ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 10.2.2016 COM(2016) 85 final ANNEX 3 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ της Ανακοίνωσης της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σχετικά με την πορεία υλοποίησης των δράσεων προτεραιότητας στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού θεματολογίου για τη μετανάστευση Ιταλία - Έκθεση για την τρέχουσα κατάσταση EL EL
Ιταλία Έκθεση για την τρέχουσα κατάσταση Συστάσεις - Δεκέμβριος 2015 ΚΕΝΤΡΑ ΠΡΩΤΗΣ ΥΠΟΔΟΧΗΣ (HOTSPOTS) Τα κέντρα πρώτης υποδοχής (hotspots) στις τοποθεσίες Pozzalo και Villa Sikania/Porto Empedocle θα πρέπει να τεθούν σε λειτουργία έως το τέλος του 2015. Οι εργασίες ανακαίνισης για επιπλέον κέντρα πρώτης υποδοχής θα πρέπει επίσης να ξεκινήσουν ώστε να έχουν ολοκληρωθεί έως το τέλος Φεβρουαρίου του 2016. Οι ιταλικές αρχές θα πρέπει να λάβουν αμέσως μέτρα για την ενίσχυση του ιατρικού προσωπικού στα κέντρα πρώτης υποδοχής, ώστε να αυξηθεί σημαντικά ο αριθμός των ατόμων που διενεργούν τον έλεγχο και τη λήψη δακτυλικών αποτυπωμάτων, και να μειωθεί έτσι το συνολικό χρονικό διάστημα που χρειάζεται ένας μετανάστης για να ολοκληρώσει όλα τα στάδια/τις διατυπώσεις στο κέντρο πρώτης Κατάσταση Τα κέντρα της Lampedusa (από τον Οκτώβριο του 2015) και του Pozzalo (από τις 19 Ιανουαρίου 2016) άνοιξαν και λειτουργούν. X Το κέντρο του Trapani άνοιξε θεωρητικά τον Δεκέμβριο του 2015, αλλά για να τεθεί πλήρως σε λειτουργία απαιτούνται ακόμη εργασίες σε επίπεδο τόσο εγκαταστάσεων όσο και διαδικασιών, οι οποίες αναμένεται να ολοκληρωθούν έως τις 20 Φεβρουαρίου. Χ Οι εργασίες συνεχίζονται ακόμη στον Τάραντα. Οι ιταλικές αρχές αναμένουν την ολοκλήρωσή τους έως το τέλος Φεβρουαρίου. X Δεν υπάρχουν σαφή σχέδια για την ανακαίνιση των κέντρων στην Augusta και το Porto Empedocle. Θα πρέπει να δημιουργηθούν πρόσθετες εγκαταστάσεις για να αντιμετωπιστούν οι ανάγκες κατά τους θερινούς μήνες. Για να διευκολυνθεί η διαδικασία καθορισμού του τόπου αποβίβασης μετά από επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης και να βελτιωθεί ο συντονισμός, δημιουργήθηκε δίαυλος άμεσης επικοινωνίας μεταξύ του Ιταλικού Υπουργείου Εσωτερικών και του Διεθνούς Συντονιστικού Κέντρου μέσω του επιχειρησιακού συντονιστή Frontex που εδρεύει στο Pratica di Mare. Τυποποιημένες διαδικασίες λειτουργίας που περιγράφουν τις δραστηριότητες και τη λογική σειρά εκτέλεσής τους στα κέντρα πρώτης υποδοχής έχουν καταρτιστεί από το Υπουργείο Εσωτερικών με την στήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του Frontex, της Ευρωπόλ, της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Υποστήριξης για το Άσυλο (EASO), του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης (ΔΟΜ) και της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR). Ένα ενοποιημένο σχέδιο των διαδικασιών αυτών παραδόθηκε στο Υπουργείο Εσωτερικών στις 08.02.2016. Η απαίτηση να υπάρχει αδιάλειπτη ιατρική παρουσία 24/7 προστέθηκε στις τυποποιημένες διαδικασίες λειτουργίας για τα κέντρα πρώτης X Οι ιταλικές αρχές πρέπει να εξασφαλίσουν την ύπαρξη ιατρικού προσωπικού 24/7 στα ανοικτά κέντρα πρώτης υποδοχής και σε αυτά που πρόκειται να ανοίξουν σε όλες τις προβλεπόμενες τοποθεσίες. Το προσωπικό αυτό πρέπει να ενισχυθεί, ώστε να αυξηθεί σημαντικά ο αριθμός των ατόμων που διενεργούν τον έλεγχο και τη λήψη δακτυλικών αποτυπωμάτων, και να μειωθεί έτσι το συνολικό χρονικό διάστημα που χρειάζεται ένας μετανάστης για να ολοκληρώσει όλα τα στάδια/τις διατυπώσεις στο κέντρο πρώτης 2
Οι ιταλικές αρχές θα πρέπει να εντείνουν τις προσπάθειές τους μεταξύ άλλων σε νομοθετικό επίπεδο, ώστε να εξασφαλίσουν ένα σταθερότερο νομικό πλαίσιο για την άσκηση των δραστηριοτήτων των κέντρων πρώτης υποδοχής, ιδίως όσον αφορά την καταναγκαστική λήψη των δακτυλικών αποτυπωμάτων και να συμπεριλάβουν σ αυτό διατάξεις σχετικά με την παράταση της κράτησης των μεταναστών που ανθίστανται στη λήψη των δακτυλικών τους αποτυπωμάτων. Ο στόχος λήψης δακτυλικών αποτυπωμάτων των αφικνούμενων μεταναστών σε ποσοστό 100% πρέπει να επιτευχθεί χωρίς καθυστέρηση. Η παρουσία της Ευρωπόλ στις δραστηριότητες των κέντρων πρώτης υποδοχής πρέπει να επεκταθεί, να βελτιωθεί και να αποσαφηνιστεί ώστε να ενταθούν οι έρευνες κατά της παράνομης διακίνησης μεταναστών. Η ιταλική αστυνομία και οι δικαστικές αρχές πρέπει να εκδώσουν σαφείς, τυποποιημένες διατάξεις προκειμένου να καταστεί δυνατή η αποτελεσματική ανταλλαγή (σε πραγματικό χρόνο) πληροφοριών με την Ευρωπόλ, τόσο με το επιπλέον προσωπικό που θα τοποθετηθεί επιτόπου όσο και μέσω επαφών με την έδρα της στη Χάγη, όποτε κρίνεται αναγκαίο, μέσω της πλατφόρμας SIENA. Τα συστήματα ΤΠ θα πρέπει να επικαιροποιηθούν χωρίς καθυστέρηση προκειμένου να εξασφαλιστούν διασυνδέσεις μεταξύ των εθνικών και ευρωπαϊκών/διεθνών βάσεων δεδομένων, ώστε να καταστεί δυνατός ο πλήρης έλεγχος των Τα ποσοστά λήψης δακτυλικών αποτυπωμάτων που δήλωσαν οι ιταλικές αρχές, ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης (ΔΟΜ) και ο Frontex έφθασαν σχεδόν το 100% όσον αφορά τις τελευταίες αφίξεις μεταναστών σε λειτουργικά κέντρα πρώτης υποδοχής (87% μέχρι τον Ιανουάριο). Το Υπουργείο Εσωτερικών υπέβαλε αίτηση για κονδύλια έκτακτης ανάγκης με σκοπό την προμήθεια πρόσθετων μηχανών λήψης δακτυλικών αποτυπωμάτων και την επικαιροποίηση των συστημάτων πληροφορικής, ώστε να αποφεύγεται η διπλή λήψη δακτυλικών αποτυπωμάτων. Η Επιτροπή εξέδωσε την απόφαση χορήγησης στις 8 Φεβρουαρίου 2016. Χ Είναι έτοιμο σε τεχνικό επίπεδο ένα σχέδιο νόμου για τη βελτίωση του νομικού πλαισίου όσον αφορά την παράταση της κράτησης και την αποσαφήνιση της λήψης δακτυλικών αποτυπωμάτων (π.χ. ως έσχατο μέτρο, με αναλογική χρήση βίας), το οποίο πρέπει να εγκριθεί το συντομότερο δυνατό. X Η λήψη δακτυλικών αποτυπωμάτων μεταναστών που αποβιβάζονται εκτός των εγκαταστάσεων των κέντρων πρώτης υποδοχής δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί με ανεξάρτητο τρόπο. Κάθε αποβίβαση πρέπει να γίνεται σε καθορισμένες και λειτουργικές εγκαταστάσεις κέντρων πρώτης Ο ρόλος της Ευρωπόλ περιγράφεται στις τυποποιημένες διαδικασίες λειτουργίας για τα κέντρα πρώτης Πραγματοποιούνται επαφές μεταξύ της Ευρωπόλ, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της αστυνομικής υπηρεσίας (υπουργείο Εσωτερικών), συμπεριλαμβανομένης της Εθνικής Μονάδας της Ευρωπόλ, για να βελτιωθεί η συμμετοχή της Ευρωπόλ στις επιχειρήσεις με βάση τις καλές πρακτικές που έχουν αναπτυχθεί με ορισμένους εισαγγελείς και την εκτίμηση των αναγκών που πραγματοποιεί επιτόπου η Επιτροπή. Χ Προς το παρόν, η παρουσία της Ευρωπόλ περιορίζεται σε ένα μέλος του προσωπικού της αποσπασμένο στην Περιφερειακή Ειδική Ομάδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Κατάνια. Όταν ανοίξει επίσημα το Ευρωπαϊκό Κέντρο Καταπολέμησης της Παράνομης Διακίνησης Μεταναστών στο πλαίσιο της Ευρωπόλ, ο Οργανισμός πρέπει να αποσπάσει έναν δεύτερο υπάλληλο στη Σικελία. Για να διασφαλιστεί όμως η σωστή και αποτελεσματική παρουσία της Ευρωπόλ, απαιτούνται και άλλοι πόροι. Οι ιταλικές αρχές διευκρίνισαν ότι τα δακτυλικά αποτυπώματα που λαμβάνονται ελέγχονται συστηματικά από τις ιταλικές εγκληματολογικές υπηρεσίες κατ αντιπαραβολή με την εθνική βάση δεδομένων AFIS (Αυτοματοποιημένο Σύστημα Αναγνώρισης Δακτυλικών Αποτυπωμάτων) και τη βάση Eurodac. Όταν οι μετανάστες έχουν έγγραφα ή σε περίπτωση που η 3
αφικνούμενων μεταναστών κατ αντιπαραβολή με τις βάσεις δεδομένων SIS ΙΙ/Interpol STLD. Οι ιταλικές αρχές θα πρέπει να συνεχίσουν να βελτιώνουν το σύστημα της μεταφοράς από τα κέντρα πρώτης υποδοχής προς την ηπειρωτική χώρα, ιδίως με την ανάπτυξη συστήματος αεροπορικής μεταφοράς. Εν ανάγκη, η προσέγγιση αυτή θα μπορούσε να υποστηριχθεί από το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης (ΤΑΜΕ εθνικό πρόγραμμα). αναζήτηση στις βάσεις AFIS/Eurodac δώσει θετικά αποτελέσματα, τα ονομαστικά δεδομένα ελέγχονται κατ αντιπαραβολή με την κύρια βάση δεδομένων της ιταλικής αστυνομίας Sistema di Indagine (SDI). Η βάση SDI συνδέεται με τις βάσεις δεδομένων SIS και Interpol. Οι ιταλικές αρχές θα πρέπει να δώσουν περισσότερες πληροφορίες για τη διασύνδεση με τη βάση δεδομένων της Interpol. Χ Η διασύνδεση των βάσεων δεδομένων εξακολουθεί να είναι περιορισμένη. Ειδικότερα, δεν υπάρχει άμεση και αυτόματη σύνδεση μεταξύ της διαδικασίας καταγραφής (foglio notizie) και των βάσεων δεδομένων SIS, Ευρωπόλ και Interpol. Θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στην εξασφάλιση αυτής της σύνδεσης προκειμένου να καταστούν δυνατοί οι συστηματικοί έλεγχοι. Χ Οι ιταλικές αρχές πρέπει να διασφαλίσουν τη διενέργεια συστηματικών ελέγχων των αφικνούμενων μεταναστών κατ αντιπαραβολή με τις υφιστάμενες βάσεις δεδομένων σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο (για δακτυλικά αποτυπώματα: με τις βάσεις AFIS και EURODAC, για ονομαστικά δεδομένα: με τις βάσεις SDI, SIS και Interpol). Χ Πρόκειται να ξεκινήσει διαδικασία πρόσκλησης υποβολής προσφορών για την αεροπορική μεταφορά. Η διαδικασία εξετάζεται επί του παρόντος από την ιταλική αρχή δημοσίων συμβάσεων (CONSIP). Οι ιταλικές αρχές πρέπει να λάβουν μέτρα για την ταχεία ολοκλήρωση της διαδικασίας. Πρόσθετα μέτρα που καθορίστηκαν μετά την έγκριση της ανακοίνωσης τον Δεκέμβριο Πρέπει να γίνει εκτίμηση των Χ Όλα τα κέντρα πρώτης υποδοχής θα πρέπει να αναγκών και να αναπτυχθεί μια διαθέτουν κατάλληλο εξοπλισμό και ειδική διαδικασία για τον εκπαιδευμένο προσωπικό για την παροχή εντοπισμό και την κατάλληλη φροντίδας σε ανηλίκους και ευάλωτες ομάδες. υποδοχή ασυνόδευτων ανηλίκων και άλλων ανεπαρκώς προστατευόμενων ατόμων μετά την αποβίβασή τους και εν αναμονή της προώθησής τους σε ειδικά κέντρα υποδοχής και της υποβολής τους σε συγκεκριμένες διαδικασίες. Έχοντας υπόψη ότι σε ορισμένες περιπτώσεις η αποβίβαση θα εξακολουθήσει να γίνεται σε τοποθεσίες άλλες εκτός των κέντρων πρώτης υποδοχής λόγω ανωτέρας βίας/κατάστασης της θάλασσας, είναι ανάγκη να δημιουργηθούν κινητές μονάδες 4 Χ Για τη διαχείριση επαναλαμβανόμενων περιπτώσεων κατά τις οποίες η αποβίβαση γίνεται σε τοποθεσίες άλλες εκτός των κέντρων πρώτης υποδοχής, η Ιταλία και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνήψαν συμφωνία τον Ιανουάριο για τη συγκρότηση μιας κινητής μονάδας κέντρου πρώτης Θα πρέπει σύντομα να επιτευχθεί η συμφωνία σε τεχνικό επίπεδο και η
ΜΕΤΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ για τις διαδικασίες αποβίβασης και καταγραφής Οι ιταλικές αρχές πρέπει να εξετάσουν κατά πόσον απαιτείται περαιτέρω αναβάθμιση των εγκαταστάσεων στα κέντρα πρώτης υποδοχής ενόψει της θερινής περιόδου. Για να αποφευχθεί η σύγχυση όσον αφορά την παροχή πληροφοριών σχετικά με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των μεταναστών, καταρτίζεται επί του παρόντος ένα κοινό μήνυμα για όλους όσοι εμπλέκονται στις δραστηριότητες των κέντρων πρώτης υποδοχής και στη διαδικασία της μετεγκατάστασης. Οι ιταλικές αρχές θα πρέπει να θεσπίσουν στις αρχές του 2016 ειδική διαδικασία βάσει της οποίας θα επιτρέπεται η μεταφορά ασυνόδευτων ανηλίκων στο πλαίσιο του καθεστώτος μετεγκατάστασης. Η EASO θα πρέπει να τοποθετήσει πάραυτα πολιτιστικούς διαμεσολαβητές, παράλληλα με τις ομάδες της, προκειμένου να αυξηθεί ο αντίκτυπος των αποστολών της και να μην αναμένεται στήριξη από τις εθνικές αρχές. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να μειώσουν σημαντικά τον χρόνο απόκρισης στις αιτήσεις μετεγκατάστασης που υποβάλλουν οι ιταλικές αρχές. Ιταλία πρέπει να θεσπίσει διατάξεις για τη διάθεση προσωπικού και τον εξοπλισμό της κινητής μονάδας AFIS, που θα καθιστούν δυνατή την άμεση λήψη και επαλήθευση δακτυλικών αποτυπωμάτων στους χώρους αποβίβασης. Η κινητή μονάδα κέντρου πρώτης υποδοχής αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία κατά τα μέσα Μαρτίου. Χ Οι ιταλικές αρχές, η Επιτροπή και οι συναφείς οργανισμοί πρέπει να πραγματοποιήσουν κοινές επισκέψεις προκειμένου να εκτιμήσουν διεξοδικά τυχόν πρόσθετες ανάγκες και να ενισχύσουν την ικανότητα των κέντρων πρώτης υποδοχής, όσον αφορά την καταγραφή και ταυτοποίηση των μεταναστών, ενόψει των θερινών μηνών. Ένα ενημερωτικό φυλλάδιο σχετικά με τη μετεγκατάσταση καταρτίστηκε από την EASO σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και δημοσιεύτηκε τον Ιανουάριο του 2016. Συνεχίζονται οι εργασίες για τον εμπλουτισμό του σημερινού φυλλαδίου με λεπτομερέστερες πληροφορίες σχετικά με τη μετεγκατάσταση. Η EASO ετοίμασε επίσης το 2015 σύντομο ενημερωτικό βίντεο σχετικά με τη μετεγκατάσταση. Συνεχίζονται οι εργασίες για την παραγωγή και άλλου οπτικοακουστικού υλικού που θα παρέχει πληροφορίες και διευκρινίσεις σχετικά με τη διαδικασία μετεγκατάστασης. Ολοκληρώνονται οι εργασίες για ένα κοινό κείμενο σχετικά με τα διαδικαστικά και επιχειρησιακά στάδια της διαδικασίας μετεγκατάστασης που θα βοηθήσουν όσους συμμετέχουν σ αυτή τη διαδικασία. Χ Επί του παρόντος δεν προβλέπεται διαδικασία για τη μεταφορά ασυνόδευτων ανηλίκων στο πλαίσιο της απόφασης του Συμβουλίου σχετικά με τη μετεγκατάσταση. Η EASO ολοκληρώνει τις διαδικασίες σύναψης συμβάσεων για την ανάπτυξη πολιτιστικών διαμεσολαβητών στην Ιταλία. X Ο χρόνος απόκρισης παραμένει εξαιρετικά μεγάλος, με συνέπεια να μειώνεται η αποδοτικότητα και η αποτελεσματικότητα της διαδικασίας μετεγκατάστασης. X Οι ιταλικές αρχές οφείλουν να υποβάλουν διευκρινίσεις στους αξιωματούχους-συνδέσμους 5
των κρατών μελών σχετικά με τις διαδικασίες ασφαλείας στα κέντρα πρώτης υποδοχής, ώστε να μειωθεί η ανάγκη για περαιτέρω ελέγχους ασφαλείας. Χ Τα κράτη μέλη πρέπει να ενημερώνουν τις ιταλικές αρχές σε περιπτώσεις κατά τις οποίες πρέπει να απορριφθεί η μετεγκατάσταση ατόμων για λόγους εθνικής ασφάλειας ή κατ εφαρμογή ρήτρας εξαίρεσης, οπότε απαιτείται ιδιαίτερη μεταχείριση από τις ιταλικές αρχές. Η Ιταλία οφείλει να κοινοποιήσει στα κράτη μέλη ένα σημείο επαφής αρμόδιο για την παραλαβή τέτοιων πληροφοριών. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να αυξήσουν περαιτέρω τις δεσμεύσεις τους στο πλαίσιο του προγράμματος μετεγκατάστασης και να παρατείνουν την ισχύ των δεσμεύσεων που έχουν ήδη αναληφθεί προκειμένου να ληφθεί υπόψη το σημερινό χαμηλό επίπεδο αφίξεων στην Ιταλία. Η διαδικασία μετεγκατάστασης θα πρέπει να βελτιωθεί περαιτέρω, με βάση τις συστάσεις της ομάδας εργασίας και τα αποτελέσματα του Φόρουμ για τη μετεγκατάσταση, της 16ης Δεκεμβρίου 2015. X Ανεπαρκείς δεσμεύσεις και αριθμοί ατόμων που μετεγκαταστάθηκαν (βλέπε Παράρτημα 4) Χ Τα κράτη μέλη που υπέβαλαν δεσμεύσεις θα πρέπει να παρατείνουν την περίοδο ισχύος τους, ώστε να ληφθούν υπόψη τα εποχιακά επίπεδα αφίξεων στην Ιταλία. X Η διαδικασία μετεγκατάστασης θα πρέπει να βελτιωθεί περαιτέρω με βάση τις διευκρινίσεις που παρασχέθηκαν από την Επιτροπή και τις συζητήσεις στο πλαίσιο των σχετικών ομάδων εργασίας και φόρουμ. Πρόσθετα μέτρα που καθορίστηκαν μετά την έγκριση της ανακοίνωσης τον Δεκέμβριο Ορισμένα κράτη μέλη έχουν Χ Τα κράτη μέλη οφείλουν να εφαρμόζουν αυστηρά επικαλεσθεί κριτήρια άλλα από τα κριτήρια που προβλέπει η απόφαση του εκείνα που προβλέπονται στην Συμβουλίου για την απόρριψη αιτήσεων απόφαση του Συμβουλίου για την μετεγκατάστασης. Ειδικότερα οι αιτήσεις απόρριψη αιτήσεων μετεγκατάστασης δεν θα πρέπει να μετεγκατάστασης. απορρίπτονται για λόγους που συνδέονται με τις προτιμήσεις του κράτους μέλους όσον αφορά το προφίλ των αιτούντων ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ Οι ιταλικές αρχές πρέπει να ενισχύσουν τον διάλογό τους με τις κύριες χώρες προέλευσης παράτυπων μεταναστών και να εξορθολογίσουν τις διοικητικές τους διαδικασίες προκειμένου να εξασφαλίσουν την ταχεία υλοποίηση των αναγκαστικών επιστροφών. Πραγματοποιήθηκαν επιστροφές στην Αίγυπτο, την Τυνησία και τη Νιγηρία, με τις οποίες έχουν υπογραφεί διμερείς συμφωνίες. Έγιναν συναντήσεις με την Γκάνα, τη Σενεγάλη, την Γκάμπια και την Ακτή Ελεφαντοστού, στις οποίες συμμετείχαν ο Ιταλός πρωθυπουργός και ο επικεφαλής της ιταλικής αστυνομίας, με σκοπό τη σύναψη διμερών συμφωνιών. Η Επιτροπή ήταν παρούσα σε συναντήσεις σε τεχνικό επίπεδο. X Η Ιταλία θα πρέπει, από κοινού με τον Frontex, να εκπονήσει και να αρχίσει να εφαρμόζει κατά προτεραιότητα ένα σαφές επιχειρησιακό σχέδιο για την επιστροφή και την επανεισδοχή, με βάση ένα σαφές χρονοδιάγραμμα και εκτίμηση των αναγκών, ώστε να ενισχυθούν, όπου χρειάζεται, όλες οι πτυχές της διαδικασίας επιστροφής. 6
Λαμβανομένου υπόψη του γεγονότος ότι, μεταξύ των μεταναστών που φθάνουν στην Ιταλία, αυξάνεται σταθερά το ποσοστό εκείνων που δεν χρήζουν διεθνούς προστασίας (αυτή τη στιγμή ανέρχεται σε 50 % σύμφωνα με τις ιταλικές αρχές), μπορεί να θεωρηθεί ότι η τρέχουσα ικανότητα κράτησης στην Ιταλία (περίπου 604 θέσεις συνολικά) είναι ήδη ανεπαρκής. Θα πρέπει να εξεταστεί η πλήρης αξιοποίηση της υπάρχουσας ικανότητας κράτησης, η οποία έχει ήδη προβλεφθεί να χρηματοδοτηθεί από το εθνικό πρόγραμμα ΤΑΜΕ, καθώς και ο (επείγων) σχεδιασμός της (προσωρινής) διεύρυνσης της ικανότητας κράτησης της Ιταλίας. Η Ιταλία έχει ήδη προκηρύξει διαγωνισμό και θα πρέπει να επαναλάβει το ταχύτερο δυνατόν το πρόγραμμα υποστηριζόμενης οικειοθελούς επιστροφής ώστε να μειωθεί ο σημαντικός αριθμός υποθέσεων ατόμων που είναι έτοιμα να επιστρέψουν, εξετάζοντας πιθανώς το ενδεχόμενο υποβολής αίτησης για βοήθεια έκτακτης ανάγκης από το ΤΑΜΕ που θα καλύψει τη μεταβατική περίοδο μέχρι την έναρξη ισχύος του νέου προγράμματος υποστηριζόμενης οικειοθελούς επιστροφής. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, υποστηριζόμενη από τα κράτη μέλη, θα πρέπει να εντείνει περαιτέρω τη συνεργασία με τρίτες χώρες για τη διευκόλυνση της επανεισδοχής των μεταναστών που δεν δικαιούνται διεθνούς προστασίας, μεταξύ άλλων με τη στοχοθετημένη χρήση του καταπιστευματικού ταμείου για την Αφρική. X Οι διαθέσιμες θέσεις στα κέντρα κράτησης (CIE - Centri di identificazione ed espulsione) μειώθηκαν περαιτέρω από την Ιταλία σε περίπου 420 θέσεις σε σχέση με τις 1.248 θέσεις που προβλέπονται στο ιταλικό οδικό χάρτη. Οι ιταλικές αρχές πρέπει να επανορθώσουν κατεπειγόντως αυτή την ανεπάρκεια και να αυξήσουν, αντί να μειώνουν, τον αριθμό των διαθέσιμων θέσεων, με στόχο οι παράτυποι μετανάστες να μη διαφεύγουν για να μετακινηθούν παράτυπα προς άλλα κράτη μέλη. Η Ιταλία θα πρέπει επίσης να προβλέψει τη δυνατότητα αύξησης της διάρκειας της διοικητικής κράτησης εντός του μέγιστου ορίου των 18 μηνών που ορίζει η οδηγία για την επιστροφή, ώστε να διασφαλίσει ότι όλες οι διαδικασίες θα μπορούν να εφαρμόζονται με επιτυχία χωρίς να υπάρχει κίνδυνος ελευθέρωσης και διαφυγής των μεταναστών που προορίζονται για επιστροφή. Χ Επιπλέον, η Ιταλία θα πρέπει να προβλέψει τη δυνατότητα οικειοθελούς επιστροφής όλων των κατηγοριών μεταναστών, όπως (ασυνόδευτοι) ανήλικοι, οικογένειες, ευπαθή άτομα, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες κάθε περίπτωσης. Στις 24 Δεκεμβρίου 2015 προκήρυξε διαγωνισμό για το πρόγραμμα υποστηριζόμενης οικειοθελούς επιστροφής (AVR), ο οποίος πρόκειται να περατωθεί στο τέλος Φεβρουαρίου. Θα ακολουθήσει επιλογή των υποψηφίων και ανάθεση της σύμβασης. Το νέο πρόγραμμα AVR αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία κατά τον Ιούνιο του 2016. Ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης (ΔΟΜ) ετοιμάζει μια αίτηση χρηματοδότησης στο πλαίσιο του ΤΑΜΕ προκειμένου να καλυφθεί το κενό μέχρι την έναρξη του νέου προγράμματος AVR. Η αίτηση θα υποβληθεί έως τα μέσα Φεβρουαρίου. Οι μεικτές επιτροπές επανεισδοχής με την Τουρκία και Πακιστάν συνεδρίασαν στις 19 Ιανουαρίου και στις 2 Φεβρουαρίου 2016 αντίστοιχα. Η Επιτροπή επισκέφτηκε ήδη το Αφγανιστάν και θα επισκεφτεί τη Νιγηρία για να συζητήσει θέματα επανεισδοχής. Πρόσθετα μέτρα που καθορίστηκαν μετά την έγκριση της ανακοίνωσης τον Δεκέμβριο Οι κατευθυντήριες γραμμές που διέπουν το πρόγραμμα υποστηριζόμενης οικειοθελούς 7 X Ενόψει του νέου εθνικού προγράμματος υποστηριζόμενης οικειοθελούς επιστροφής (AVR), οι ιταλικές αρχές θα χρειαστεί να
ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΣΥΝΟΡΩΝ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΥΠΟΔΟΧΗΣ επιστροφής στην Ιταλία είναι πλέον παρωχημένες και πρέπει να γίνουν πιο αποτελεσματικές. Λαμβανομένων υπόψη των πιθανών κινδύνων από την αύξηση των αφίξεων στα σύνορα Σλοβενίας-Ιταλίας, οι ιταλικές αρχές θα πρέπει να καταρτίσουν σχέδια έκτακτης ανάγκης, και να εξετάσουν το ενδεχόμενο να ζητήσουν συμπληρωματική βοήθεια από τον Frontex/την EASO (Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Υποστήριξης για το άσυλο). Τα κράτη μέλη θα πρέπει να συνεχίσουν να εξασφαλίζουν τη διάθεση των απαιτούμενων μέσων για τις επιχειρήσεις «Τρίτων» και EUNAVFOR MED στη Μεσόγειο. Οι εν εξελίξει εργασίες για τη μεταρρύθμιση του συστήματος ασύλου και υποδοχής πρέπει να συνεχιστούν και να οδηγήσουν σε μια πιο ευέλικτη διαδικασία ασύλου, ιδίως όσον αφορά τη διαδικασία προσφυγής και τη μείωση του κατακερματισμού όσον αφορά την ποιότητα της διαδικασίας λήψης αποφάσεων σε ολόκληρη τη χώρα. Θα πρέπει να ενισχυθούν τα συστήματα παρακολούθησης, ώστε να μειωθούν οι διαφορές στην ποιότητα των συνθηκών υποδοχής σε ολόκληρη τη χώρα και να αποφεύγονται οι κίνδυνοι διαφθοράς στη διαχείριση της επανεξετάσουν τις κατευθυντήριες γραμμές που ισχύουν για τα εν λόγω προγράμματα. X Η Ιταλία πρέπει να αξιοποιήσει όσο το δυνατόν καλύτερα τα χρηματοδοτούμενα από την ΕΕ υφιστάμενα προγράμματα, ιδίως το ERIN, τα οποία αφορούν την επανένταξη των μεταναστών που επιστρέφουν. Οι ιταλικές αρχές και ο Frontex αποφάσισαν τη διεύρυνση του επιχειρησιακού πεδίου της κοινής επιχείρησης «Τρίτων», ώστε να καλυφθεί το νότιο τμήμα της Αδριατικής. Στην επιχείρηση «Τρίτων» του Frontex συμμετέχουν σήμερα 293 υπάλληλοι (205 υπάλληλοι επιτήρησης των συνόρων και μέλη του πληρώματος, 57 προσκεκλημένοι υπάλληλοι και 31 άτομα ως προσωπικό συντονισμού) Η Ιταλία ζήτησε και έλαβε διευκρινίσεις όσον αφορά τη δυνατότητα μετεγκατάστασης μεταναστών που εισέρχονται από τη διαδρομή των Δυτικών Βαλκανίων. X Οι ιταλικές αρχές θα πρέπει να γνωστοποιήσουν τις προθέσεις τους όσον αφορά την ενδεχόμενη δημιουργία εγκαταστάσεων παρεμφερών με τα κέντρα πρώτης υποδοχής στο βορειοανατολικό τμήμα της χώρας. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να συνεχίσουν να παρέχουν τα απαιτούμενα μέσα για τις επιχειρήσεις «Τρίτων» και EUNAVFOR MED στη Μεσόγειο. X Μια ομάδα εργασίας για τη μεταρρύθμιση του ασύλου έχει συσταθεί στο Υπουργείο Εσωτερικών με σκοπό να προτείνει νέα νομοθεσία για το άσυλο ώστε να αντιμετωπιστούν οι ελλείψεις και να επιταχυνθούν οι διαδικασίες. X Οι εργασίες για τη μεταρρύθμιση θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί πριν από τη θερινή περίοδο και με στόχο, μεταξύ άλλων, την αντιμετώπιση των ανησυχιών που εξέφρασε η Επιτροπή στο πλαίσιο της εν εξελίξει διαδικασίας επί παραβάσει. Οι ιταλικές αρχές δήλωσαν ότι το ιταλικό σύστημα παρακολούθησης των συνθηκών υποδοχής ενισχύθηκε ήδη το 2015 μέσω συμφωνιών με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR) και τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης (ΔΟΜ), που προβλέπουν την πραγματοποίηση περαιτέρω επισκέψεων παρακολούθησης πέραν εκείνων που ήδη εκτελούνται από τις ιταλικές νομαρχίες. Το 2016 θα αναληφθούν νέες πρωτοβουλίες για την περαιτέρω ενίσχυση του συστήματος παρακολούθησης. 8
Θα πρέπει να θεσπιστεί ενιαία βάση δεδομένων που να συνδέει τις διαδικασίες ασύλου και υποδοχής προκειμένου να διευκολύνεται η διαχείριση των ροών. Οι ιταλικές αρχές θα πρέπει να ολοκληρώσουν χωρίς καθυστέρηση την πρόσκληση υποβολής προσφορών για τη θέσπιση συστήματος πτήσεων για την μεταφορά των μεταναστών. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενδέχεται να εξετάσει το ενδεχόμενο να υποστηρίξει το σύστημα προσωρινά και για περιορισμένο χρονικό διάστημα μέχρι να τεθεί πλήρως σε εφαρμογή η επιλεγείσα προσφορά. X Η νέα εθνική βάση δεδομένων για την καταγραφή των μεταναστών στο πλαίσιο του προγραμματισμού της κατανομής τους και του συστήματος υποδοχής δεν έχει τεθεί ακόμη σε ισχύ, μολονότι βρίσκεται στο στάδιο της ολοκλήρωσής της με σκοπό να τεθεί σε λειτουργία το δεύτερο εξάμηνο του 2016. X Θα πρέπει να αναζητηθούν λύσεις ΤΠ ώστε να συνδεθούν οι βάσεις δεδομένων για την υποδοχή και το άσυλο με το νέο σύστημα παρακολούθησης της παρουσίας μεταναστών. Χ Η διαδικασία πρόσκλησης υποβολής προσφορών δεν έχει οριστικοποιηθεί ακόμα και η εφαρμογή πρέπει να επιταχυνθεί. Πρόσθετα μέτρα που καθορίστηκαν μετά την έγκριση της ανακοίνωσης τον Δεκέμβριο Θέσεις πρώτης υποδοχής για ασυνόδευτους ανηλίκους. X Τον Φεβρουάριο 2016 θα λήξει η έκτακτη χρηματοδότηση έργων από το ΤΑΜΕ 2014, χάρη στην οποία δημιουργήθηκε ένα νέο σύστημα κέντρων πρώτης υποδοχής υπό την ευθύνη του υπουργείου. Οι ιταλικές αρχές θα πρέπει να διατυπώσουν με σαφήνεια τα σχέδιά τους για την εξασφάλιση της αδιάλειπτης παροχής βοήθειας σε ασυνόδευτους ανηλίκους στα κέντρα πρώτης Σύστημα δευτέρου επιπέδου υποδοχής ασυνόδευτων ανηλίκων. Διαθέσιμες 961 θέσεις για δευτέρου επιπέδου υποδοχή ασυνόδευτων ανηλίκων. Μια πρόσκληση υποβολής προσφορών για 1010 πρόσθετες θέσεις ασυνόδευτων ανηλίκων ανεξάρτητα από το νομικό καθεστώς τους (σύστημα SPRAR) ολοκληρώθηκε τον Δεκέμβριο του 2015 και οι επιπλέον θέσεις είναι πλέον διαθέσιμες. 9