ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Πολιτισμού και Παιδείας 2010/2028(INI) 3.6.2010 ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ σχετικά με τα κρατικά ραδιοτηλεοπτικά μέσα στην ψηφιακή εποχή: το μέλλον του διττού συστήματος (2010/2028(INI)) Επιτροπή Πολιτισμού και Παιδείας Εισηγητής: Ivo Belet PR\818795.doc PE442.905v01-00 Eνωμένη στην πολυμορφία
PR_INI ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελίδα ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ...3 PE442.905v01-00 2/11 PR\818795.doc
ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με τα κρατικά ραδιοτηλεοπτικά μέσα στην ψηφιακή εποχή: το μέλλον του διττού συστήματος (2010/2028(INI)) Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, έχοντας υπόψη τα άρθρα 14 και 106, παράγραφος 2, της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, έχοντας υπόψη το Πρωτόκολλο αριθ. 29 της ΣΕΕ για το σύστημα δημόσιας ραδιοτηλεόρασης στα κράτη μέλη 1, έχοντας υπόψη το άρθρο 11, παράγραφος 2, του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης 2, έχοντας υπόψη την οδηγία αριθ. 2010/13/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 10 ης Μαρτίου 2010, για τον συντονισμό ορισμένων νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων των κρατών μελών σχετικά με την παροχή υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων (οδηγία για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων) 3, έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 19 ης Σεπτεμβρίου 1996 σχετικά με το ρόλο των δημόσιων τηλεοπτικών υπηρεσιών σε μια κοινωνία πολυμέσων 4, έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 25 ης Σεπτεμβρίου 2008 σχετικά με τη συγκέντρωση και την πολυφωνία στα μέσα ενημέρωσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση 5, έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 2 ας Ιουλίου 2009 σχετικά με την εφαρμογή των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις στη δημόσια ραδιοτηλεόραση 6, έχοντας υπόψη τη σύσταση αριθ. R (96) 10, της 11 ης Σεπτεμβρίου 1996, της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης προς τα κράτη μέλη σχετικά με την εγγύηση της ανεξαρτησίας της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης, έχοντας υπόψη το ψήφισμα του Συμβουλίου και των εκπροσώπων των κυβερνήσεων των κρατών μελών, που συνήλθαν στο πλαίσιο του Συμβουλίου της 25 ης Ιανουαρίου 1999, σχετικά με τις δημόσιες ραδιοτηλεοπτικές υπηρεσίες 7, έχοντας υπόψη τη σύσταση αριθ. CM/Rec(2007)2, της 31 ης Ιανουαρίου 2007, της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης προς τα κράτη μέλη σχετικά με τον 1 ΕΕ C 83, 30.3.2010, σ. 312. 2 ΕΕ C 83, 30.3.2010, σ. 394. 3 ΕΕ L 95, 15.4.2010, σ. 1. 4 ΕΕ C 320, 28.10.1996, σ. 180. 5 Εγκριθέντα κείμενα, P6_TA(2008)0459. 6 ΕΕ C 257, 27.10.2009, σ. 1. 7 ΕΕ C 30, 5.2.1999, σ. 1. PR\818795.doc 3/11 PE442.905v01-00
πλουραλισμό των οπτικοακουστικών μέσων και την ποικιλομορφία του περιεχομένου των οπτικοακουστικών μέσων, έχοντας υπόψη τη σύσταση αριθ. CM/Rec(2007)3, της 31 ης Ιανουαρίου 2007, της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης προς τα κράτη μέλη σχετικά με την αποστολή των μέσων ενημέρωσης δημόσιας υπηρεσίας στην κοινωνία της πληροφορίας, έχοντας υπόψη τη σύσταση αριθ. 1878 (2009), της 25 ης Ιουνίου 2009, της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης σχετικά με τη χρηματοδότηση της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης, έχοντας υπόψη τη δήλωση της 27 ης Σεπτεμβρίου 2006 της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης σχετικά με την εγγύηση της ανεξαρτησίας της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης στα κράτη μέλη, έχοντας υπόψη το άρθρο 48 του Κανονισμού, έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Πολιτισμού και Παιδείας (A7-0000/2010), A. λαμβάνοντας υπόψη ότι η δημοκρατικότητα της Ευρωπαϊκής κοινωνίας, η συμμετοχή των πολιτών στις δημόσιες συζητήσεις και η πρόσβαση σε πληροφορίες στον ψηφιακό κόσμο εξαρτώνται από την ύπαρξη δραστήριου και ανταγωνιστικού τομέα οπτικοακουστικών μέσων και εγγράφου τύπου, Β. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι ραδιοτηλεοπτικές υπηρεσίες εξακολουθούν να αποτελούν τη βασική πηγή πληροφόρησης των περισσοτέρων πολιτών της ΕΕ, όντας έτσι σε μοναδική θέση για να επηρεάζουν τις αξίες και απόψεις των ανθρώπων, Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι τα δημόσια ραδιοτηλεοπτικά μέσα συμβάλλουν ουσιαστικά στην ευρωπαϊκή οπτικοακουστική παραγωγή, στην πολιτιστική πολυμορφία και ταυτότητα, στον πλουραλισμό, στην κοινωνική συνοχή, στην προώθηση των θεμελιωδών ελευθεριών και στη λειτουργία της δημοκρατίας, Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι το οπτικοακουστικό πεδίο στην ΕΕ είναι μοναδικό και χαρακτηρίζεται από το αποκληθέν διττό σύστημα που βασίζεται σε πραγματική ισορροπία μεταξύ δημόσιων και εμπορικών ραδιοτηλεοπτικών οργανισμών, Ε. λαμβάνοντας υπόψη ότι αυτή η συνύπαρξη δημόσιων και εμπορικών ραδιοτηλεοπτικών οργανισμών έχει εξασφαλίσει ευρύ φάσμα προγραμμάτων, προς όφελος όλων των πολιτών της ΕΕ, και συμβάλλει στον πλουραλισμό των μέσων ενημέρωσης, στην πολιτιστική και γλωσσική πολυμορφία, στον εκδοτικό ανταγωνισμό (από απόψεως ποιότητας και ποικιλίας του περιεχομένου) και στην ελευθερία της έκφρασης, ΣΤ.λαμβάνοντας υπόψη ότι οι αλλαγές του οπτικοακουστικού πεδίου τα τελευταία έτη, με την ανάπτυξη των ψηφιακών τεχνολογιών και νέων επιγραμμικών παραγόντων, έχουν επιπτώσεις επί του παραδοσιακού διττού συστήματος ραδιοτηλεοπτικών υπηρεσιών, Ζ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι εφημερίδες και τα περιοδικά αποτελούν ουσιώδη στοιχεία ενός πλουραλιστικού και ποικιλόμορφου ευρωπαϊκού τομέα ενημέρωσης, PE442.905v01-00 4/11 PR\818795.doc
Η. λαμβάνοντας υπόψη ότι τα παραδοσιακά σύνορα του τομέα της ενημέρωσης δεν ισχύουν πλέον στο επιγραμμικό περιβάλλον, δεδομένου ότι τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης δεν μπορούν να επιβιώσουν αν δεν επεκταθούν σε νέες πλατφόρμες (υπηρεσίες SMS, σελίδες στο διαδίκτυο, εφαρμογές για έξυπνα τηλέφωνα, κλπ.), Θ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι πάροχοι υπηρεσιών τηλεφωνίας και διαδικτύου, καθώς και οι μηχανές αναζήτησης, διαδραματίζουν όλο και σημαντικότερο ρόλο στο νέο περιβάλλον των μέσων ενημέρωσης, Ι. λαμβάνοντας υπόψη ότι τα κρατικά ραδιοτηλεοπτικά μέσα αποτελούν ζωτικό πόρο για τη διατήρηση μιας δημόσιας σφαίρας στην ψηφιακή εποχή, η οποία χαρακτηρίζεται από τον κατακερματισμό του κοινού, ΙΑ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι δημόσιοι ραδιοτηλεοπτικοί οργανισμοί ορισμένων κρατών μελών αντιμετωπίζουν βασικά και απειλητικά για την ύπαρξή τους προβλήματα, τόσο οικονομικά όσο και πολιτικά, τα οποία απειλούν άμεσα αυτήν καθεαυτή την ύπαρξη του διττού συστήματος, ΙΒ. λαμβάνοντας υπόψη ότι εμπίπτει στην αρμοδιότητα των κρατών μελών ο ορισμός της αποστολής της δημόσιας υπηρεσίας και η πρόβλεψη της χρηματοδότησής της, ΙΓ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι δημόσιες υπηρεσίες ενημέρωσης χρειάζονται επαρκή δημόσια χρηματοδότηση ώστε να μπορούν να πληρούν τα καθήκοντά τους προσφέροντας πολιτιστικό και ειδησεογραφικό περιεχόμενο υψηλού επιπέδου, ΙΔ. λαμβάνοντας υπόψη ότι μερικά κράτη μέλη εξακολουθούν να μην συμμορφώνονται προς τα ευρωπαϊκά πρότυπα της ελευθερίας της έκφρασης, του πλουραλισμού των μέσων ενημέρωσης και της ανεξαρτησίας, της αποστολής και της χρηματοδότησης των δημόσιων υπηρεσιών ενημέρωσης, ΙΕ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η ΕΕ δεν διαθέτει επί του παρόντος τα κατάλληλα μέσα για να παρακολουθεί και αντιδρά σε απειλές κατά των δημόσιων μέσων ενημέρωσης και του διττού συστήματος στα κράτη μέλη ή σε συγκεκριμένες περιοχές της ΕΕ, 1. επιβεβαιώνει την προσήλωσή του στο διττό σύστημα ραδιοτηλεοπτικών υπηρεσιών, στα πλαίσια του οποίου τα ιδιωτικά και δημόσια μέσα ενημέρωσης παίζουν καθένα το ρόλο του και η πρόσβαση στις πληροφορίες πρέπει να διασφαλίζεται ανεξαρτήτως της αγοραστικής ικανότητας των καταναλωτών 2. τονίζει ιδιαίτερα το θεμελιώδη ρόλο του ευρωπαϊκού διττού συστήματος για την προαγωγή της δημοκρατίας, της κοινωνικής συνοχής και της ενσωμάτωσης, καθώς και για την προστασία και προώθηση τόσο του πλουραλισμού των μέσων ενημέρωσης όσο και της πολιτιστικής και γλωσσικής ποικιλομορφίας 3. επισημαίνει με αυτή τη βάση την ειδική αποστολή των κρατικών ραδιοτηλεοπτικών μέσων στην ψηφιακή εποχή για να φέρνουν το περιεχόμενο των μέσων ενημέρωσης σε όσο το δυνατόν περισσότερους Ευρωπαίους πολίτες και για να διατηρήσουν μια δημόσια σφαίρα με στόχο την υπέρβαση του κατακερματισμού του κοινού PR\818795.doc 5/11 PE442.905v01-00
4. παροτρύνει τα κράτη μέλη να ορίσουν την αποστολή των δημόσιων ραδιοτηλεοπτικών οργανισμών, ούτως ώστε να μπορέσουν να διατηρήσουν τη διαφορετικότητά τους μέσω της δέσμευσής τους υπέρ της πρωτότυπης οπτικοακουστικής παραγωγής και υψηλής ποιότητας προγραμματισμού και δημοσιογραφίας, ανεξαρτήτως εμπορικών σκοπιμοτήτων 5. υπενθυμίζει ότι, βάσει της αρχής της τεχνολογικής ουδετερότητας, οι δημόσιοι ραδιοτηλεοπτικοί οργανισμοί, εντός των πλαισίων της αποστολής τους, πρέπει να μπορούν να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους, συμπεριλαμβανομένων νέων υπηρεσιών, σε όλες τις πλατφόρμες 6. επικροτεί την ανακοίνωση της Επιτροπής για τις ραδιοτηλεοπτικές υπηρεσίες του Ιουλίου 2009 και καλεί τα κράτη μέλη να εφαρμόσουν τους προσανατολισμούς της, ούτως ώστε να διατηρήσουν την ισορροπία μεταξύ των προσφερόμενων ψηφιακών υπηρεσιών ενημέρωσης, να διασφαλίσουν συνθήκες δίκαιου ανταγωνισμού μεταξύ των δημοσίων ραδιοτηλεοπτικών υπηρεσιών και των ιδιωτικών μέσων ενημέρωσης, επιτρέποντας έτσι τη διατήρηση δραστήριου τοπίου ενημέρωσης στο επιγραμμικό περιβάλλον 7. υπενθυμίζει τη συλλογή συστάσεων και δηλώσεων του Συμβουλίου της Ευρώπης, που έχουν γίνει δεκτές από όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ και που θεσπίζουν ευρωπαϊκά πρότυπα όσον αφορά την ελευθερία της έκφρασης και τον πλουραλισμό των μέσων ενημέρωσης και την ανεξαρτησία, οργάνωση, αποστολή και χρηματοδότηση των μέσων ενημέρωσης δημόσιας υπηρεσίας, ιδίως στην κοινωνία της πληροφορίας 8. υπενθυμίζει στα κράτη μέλη τις δεσμεύσεις τους υπέρ αυτών των ευρωπαϊκών προτύπων και τα παροτρύνει να προσφέρουν δέουσα και σταθερή χρηματοδότηση των μέσων ενημέρωσης δημόσιας υπηρεσίας ώστε να μπορούν να εκπληρώσουν την αποστολή τους, να εξασφαλίσουν την πολιτική και οικονομική ανεξαρτησία τους, να συμβάλουν σε μια κοινωνίας της πληροφορίας και της γνώσης χωρίς αποκλεισμούς και να αποφύγουν τη διαίρεση των ανθρώπων σε όσους έχουν πληροφορίες και όσους δεν έχουν 9. καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να δώσουν εντολή στο Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο του Οπτικοακουστικού Τομέα να παρακολουθεί τον τρόπο με τον οποίο τηρούν τα κράτη μέλη τα πρότυπα αυτά, και εμμένει ότι θα πρέπει τα κράτη μέλη να λογοδοτούν για την αθέτηση των δεσμεύσεων αυτών 10. καλεί την Επιτροπή να δώσει μεγαλύτερη προτεραιότητα στο διττό σύστημα ως μέρος του κεκτημένου της ΕΕ κατά τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις και εμμένει ότι πρέπει να παρακολουθείται η πρόοδος των υποψηφίων κρατών μελών επί του θέματος αυτού 11. καλεί επίσης τα κράτη μέλη να αντιμετωπίσουν ικανοποιητικά το ζήτημα της υποχρηματοδότησης των δημόσιων ραδιοτηλεοπτικών οργανισμών 12. επισημαίνει ότι η διαφάνεια της ιδιοκτησίας ιδιωτικών ραδιοτηλεοπτικών οργανισμών δεν εξασφαλίζεται σε όλα τα κράτη μέλη και καλεί την Επιτροπή να παρακολουθεί και υποστηρίζει την πρόοδο επί του θέματος 13. υπενθυμίζει τα χρηματοπιστωτικά μέσα που διαθέτει η ΕΤΕ, και ενθαρρύνει τους PE442.905v01-00 6/11 PR\818795.doc
δημόσιους ραδιοτηλεοπτικούς οργανισμούς που αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες να υποβάλουν αίτηση δανείου με ευνοϊκούς όρους από την ΕΤΕ για την ανανέωση της υποδομής τους, ιδίως για την ψηφιοποίηση 14. ενθαρρύνει τους ενδιαφερομένους να συνεργαστούν για να διασφαλίσουν τη βιωσιμότητα των αντίστοιχων επιχειρηματικών μοντέλων τους και, ειδικότερα, ενθαρρύνει τους δημόσιους και ιδιωτικούς ραδιοτηλεοπτικούς οργανισμούς να συνεργαστούν με εκδότες για το μερισμό του περιεχομένου και για να πραγματοποιήσουν συμπράξεις 15. καλεί την Επιτροπή να αναλάβει πρωτοβουλία με συμμετοχή διαφόρων παραγόντων των μέσων ενημέρωσης, να εξετάσει βιώσιμα επιχειρηματικά μοντέλα ψηφιακών μέσων, να ενθαρρύνει ανταλλαγές βέλτιστων πρακτικών λαμβάνοντας υπόψη μοντέλα που υπάρχουν εκτός ΕΕ και να εξετάσει στο πλαίσιο αυτό τα ζητήματα πνευματικής ιδιοκτησίας 16. καλεί την Επιτροπή να αναλάβει πρωτοβουλία για πιθανό νομικό πλαίσιο όσον αφορά τους συλλογείς περιεχομένου, δυνάμει του οποίου θα συμβάλλουν οι μηχανές αναζήτησης στη δημιουργία περιεχομένου 17. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο και στην Επιτροπή, καθώς και στις κυβερνήσεις και τα κοινοβούλια των κρατών μελών. PR\818795.doc 7/11 PE442.905v01-00
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ Οι ραδιοτηλεοπτικές υπηρεσίες αποτελούν μοναδικό τομέα. Επηρεάζουν τις αξίες και απόψεις των ανθρώπων και εξακολουθούν να αποτελούν τη βασική πηγή πληροφοριών για τους περισσότερους πολίτες της ΕΕ. Επομένως, έχουν ειδική σημασία για την προστασία και προαγωγή των θεμελιωδών ελευθεριών και της δημοκρατίας, συμπεριλαμβανομένης της κοινωνικής συνοχής. 1. Το διττό σύστημα μέρος του κεκτημένου της ΕΕ Όπως τονίζει η οδηγία για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων 1, το οπτικοακουστικό τοπίο της ΕΕ χαρακτηρίζεται από το αποκαλούμενο διττό σύστημα. Η συνύπαρξη δημόσιων και ιδιωτικών ραδιοτηλεοπτικών οργανισμών εξασφάλισε ευρύ φάσμα προγραμμάτων. Συμβάλλει στον πλουραλισμό των μέσων, στην πολιτιστική και γλωσσική ποικιλομορφία, στον εκδοτικό ανταγωνισμό (από απόψεως ποιότητας και ποικιλομορφίας περιεχομένου) καθώς και στην ελευθερία της έκφρασης. Ένα ισχυρό, βιώσιμο και καλά χρηματοδοτημένο σύστημα κρατικών ραδιοτηλεοπτικών μέσων αποτελεί μέρος του. Σε ένα διττό σύστημα που λειτουργεί καλά, οι δημόσιοι ραδιοτηλεοπτικοί οργανισμοί (ΔΡΟ) μπορούν να ανυψώσουν το επίπεδο της αγοράς. 2. Η δέσμευση της ΕΕ υπέρ του ρόλου των δημόσιων ραδιοτηλεοπτικών οργανισμών (ΔΡΟ) Στο Πρωτόκολλο αριθ. 29 της ΣΕΕ 2, η ΕΕ δεσμεύτηκε υπέρ του συστήματος της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης στα κράτη μέλη, εκτιμώντας ότι είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τις δημοκρατικές, κοινωνικές και πολιτιστικές ανάγκες κάθε κοινωνίας, καθώς και με την ανάγκη να διασφαλίζεται η πολυφωνία στα μέσα ενημέρωσης. Η σημασία των κρατικών ραδιοτηλεοπτικών μέσων επικυρώθηκε από το ψήφισμα του Συμβουλίου σχετικά με τις δημόσιες ραδιοτηλεοπτικές υπηρεσίες 3 και ο ρόλος τους στην προαγωγή της πολιτιστικής ποικιλομορφίας έχει αναγνωριστεί από τη Σύμβαση του 2005 της UNESCO για την προστασία και την προώθηση της πολυμορφίας των πολιτιστικών εκφράσεων. Τα κράτη μέλη έχουν επίσης συμφωνήσει στα πλαίσια του Συμβουλίου της Ευρώπης επί συλλογής συστάσεων 4. 1 Οδηγία 2010/13/ΕΕ (ΕΕ L 95, 15.4.2010, σ. 1). 2 Πρωτόκολλο για το σύστημα δημόσιας ραδιοτηλεόρασης στα κράτη μέλη (ΕΕ C 83, 30.3.2010, σ. 312) επίσημα γνωστού ως Πρωτόκολλο του Άμστερνταμ. 3 Ψήφισμα του Συμβουλίου και των εκπροσώπων των κυβερνήσεων των κρατών μελών που συνήλθαν στο πλαίσιο του Συμβουλίου της 25ης Ιανουαρίου 1999 σχετικά με τις δημόσιες ραδιοτηλεοπτικές υπηρεσίες (ΕΕ C 30, 5.2.1999, σ. 1). 4 Σύσταση αριθ. R (96) 10, της 11 ης Σεπτεμβρίου 1996, της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης προς τα κράτη μέλη σχετικά με την εγγύηση ανεξαρτησίας των δημόσιων ραδιοτηλεοπτικών υπηρεσιών, Σύσταση CM/Rec(2007)3, της 31 ης Ιανουαρίου 2007, της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης προς τα κράτη μέλη σχετικά με την αποστολή των μέσων ενημέρωσης δημόσιας υπηρεσίας στην κοινωνία της πληροφορίας, Δήλωση της 27 ης Σεπτεμβρίου 2006 της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης σχετικά με την εγγύηση ανεξαρτησίας των δημόσιων ραδιοτηλεοπτικών υπηρεσιών των κρατών μελών. PE442.905v01-00 8/11 PR\818795.doc
3. Το διττό σύστημα στην ψηφιακή εποχή: ένα σύστημα υπό πίεση Δυστυχώς, το τοπίο των ραδιοτηλεοπτικών υπηρεσιών στην Ευρώπη απέχει πολύ από την ιδανική κατάσταση ενός ισορροπημένου διττού συστήματος ραδιοτηλεοπτικών υπηρεσιών που βασίζεται σε δύο εξίσου ισχυρούς πυλώνες. Τα μέσα ενημέρωσης δημόσιας υπηρεσίας και το διττό σύστημα στο σημείο μη επιστροφής Στο πλαίσιο των μετασχηματιστικών ψηφιακών μέσων. οι δημόσιοι ραδιοτηλεοπτικοί οργανισμοί ορισμένων κρατών μελών αντιμετωπίζουν θεμελιώδη προβλήματα που απειλούν την ύπαρξή τους, τόσο οικονομικά όσο και πολιτικά. Στις περισσότερες παρακολουθούμενες χώρες, οι δημόσιοι ραδιοτηλεοπτικοί οργανισμοί αντιμετωπίζουν εντεινόμενη πολιτικοποίηση και πιέσεις, προβληματικά μοντέλα χρηματοδότησης και υποβαθμιζόμενη φήμη [...] 1. Εκ παραλλήλου προς τις εξελίξεις αυτές, διάφοροι ιδιωτικοί ραδιοτηλεοπτικοί οργανισμοί προκαλούν αμφισβήτηση της ειλικρίνειάς τους λόγω των στενών τους σχέσεων με ισχυρούς οικονομικούς ομίλους, ή επειδή η χρηματοδότησή τους είναι αβέβαιης προέλευσης. Σύμφωνα με το πρωτόκολλο 29 της ΣΕΕ, η χρηματοδότηση των ΔΡΟ εμπίπτει στην αρμοδιότητα των εθνικών αρχών. Όμως, έχουμε φτάσει σε κρίσιμο σταυροδρόμι. Τα δημόσια μέσα και επομένως το διττό σύστημα σε μερικά κράτη μέλη βρίσκονται στο χείλος της καταστροφής. Η οπτικοακουστική πολιτική της ΕΕ δεν μπορεί να περιορίζεται στην παρέμβαση σε περιπτώσεις υπεραντιστάθμισης. Εάν εννοούμε σοβαρά τη δέσμευσή μας υπέρ του διττού συστήματος θα πρέπει να εξετάσουμε τόσο την έλλειψη χρηματοδότησης όσο και την εκδοτική και διοικητική ανεξαρτησία των ΔΡΟ. Από το διττό σύστημα στο περιβάλλον με πολλούς παράγοντες Η πολιτική των μέσων ενημέρωσης το 2010 δεν μπορεί να περιορίζεται στη διατήρηση της ισορροπίας μεταξύ εμπορικών και δημόσιων ραδιοτηλεοπτικών οργανισμών. Στο σημερινό πλαίσιο, νέοι ισχυροί παράγοντες, όπως οι πάροχοι υπηρεσιών τηλεφωνίας και διαδικτύου καθώς και οι μηχανές αναζήτησης, διαδραματίζουν όλο και σημαντικότερο ρόλο. Η δημοσιογραφία πολιτών και το περιεχόμενο που δημιουργούν οι χρήστες αμφισβητούν και αυτά το παραδοσιακό μοντέλο. Το διττό σύστημα ραδιοτηλεοπτικών υπηρεσιών έχει εξελιχθεί σε περιβάλλον με πολλούς παράγοντες. Προς νέα οικολογία των μέσων ενημέρωσης Στο νέο ψηφιακό περιβάλλον, η δωρεάν δημόσια προσφορά των ΔΡΟ αποτελεί αγκάθι στο πλευρό πολλών εμπορικών παραγόντων. Το αποτέλεσμα είναι εντεινόμενη εχθρότητα των εκδοτών προς τις επιγραμμικές υπηρεσίες που προσφέρουν πάροχοι υπηρεσιών δημόσιων μέσων. Επομένως, ένα ισόρροπο μοντέλο συνύπαρξης στο Διαδίκτυο αποτελεί μία από τις βασικές προτεραιότητες της εθνικής και ευρωπαϊκής πολιτικής των οπτικοακουστικών μέσων στο άμεσο μέλλον. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην αναθεωρημένη ανακοίνωση για τις ραδιοτηλεοπτικές 1 Open Society Institute, Television Across Europe, More Channels, Less Independence, 2008. PR\818795.doc 9/11 PE442.905v01-00
υπηρεσίες 1 θεωρεί ότι η δημόσια ραδιοτηλεόραση θα πρέπει να μπορεί να χρησιμοποιεί, προς όφελος της κοινωνίας, τις ευκαιρίες που παρέχουν η ψηφιοποίηση και η διαφοροποίηση των πλατφορμών διανομής σε τεχνολογικά ουδέτερη βάση. Η ανακοίνωση επιδιώκει να συμβάλει στη συνύπαρξη διαφόρων παραγόντων των οπτικοακουστικών μέσων. Προς τούτο, ζητεί, κατά την εξέταση από τους ΔΡΟ σημαντικών νέων οπτικοακουστικών υπηρεσιών, να τροποποιείται η αποστολή τους αναλόγως ή να πραγματοποιείται ex ante εκτίμηση (σταθμίζοντας την αξία τους ως δημόσια υπηρεσία έναντι της επίπτωσής τους επί της αγοράς). 4. Προτάσεις για το μέλλον Είναι πολύ δύσκολη η διατύπωση γενικών συστάσεων σε επίπεδο ΕΕ, λόγω του διιστάμενου νομικού και οργανωτικού πλαισίου των κρατών μελών. Αποκλείεται η λύση της κοινής για όλους προσέγγισης. Συζήτηση σε όλα τα επίπεδα Πρέπει να ενθαρρυνθούν έντονες εθνικές συζητήσεις του τρόπου για τη δημιουργία υγιούς περιβάλλοντος οπτικοακουστικών μέσων. Η αναθεωρημένη ανακοίνωση πρέπει να λειτουργήσει ως κίνητρο προς την κατεύθυνση αυτή. Πρέπει να αρχίσει συζήτηση για τον ορισμό των ελάχιστων απαιτούμενων ορίων για την υλοποίηση των συμπεφωνημένων αρχών (επαρκής χρηματοδότηση, ανεξάρτητη διακυβέρνηση, εκδοτική ανεξαρτησία). Η ΕΕ πρέπει να ενθαρρύνει τη συζήτηση μεταξύ κρατών μελών σε διαφορετικά επίπεδα. Σεβασμός των ευρωπαϊκών προτύπων Εν τω μεταξύ, τα κράτη μέλη πρέπει να σέβονται τις υποχρεώσεις που έχουν αναλάβει στα πλαίσια του Συμβουλίου και του Συμβουλίου της Ευρώπης και κατά την προσχώρησή τους στην ΕΕ. Είναι σκόπιμη και επιθυμητή σχετική διαδικασία παρακολούθησης. Στις περί προσχώρησης διαπραγματεύσεις, θα πρέπει η Επιτροπή να δώσει μεγαλύτερη προτεραιότητα στο διττό σύστημα ως μέρος του κεκτημένου της ΕΕ. Χρηματοδότηση Πρέπει να δοθεί χρηματική στήριξη στους ΔΡΟ μέσω δανείων της ΕΤΕ, ούτως ώστε να εγκαταστήσουν ή ανανεώσουν την υποδομή τους ψηφιοποίησης. Ενθάρρυνση της συνεργασίας: θέσπιση κατάστασης επωφελούς για όλους Πρέπει να προωθηθεί η συνεργασία των διαφόρων ενδιαφερομένων. Ο μερισμός του οπτικοακουστικού περιεχομένου, η ανταλλαγή μορφοτύπων και διαπαραπομπών μεταξύ πλατφορμών μπορεί να ωφελήσει τους ενδιαφερομένους. Η συνεργασία βάσει εθελοντικής συμμετοχής διαφόρων εταίρων απαιτεί αλλαγή οπτικής γωνιάς, αλλά μπορεί να αποβεί επωφελής για όλους. Οι αρχές πρέπει να διευκολύνουν λύσεις πιθανών προβλημάτων ανταγωνισμού ή πνευματικής ιδιοκτησίας που θα είναι προς όφελος της κοινωνίας. 1 Ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με την εφαρμογή των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις στη δημόσια ραδιοτηλεόραση (ΕΕ C 257, 27.10.2009, σ. 1.) PE442.905v01-00 10/11 PR\818795.doc
Συνεισφορά στο περιεχόμενο Πρέπει να ενθαρρυνθεί η εκ μέρους των μηχανών αναζήτησης συμβολή στη δημιουργία περιεχομένου, π.χ. με τη δημιουργία νομικού πλαισίου για τους συλλογείς περιεχομένου. Οι προσπάθειες της ΕΚ όσον αφορά τον τομέα οπτικοακουστικών μέσων Η ΕΚ πρέπει να συγκεντρώσει τους διάφορους παράγοντες και ενδιαφερομένους του τομέα των οπτικοακουστικών μέσων, επιδιώκοντας ένα υγιή και βιώσιμο τομέα. Τα οπτικοακουστικά μέσα αποτελούν τον τέταρτο πυλώνα της δημοκρατίας. Σημαντικά μέρη τους αντιμετωπίζουν σοβαρές δυσχέρειες. Ο σεβασμός της επικουρικότητας μπορεί να συμβαδίζει με την ενωσιακή υποστήριξη μακροπρόθεσμων λύσεων. Το διττό σύστημα ποτέ δεν υπήρξε στατικό τελικό προϊόν, αλλά πάντοτε υπό εξέλιξη εργασία 1. 1 Doris Pack, κεντρική ομιλία, Διάσκεψη της Βαρσοβίας, Future or Funeral, 23.01.2010. PR\818795.doc 11/11 PE442.905v01-00