Έρευνα διάγνωσης επιχειρηματικών προβλημάτων των γυναικών που ωφελήθηκαν από τη συμβουλευτική διαδικασία στη ΝΕΛΕ Λάρισας

ΝΟΜΑΡΧΙΑ ΛΑΡΙΣΑΣ Έρευνα διάγνωσης επιχειρηματικών προβλημάτων των γυναικών που ωφελήθηκαν από τη συμβουλευτική διαδικασία στη ΝΕΛΕ Λάρισας Συντονισμός: ΝΕΛΕ Λάρισας Επιστημονική Επιμέλεια: Λάρισα 2006

Έρευνα διάγνωσης επιχειρηματικών προβλημάτων των γυναικών που ωφελήθηκαν από τη συμβουλευτική διαδικασία στη ΝΕΛΕ Λάρισας Φορέας Υλοποίησης: ΝΕΛΕ Λάρισας Επιστημονική Επιμέλεια:. Ευχαριστούμε όσους συνέβαλλαν στην εκπόνηση της παρούσας έρευνας 2

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Μήνυμα του Νομάρχη κ. Κατσαρού 5 1 Πληροφορίες για τη ΝΕΛΕ Λάρισας 7 2 Πληροφορίες για το 9 3 Πληροφορίες του προγράμματος 11 4 Μεθοδολογία της Έρευνας 16 5 Παρουσίαση των αποτελεσμάτων της έρευνας 18 6 Συμπεράσματα 28 7 Παράρτημα 31 7.1. Το ερωτηματολόγιο της έρευνας 32 3

4

Μήνυμα του Νομάρχη Λάρισας κ. Κατσαρού Τα ζητήματα της ισότητας των δυο φύλων και ειδικότερα αυτό της ισότιμης ένταξης των γυναικών στον κόσμο της εργασίας είναι ιδιαίτερα επίκαιρα στις μέρες μας. Δεν χρειάζεται να ανατρέξουμε στις στατιστικές που καταδεικνύουν το μέγεθος του προβλήματος για το γυναικείο πληθυσμό. Το πρόβλημα είναι εδώ, το ζούμε και το αντιμετωπίζουμε καθημερινά όλοι μας. Είναι γεγονός ότι παρά τα θετικά βήματα που έχουν γίνει, οι σύγχρονες κοινωνίες πρέπει να κάνουν πολλά ακόμη για να εξασφαλίσουν καθεστώς ίσων ευκαιριών στη σημερινή γυναίκα. Η Νομαρχία Λάρισας, πάντοτε ευαίσθητη στο θέμα αυτό, με αιχμή του δόρατος τη ΝΕΛΕ, προσπαθεί να συμβάλλει στη βελτίωση της θέσης της γυναίκας στο νομό μας. Τα προγράμματα που υλοποιεί η ΝΕΛΕ με φαντασία και μεράκι, στοχεύουν στη διαρκή εκπαίδευση των γυναικών του ν. Λάρισας και κύρια των γυναικών που ζουν στην περιφέρεια- με σκοπό τη δημιουργική τους απασχόληση και τη βελτίωση των προϋποθέσεων εισόδου στον κόσμο της εργασίας Είμαι ιδιαίτερα ικανοποιημένος γιατί ένας μεγάλος αριθμός γυναικών ανταποκρίνεται και βρίσκει δημιουργική διέξοδο μέσα από τα Προγράμματα αυτά που συμβάλλουν ακόμη στην αύξηση του βαθμού κοινωνικοποίησης των γυναικών. Η Νομαρχιακή Αρχή Λάρισας στηρίζει έμπρακτα την προσπάθεια αυτή, θεωρώντας ότι πρόκειται για μια συνεχή διαδικασία που θα πρέπει όλοι να αγκαλιάσουμε ώστε να καταστεί θεσμός και εργαλείο στήριξης της σύγχρονης γυναίκας. ΛΟΥΚΑΣ ΚΑΤΣΑΡΟΣ Νομάρχης Λάρισας 5

6

1. ΠΡΟΦΙΛ ΤΗΣ ΝΕΛΕ ΛΑΡΙΣΑΣ Η Νομαρχιακή Επιτροπή Λαϊκής Επιμόρφωσης (Ν.Ε.Λ.Ε.) Λάρισας είναι μια αποκεντρωμένη υπηρεσία της Γενικής Γραμματείας Επιμόρφωσης Ενηλίκων. Πρόεδρος της Ν.Ε.Λ.Ε. Λάρισας είναι ο Νομάρχης και στο Συμβούλιό της εκπροσωπούνται διάφοροι τοπικοί Φορείς και υπηρεσίες. Από το 1983 και μέχρι σήμερα δραστηριοποιείται, εκτός των άλλων, και στο σχεδιασμό και στην υλοποίηση προγραμμάτων Επαγγελματικής Κατάρτισης. Στο διάστημα αυτών των 20 ετών συγκροτήθηκαν αρκετά τμήματα Εθνικών και περιφερειακών προγραμμάτων. Παράλληλα με τα συμβατικά προγράμματα που υλοποιεί η Ν.Ε.Λ.Ε. Λάρισας, από το 1996 μπαίνει στην υποβολή-έγκριση Προγραμμάτων Επαγγελματικής Κατάρτισης, του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων και της Περιφέρειας Θεσσαλίας. Κατά το μεταβατικό στάδιο 1997 υλοποιεί Προγράμματα Άτυπης Συνεχιζόμενης Κατάρτισης και καταπολέμησης του Αποκλεισμού από την Αγορά Εργασίας. Τον Δεκέμβριο του 2000, που υποβάλλονται οι αιτήσεις για την πιστοποίηση δομών συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης, η Ν.Ε.Λ.Ε. Λάρισας υποβάλλει την αίτηση πιστοποίησης με την επωνυμία Κέντρο Επαγγελματικής Κατάρτισης Νομαρχιακής Επιτροπής (Κ.Ε.Κ. - Ν.Ε.Λ.Ε.) Λάρισας και πιστοποιείται ως Κ.Ε.Κ. Συνεχιζόμενης Επαγγελματικής Κατάρτισης, περιφερειακής εμβέλειας, στα παρακάτω Θεματικά Πεδία: Επαγγέλματα Πολιτισμού και Αθλητισμού Παιδαγωγικά Επαγγέλματα Αγροτικά Επαγγέλματα Επαγγέλματα Τεχνικά και μεταφορών. To 2002 η ΝΕ.Λ.Ε. Λάρισας εγκρίθηκε ως Φορέας παροχής Συνοδευτικών Υποστηρικτικών Υπηρεσιών και σύναψε Εταιρική Σχέση με τη Ν.Ε.Λ.Ε. Μαγνησίας με σκοπό την υλοποίηση του Σχεδίου Δράσης για την Παροχή Συνοδευτικών Υποστηρικτικών Υπηρεσιών με τίτλο: «Ολοκληρωμένο Σχέδιο Παρέμβασης για την καταπολέμηση του Κοινωνικού Αποκλεισμού στους Νομούς Λάρισας και Μαγνησίας». Το 2005 η ΝΕΛΕ υλοποίησε το έργο «ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΥΠΕΡ ΑΝΕΡΓΩΝ ΜΕ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣ» σε συνεργασία με το Κ.Ε.Ε. «ΔΗΜΗΤΡΑ» και χρηματοδοτήθηκε από το Επιχειρησιακό πρόγραμμα Απασχόληση και Επαγγελματική Κατάρτιση του Υπουργείου απασχόλησης και κοινωνικής προστασίας και τη Γενική Γραμματεία διαχείρισης κοινοτικών 7

και άλλων πόρων. Το έργο χρηματοδοτήθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο σε ποσοστό 75% και το 25% από Εθνικούς πόρους. Οι Ολοκληρωμένες Παρεμβάσεις απευθύνονται σε άτομα με πολιτισμικές ιδιαιτερότητες, όπως Τσιγγάνοι, οι οποίοι συναντούν δυσκολίες πρόσβασης και ένταξης στην αγορά εργασίας και διατρέχουν κίνδυνο επαγγελματικού και κοινωνικού αποκλεισμού. Αποσκοπεί αφενός μεν στην προώθηση και εξασφάλιση ίσων ευκαιριών πρόσβασης στην αγορά εργασίας των Τσιγγάνων και αφετέρου στην κοινωνική τους ενσωμάτωση. Το 2005 επίσης η ΝΕΛΕ ανέλαβε συνοδευτικές υποστηρικτικές υπηρεσίες στα πλαίσια του προγράμματος «ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΥΠΕΡ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ» με βάση το σχέδιο δράσης ΘΕ- ΣΙΣΝΕΤ που υλοποιείτε από φορείς της Θεσσαλίας και χρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο κατά 75% και 25% από Εθνικούς πόρους. Οι Ενέργειες Συνοδευτικών Υποστηρικτικών Υπηρεσιών (ΣΥΥ) στοχεύουν στην ενδυνάμωση και εμψύχωση των ενδιαφερομένων πριν από την ένταξή τους στην αγορά εργασίας και αναπτύχθηκαν δράσεις που συμβάλλουν στην κοινωνική και εργασιακή ενσωμάτωση των ατόμων που απειλούνται από κοινωνικό αποκλεισμό. Οι ενέργειες ΣΥΥ συνέβαλλαν: στην ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων των ωφελούμενων στην καλλιέργεια και η ανάπτυξη τυχόν υφισταμένων επαγγελματικών αι επιχειρηματικών δεξιοτήτων στη συμβουλευτική και ψυχοκοινωνική τους υποστήριξη Υλοποιήθηκαν σε ατομικό ή σε ομαδικό επίπεδο κατά περίπτωση. Το έργο της ΝΕΛΕ Λάρισας δεν τελειώνει εδώ αλλά συνεχίζεται με την υποστήριξη των ωφελουμένων και μετά τη λήξη του προγράμματος. Στη δεύτερη κατηγορία υλοποιήθηκαν και υλοποιούνται δράσεις που στοχεύουν στην ευαισθητοποίηση των ωφελουμένων και του κοινωνικού συνόλου, στη δημοσιότητα, στην ανάπτυξη δικτύων, όπως: Την ευαισθητοποίηση των ατόμων των ομάδων στόχων για συμμετοχή στα σχέδια. την παρέμβαση του φορέα συνολικά στον πληθυσμό των ευπαθών ομάδων, την ανάπτυξη δικτύων με επιχειρήσεις, φορείς, κ.α. την ενεργοποίηση εθελοντών, την ενεργό συμμετοχή των ωφελουμένων στη διοργάνωση εκδηλώσεων κοινωνικού χαρακτήρα, 8

. τη διοργάνωση ημερίδων / συνεδρίων, τη συλλογή, δημιουργία και διανομή έντυπου ενημερωτικού υλικού, την αναζήτηση και διάχυση πληροφοριών μέσω διαδικτύου, τις ανακοινώσεις και δημοσιεύσεις στον τοπικό τύπο και στα ΜΜΕ, τη συνεργασία με τοπικούς φορείς, τοπικές αρχές, παραγωγικές τάξεις κ.α. 2. Προφίλ του ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗ- ΤΑΣ Τα τελευταία χρόνια η επιχειρηματικότητα αποτελεί κρίσιμο παράγοντα ανάπτυξης των οικονομιών όλων των χωρών του κόσμου. Προς την κατεύθυνση της ενίσχυσης του επιχειρηματικού πνεύματος και της προώθηση της έρευνας στην επιχειρηματικότητα κινείται και το που είναι μη Κερδοσκοπικός οργανισμός και ιδρύθηκε το 2005. Το Ινστιτούτο εδρεύει στη Λάρισα, στην οδό Ιουστινιανού 3, τηλ./ fax: 2410-626943. Στόχοι του είναι η: προώθηση της φιλοσοφίας και των αρχών της Επιχειρηματικότητας ανάπτυξη του επιστημονικού πεδίου, του διαλόγου και της συνεργασίας μεταξύ εκείνων που ενδιαφέρονται γι αυτό ανάληψη πρωτοβουλιών στον τομέα της έρευνας και της συνεργασίας υποστήριξη καινοτόμων επιχειρηματικών ιδεών παροχή συμβουλευτικών και εκπαιδευτικών υπηρεσιών σε φορείς, επιχειρήσεις και άτομα σε θέματα επιχειρηματικότητας συνεργασία με άλλους φορείς, ενώσεις, πανεπιστήμια, ινστιτούτα προς την κατεύθυνση της υλοποίησης του σκοπού του ινστιτούτου ευαισθητοποίηση και η ενημέρωση του ευρύτερου κοινού στα θέματα τα ε- πιχειρηματικότητας συμβολή στο σχεδιασμό και υλοποίηση περιφερειακών και εθνικών πολιτικών για θέματα επιχειρηματικότητας. Όραμά μας είναι η δημιουργία ενός περιβάλλοντος που θα προωθεί την επιχειρηματικότητα, την έρευνα και την εξωστρέφεια των επιχειρήσεων δημιουργώντας μακροχρόνιες σχέσεις με αυτές, την κοινωνία και την ακαδημαϊκή κοινότητα. 9

Το Ινστιτούτο και τα στελέχη του συμμετείχαν και συμμετέχουν σε διάφορα ε- θνικά και ευρωπαϊκά προγράμματα όπως η Κοινοτική Πρωτοβουλία EQUAL, με στόχο την ενθάρρυνση του επιχειρηματικού πνεύματος των απασχολούμενων στις ΠΜΕ, οι τοπικές πρωτοβουλίες απασχόλησης που προωθούν την κοινωνική επιχειρηματικότητα και άλλα ευρωπαϊκά προγράμματα. Τα αντικείμενα ενασχόλησης σε αυτά σχετίζονταν με την προσαρμοστικότητα των μικρών επιχειρήσεων, την κοινωνική επιχειρηματικότητα, την εκπαίδευση συμβούλων σε θέματα επιχειρηματικότητας, καθώς και σε προγράμματα δημιουργίας επιχειρήσεων από απόφοιτους τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Επιπλέον το Ινστιτούτο συμμετέχει στο πρόγραμμα FIMIP αναλαμβάνοντας την τεχνική του και επιστημονική του υποστήριξη και παράλληλα εκπονεί μελέτες καταγραφής των μεγεθών της τοπικής οικονομίας και της επιχειρηματικότητας στην Περιφέρεια της Θεσσαλίας, καθώς και της διερεύνησης των δυναμικών επαγγελμάτων και της επαγγελματικής αποκατάστασης των αποφοίτων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Τέλος συμμετέχει σε ερευνητικά προγράμματα που διερευνούν τη γυναικεία επιχειρηματικότητα στο διαδίκτυο. 10

3. ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Το έργο Ολοκληρωμένες Παρεμβάσεις υπέρ των γυναικών Το έργο «Επιχορήγηση για την παροχή Ολοκληρωμένων Παρεμβάσεων υπέρ των γυναικών» είναι αλληλοσυμπληρούμενες ενέργειες, δηλαδή, υπηρεσίες ε- ξειδικευμένης πληροφόρησης, συμβουλευτικής και κοινωνικής στήριξης που στόχο έχουν να εξασφαλίσουν την απασχόληση των γυναικών. Το έργο, εντάσσεται στο Μέτρο 5.3 του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Απασχόληση και Επαγγελματική Κατάρτιση» του Υπουργείου Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας και συγχρηματοδοτείται κατά 75% από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο ( ΕΚΤ) και 25% από το Ελληνικό Δημόσιο, στο πλαίσιο του Γ ΚΠΣ. Από το πρόγραμμα αυτό, όπου τελικός δικαιούχος είναι η Γενική Γραμματεία Ισότητας (ΓΓΙ) και Επιστημονικός Σύμβουλος το Κέντρο Ερευνών για Θέματα Ισότητας (Κ.Ε.Θ.Ι.), αναμένεται να ωφεληθούν συνολικά 9.018 γυναίκες σε ολόκληρη τη χώρα κατά το χρονικό διάστημα 2004-2006. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΡΑΣΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΡΑΣΗΣ Η γυναικεία επιχειρηματικότητα έχει γνωρίσει σημαντική ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια στην Περιφέρεια Θεσσαλίας. Οι επιµέρους στόχοι του σχεδίου συναρτώνται άµεσα µε την υπάρχουσα κατάσταση, όπως αυτή προκύπτει από την µελέτη των σχετικών δεικτών, τη διαβούλευση µε τους κοινωνικούς εταίρους, την αναπτυξιακή δυναµική της περιοχής και τον μεσοπρόθεσµο αναπτυξιακό σχεδιασµό σε τοπικό επίπεδο. Συγκεκριµένα: Η ανεργία πλήττει τον πυρήνα της οικονοµικής και κοινωνικής συνοχής της πόλης. Το πρόβληµα αγγίζει σχεδόν κάθε οικογένεια της πόλης και υπονοµεύει την αναπτυξιακή της προοπτική. Η ανεργία πλήττει εντονότερα τις γυναίκες. Τα άτοµα αυτά δύσκολα µπορούν να ενταχθούν στην αγορά εργασίας χωρίς συγκεκριµένες πολιτικές προστασίας. Η κρίση του πρωτογενούς τοµέα (κύρια πηγή τροφοδότησης της ανεργίας στην περιοχή), για λόγους θεσµικούς και οργανωτικούς, δεν είναι δυνατό να 11

αντιµετωπιστεί αποτελεσµατικά σε επίπεδο Ο.Τ.Α µε τα σημερινά µέσα. Ο δευτερογενής τοµέας δεν παρουσιάζει δυναµική που να επιτρέπει αισιοδοξία για άµεση περαιτέρω ανάπτυξη και συνεισφορά σε θέσεις εργασίας. Ο τριτογενής τοµέας είναι αυτός που θα κληθεί να αντιμετωπίσει τη συρρίκνωση του πρωτογενούς. Ο τριτογενής τοµέας είναι δυναµικός και αναπτυσσόμενος. Η ποιοτική του αναβάθμιση και ο προσανατολισµός του σε "ανερχόµενα" σύγχρονα πεδία θα προσφέρει βιώσιµες θέσεις εργασίας. Από τις παραπάνω διαπιστώσεις προκύπτουν οι στόχοι του σχεδίου: 1. Προώθηση της απασχόλησης στον τριτογενή τομέα και ιδιαίτερα στον άξονα ανάπτυξη γυναικείων συνεταιρισμών. 2. Αξιοποίηση - υποστήριξη - αναβάθμιση των υφιστάμενων δομών - συνεταιρισμών ως πυρήνων για την δημιουργία νέων βιώσιμων θέσεων εργασίας. 3. Ενίσχυση της προσέγγισης του κοινωνικού διαλόγου και της εταιρικότητας σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΣΤΟΧΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΡΑΣΗΣ Το Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης µε τίτλο "ΘΕ.Σ.ΙΣ.net" αποσκοπεί στην αύξηση της απασχόλησης, στην πρόσβαση στην αγορά εργασίας και στην ανάπτυξη της επιχειρηµατικότητας. Μέσω του συγκεκριμένου σχεδίου στοχεύεται η ενδυνάµωση, η πληροφόρηση, η εµψύχωση των γυναικών, καθώς και η ενεργοποίηση και ευαισθητοποίηση όλου του κοινωνικού ιστού, ώστε να επιτευχθεί η κοινωνική και εργασιακή ενσωµάτωση των γυναικών. Βασικός στόχος είναι η κοινωνική και εργασιακή προετοιµασία, προκειµένου, µετά την ολοκλήρωση της παροχής συµβουλευτικών υπηρεσιών, να ενταχθούν οι γυναίκες σε µία ή περισσότερες παρεµβάσεις που προβλέπονται στο πλαίσιο των ενεργητικών πολιτικών απασχόλησης. Το Σχέδιο Δράσης είτε έμμεσα είτε άμεσα περιλαμβάνει μια σειρά ενεργειών που υποστηρίζουν την προώθηση της απασχόλησης: α. Ειδικές συνεδρίες εντός της συμβουλευτικής με: 12

ενημέρωση για προγράμματα ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας, απόκτησης εργασιακής εμπειρίας, επιδότησης απασχόλησης. τεχνικές αναζήτησης εργασίας και πηγές ενημέρωσης για νέες θέσεις εργασίας β. Δημιουργία δικτύου προώθησης στην αγορά εργασίας γ. Ενεργοποίηση για τη δημιουργία Συνεταιριστικών πρωτοβουλιών και την χρήση σχεδίων που εκτελούνται με συνέργια των φορέων (ΟΠΑΑΧ, Leader +, Τ.Π.Α.). ΟΜΑΔΑ ΣΤΟΧΟΣ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΡΑΣΗΣ Με βάση την προηγούμενη συζήτηση και τα στοιχεία που έχουν παρουσιαστεί, προκύπτει η αναγκαιότητα επικέντρωσης σε ομάδες του γυναικείου πληθυσμού της περιφέρειας Θεσσαλίας που χρήζουν "ιδιαίτερης" υποστήριξης και συμβουλευτικής.: 1) ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΑΝΕΡΓΕΣ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΚΑΤΗΓΟΡΙΩΝ (με έμφαση αυτές των αστικών περιοχών που παρουσιάζουν υψηλά ποσοστά ανεργίας - μακροχρόνια ά- νεργες και πτυχιούχες) 2) ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΤΗΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ (με έμφαση στις περιοχές όπου παρουσιάζονται φαινόμενα εγκατάλειψης κυρίως λόγω της μείωσης του αγροτικού εισοδήματος) 3) ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΟΡΕΙΝΩΝ ΚΑΙ ΝΗΣΙΩΤΙΚΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ (κυρίως στον Ν. Τρικάλων - Καρδίτσας όπου έχουμε αρκετούς ορεινούς δήμους και στο νομό Μαγνησίας λόγο των νησιωτικών περιοχών) 4) ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΕΛΗ ΜΟΝΟΓΟΝΕΙΚΩΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΩΝ (πληθυσμιακή ομάδα που κυρίως ζει στα αστικά κέντρα) 5) ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΛΟΙΠΩΝ ΕΥΠΑΘΩΝ ΟΜΑΔΩΝ (κυρίως παλιννοστούσες και τσιγγάνες) Η ΝΕΛΕ Λάρισας Η Ν.Ε.Λ.Ε. Λάρισας παρέχει Συνοδευτικές Υπηρεσίες και Συμβουλευτική και ως Φορέας είναι στελεχωμένος με το απαραίτητο επιστημονικό και διοικητικό προσωπικό και δίνει τη δική του μάχη για να προασπίσει τα δικαιώματα 13

των γυναικών για το σημερινό ολοκληρωμένο πρόγραμμα που υλοποιείται από δέκα οκτώ (18) Φορείς στην Περιφέρεια Θεσσαλίας. Γενικότερα τα στελέχη της Συμβουλευτικής και ο υπεύθυνος Συμβουλευτικής της Ολοκληρωμένης Παρέμβασης του προγράμματος για το Νομό Λάρισας κ. Ανδρόνικο σε συνεργασία με τον Γραμματέα της Ν.Ε.Λ.Ε. κ. Σταμάτη Μαλάκο και το διοικητικό προσωπικό, θα κινηθούν περισσότερο με τη Συμβουλευτική της απασχόληση, τη Συμβουλευτική της ψυχοκοινωνικής στήριξης και τη Συμβουλευτική της νομικής στήριξης. Ενδεικτικά αναφέρονται η Αναπτυξιακή Εταιρεία Ν.Α. Λάρισας Α.Ε. το Ινστιτούτο Εργασίας Γ.Σ.Ε.Ε., την Περ. Επιτροπή Ισότητας Γ.Γ. Περιφέρειας Θεσσαλίας και τη Δημοτική Επιχείρηση Τουρισμού και Πολιτισμού Λάρισας Οι φορείς αυτοί συμμετέχουν στη δημοσιότητα του προγράμματος. Στο πρόγραμμα αυτό η Ν.Ε.Λ.Ε., μοναδικός Φορέας Παροχής Συνοδευτικών και Υποστηρικτικών Υπηρεσιών στο Νομό Λάρισας, έχει την έγκριση να παρέχει Συμβουλευτική σε 223 Γυναίκες στο Νομό Λάρισας, επί συνόλου 577 γυναικών στην περιφέρεια Θεσσαλίας. Η οικονομική ανεξαρτησία των γυναικών και η ισότιμη με τους άνδρες θέση τους στην αγορά εργασίας, είναι οι βασικοί πυλώνες για την επίτευξη της ισότητας ευκαιριών για τις γυναίκες. Σε ότι αφορά την απασχόληση των γυναικών, παρατηρούνται νοσηρά φαινόμενα: Φυλετικός καταμερισμός εργασίας Μη ικανοποιητική κατάρτιση - επανακατάρτιση Έλλειψη προσωρινής ανάπτυξης και ευαισθητοποίησης Εγκατάλειψη του επαγγέλματος από τις γυναίκες όταν παντρεύονται και αποκτούν παιδιά Ανεπαρκής οικονομική αυτοδυναμία και αδυναμία διάθεσης κεφαλαίων για έναρξη κάποιας επιχειρηματικής δραστηριότητας Συγκέντρωση Γυναικών σε επαγγέλματα με χαμηλή εξειδίκευση Παροχή αφανούς εργασίας (σπίτι, οικογένεια) η οποία δεν αναγνωρίζεται και δεν αμείβεται. 14

Για την αποτελεσματικότερη αξιοποίηση του γυναικείου πληθυσμού, ώστε να συμμετέχει στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη, απαιτείται ολοκληρωμένη παρέμβαση σε ατομικό, κοινωνικό, οικονομικό και θεσμικό επίπεδο. Το πρόγραμμα "Ολοκληρωμένες Παρεμβάσεις Υπέρ Των Γυναικών Στην Περιφέρεια Θεσσαλίας" το οποίο υλοποιείται από 18 φορείς της Περιφέρειας Θεσσαλίας, νομίζω ότι θα συμβάλει στη γυναικεία απασχόληση της θεσσαλικής περιφέρειας. Αναλυτικότερα παρουσιάζοντας περιληπτικά την πορεία του Σχεδίου Δράσης στο Νομό Λάρισας, μέχρι και σήμερα, μπορούμε να βεβαιώσουμε, ότι υπήρχε αρκετά έντονο το ενδιαφέρον των Γυναικών στη συμμετοχή του προγράμματος. Μετά από πρόσκληση στον ημερήσιο τοπικό τύπο τον Ιούνιο, η Ν.Ε.Λ.Ε. δεχόταν αιτήσεις για την υλοποίηση της Β' Φάσης του προγράμματος, σε πλήρη συνεργασία με τις αρμόδιες υπηρεσίες του ΟΑΕΔ Λάρισας και Ελασσόνας, οι οποίες και εφοδίαζαν με το ειδικό παραπεμπτικό σημείωμα τις δυνητικά ωφελούμενες γυναίκες. Συνολικά έχουν κατατεθεί στη Δομή της Συμβουλευτικής στη Ν.Ε.Λ.Ε. Λάρισας - Δήμητρας 25, συνολικά 448 έγκυρες αιτήσεις συμμετοχής ανέργων και εργαζομένων από το Νομό Λάρισας. Οι γυναίκες κλήθηκαν από το Φορέα σε συνέντευξη και στη συνέχεια από τριμελή επιτροπή αξιολογήθηκαν τα δεδομένα και ενημερώθηκαν οι επιτυχούσες για τη συμμετοχή στο πρόγραμμα το οποίο και ξεκινάει άμεσα, θέτοντας πρώτα προτεραιότητα στις άνεργες γυναίκες που θα ασχοληθούν με την επιχειρηματικότητα. Στην πρώτη φάση επιλέχθηκε το 50% περίπου από τις 223 γυναίκες, άνεργες και εργαζόμενες σε γυναικείους Συνεταιρισμούς και αυτοαπασχολούμενες που έχουν επιδοτηθεί για επιχειρηματικότητα από προγράμματα του ΟΑΕΔ την τελευταία διετία, δηλαδή 111 συνολικά γυναίκες, και οι υπόλοιπες 112 γυναίκες επιλέχθηκαν για τη Β' Φάση του προγράμματος. 15

4. Μεθοδολογία της έρευνας 16

Μεθοδολογία Υλοποίησης της έρευνας Στην έρευνα συμμετείχαν οι ωφελούμενες γυναίκες του προγράμματος Ολοκληρωμένες παρεμβάσεις υπέρ των Γυναικών, που ξεκίνησαν επιχειρηματική δραστηριότητα και δημιούργησαν τη δική τους επιχείρηση. Η έρευνα διεξαχθεί σε όλες τις ωφελούμενες που έκαναν έναρξη επιχειρηματικής (23 άτομα) και έχουν ωφεληθεί από τις διαδικασίες συμβουλευτικής της ΝΕΛΕ Λάρισας και ξεκίνησαν την επιχείρησή τους σε χρονικό διάστημα 2-3 μηνών πριν από τη συμπλήρωση του ερωτηματολογίου. Στόχος της έρευνας ή- ταν να διαγνωσθεί το επίπεδο επιχειρηματικού πνεύματος των ωφελουμένων, τα εμπόδια που συνάντησαν στην έναρξη της επιχειρηματικής τους διαδρομής, την επιθυμητή επαγγελματική κατάσταση και κυρίως εάν η επιχειρηματική τους κίνηση ήταν απόρροια μιας επιχειρηματικής ευκαιρίας που εντόπισαν ή οδηγήθηκαν εκεί από ανάγκη. Η έρευνα διεξήχθη με τη χρήση ερωτηματολογίου κλειστών ερωτήσεων στο ο- ποίο κλήθηκαν να απαντήσουν οι ωφελούμενες. Το ερωτηματολόγιο αποτελούνταν από δεκατέσσερις ερωτήσεις εκ των οποίων οι δύο είναι ανοικτού τύπου (το ερωτηματολόγιο παρατίθεται στο παράρτημα). Οι απαντήσεις κωδικοποιήθηκαν και εξήχθησαν τα τελικά αποτελέσματα. Μία επιπλέον μεθοδολογική προσέγγιση που χρησιμοποιήθηκε είναι η ποιοτική με τη χρήση της ανοικτής συνέντευξης συζήτησης κατά την οποία καταγράφηκαν οι προς διερεύνηση μεταβλητές και παρατηρήσεις από τους ερευνητές. Στόχος της ποιοτικής έρευνας ήταν η σε βάθος εξέταση των ερευνητικών ερωτημάτων και η επαλήθευση ή μη των ποσοτικών δεδομένων. Η έρευνα διεξήχθη το χρονικό διάστημα από Ιανουάριο έως Μάρτιο του 2006 και προβλέπεται ότι θα ακολουθήσει και μία δεύτερη αντίστοιχη το διάστημα του έτους 2007. Για την εκπόνηση της έρευνας συνεργάσθηκαν η ΝΕΛΕ Λάρισας και το Ινστιτούτο Ανάπτυξης Επιχειρηματικότητας το οποίο είχε την επιστημονική ε- πιμέλειά της. 17

5. Αποτελέσματα της Έρευνας 18

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ 5.1. Είδος επιχειρήσεων Είδος επιχείρησης Κατασκευή κεντημάτων Χονδρικό εμπ όριο Ηλεκτρικές συσκευές υγιεινής - καθαρισμού Εμπ ορικό ρούχων Φαστ - φουντ Κομμωτήριο Εμπ όριο ελαστικών & ανταλλακτικά αυτ/των Ψιλικά - ζαχαρώδη - τσιγάρα Είδη π αντοπ ωλείου - Γαλατοκτομικά προϊόντα Αντικείμενα διακόσμησης Γραφείο τελετών Τεχνικό γραφείο Είδη γάμου - βάπ τισης Καφέ - ζαχαροπλαστείο 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Τυροπ ιτάδικο 3 Επ ιδιορθώσεις ρούχων 2 Εμπ ορικό - εκκλησιαστικά είδη 1 0 1 2 3 4 Από το παραπάνω σχεδιάγραμμα παρατηρούμε ότι οι επιχειρήσεις οι οποίες ανήκουν στον κλάδο της εμπορίας προϊόντων είναι έξι, εκείνες που σχετίζονται με τον κλάδο των τροφίμων και της σίτισης επτά και αυτές που παρέχουν υπηρεσίες πέντε. 19

5.2. Αντικείμενο δραστηριότητας Αντικείμενο δραστηριότητας 100% 80% 100% 60% 40% 20% 0% 0% 0% Πρωτογενής Τομέας Δευτερογενής Τομέας Τριτογενής Τομέα ς Όλες οι επιχειρήσεις του δείγματος δραστηριοποιούνται στον τριτογενή τομέα γεγονός που δείχνει τη σημαντικότητά του στην περιοχή μας, αλλά και την ευκολία διείσδυσης σε αυτόν από υποψήφιους επιχειρηματίες. 5.3. Λόγοι άσκησης επιχειρηματικής δραστηριότητας (πολλαπλής επιλογής) Λόγοι έναρξης επαγγελματικής δραστηριότητας 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% Επειδή βρήκα μια επιχειρηματική ευκαιρία 33% Επ ειδή δεν μπορούσα να βρω εργασία 28% Επειδή υπήρχε η επιδότηση Ήθελα να ξεφύγω από το σπίτι Είχα πολύ ελεύθερο χρόνο και ήθελα να τον αξιοποιήσω 22% Ήθελα να δουλέψω ως ελεύθερη επαγγελματίας 17% Ήθελα καλύτερο εισόδημα 11% Δοκιμασία των δυνάμεών μου Άλλο 20

Είναι ενθαρρυντικό το γεγονός ότι το 33% των ωφελουμένων δηλώνει ότι βρήκε μια επιχειρηματική ευκαιρία καθιστώντας αυτές τις επιχειρήσεις πιθανά βιώσιμες στο ανταγωνιστικό περιβάλλον, το 22% άνοιξε δική του επιχείρηση επειδή είχε αρκετό ελεύθερο χρόνο και ήθελε να τον αξιοποιήσει ενώ το 17% των γυναικών δήλωσαν ότι ήθελαν να δουλέψουν ως ελεύθεροι επαγγελματίες και το 11% αναζητούσε καλύτερο εισόδημα. Το 6 % δήλωσε ότι ο λόγος που άνοιξαν την επιχείρηση ήταν επειδή υπήρχε η επιδότηση, επειδή ήθελαν να ξεφύγουν από το σπίτι, επειδή ήθελαν να δοκιμάσουν τις δυνατότητές τους. Όμως εξαιρετικά υψηλό είναι το ποσοστό των γυναικών που δεν μπορούσε να βρει εργασία (28%) και αυτό τις οδήγησε στην έναρξη επιχειρηματικής δραστηριότητας (επιχειρηματικότητα ανάγκης). 5.4. Επιλογή μεταξύ εργαζομένης και επιχειρηματία 100% Επιθυμητή επαγγελματική κατάσταση 100% 80% 60% 40% 20% 0% 0% Εργαζόμενη Επιχειρηματίας Η ερώτηση αφορούσε την επιθυμητή επαγγελματική κατάσταση για την κάθε ερωτώμενη και οι ωφελούμενες δήλωσαν ότι θα ήθελαν να είναι επιχειρηματίες 100% (επιθυμητή επαγγελματική κατάσταση). 21

5.5. Λόγοι επιλογής έναρξης επαγγελματικής δραστηριότητας (πολλαπλής επιλογής) Λόγοι επιλογής έναρξης επαγγελματικής δραστηριότητας 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% Για προσωπική ανεξαρτησία 39% Γιατί βρήκα μία επιχειρηματική ευκαιρία Γιατί θέλω να δημιουργήσω δικό μου περιβάλλον 44% Για καλύτερο εισόδημα 72% Έλλειψη θέσεων εργασίας 28% Είναι ευνοϊκό το οικονομικό περιβάλλον Αγάπη για το αντικείμενο Ασφάλεια Άλλο Όσον αφορά τους λόγους έναρξης επαγγελματικής δραστηριότητας το 72% δήλωσε ότι ήθελε καλύτερο εισόδημα ενώ οι ωφελούμενες που ήθελαν να δημιουργήσουν δικό τους περιβάλλον και αναζητούσαν την προσωπική τους ανεξαρτησία αποτελούν το 44% και το 39% αντίστοιχα. Το 28% δήλωσε ότι υπάρχει έλλειψη θέσεων εργασίας και τέλος το δήλωσε ότι βρήκε μια επιχειρηματική ευκαιρία, ότι είναι ευνοϊκότερο το οικονομικό περιβάλλον, ότι αισθάνεται αγάπη για το αντικείμενο που προτιμά να είναι επιχειρηματίας. 22

5.6. Γνώση των ενεργειών που έπρεπε να κάνουν οι ωφελούμενες για να ξεκινήσουν την επιχείρησή τους Βαθμός γνώσης έναρξης επιχειρηματικής δραστηριότητας 60% 5 50% 40% 33% 30% 20% 10% 0% 11% 0% 0% Πολύ καλά Καλά Λίγο Καθόλου ΔΓ/ΔΑ Είναι ενθαρρυντικό ότι η πλειοψηφία των ερωτηθεισών γυναικών δηλώνουν ότι γνώριζαν καλά (33%) ή πολύ καλά (5) τις διαδικασίες έναρξης επιχειρηματικής δραστηριότητας και μόνο το 11% ανέφερε ότι γνώριζε μέτρια αυτές τις διαδικασίες. Στόχος αυτής της ερώτησης ήταν να διαπιστωθεί ο βαθμός ετοιμότητας και προετοιμασίας των γυναικών απέναντι στα προβλήματα που αντιμετωπίζει μία μικρή επιχείρηση κατά την έναρξη. 5.7. Το προσωπικό της επιχείρησης Προσωπικό επιχείρησης 80% 60% 61% 40% 28% 20% 11% 0% Αυτοαπασχολούμενη Μέλη της οικογένειας Άλλο 23

Η πλειοψηφία δήλωσε ότι είναι αυτοαπασχολούμενες (61%), με τις υπόλοιπες να δηλώνουν ότι έχουν βοήθεια από άλλα μέλη της οικογένειας (28%). Άλλο δήλωσε το (11%) του δείγματος. 5.8. Προβλήματα πριν την έναρξη της επιχείρησης (ανοιχτή ερώτηση) Προβλήματα πριν την έναρξη της επιχείρησης 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% Οικονομικά 33% Έλλειψη πελατολογίου Δημόσιοι φορείς Καθυστέρηση διαδικασιών/ γραφειορατία 22% Διαφήμιση Κανένα ΔΓ/ΔΑ 33% Το 33% δήλωσε ότι αντιμετώπισε οικονομικό πρόβλημα πριν από την έναρξη της επιχείρησης και το 22% ότι καθυστέρησαν οι διαδικασίες έναρξης αυτής ή ότι αντιμετώπισαν σημαντικές γραφειοκρατικές δυσκολίες. Μόλις το δήλωσε ως πρόβλημα την έλλειψη πελατών και προβλήματα με δημόσιους φορείς και τη διαφήμιση. Σημαντικό είναι το ποσοστό των γυναικών (33%) που δεν απάντησε. 24

5.9. Προβλήματα κατά τη λειτουργία της επιχείρησης (ανοιχτή ερώτηση) Προβλήματα κατά τη λειτουργία της επιχείρησης 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% Καθυστέρηση παραγγελιών Προβλήματα με προμηθευτές Μειωμένη πελατεία 11% Κανένα πρόβλημα 17% Πολλές ώρες εργασίας Άγχος για το αποτέλεσμα Διαφήμιση Προσέγγιση πελατών 22% Νέες τεχνολογίες / προϊόντα / ιδέες Λάθος τόπος εγκατάστασης ΔΓ/ΔΑ 33% Το 22% των γυναικών του δείγματος δεν μπορεί να προσεγγίσει νέους πελάτες δηλαδή έχει πρόβλημα στη γνώση βασικών αρχών μάρκετινγκ και το 11% ανέφερε ότι έχει μειωμένη πελατεία. Το αντιμετωπίζει τα εξής προβλήματα: καθυστερούν να έρθουν οι παραγγελίες των προϊόντων, υπάρχουν προβλήματα με τους προμηθευτές, είναι πολλές ώρες εργασίας, υπάρχει άγχος για το αποτέλεσμα, έλλειψη τρόπων διαφήμισης, ελλιπής ενημέρωση για νέες τεχνολογίες /προϊόντα /ιδέες και λάθος τόπος εγκατάστασης. Πρέπει να επισημάνουμε ότι το 17% δήλωσε ότι δεν αντιμετωπίζει κανένα πρόβλημα. 25

5.10. Ικανοποίηση από τη μέχρι τώρα πορεία της επιχείρησης Ικανοποίηση από την έως τώρα πορεία της επιχείρησης 50% 44% 40% 33% 30% 20% 10% 0% 11% 11% 0% 0% Πάρα πολύ Πολύ Μέτρια Λίγο Καθόλου ΔΓ/ΔΑ Είναι σημαντικό ότι η πλειοψηφία είναι πολύ (44%) και πάρα πολύ (17%) ικανοποιημένη από την έως τώρα πορεία της επιχείρησης. Το 33% δήλωσε μέτρια ικανοποιημένη ενώ το δεν απάντησε. Βέβαια θα πρέπει να σημειώσουμε ότι το χρονικό διάστημα κατά το οποίο λειτουργούσε η επιχείρηση την περίοδο που πραγματοποιήθηκε η έρευνα ήταν πολύ μικρό (2-3 μήνες) και αυτό δεν μας επιτρέπει να εξάγουμε ασφαλή συμπεράσματα για το βαθμό ικανοποίησης. 5.11. Εργασία σε παρόμοια επιχείρηση στο παρελθόν Προηγούμενη επαγγελματική εμπειρία σχετική με το αντικείμενο ενασχόλησης 33% 67% ΝΑΙ ΟΧΙ Το 67% των ωφελουμένων έχει επαγγελματική εμπειρία σχετική με το αντικείμενο ενασχόλησης ενώ το 33% δεν έχει. Αυτό μας οδηγεί στην υπόθεση ότι η 26

πλειοψηφία των γυναικών θα μπορούσε να έχει τις ελάχιστες δυνατές γνώσεις του αντικειμένου, γεγονός που βοηθά στην επιχειρηματική επιτυχία. 5.12. Άτομο ή φορέα που μπορούν να συμβουλευτούν οι ωφελούμενες Συμβουλευτική υποστήριξη 11% 89% ΝΑΙ ΟΧΙ Το 89% δήλωσε ότι έχει κάποιο άτομο ή φορέα για να συμβουλευτεί, ενώ μόνο το 11% δεν έχει. 5.13. Τα άτομα ή οι φορείς που μπορούν να συμβουλευτούν (πολλαπλής επιλογή) Συμβουλευτική υποστήριξη από: 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% Σύζυγος 44% Παιδιά Φίλοι 28% Συγγενείς 22% Λογιστής 44% ΝΕΛΕ 28% Άλλους 22% Το 44% των ωφελουμένων συμβουλεύονται τους συζύγους τους και τους λογιστές τους, ενώ το 28% δέχεται συμβουλές από φίλους και από τους συμβού- 27

λους της ΝΕΛΕ, το 22% από συγγενείς και από άλλα άτομα, και μόλις το από τα παιδιά τους. 5.14. Η επιχείρησή σας: Η επιχείρησή σας: 100% 83% 80% 60% 40% 20% 0% Δημιουργήθηκε από εσάς προσωπικά 17% Είναι οικογενειακή επιχείρηση Το 83% των ωφελουμένων έχουν δημιουργήσει από την αρχή την επιχείρησή τους, ενώ το 17% δήλωσε ότι πρόκειται για οικογενειακή επιχείρηση. 28

7. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 29

Η παρούσα έρευνα αποτελεί μία πολύ σημαντική και πρωτοποριακή ενέργεια της ΝΕΛΕ Λάρισας και του Ινστιτούτου Ανάπτυξης Επιχειρηματικότητας που προσπαθεί να καταγράψει το βαθμό ανάπτυξης του επιχειρηματικού πνεύματος που επιδεικνύουν οι γυναίκες που συμμετείχαν σε προγράμματα συμβουλευτικής διαδικασίας. Η έρευνα έδειξε ότι το σύνολο των ωφελούμενων γυναικών ίδρυσε επιχειρήσεις που ανήκουν στον τριτογενή τομέα παραγωγής (υπηρεσίες) και η πλειοψηφία αυτών στον κλάδο της σίτισης, του ενδύματος και της εμπορίας προϊόντων. Παρόλο που μόνο το 17% των γυναικών δηλώνουν ότι πρόκειται για οικογενειακή επιχείρηση, άρα και συνέχεια μιας υφιστάμενης κατάστασης, μπορούμε να α- ναφέρουμε ότι οι επιχειρήσεις δεν δραστηριοποιούνται σε κάτι εξαιρετικά καινοτόμο ή πρωτοποριακό αλλά προσπαθούν να καλύψουν ένα ήδη υφιστάμενο τμήμα της αγοράς αποσπώντας μερίδιο από τον ανταγωνισμό πλην ελαχίστων εξαιρέσεων. Οι επιχειρήσεις που ιδρύθηκαν φυσικά είναι πολύ μικρές (ΠΜΕ) καθώς οι γυναίκες δηλώνουν αυτοαπασχολούμενες ή/και βοήθιουνται από μέλη της οικογένειάς τους. Το γεγονός ότι πρόκειται για μικρές επιχειρήσεις συνεπάγεται και οικονομικές δυσχέρειες που είναι το σημαντικότερο προβλήματα όπως δήλωσε η πλειοψηφία των ερωτηθεισών γυναικών. Ως επιπλέον σημαντικά προβλήματα μπορούμε να αναφέρουμε την έλλειψη γνώσεων μάρκετινγκ και διοίκησης της επιχείρησης αλλά και για ορισμένες γυναίκες τη μη σωστά στοχευμένη επιχειρηματική ιδέα. Υψηλά είναι τα ποσοστά των γυναικών που δηλώνουν ότι βρήκαν μία επιχειρηματική ευκαιρία (33%) αλλά και αυτών που ξεκίνησαν εξ αρχής την επιχείρησή τους επειδή δεν μπορούσαν να βρουν κάποια εργασία. Αυτού του είδους η επιχειρηματικότητα ανάγκης πολλές φορές οδηγεί σε μειωμένες επιδόσεις της επιχείρησης και πιθανά συσχετίζεται με τα υψηλά ποσοστά θνησιμότητας των μικρών επιχειρήσεων. Παρόλα αυτά το σύνολο των γυναικών που συμμετείχαν στην έρευνα δήλωσε ότι προτιμούν να είναι επιχειρηματίες παρά εργαζόμενες, εύρημα που μας οδηγεί στην παρατήρηση ότι υφίσταται μία αναντιστοιχία με την παραπάνω ερώτηση που θα μπορούσε να ερμηνευθεί είτε ως μη κατανόηση της ερώτηση είτε ως μη έγκυρη απάντηση. Όσον αφορά τους λόγους για τους οποίους έκαναν έναρξη επαγγελματικής δραστηριότητας το 72% δήλωσε ότι αναζητούσε καλύτερο εισόδημα ενώ οι ωφελούμενες που ήθελαν να δημιουργήσουν δικό τους περιβάλλον και αναζητού- 30

σαν την προσωπική τους ανεξαρτησία αποτελούν το 44% και το 39% αντίστοιχα και το ένα τρίτο δήλωσε ότι υπάρχει έλλειψη θέσεων εργασίας. Οι πλειοψηφία των γυναικών ανέφερε ότι γνώριζε τις διαδικασίες ίδρυσης της επιχείρησης πριν την έναρξή της γεγονός που δείχνει το βαθμό ετοιμότητάς τους προς την επιχειρηματικότητα. Επίσης οι περισσότερες από τις μισές επιχειρηματίες δήλωσαν ικανοποιημένες από την έως τώρα μικρή πορεία της ε- πιχείρησής τους και αυτές είναι κυρίως γυναίκες οι οποίες είχαν προηγούμενη εμπειρία ενασχόλησης με το αντικείμενο που σήμερα δραστηριοποιούνται επιχειρηματικά. Πολλές μάλιστα έχουν ως συμβούλους στην επιχειρηματική τους προσπάθεια τα μέλη της οικογένειάς τους (σύζυγο ή παιδιά), φίλους αλλά και τα στελέχη της ΝΕΛΕ. Κλείνοντας θα πρέπει να επισημάνουμε τη σπουδαιότητα της παρούσας προσπάθειας καθώς είναι η πρώτη που προσπαθεί να καταγράψει το επιχειρηματικό πνεύμα επιχειρηματιών που ωφελήθηκαν από συμβουλευτική διαδικασία καταδεικνύοντας την αναγκαιότητά της. 31

8. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 32

8.1. ΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Ερωτηματολόγιο Παρακολούθησης της Επαγγελματικής Πορείας των γυναικών που ωφελήθηκαν από τη συμβουλευτική διαδικασία Στοιχεία επιχειρηματία: 1. ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ (προαιρετικό): 2. ΈΤΟΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ: 3. ΠΟΛΗ 4.ΗΜ/ΝΙΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗΣ ΠΑΡΟΝΤΟΣ / / ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ: ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΕΙΔΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ : : 1. Σε ποιο αντικείμενο δραστηριοποιείται η επιχείρησή σας; 1. Πρωτογενής Τομέας 2. Δευτερογενής Τομέας 3. Τριτογενής Τομέας 2. Για ποιους λόγους έχετε ανοίξει δική σας επιχείρηση; (επιλέξτε έως 2 απαντήσεις) 1. Επειδή βρήκα μια επιχειρηματική ευκαιρία 2. Επειδή δεν μπορούσα να βρω εργασία 3. Επειδή υπήρχε η επιδότηση 4. Ήθελα να ξεφύγω από το σπίτι 5. Είχα πολύ ελεύθερο χρόνο και ήθελα να τον αξιοποιήσω 6. Άλλο 7. ΔΓ /ΔΑ 3. Εάν μπορούσατε να διαλέξετε μεταξύ εργαζόμενης και επιχειρηματία, τι θα διαλέγατε; 1. Εργαζόμενη 2. Επιχειρηματίας (ερώτ. 5) 3. ΔΓ/ΔΑ (ερώτ. 6) 4. Γιατί προτιμάτε να είστε εργαζόμενη; (επιλέξτε όσες απαντήσεις νομίζετε ότι σας εκφράζουν) 1. Για τη σταθερότητα μισθού 2. Για κοινωνική σιγουριά 3. Έλλειψη επιχειρηματικών ιδεών 4. Έλλειψη χρόνου 5. Δυσκολία στο να λάβω αποφάσεις 6. Άλλο 7. ΔΓ/ΔΑ 5. Γιατί προτιμάτε να είστε επιχειρηματίας; (επιλέξτε όσες απαντήσεις νομίζετε ότι σας εκφράζουν) 1. Για προσωπική ανεξαρτησία 33

2. Γιατί βρήκα μία επαγγελματική ευκαιρία 3. Γιατί θέλω να δημιουργήσω δικό μου περιβάλλον 4. Για καλύτερο εισόδημα 5. Έλλειψη θέσεων εργασίας 6. Θέλω να συνεχίσω την οικογενειακή επιχείρηση 7. Είναι ευνοϊκό το οικονομικό περιβάλλον 8. Άλλο 9. ΔΓ/ΔΑ 6. Πόσο γνωρίζατε τις ενέργειες που έπρεπε να κάνετε για να ξεκινήσετε την επιχείρησή σας; 1. Αρκετά καλά 2. Καλά 3. Μέτρια 4. Καθόλου 5. ΔΓ /ΔΑ 7. Το προσωπικό της επιχείρησης αποτελείται από : 1. Μόνο από εμένα (Αυτοαπασχολούμενη) 2. Μέλη της οικογένειας 3. Άλλο προσωπικό : αριθμός 4. ΔΓ /ΔΑ 8. Ποια προβλήματα αντιμετωπίσατε πριν την έναρξη της επιχείρησής σας; α) β) γ) δ) 9. Ποια προβλήματα αντιμετωπίζετε κατά τη λειτουργία της επιχείρησής σας; α) β) γ) δ) 10. Είστε ικανοποιημένη από τη μέχρι τώρα πορεία της επιχείρησής σας; 1. Πάρα πολύ 2. Πολύ 3. Μέτρια 4. Λίγο 5. Καθόλου 6. ΔΓ/ΔΑ 11. Έχετε δουλέψει σε παρόμοια επιχείρηση στο παρελθόν; 1. ΝΑΙ 2. ΟΧΙ 3. ΔΓ /ΔΑ 34

12. Έχετε κάποιο άτομο ή φορέα που μπορείτε να συμβουλευτείτε; 1. ΝΑΙ 2. ΟΧΙ (ερώτ. 13) 3. ΔΓ /ΔΑ (ερώτ. 13) 13. Αν ΝΑΙ 1. Σύζυγος 2. Παιδιά 3. Φίλοι 4. Συγγενείς 5. Λογιστής 6. Άλλοι φορείς 7. Άλλος 14. Η επιχείρησή σας : 1. Έχει προέλθει από συγχώνευση /εξαγορά 2. Δημιουργήθηκε από εσάς προσωπικά 3. Είναι οικογενειακή επιχείρηση 35

36