύτερο µισό της δεκαετίας του 60, στη νοτιοανατολική Ασία. Το KC-135 που διακρίνεται εδώ «φοράει» στροβιλοκινητήρες J57. H κατανάλωσή τους σε καύσιµο είναι σχεδόν 30% µεγαλύτερη από αυτή των παρακαµπτικών στροβιλοκινητήρων CFM 56 που «φορούν» τα KC-135R (Re-engine) της επάνω φωτογραφίας. (USAF) [ Boeing KC-767 εναντίον KC-30 - To αµερικανικό πρόγραµµα KC-X Επ ευκαιρία της συµπλήρωσης 60 ετών από την ίδρυσή της, η Αµερικανική Αεροπορία (USAF), γιόρτασε πρόσφατα άλλη µία σηµαντική επέτειο. Την συµπλήρωση 51 χρόνων από την πρώτη πτήση του KC-135 Stratotanker. Το KC-135 είναι ένα από τα πιο σηµαντικά αεροπλάνα στην ιστορία της αεροπορίας και παρακάτω θα δούµε γιατί. Το πρώτο πρωτότυπο πραγµατοποίησε την παρθενική του πτήση ώς Boeing Model 707 (ή 367-80) στις 31 Αυγούστου του 1956. Από τότε έµελλε να αλλάξει τόσο η µορφή των αεροπορικών επιχειρήσεων τακτικού και στρατηγικού χαρακτήρα, όσο και η µορφή του αεροπορικού ταξιδιού στον κόσµο. Το νέο τετρακινητήριο αεριωθούµενο συνδύαζε ασύγκριτα καλύτερες επιδόσεις σε σχέση µε τους προκατόχους του, µε µεγαλύτερη µεταφορική ικανότητα σε καύσιµο και φορτίο. Μπορούσε σε µεγαλύτερα ύψη και µε µεγαλύτερες ταχύτητες πλεύσης να ανεφοδιάζει τα νέα αεριωθούµενα µαχητικά ταχύτερα και σε µεγαλύτερες αποστάσεις από ότι τα εµβολοφόρα ιπτάµενα τάνκερ (ΚΒ-50 και τροποποιηµένα Boeing 377 Stratocruiser), εξασφαλίζοντας έτσι ασύγκριτα µεγαλύτερη επιχειρησιακή ευελιξία στην τότε ιοίκηση Στρατηγικού Βοµβαρδισµού (Strategic Air Command-SAC) της USAF. Πολύ σύντοµα, από τα πρώτα κιόλας στάδια του προγράµµατος των πτητικών του δοκιµών, το νέο τετρακινητήριο της Βoeing έδειξε τις αρετές του, κάτι που είχε ώς αποτέλεσµα η Αµερικανική Αεροπορία να παραγγείλει 729 που κατασκευάστηκαν µέχρι το 1964. Η γραµµή παραγωγής βέβαια δεν έκλεισε παρά στις αρχές της δεκαετίας του 80. Γιατί το KC-135 έκανε µία ακόµα πιο λαµπρή καριέρα στους στόλους δεκάδων αεροπορικών εταιρειών στον κόσµο. Η Boeing βλέποντας την ανάγκη των τελευταίων για νέα ταχύτερα, ασφαλέστερα και µεγαλύτερης χωρητικότητας αεροπλάνα, πρότεινε στην Pan American µία πολιτική έκδοση του KC-135 µε το όνοµα B 707. Το αεροπλάνο αυτό άλλαξε στην κυριολεξία τη µορφή του αεροπορικού ταξιδιού σε παγκόσµιο επίπεδο µικραίνοντας δραµατικά τις αποστάσεις µεταξύ των Ηπείρων. Πολύ σύντοµα πλαισιώθηκε από το επίσης πολύ καλό DC-8 και το βελτιωµένο βρετανικό Comet 4, αλλά ήδη είχε καταστήσει το όνοµα Βoeing συνώνυµο του διηπειρωτικού αεροπορικού ταξιδιού. Από τα 729 KC-135 που κατασκευάστηκαν σήµερα πετούν λιγό- 84 øµƒπ 2007 ANAXAITI H/INTERCEPTION

π π ºπ ƒøª τερα από 500. Αν και στις δεκαετίες που παραµένουν σε υπηρεσία τα αεροπλάνα αυτά έχουν υποστεί δοµικές αναβαθµίσεις και αντικατάσταση επιφανειών επικάλυψης, η πιο σηµαντική αναβάθµισή τους ήταν η αντικατάσταση των παλαιών καθαρόαιµων turbojet κινητήρων J57 µε τους παρακαµπτικούς CFM 56 από το 1984 και µετά. Η αντικατάσταση των κινητήρων στο στόλο των KC-135 ήταν µία διαδικασία που διήρκεσε 20 περίπου χρόνια. Από ότι όλα δείχνουν τα KC-135 θα παραµείνουν σε υπηρεσία για 15 τουλάχιστον ακόµη χρόνια. Και αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι στις 11 του περασµένου Σεπτεµβρίου η Βoeing υπέγραψε συµβόλαιο ύψους 1,1 δισεκατοµµυρίου δολαρίων µε την Αµερικανική Αεροπορία, για την εκτέλεση εργασιών βαριάς συντήρησης (PDM-Programmed Depot Maintenance) σε περισσότερα από 200 αεροσκάφη τύπου KC-135 Stratotanker, µέσα στα 10 επόµενα χρόνια. Η υλοποίηση του συµβολαίου θα ξεκινήσει την 1η Οκτωβρίου του 2008 και οι εργασίες βαριάς συντήρησης των αεροσκαφών θα πραγµατοποιηθούν σε εγκαταστάσεις στο Τέξας, την Οκλαχόµα και το Μισούρι. Το πρώτο συµβόλαιο βαριάς συντήρησης αεροσκαφών του τύπου υπογράφηκε µεταξύ της Boeing και της Αµερικανικής Αεροπορίας τον Οκτώβριο του 1998 και ήταν επίσης δεκαετούς διάρκειας. Στα εννέα χρόνια που έχουν µεσολαβήσει από την πρώτη υπογραφή, η εταιρεία έχει ολοκληρώσει εργασίες βαριάς συντήρησης σε 160 αεροσκάφη του τύπου. Η διατήρηση της διαθεσιµότητας των ιπτάµενων τάνκερ KC-135 έχει ιδιαίτερη σηµασία για την USAF, από τη στιγµή που ο επιχειρησιακός της σχεδιασµός και η παγκόσµια παρουσία της, βασίζονται σε αυτά. Όσο για τις εργασίες βαριάς συντήρησης οι οποίες διεξάγονται σε κάθε αεροσκάφος ανά πέντε χρόνια, αυτές περιλαµβάνουν: εκτεταµένες επιθεωρήσεις της δοµής και της επικάλυψης του αεροσκάφους, συντήρηση συστηµάτων και επισκευή, αλλά και αναβάθµιση (όπου απαιτείται) και εφαρµογή τροποποιήσεων και βαφή. Όπως και το προηγούµενο δεκα- ANAXAITI H/INTERCEPTION øµƒπ 2007 85

Φωτογραφία του πρώτου ιταλικού KC-767 (στη φωτογραφία του προηγούµενου δισέλιδου εικονίζεται το ίδιο αεροπλάνο στη διεθνή αεροπορική έκθεση του Bourget το καλοκαίρι του 2005) στη γραµµή παραγωγής της Boeing στο Seattle. Στην ένθετη φωτογραφία απεικονίζεται σχηµατικά η διαφορά διαστάσεων µεταξύ του προς αντικατάσταση KC-135 Stratotanker και των υποψήφιων αντικαταστατών του. Φαίνεται καθαρά ότι από πλευράς διαστάσεων και χωρητικότητας φορτίου το ευρωπαϊκό KC-30 (A330MRTT) βρίσκεται ανάµεσα στα KC-767 και KC-777. To πρώτο έχει µεταφορική ικανότητα φορτίου βάρους 400.000 λιβρών και το δεύτερο 750.000. (Boeing) ετές συµβόλαιο βαριάς συντήρησης των KC-135, έτσι και το δεύτερο πρόσφατο είναι διάρκειας πέντε ετών µε πρόβλεψη επέκτασης άλλων πέντε αλλά σε ετήσια βάση... Στις αρχές της δεκαετίας του 80 τα KC-135 πλαισιώθηκαν και από 56 µόλις, αλλά σηµαντικά µεγαλύτερα ιπτάµενα τάνκερ KC-10, ένα αεροσκάφος που προήλθε από την τροποποίηση του γνωστού DC-10 της Douglas Corporation. Και τα αεροπλάνα αυτά εξακολουθούν να βρίσκονται σε υπηρεσία, αλλά στόχος της USAF είναι η αντικατάστασή τους σε βάθος χρόνου δεκαετίας. Με την ανάγκη σταδιακής αντικατάστασης των KC-135 πρωτίστως να προβάλλει περισσότερο απαιτητική από ποτέ, λόγω των αυξηµένων επιχειρησιακών αναγκών που έχει δηµιουργήσει ο «πόλεµος κατά της τρο- µοκρατίας» σε Ιράκ και Αφγανιστάν, η USAF ξεκίνησε λίγο πριν από τα µέσα της τρέχουσας δεκαετίας την υλοποίηση ενός προγράµµατος επιλογής και προµήθειας του νέου κύριου ιπτάµενου τάνκερ που θα καλύψει τις ανάγκες της σε παγκόσµιο επίπεδο τις επόµενες δεκαετίες. εδοµένου ότι τα KC-135 έχουν συµπληρώσει περισσότερα από 40 χρόνια υπηρεσίας (το τελευταίο από τα αεροσκάφη αυτά παραδόθηκε στην USAF το 1965, οπότε η ηλικία του συνόλου των αεροσκαφών του τύπου, υπερβαίνει τα 41 χρόνια!), το πρόγραµµα είχε το χαρακτήρα του επείγοντος, αλλά λίγο µετά την εκκίνησή του µαταιώθηκε όταν πριν από τρία περίπου χρόνια, αποκαλύφθηκε ότι η κα Darlene Druyun, αξιωµατικός της USAF που εµπλεκόταν στο πρόγραµµα, είχε «βοηθήσει» την Boeing σε τέσσερα τουλάχιστον προγράµµατα, µεταξύ των οποίων και το ιπτά- µενο τάνκερ. Καταδικάστηκε σε εννέα µήνες φυλάκιση και αποφυλακίσθηκε τον Σεπτέµβριο του 2005... Χρειάστηκε να φτάσουµε στο τέλος Ιανουαρίου του τρέχοντος έτους για να ξεκινήσει και πάλι το πρόγραµ- µα µε την κωδική ονοµασία KC-X µε τη συµµετοχή δύο υποψήφιων αεροσκαφών. Μία µικρή παρένθεση εδώ για να αναφέρουµε ενδεικτικά ότι ο οργανισµός RAND έχει κάνει εκτιµήσεις βάσει των οποίων το κόστος της αντικατάστασης των KC-135 θα κυµανθεί µεταξύ 109 και 200 δισεκατοµµυρίων δολαρίων, ανάλογα µε το εάν τα αεροσκάφη αντικατασταθούν ένα προς ένα ή όχι... Ο ανταγωνισµός εποµένως αναµένεται να είναι ιδιαίτερα σκληρός στο πλαίσιο του προγράµµατος KC-X. H πολυαναµενόµενη έκδοση της RfP για το πρόγραµµα του νέου ιπτά- µενου τάνκερ της USAF ανακοινώθηκε τελικά από το αµερικανικό υπουργείο άµυνας στις 30 Ιανουαρίου του 2007, δεδοµένου ότι το συγκεκριµένο πρόγραµµα έχει πρώτη προτεραιότητα για την Aµερικανική Αεροπορία. Αξίζει να σηµειωθεί σχετικά µε το ζήτηµα της RfP για το πρόγραµµα KC-X, ότι επισηµαίνει εννέα συνολικά σηµεία που αφορούν τις επιδόσεις του νέου τάνκερ. Ικανότητα εναέριου ανεφοδιασµού, φυσικά Μεταφορική ικανότητα σε φορτίο και καύσιµο και ακτίνα µεγαλύτερα των αντίστοιχων του KC-135 χωρίς να διευκρινίζεται κατά πόσο Συµβατός εξοπλισµός ναυτιλίας, επικοινωνιών και παρακολούθησης εναέριας κυκλοφορίας µε τα άλλα αεροσκάφη της USAF, καθώς και τα 86 øµƒπ 2007 ANAXAITI H/INTERCEPTION

π π ºπ ƒøª Ένα από τα τελευταία KC-135E της USAF. To αεροσκάφος ανήκει σε κάποια από τις τελευταίες παρτίδες παραγωγής, γεγονός που υποδηλώνεται από τους χαµηλού λόγου παράκαµψης κινητήρες JT3D της Pratt & Whitney. Tα αρχικά ΚC-135 ήταν εξοπλισµένα µε τους καθαρόαιµους και καυσιµοβόρους turbojet τύπου J57. (USAF) To πρώτο ΚC-30 (A330MRTT) που κατασκευάστηκε και φέρει αυστραλιανά εθνόσηµα, εικονίζεται εδώ έξω από τις εγκαταστάσεις της ισπανικής EADS-CASA στο Getafe το περασµένο καλοκαίρι. Λίγες ηµέρες πριν από την πρώτη του πτήση. Το ευρωπαϊκό αεροσκάφος δεν είναι µόνο ανταγωνιστικό του KC- 767 λόγω της µεγαλύτερης χωρητικότητας και ακτίνας του, αλλά και λόγω του ότι θα προσφερθεί µε αµερικανικούς κινητήρες (CF6-80E1) και συστήµατα, ενώ θα συναρµολογείται στις ΗΠΑ υπό την ευθύνη της Northrop-Grumman που ηγείται της καµπάνιας προώθησής του στο πλαίσιο του προγράµµατος KC-X. (ΕΑDS) κέντρα επικοινωνιών και ελέγχου Ικανότητα µεταφοράς φορτίου σε όλο το µήκος της ατράκτου Ικανότητα λήψης καυσίµου εν πτήσει Ικανότητα ενσωµάτωσης συστηµάτων αυτοπροστασίας και εντοπισµού απειλών Ικανότητα ενσωµάτωσης συστηµάτων λήψης και µετάδοσης δεδοµένων για διασύνδεση µε κέντρα ελέγχου και άλλα αεροσκάφη κατά την διάρκεια επιχειρήσεων Ικανότητα ενσωµάτωσης συστηµάτων επιβίωσης πληρώµατος υπό συνθήκες ραδιοβιολογικού-χηµικού πολέµου Προεγκατάσταση για δύο πρόσθετα συστήµατα διαφορετικού τύπου, προκειµένου να ανεφοδιάζονται και αεροσκάφη του Ναυτικού και των Πεζοναυτών. ύο περίπου µήνες αργότερα (στις 13 Απριλίου 2007), η Αµερικανική Αεροπορία πέρασε στην επόµενη φάση του προγράµµατος KC-X. Με τη λήξη της προθεσµίας υποβολής προτάσεων από τους κατασκευαστές στις 12 του µήνα, ξεκίνησε από την επόµενη ηµέρα η διαδικασία της εξέτασης των προτάσεων. Η επιλογή του αεροσκάφους µε βάση τις ανακοινώσεις της Αµερικανικής Αεροπορίας, αναµένεται να γίνει µέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους, ενώ έχει επίσης γίνει επίσηµα γνωστό ότι σε πρώτη φάση θα παραγγελθούν 179 αεροπλάνα. Περνώντας τώρα στα υποψήφια αεροσκάφη, αυτά είναι το KC-767 της αµερικανικής Boeing και το Α330ΜRTT της EADS το οποίο στις ΗΠΑ προωθείται ώς KC-30 από την Northrop-Grumman. H αµερικανική εταιρεία εκτός από το KC-767 το οποίο προέρχεται από το Β767-200ER (Extended Range), προσφέρει και το σηµαντικά µεγαλύτερο Β777-200, όχι ώς εναλλακτική λύση αλλά ώς ένα αεροσκάφος που θα πλαισιώσει επιχειρησιακά το µικρότερο µεν αλλά σε µεγαλύτερους αριθµούς διαθέσιµο KC-767, σε ειδικές περιπτώσεις όπου απαιτείται µεγαλύτερης διάρκειας παραµονή στον αέρα και ακόµα µεγαλύτερη µεταφορική ικανότητα σε καύσιµο για τον ανεφοδιασµό περισσότερων αεροπλάνων. ANAXAITI H/INTERCEPTION øµƒπ 2007 87

KC-10 της USAF κατά τη διάρκεια ανεφοδιασµού ενός F-22. Mέσα από το πρόγραµµα KC-X δεν έχει ακόµη γίνει αναφορά στο ζήτηµα της αντικατάστασης των περισσότερων από 50 αεροσκαφών του τύπου αυτού που βρίσκονται σε υπηρεσία. (USAF) Από την άλλη πλευρά η ευρωπαϊκή ΕΑDS προσφέρει ένα αεροπλάνο που σε ότι αφορά διαστάσεις και µεταφορική ικανότητα, βρίσκεται κάπου µεταξύ των δύο αµερικανικών προτάσεων, κερδίζοντας τις εντυπώσεις! Ίσως αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο σε πρώτη φάση επιλέχθηκε από δύο αεροπορικές δυνάµεις που επιχειρούν σε µεγάλες αποστάσεις (RAF και RAAF), η πρώτη λόγω της εµπλοκής της στις επιχειρήσεις στο Ιράκ και το Αφγανιστάν και η δεύτερη λόγω της µεγάλης απόστασης που την χωρίζει από τον υπόλοιπο κόσµο... Αντίθετα το µικρότερο KC-767 έχει προς το παρόν επιλεγεί από δύο σχετικά µικρές αεροπορικές δυνάµεις, χωρίς υπερπόντιο χαρακτήρα, την ιταλική (ΑΜΙ) και την ιαπωνική (JASDF). [ Οι εξελίξεις των τελευταίων 12 µηνών Λιγότερο από ένα χρόνο πριν, στις 21 εκεµβρίου του 2006, το πρώτο ιπτάµενο τάνκερ των Ιαπωνικών Αεροπορικών υνάµεων Προστασίας (JASDF-Japan Air Self-Defence Force), πραγµατοποίησε µε επιτυχία την παρθενική του πτήση, διάρκειας τριών ωρών και 30 λεπτών. Το αεροσκάφος απογειώθηκε από την αεροπορική βάση McConnel στη Wichita του Κάνσας, όπου η εταιρεία διατηρεί εγκαταστάσεις. Η παράδοση του θα έχει ιστορική σηµασία για τις ιαπωνικές ένοπλες δυνάµεις καθώς θα είναι το πρώτο εξειδικευµένο αεροσκάφος εναέριου ανεφοδιασµού που θα ενταχθεί σε υπηρεσία στη χώρα του ανατέλλοντος ηλίου και βάσει χρονοδιαγράµµατος αναµένεται να γίνει µέσα στο πρώτο δεκαήµερο του Φεβρουαρίου του 2008. Σηµειώνεται ότι η Ιαπωνία έχει παραγγείλει τέσσερα τέτοια αεροσκάφη κατόπιν διαγωνισµού που ανέδειξε νικητή το KC-767 έναντι της έκδοσης εναέριου ανεφοδιασµού του Α 310 της Airbus (Α 310ΜRTT) το 2001. Όπως και το ευρωπαϊκό αεροσκάφος, έτσι και το KC-767 θα µπορεί να διαµορφωθεί κατάλληλα εσωτερικά έτσι ώστε να λειτουργεί παράλληλα και ώς αεροσκάφος µεταφοράς φορτίου και προσωπικού. Λίγες εβδοµάδες αργότερα, περί τα µέσα Ιανουαρίου του 2007, το ίδιο αεροπλάνο πραγµατοποίησε µε επιτυχία την πρώτη επαφή µε αεροσκάφος-δέκτη, χωρίς να γίνει µετάγγιση καυσίµου από τον νέας τεχνολογίας τηλεσκοπικό σωλήνα τροφοδοσίας καυσίµου, τον οποίο θα φέρουν όλα τα αεροσκάφη του τύπου. Το αεροσκάφος-δέκτης ήταν ένα βοµβαρδιστικό Β-52 το οποίο ανήκε στο κέντρο πτητικών δοκιµών της USAF µε έδρα την αεροπορική βάση Edwards. H πρώτη αυτή επιτυχηµένη επαφή του KC-767 αποτέλεσε ένα σηµαντικό βήµα προόδου στην εξέλιξη του προγράµµατος, καθώς µόνο ο σωλήνας ανεφοδιασµού που φέρει το αεροσκάφος µαζί µε το σύστη- µα ελέγχου του, είανι µία τεχνολογικά προηγµένη κατασκευή που δεν έχει καµία σχέση από πλευράς δυνατοτήτων µε τις αντίστοιχες προγενέστερες. Πιο συγκεκριµένα το σύστηµα του σωλήνα ανεφοδιασµού των νέων KC-767 µπορεί να τροφοδοτεί τα υπό ανεφοδιασµό αεροσκάφη, µε µέγιστη ταχύτητα 900 γαλονιών (3.400 λίτρων) ανά λεπτό. ιαθέτει καλύτερα σχεδιασµένα συστήµατα ελέγχου του σωλήνα ο οποίος µπορεί αυτόµατα και ανάλογα µε τη ροή και την ισχύ του ανέµου να αλλάζει θέση, προκειµένου να µην προξενήσει ζηµιά στο ανεφοδιαζόµενο αεροσκάφος. Ενδεικτικό της τεχνολογίας που ενσωµατώνει το νέο σύστηµα, είναι το γεγονός ότι απαρτίζεται από 2.600 λιγότερα τµήµατα σε σύγκριση µε τα προγενέστερα συστήµατα boom (τηλεσκοπικού σωλήνα) που χρησιµοποιούνται στα παλαιότερα αεροσκάφη εναέριου ανεφοδιασµού της USAF. Η πρώτη «µετάγγιση» καυσίµου θα πραγµατοποιηθεί ένα περίπου µήνα αργότερα, στις 17 Φεβρουάριου. To αεροσκάφος απογειώθηκε από τις εγκαταστάσεις της εταιρείας στην Wichita του Κάνσας και κατά τη δοκιµή αξιολογήθηκε η απόκριση του σωλήνα σε όλες τις θέσεις που µπορεί να εκταθεί µέσο του συστήµατος Remote Aerial Refueling Operator (RARO II) και έτσι πιστοποιήθηκε η καλή λειτουργία του. Σηµαντικές εξελίξεις όµως υπήρξαν και από την απέναντι όχθη του Ατλαντικού. Πριν την πρώτη «µετάγγιση» από το καινούριο σύστηµα Flying Boom του KC-767 και συγκεκριµένα στις 12 Φεβρουαρίου του 2007, το γαλλικό υπουργείο άµυνας εξέδωσε ανακοίνωση Τύπου, βάσει της οποίας η τότε Γαλλίδα υπουργός άµυνας Michele Alliot-Marie, υπέγραψε µε τον Σαουδάραβα οµόλογό της πρίγκιπα Σουλτάν Μπεν Αµπντουλαζίζ, συµφωνία για την αγορά δύο αεροσκαφών εναέριου ανεφοδιασµού τύπου Α330 MRTT. Λίγες ώρες αργότερα το υπουργείο άµυνας της Γαλλίας όµως διόρθωσε την ίδια ανακοίνωση, αντικαθιστώντας τη φράση «υπέγραψαν συµφωνία» µε τη φράση «βρίσκονται σε εξέλιξη διαπραγµατεύσεις για την πώληση δύο αεροσκαφών A330 MRTT». Πηγές του υπουργείου άµυνας της Σαουδικής Αραβίας αρνήθηκαν να σχολιάσουν το θέµα, αλλά εκπρόσωπος της Boeing στην ευρύτερη Μέση Ανατολή επιβεβαίωσε ότι το KC-767 ήταν ο χαµένος του συγκεκρι- µένου διαγωνισµού. Με την υπογραφή συµφωνίας µε τη Σαουδική Αραβία δεδοµένη, η Airbus έχει πλέον τέσσερις πελάτες στο βιβλίο παραγγελιών για το Α330 ΜRTT (KC-30) από τη στιγµή που η Αυστραλία έχει προβεί στην παραγγελία πέντε τέτοιων αεροσκαφών και η Βρετανία βρίσκεται σε διαδικασία τελικών διαπραγµατεύσεων για την αγορά 14 µονάδων. Η απόφαση της Σαουδικής Αραβίας δε, επηρέασε από ότι φαίνεται και τις εξελίξεις στα Ηνωµένα Αραβικά Εµιράτα, όπου υπήρχε σε εξέλιξη διαγωνισµός για την προµήθεια τριών ιπτάµενων τάνκερ, µε ανταγωνιστές τα KC-767 και Α330MRTT... Μέσα στον ίδιο µήνα, η κυβέρνηση των Ηνωµένων Αραβικών Εµιράτων επέλεξε το αεροσκάφος διπλού ρόλου Α330MRTT (Multi Role Tanker Transport) για την κάλυψη των επιχειρησιακών αναγκών της Αεροπορίας της χώρας. Η θέση του αεροσκάφους µεταφορών και εναέριου ανεφοδιασµού του ευρωπαϊκού οµίλου στην παγκόσµια αγορά ενισχύθηκε σηµαντικά από αυτή την εξέλιξη, καθώς τα ΗΑΕ είναι η τρίτη κατά σειρά χώρα που επέλεξε το αεροσκάφος ως πλατφόρµα διπλού ρόλου (µεταφοράς φορτίου και προσωπικού και εναέριου ανεφοδιασµού). Πρώτη η Αγγλία ανακοίνωσε µέ- 88 øµƒπ 2007 ANAXAITI H/INTERCEPTION

π π ºπ ƒøª Aπεικόνιση ηλεκτρονικού υπολογιστή ενός KC-30 που τροφοδοτεί µε καύσιµο στρατηγικό βοµβαρδιστικό Β-2. Στην ένθετη φωτογραφία διακρίνεται ο σωλήνας του νέου συστήµατος ανεφοδιασµού ARBS που θα φέρουν τα αεροπλάνα του τύπου. Η πιο σηµαντική ίσως καινοτοµία των δύο ανταγωνιστικών αεροπλάνων του προγράµµατος KC-X είναι το ότι η θέση του χειριστή του συστήµατος έχει µετατοπιστεί στο εµπρός τµήµα τους, ακριβώς πίσω από το πιλοτήριο, απελευθερώνοντας έτσι το πίσω τµήµα της ατράκτου προς εξοικονόµηση πολύτιµου χώρου. Ο χειρισµός του σωλήνα γίνεται µέσω υπολογιστών για την εξασφάλιση της µεγαλύτερης δυνατής ακρίβειας στις κινήσεις του σωλήνα, ακόµη και υπό συνθήκες αναταράξεων και ισχυρών πλάγιων ανέµων. (EADS)

H θέση εργασίας του boomer στο ουραίο τµήµα του KC-135. Στα νέα τάνκερ ο τελευταίος βλέπει το σωλήνα και το αεροσκάφος-δέκτη µέσα από οθόνες. (USAF) σω του υπουργείου άµυνας την επιλογή του A330MRTT για την κάλυψη των µελλοντικών αναγκών της RAF στον τοµέα των µεταφορών και του εναέριου ανεφοδιασµού στο τέλος του 2004, µέσω της αντικατάστασης των γερασµένων τετρακινητήριων VC-10 που αξιοποιούνται σε αυτό το ρόλο σε πρώτη φάση και κατόπιν και των L-1011 Tristar. Λίγο αργότερα ακολούθησε παραγγελία από την πλευρά της κυβέρνηση της Αυστραλίας για την προµήθεια πέντε αεροσκαφών του τύπου, τα οποία θα ονο- µάζονται KC-30, για λογαριασµό της αεροπορίας της χώρας. Σηµειώνεται ότι τα αεροσκάφη των ΗΑΕ θα έχουν ακριβώς την ίδια διαµόρφωση µε αυτά της Αυστραλίας, αλλά και αυτά που θα προµηθευτεί η Αµερικανική Αεροπορία, εάν τελικά το KC-30 (Α330 ΜRTT) που προωθείται από την Northrop-Grumman, επικρατήσει του KC-767 της Boeing στον διαγωνισµό KC-X. Τα KC-30 της Αυστραλιανής Αεροπορίας δε, θα εξοπλιστούν εξαρχής µε ολοκληρωµένο σύστηµα αυτοπροστασίας και ηλεκτρονικού πολέµου το οποίο θα µπορεί να εντοπίζει και να προειδοποιεί για επερχόµενους πυραύλους από την στιγµή της εκτόξευσή τους Θα πρέπει επίσης να σηµειωθεί ότι το τεχνολογικά προηγµένο σύστηµα του τηλεσκοπικού βραχίωνα (boom) των αεροσκαφών Α330ΜRTT είναι πλέον στο τελικό στάδιο των πτητικών δοκιµών για την πιστοποίησή του στο πλαίσιο ενός αυτόνοµου προγράµµατος ανάπτυξης του που χρηµατοδότησε η EADS. Στις 12 Μαρτίου η αµερικανική Boeing θα υπογράψει συµφωνία µε την Pratt&Whitney, βάσει της οποίας σε περίπτωση που η USAF επιλέξει το KC-767 ως το µελλοντικό της ιπτάµενο τάνκερ στο πλαίσιο του προγράµµατος KC-X, o κινητήρας µε τον οποίο θα εφοδιαστούν τα αεροσκάφη του τύπου αυτού θα είναι ο PW4062. Η Boeing κατέληξε στην επιλογή του συγκεκριµένου κινητήρα µετά από αξιολόγηση σειράς προτάσεων στις οποίες περιλαµβάνονταν όχι µόνο τεχνικά και οικονοµικά στοιχεία, αλλά και ολοκληρωµένες προτάσεις υποστήριξης, µαζί µε στοιχεία κατανάλωσης καυσίµου και κόστους χρήσης. Στην οµάδα Global Tanker η οποία προωθεί το KC-767 και της οποίας ηγείται η Boeing, συµµετέχουν οι Pratt&Whitney, Smiths Aerospace, Rockwell Collins, Vought Aircraft Industries, Honeywell και Spirit AeroSystems. Στις 7 του περασµένου Μαίου, η EADS North America η οποία προωθεί σε συνεργασία µε τη Northrop Grumman το ιπτάµενο τάνκερ KC-30 (ειδικά διαµορφωµένη έκδοση του Α330) στην USAF, γνωστοποίησε µε ανακοίνωσή της τον επιτυχή τερµατισµό των στατικών (στο έδαφος) δοκιµών δοµικών καταπονήσεων και κραδασµών στο πρώτο αεροσκάφος που προορίζεται για την Αεροπορία της Αυστραλίας. Οι δοκιµές αυτές του KC-30 MRTT (Multi Role Tanker Transport) πραγµατοποιήθηκαν µε το σύστηµα του πτυσσόµενου σωλήνα προσαρµοσµένο στο αεροσκάφος (flying boom), αλλά και τους πτερυγικούς µηχανισµούς εναέριου ανεφοδιασµού οι οποίοι χρησιµοποιούν εύκαµπτο σωλήνα (hose and drogue) και φέρονται σε αεροδυναµικά διαµορφωµένα ατρακτίδια. Ένα από σηµαντικότερα ατού του MRTT είναι το ότι το σύστηµα του πτυσσό- µενου σωλήνα που διαθέτει, ελέγχεται µέσω ψηφιακών καναλιών (flyby-wire), προκειµένου να επιτυγχάνεται η µέγιστη δυνατή ακρίβεια κινήσεων κατά την διαδικασία σύνδεσης µε τα υπό ανεφοδιασµό αεροσκάφη. Παράλληλα κοντά στα ακροπτερύγια θα φέρονται δύο ατρακτίδια τύπου Cobham 905, εφοδιασµένα µε εύκαµπτους σωλήνες ανεφοδιασµούς µήκους 35 περίπου µέτρων. Μέσω του πτυσσόµενου σωλήνα ο µέγιστος ρυθµός µεταφοράς καυσίµου ανέρχεται σε 1.200 γαλόνια ανά λεπτό, ενώ µε τη χρήση των εύκαµπτων σωλήνων η µέγιστη ταχύτητα µετάγγισης που µπορεί να επιτευχθεί είναι 420 γαλόνια ανά λεπτό. Τα ατρακτίδια Cobham 905 µπορούν επίσης να αφαιρεθούν από το αεροσκάφος σε µικρό χρονικό διάστηµα. Η Βρετανία θα επισηµοποιήσει την επιλογή του Α330MRTT ώς το µελλοντικό µεταφορικό/τάνκερ αεροσκάφος της RAF, ένα µήνα αργότερα. O Βρετανός υπουργός άµυνας λόρδος Drayson θα ανακοινώσει στις 6 Ιουνίου, ότι η βρετανική κυβέρνηση κατέληξε τελικά στη λύση της ιδιωτικής (PFI-Private Finance Initiative) χρηµατοδότησης του προγράµµατος FSTA (Future Strategic Transport Aircraft), µέσω του οποίου η RAF θα αξιοποιήσει 14 νέα ιπτάµενα τάνκερ τύπου Α330-200 MRTT, τα οποία θα έχουν παράλληλα δυνατότητα µεταφοράς φορτίου και προσωπικού. 90 øµƒπ 2007 ANAXAITI H/INTERCEPTION

π π ºπ ƒøª Σε αντίθεση µε το ΚC-135, τα KC-30 και KC-767 θα φέρουν και ατρακτίδια "Hose & Drogue" ((EADS & Boeing) Η αρχική απόφαση για την επιλογή του συγκεκριµένου αεροσκάφους, προς αντικατάσταση των γερασµένων VC-10 και KC-10 της RAF, πάρθηκε στις αρχές του 2005, ενώ οι διαπραγµατεύσεις µεταξύ του βρετανικού υπουργείου άµυνας και της κοινοπραξίας Air Tanker (συµµετέχουν σε αυτή η βρετανική Cobham, η EADS, η Rolls Royce, η Thales UK και η VT Group) είχαν ξεκινήσει από το 2004. Βάσει της απόφασης της βρετανικής κυβέρνησης, η κοινοπραξία Air Tanker σε συνεργασία µε το υπουργείο άµυνας της χώρας θα αναζητήσουν µέσω διαγωνισµού την καλύτερη χρηµατοδοτική προσφορά για την αγορά 14 αεροσκαφών και την υποστήριξη και σταδιακή αναβάθµισή τους για τα επόµενα 27 χρόνια!!! Το συνολικό ύψος του προγράµµατος υπολογίζεται σε 13 δισεκατοµµύρια λίρες Αγγλίας και η συµφωνία µε την Air Tanker αναµένεται να υπογραφεί µέχρι το τέλος του έτους που διανύουµε. Η τελευταία θα αγοράσει τα αεροσκάφη και θα αναλάβει πλήρως την υποστήριξή τους και θα τα παρέχει στη RAF προς αξιοποίηση ανάλογα µε τις ανάγκες της και χωρίς κανένα περιορισµό. Τα πρώτα αεροσκάφη θα παραδοθούν µέσα στο 2011. Τα νέα ιπτάµενα τάνκερ-µεταφορικά της RAF θα επιχειρούν από την αεροπορική βάση του Brize Norton η οποία θα αποκτήσει νέες σύγχρονες εγκαταστάσεις και θα αναβαθµιστεί σε µεγάλο βαθµό. Σε πρώτη φάση θα προκηρυχθεί διαγωνισµός για την επιλογή της καλύτερης χρηµατοδοτικής προσφοράς για κονδύλι ύψους δύο δισεκατοµµυρίων λιρών Αγγλίας, το οποίο θα αξιοποιηθεί για την εκκίνηση του προγράµµατος και την έναρξη της διαδικασίας παραγωγής των αεροσκαφών. Οι ανάγκες µεταφορών των βρετανικών ενόπλων δυνάµεων σε υλικό και προσωπικό έχουν αυξηθεί κατακόρυφα τα τελευταία χρόνια λόγω των επιχειρήσεων στο Ιράκ και το Αφγανιστάν. Το πρώτο Α330MRTT θα παρουσιαστεί για πρώτη φορά λίγες µόλις ηµέρες µετά τη βρετανική επίσηµη απόφαση. Η EADS µε ανακοίνωσή της η οποία εκδόθηκε στις 12 Ιουνίου γνωστοποίησε ότι βγήκε από τις εγκαταστάσεις της EADS-CASA στην αεροπορική βάση Getafe κοντά στη Μαδρίτη το πρώτο αεροσκάφος εναέριου ανεφοδιασµού και µεταφορών Α330-MRTT που προορίζεται για την Αεροπορία της Αυστραλίας. Το αεροσκάφος που κατασκευάστηκε ως Α330-200 µεταφέρθηκε το καλοκαίρι του 2006 στις εγκαταστάσεις της EADS-CASA στο Getafe προκειµένου να υποστεί τις απαραίτητες τροποποιήσεις και να δεχθεί τον εξοπλισµό που θα φέρουν τα Α330MRTT. Στον εξοπλισµό αυτό περιλαµβάνονται φυσικά το κεντρικό σύστηµα εναέριου ανεφοδιασµού ARBS (Air Refueling Boom System), το οποίο όπως υποδηλώνει και το όνοµα του φέρει πτυσσόµενο σωλήνα, καθώς και δύο συστήµατα εύκα- µπτου σωλήνα τα οποία είναι εγκατεστηµένα σε ατρακτίδια στην πτέρυγα. Ο έλεγχος του κεντρικού συστήµατος γίνεται µέσω Fly By Wire. Το συµβόλαιο για την προµήθεια τεσσάρων αεροσκαφών Α330 MRTT από την Αυστραλία είχε υπογραφεί στις 20 εκεµβρίου του 2004. Μία εβδο- µάδα µετά την έξοδό του από τις εγκαταστάσεις της EADS-CASA στην αεροπορική βάση Getafe έξω από τη Μαδρίτη, το πρώτο Α330 MRTT (Multi Role Tanker Transport) πραγµατοποίησε την παρθενική του πτήση την Παρασκευή 15 Ιουνίου. Κατά τη διάρκεια της παρέµεινε στον αέρα επί τρεις ακριβώς ώρες (180 λεπτά) και το διµελές πλήρωµα εκτέλεσε πληθώρα δοκιµών µε στόχο την αξιολόγηση της λειτουργίας των συστηµάτων του αεροσκάφους. Η Αυστραλιανή Αεροπορία θα παραλάβει το αεροπλάνο αυτό στις αρχές του 2009. ANAXAITI H/INTERCEPTION øµƒπ 2007 91