ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΘΕΩΡΙΑ 8 Κατεύθυνση Γ: Σχεδιασμός, Αστικές Πολιτικές και Πόλεις. Η Ελλάδα και το Παγκόσμιο. Ο ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΩΣ ΜΟΧΛΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΣΤΗΝ ΜΕΤΑΚΚΟΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΑΛΒΑΝΙΑ Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΣΑΡΑΝΤΑ Διδάσκοντες : Θ.ΠΑΓΩΝΗΣ, Ε.ΜΙΧΑ Επικουρικό διδακτικό έργο: Ε.ΧΑΤΖΗΚΩΝΣΤΑΝTIΝΟΥ Σπουδάστρια : ΙΛΝΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ ΑΜ. 04106625 Ακαδ.έτος : 2009 2010
ΠΕΡΙΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ.1 ΣΥΝΤΟΜΗ ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΛΗ, ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΣΑΡΑΝΤΑ...2 Ο ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΚΑΙ Η ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ, ΤΗΝ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ 3 ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ, ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΧΩΡΙΚΕΣ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ...7 ΗΑΝΑΠΤΥΞΗΤΗΣΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ, Η ΧΩΡΙΚΗ ΤΗΣ ΑΠΟΤΥΠΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΘΗΣΗ ΤΗΣ 8 ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ, ΕΠΙΔΙΩΚΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ...18 ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ.19 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ..20 1
ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η σύγχρονη εικόνα μιας μετακομμουνιστικής πόλης της Αλβανίας αφήνει πολλά υποσχόμενα. Χαοτική ανάπτυξη, πολύχρωμες προσόψεις κτιρίων, ένα μωσαϊκό από χρώματα, ήχους και μυρωδιές. Αν εξαιρέσουμε τις παλιές χαράξεις στον πύρινα της πόλης και κάποια εγκαταλελειμμένα κτίρια παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, τίποτα δεν θυμίζει πως ήταν η πόλη είκοσι χρόνια πριν. Η γκρίζα και άδεια εικόνα που απεικόνιζαν οι ασπρόμαυρες εικόνες τις προηγουμένης γενιάς ανήκει πλέων στο παρελθόν. Σήμερα οι πολύχρωμες τουριστικές κάρτες που στέλνουν οι ξένοι επισκέπτες περιγράφουν μια χώρα γεμάτη αντιφάσεις, με ωραίο φυσικό περιβάλλον αλλά με φτωχή αρχιτεκτονική. Μέσω αυτής της λιγοσέλιδης εργασίας γίνεται μια προσπάθεια ανάγνωσης και ανάδειξης, μέσω εμπειριών και επιστημονικής έρευνας, των κοινωνικών και πολεοδομικών μεταρρυθμίσεων που υπέστη η μετακομμουνιστική πόλη των Αγίων Σαράντα στα πλαίσια της καπιταλιστικής παλινόρθωσης και τουριστικής ανάπτυξης στην περιοχή μετά την δεκαετία του 1990. 2
ΗπόλητωνΑγίωνΣαράνταείναιμίαμικρήπόληπου βρίσκεται στην Νοτιοδυτική Αλβανία, σε απόσταση 280 χιλιόμετρωναπότηνπρωτεύουσακαι5 μιλίωναπότονησί της Κέρκυρας. Αποτελεί διοικητικό, οικονομικό και πολιτιστικό κέντρο της περιοχής και στη διοίκηση του ανήκουν άλλη τρείς οικισμοί. Επίσης, είναι σημαντικό λιμάνιτουνότιουτμήματοςτουαλβανικούκράτουςκαι έχει καθημερινή σύνδεση με το λιμάνι της Κέρκυρας, ενώ συνδέεται και με άλλα λιμάνια της Αλβανίας, Ελλάδας και Ιταλίας. Ηπόληέχειαναπτυχθείαμφιθεατρικάγύρωαπόένα κόλπο που βρέχεται από τα νερά του Ιόνιου πελάγους και εκτείνεται κατά μήκος μιας ακτογραμμής 7.5 χλμ. Η σύγχρονη πόλη ιδρύθηκε την περίοδο της τουρκοκρατίας και αποτελούσε σημαντικό εμπορικό και λιμενικό σημείο της εποχής. Αρχαιολογικά ευρήματα, στο κέντρο της πόλης και στους λόφους που την γειτνιάζουν δείχνουν ότι πιθανόν στην πόλη υπήρχαν ίχνη ζωής από τον 5ο ή6ο αιώναμτχ. Ησημερινήονομασία, προέρχεται από τον βυζαντινό μοναστήρι των Σαράντα Αγίων, τα ερείπια του οποίου, σώζονται στον λόφο ανατολικά της πόλη. Βάσει δημογραφικών στατιστικών του έτους 2010, ο πληθυσμός της αναγράφεται στους 40.000 κατοίκους. Η πόλη των Αγίων Σαράντα αποτελεί πύλη εισόδου προς το Αρχαιολογικό Πάρκο του Βουθρωτού λόγω της τοποθεσίας του (σε απόσταση 22 χλμ. απότοσημείο σημαντικής αρχαιολογικής αξίας), γεγονός που ευνοεί την πολιτισμική της αναγνώριση και την τουριστική της ανάπτυξη. Πολεοδομικά σχέδια και μελέτες του οικισμού πριν το 1945,* που βρίσκονται στα αρχεία του δήμου, απεικονίζουν μια μικρή πόλη αμφιθεατρικής διάταξης, με δημόσιες βαθμίδες ανά τακτά διαστήματα, κτήρια 2-3 ορόφων και κάποια τοπόσημα όπως η εκκλησία και το τζαμί. ΣΥΝΤΟΜΗ ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΛΗ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΣΑΡΑΝΤΑ Εικόνα της πόλης πριν το 1945 Εικόνα της πόλης πριν το 1945 Χάρτης της Αλβανίας, γεωγραφική τοποθεσία των Αγ. Σαράντα * Έχει σωθεί έναπολεοδομικό σχέδιο τηςπόληςτων Αγ. Σαράνταπου είχαν σχεδιάσει αρχιτέκτονες από τηναυστρία το 1928 κατά την διάρκεια της Μοναρχία του βασιλιά Ζογκ στην Αλβανία. 3
Ο ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΚΑΙ Η ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ, ΤΗΝ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ Κατά την διάρκεια της επικράτησης του κομμουνιστικού καθεστώτος, παρομοίωςμετιςάλλεςπόλειςτης Αλβανίας και στην πόλη των Αγίων Σαράντα ορίστηκαν τα όρια αστικής καιπολεοδομικήςανάπτυξηςτηςπόλης, που αναγνωρίζονται και με τον όρο «κίτρινες γραμμές». Σε αυτή την περίοδο στην πόλη δίνεται προτεραιότητα στηνανάπτυξητηςελαφριάςβιομηχανίας. Επίσης, στα πλαίσια της κρατικοποίησης της ιδιωτικής ιδιοκτησίας και της κοινωνικής πολιτικής του σοσιαλιστικού κράτους, με σκοπό την εστίαση του εργατικού πληθυσμού παρατηρούμε μαζική παραγωγή εργατικών κατοικιών, βάσει των αρχών της τυποποίησης και της ελάχιστης κατοίκησης. Εκτός των τυποποιημένων μπλοκ κατοικιών στην πόλη των Αγίων Σαράντα συναντάμε την συγκριμένη χρονική περίοδο συναντάμε και διώροφες μονοκατοικίες που ανήκαν σε κατοίκους που είχαν οικονομική δυνατότητα να κτίσουν μόνοι τους την κατοικία τους σε οικόπεδα που αγόραζαν από το κράτος υπό συγκριμένους όρους. Στον κοινωνικό-οικονομικό τομέα, κατά τον James Pettifer* oι κυρίαρχες εικόνες της εποχής, αποτελούν αδιαμφισβήτητα, δείγμα ενός πολιτεύματος από τους αυστηρότερους του σοσιαλιστικού καθεστώτος όλων των σοσιαλιστικών κρατών σε οικουμενική κλίμακα (με εξαίρεση την περίπτωση της Νότιας Κορέας), παραπέμποντας στην οπισθοδρόμηση που διακρίνεται στην κοινωνική ζωή μιας χώρας που κουβαλάει χαρακτηρίστηκα του μεσαίωνα. C:\Documents and Settings\user\Desktop\albania\materiale per shqiperine\aerofoto.jpg Χάρτης της πόλης των Αγ. Σαράντα, όρια ανάπτυξης. Εικόνα της πόλης την κομμουνιστική περίοδο. Εικόνα της πόλης την κομμουνιστική περίοδο. Εικόνα της πόλης την κομμουνιστική περίοδο. *Ο James Pettifer είναι βρετανός ακαδημαϊκός, συγγραφέα και δημοσιογράφο που ασχολείται με τις πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές μεταρρυθμίσεις στα Βαλκάνια. 4
ΗπόλητωνΑγίωνΣαράντα, αν και δεν αναγνωριζόταν ως σημαντικό αστικό και βιομηχανικό κέντρο, αποτελούσε τουριστικό θέρετρο της Αλβανίας και κατά την διάρκεια της κομμουνιστικής περιόδου. Για την αναπλήρωση των τουριστικών αναγκών στην πόλη λειτουργούσαν δύο κρατικά ξενοδοχεία. Το ένα αποτελούσε λαϊκό ξενώνα ενώ το άλλο τηρούσε της προϋπόθεσης για την φιλοξενία ξένων τουριστών* που επισκέπτονταν την πόλη και για να δουν από κοντά τα αρχαία ευρήματα στο χώρο του Βουθρωτού. Ο ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΚΑΙ Η ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ, ΤΗΝ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ Επίσης, με προορισμό την πόλη των Αγίων Σαράντα οργανώνονταν τουριστικές εκδρομές από την μοναδικό κρατικό ταξιδιωτικό γραφείο (ALBTURISM) που λειτουργούσε στην πρωτεύουσα. Εικόνα των Αγ. Σαράντα πριν το 1990 Εκτός από τα δυο ξενοδοχεία που βρίσκονταν στην παλιά πόλη σε προνομιούχα θέση κοντά στην παραλιακή ζώνη, 5χλμ έξω από την πόλη λειτουργούσε μία ξενοδοχειακή μονάδα ως θερινή κατοικία για το εργατικό πληθυσμό που ζούσε σε μη παράκτιες πόλεις. Εικόνα από την ξενοδοχειακή μονάδα για την εργατική τάξη, Αγ. Σαράντα πριν 1990 Εικόνα από ξενοδοχείο στην πόλη των Αγ. Σαράντα επί κομμουνισμού. * Οι ξένοι τουρίστες που επισκέπτονται την χώρα την κομμουνιστική περίοδο προέρχονται από σοσιαλιστικά κράτη. 5
Το 1990 σημειώνεται η ρήξη του σοσιαλιστικού καθεστώτος και η χώρα επηρεασμένη από τις πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές μεταρρυθμίσεις που οδήγησαν στην κατάρρευση των «ατσάλινων κουρτινών» τηςανατολικήςευρώπης, διανύει ένα νέο κύκλο αλλαγών μιας μεταβατικής περιόδου* που συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Η νέα κυβέρνηση η οποία ήταν σε πρώιμο στάδιο οργάνωσης, προσπάθησε να εισάγει στην χώρα το καπιταλιστικό σύστημα ανάπτυξης. Τα μέτρα που έλαβε είχαν φιλελεύθερο χαρακτήρα και αποσκοπούσαν την ανάπτυξη της ελεύθερης αγοράς. Την πολιτική μετάβαση από μονοκομματικό σε πλουραλιστικό σύστημα που έγινε με ταχύτατους ρυθμούς, επακολούθησαν οι οικονομικές και κοινωνικές μεταρρυθμίσεις και μετασχηματισμοί που αποτυπώθηκαν και χωρικά σε πολεοδομικό και χωροταξικό επίπεδο. Εικόνα από Ζ3 ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ, ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ-ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΧΩΡΙΚΕΣ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ Γυρνώντας στο παράδειγμα που εξετάζει αυτή η εργασία θα παρατηρήσουμε μια άμεση αλλαγή της εικόνας της πόλης, προϊόν της άναρχης δόμησης που πρόκυψε λόγω του ρεύματος της εσωτερικής μετανάστευσης, της πολιτικής αστάθειας που επικρατούσε στην τοπική αυτοδιοίκηση αλλά και στο κρατικό σύστημα και στην νέα κερδοσκοπική νοοτροπία που καλλιεργήθηκε από τα πρώτα χρόνια της μεταβατικής περιόδου. Πολυώροφα κτήρια φύτρωναν σαν μανιτάρια σε μη κατάλληλες για δόμηση περιοχές και σε δημόσιους χώρους κατακερματίζοντας τους. Επίσης, η μαζική μετακίνηση του πληθυσμού από τις φτωχές περιφερικές κοινότητες βόρεια του δήμου, έφερε ως αποτέλεσμα την υποβάθμιση του αστικού χώρου και του βιοτικού επιπέδου. Παρατηρείται διεύρυνση του αστικού ιστού της πόλης και επέκταση της έξω από τα όρια της «κίτρινής γραμμής». Στο χάρτη της πόλης εμφανίζονται τρείς νέες «γειτονιές» δυο εκ των οποίων αποτελούν κυρίως περιοχές κατοικίας (z1+z2) και η τρίτη για την οποία προϋπήρχε ρυμοτομικό σχέδιο εμπεριέχει κατά βάση χρήσεις αναψυχής (z3). Χάρτης της πόλης, νέες οικιστικές περιοχές μετά το 1990 Εικόνες άναρχης δόμησης στην πόλη των Αγ. Σαράντα 6
Στα μέσα της δεκαετίας του 1990 πολλοί διεθνής οργανισμοί είχαν αναλάβει την διαχείριση αναπτυξιακών προγραμμάτων που πρότειναν στρατηγικές ανάπτυξης των παράλιων ακτών της Αλβανίας. Στις προαναφερόμενες μελέτες, συμπεριλαμβάνονταν και η πόλη των Αγίων Σαράντα ως νευραλγικό σημείο της Νοτίου Αλβανίας. Όμως λόγω των εσωτερικών διαταραχών που προκάλεσαν τα γεγονότα του 1997 και οδήγησαν στην αποδόμηση του κρατικού συστήματος, πολλές δραστηριότητες διεθνώνοργανισμώνκαιξένωνκρατών* που αποσκοπούσαν στην ανάπτυξη την οικονομίας, την ενίσχυση των κοινωνικών παροχών και των έργων υποδομής, παγιώθηκαν. Επιπρόσθετος, η μη ελεγχόμενη αυθαίρετη δόμηση δε συνδυασμό με την ελλιπή νομοθεσία περί του συγκεκριμένου φαινομένου και των εμποδίων πουν δημιούργησε το άλυτο καθεστώς της ιδιοκτησίας**, προκάλεσαν αβεβαιότητα και ανασφάλεια στους ξένους επενδυτές που με τα προγράμματα τους απέβλεπαν την τουριστική ανάπτυξη της Νοτίου Αλβανίας. Ως αποτέλεσμα, τα αναπτυξιακά τους προγράμματα έμειναν σε επίπεδο μελέτης. ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ, ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ-ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΧΩΡΙΚΕΣ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ Σε μία από τις διατριβές του J. Pettifer για την υφιστάμενη πραγματικότητα στον οικονομικό τομέα σταμέσατηςδεκαετίαςτου1990 στις πόλεις της Αλβανίας, αναφέρεται στο γεγονός ότι η οικονομία δεν επηρεάστηκε σε μεγάλο βαθμό όπως πολλοί ξένοι οικονομολόγοι ευελπιστούσαν ότι θα συμβεί λόγω της πτώχευσης του τραπεζικού συστήματος των πυραμίδων. Σε αυτό το αποτέλεσμα οδηγείται παρατηρώντας τον υψηλό δείκτη ανοικοδόμησης που επικρατεί μεταξύ 1997-1998. Όμως θα ήταν σκόπιμο να διευκρινίσουμε ότι η ανάπτυξη στον οικοδομικό τομέα αντιπροσωπεύεται από τις μορφές άναρχης δόμησης και περιορίζεται, αν εξαιρέσουμε το κεφάλαιο που εισάγεται στην χώρα από τους εξωτερικούς μετανάστες, στις οικονομικές δυνατότητες μιας ελίτ που πλάσθηκε σε σύντομο χρονικό διάστημα λόγω των αφάνταστων κερδών που προσκόμισε από την παράνομη διακίνηση της μαύρης αγοράς. Λόγω, της αναρχίας που επικράτησε το 1997 και τις πολιτικής αστάθειας που επακολούθησε, διεθνώς καλλιεργήθηκε μια άποψη αρνητικής χρείας όσον αφορά την ασφάλεια και την τάξη στην χώρα. Η αίσθηση του φόβου και της αβεβαιότητας κράτησε μακριά τους ξένους επισκέπτες για μεγάλο χρονικό διάστημα. Αυτό το γεγονός επηρέασε δραματικά τον τουρισμό και συνεπώς τους οικονομικούς τομείς που εξαρτιόνταν άμεσα ή έμμεσα από αυτόν. Γενική άποψη από την πόλη των Αγ. Σαράντα *Ο όροςτης μετάβασης, χρησιμοποιείται για να περιγράψει το πέρασμα από τον κεντρικό προγραμματισμό στο καπιταλιστικό σύστημα παράγωγης της ελεύθερης αγοράς. ** Το Καθεστώς της ιδιοκτησίας έχει να κάνει με επιστροφή της κρατικής γης στους παλιούς ιδιοκτήτες. 7
Ο ορισμός του τουρισμού, είναι μια γενική έννοια η οποία, κατά την ανάγνωση της μπορεί να πάρει πολλές και διαφορετικές επεξηγήσεις χωρικής, οικονομικής, κοινωνικής και περιβαλλοντικής φύσεως. Ητουριστικήβιομηχανίααποτελεί σημαντικό μοχλό ανάπτυξης της πόλης των Αγίων Σαράντα. Ενδεικτική είναι η ανάπτυξη του τομέα των υπηρεσιών (εμπορικά καταστήματα, τράπεζες, ξενοδοχεία, εστιατόρια, καφετέριες, ασφαλιστικές εταιρίες, κ.α.), που βασίζονται κυρίως στην ύπαρξη τουριστικής δραστηριότητας στην πόλη και την γύρω περιοχή. Από στατιστικές μελέτες, έχει εκτιμηθεί ότι ο τομέας των υπηρεσιών προσφέρει το 50% των συνολικών εσόδων της πόλης και απασχολούνται σε αυτόν 30% του πληθυσμού. Η ανάπτυξη του τουρισμού λειτουργεί συμπληρωματικά με την εξέλιξη του οικοδομικού τομέα στον οποίο αντιστοίχως, απασχολούνται 50% των εργαζομένων και προσφέρει το 40% των συνολικών εσόδων. Ενώ στον αγροτικό τομέα, συμπεριλαμβάνεται μόνο το 20% του εργαζομένου πληθυσμού, κυρίως κάτοικοι περιφερικών συνοικιών, και το ποσό των εσόδων που εισέρχονται από αυτόν υπολογίζεται γύρω στο 10% του συνολικού ποσού.* Εικόνες από τα αρχαιολογικά μνημεία του Βουθρωτού Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ, ΗΧΩΡΙΚΗΤΗΣΑΠΟΤΥΠΩΣΗΚΑΙΤΑ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΘΗΣΗ ΤΗΣ Τα βασικά είδη τουρισμού που προσφέρει η πόλη των Αγίων Σαράντα είναι: Πολιτισμικός τουρισμός, ο οποίος, αναφαίρετε κυρίως στααρχαιολογικάευρήματα πουβρίσκονταιστην πόλη και στην ευρύτερη περιοχή όπως: Το Αρχαιολογικό Πάρκο του Βουθρωτού, περιοχή όπου συναντάμε αρχαιολογικά μνημεία (αμύθητης αξίας για την παγκόσμια κληρονομιά) από την ελληνιστική και ρωμαϊκή περίοδο τον 4ο αιώναπχ. μέχρι τις οθωμανικές οχυρώσεις του 190υ αιώνα. Οι πρώτες εκσκαφές έγιναν το 1928 από μια ιταλική αποστολή και μετέπειτα συνεχίστηκαν από την Αλβανική Υπηρεσία Αρχαιολογίας και το Ίδρυμα Βουθρωτός. Το 1992 το Αρχαιολογικό Πάρκο του Βουθρωτού έγινε συμπεριλήφθη στην λίστα των αξιοθέατων της Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. * Πηγή πληροφοριών, από μελέτη της Παγκόσμιας Τράπεζας για την «Διαχείριση και τον Καθαρισμό του Παράκτιου Μετώπου της Νοτίου Αλβανίας». 8
Το κάστρο του Λυκούρσι του 8ου αιώνα μτχ. Το μοναστήρι των Σαράντα Αγίων από το οποίο έχει πάρει το όνομα και ή πόλη. Οι υποσκαφές κατασκευές των κελιών που έχουν σωθεί σε καλή κατάσταση χρονολογούνται ότι ανήκουν στην προχριστιανική περίοδο. Επίσης, από τις ανασκαφές βρεθεί γκρεμίσματα και αντικείμενα της βυζαντινής περιόδου και άλλων ιστορικών εποχών Τα γκρεμίσματα από τα τείχη της παλιάς πόλης Όγχησμο, που άκμασε στους ρωμαϊκούς χρόνους καθώς ήταν εμπορικός σταθμός για το εμπόριο μεταξύ Ηπείρου και Ιταλίας. Καταστράφηκε το 552 μχ. μετά από αλλεπάλληλες επιδρομές των Γότθων. Τα γκρεμίσματα μιας συναγωγής του 5 ου αιώνα, που τα συναντάμε στο κέντρο της παλιάς πόλης και αποτελούν δείγμα της ύπαρξής ενός από τους πιο πρώιμους εβραϊκούς συνοικισμούς στα βαλκάνια. Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ, ΗΧΩΡΙΚΗΤΗΣΑΠΟΤΥΠΩΣΗΚΑΙΤΑ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΘΗΣΗ ΤΗΣ Τουρισμός «ήλιου θάλασσας», καθώς ο δήμος των Αγίων Σαράντα είναι πλούσιος σε παραλίες με παρθένο τοπίο. Εικόνες από παραλίες του δήμου Αγ. Σαράντα και των γύρω περιοχών Οικοτουρισμός ο όποιος, βασίζεται στο φυσικό περιβάλλον και στις αρχές του βιώσιμου τουρισμού. Το συγκεκριμένο είδος τουρισμού είναι αναπτυγμένο κυρίως γύρω από την λίμνη του Αρχαιολογικού Πάρκου του Βουθρωτού, στο φυσικό περιβάλλον των πηγών κρύου νερού στο Γαλάζιο Μάτι, κ.α. Γαλάζιο μάτι Ποταμός Μπίστριτσας Λίμνη του Βουθρωτού Πάρκο Βουθρωτού 9
Οι τουρίστες που επιλέγουν να επισπευτούν την πόλη των Αγίων Σαράντα λόγω πολιτισμικού ενδιαφέροντος είναι κυρίως ξένοι ( άγγλοι, γάλλοι, έλληνες, γερμανοί ). Βάσει στατιστικής μελέτης του Δήμου αριθμός των ξένων τουριστών που επισκέπτονται την πόλη για μία μέρα κατά την διάρκεια της τουριστικής περιόδου(μάιο-οκτώβριο), εκτιμάται κατά μέσο όρο στους 80.000. Στην πόλη των Αγίων Σαράντα λειτουργούν 5 ταξιδιωτικά γραφεία που συνεργάζονται με αντίστοιχα ελληνικά γραφεία της Κέρκυρας και προσφέρουν πακέτα μονοήμερων εκδρομών και ξενάγησης στην πόλη και στα προαναφερόμενα πολιτιστικά της αξιοθέατα ή στην γειτονική πόλη του Αργυροκάστρου*. Επίσης, ελληνικά ταξιδιωτικά γραφεία που δρουν σε ελληνικές πόλεις που γειτνιάζουν με την Νότια Αλβανία οργανώνουν εκδρομές και πακέτα διακοπών με προορισμό τους Αγίους Σαράντα. Οι ξένοι τουρίστες αποτελούν 20% των τουριστών της περιοχής ενώ το 70-80% το αποτελούν εσωτερικοί τουρίστες και μετανάστες από το εξωτερικό, οι οποίοι επιλέγουν την πόλη κυρίως για να περάσουντιςκαλοκαιρινέςτουςδιακοπές. Για την στέγαση τους στην πόλη λειτουργούν πάνω από 85 ξενοδοχεία και 500 ενοικιαζόμενα διαμερίσματα. Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ, ΗΧΩΡΙΚΗΤΗΣΑΠΟΤΥΠΩΣΗΚΑΙΤΑ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΘΗΣΗ ΤΗΣ Ο τουρισμός και η εκμετάλλευση της γης αποτελούν δύο παράγοντες που αλληλοεξαρτούνται. Απότηνμίαπλευράηανάπτυξητουτουρισμού προϋποθέτει την ύπαρξη κατάλληλων προϋποθέσεων που πρέπει να τηρεί και να περιλαμβάνει ο χωρικός παράγοντας, ενώ από την άλλη πλευρά, η μη αποτελεσματική εκμετάλλευση της γης με σκοπιμότητα την προώθηση του τουρισμού προκαλεί εμπόδιο για την ανάπτυξη του. Επιπροσθέτως, ο τρόπος με τον οποίο διαμορφώνεται ο χώρος με στόχο την εκμετάλλευση του για τουριστικούς σκοπούς, έχειάμεσοαντίκτυποστοτοπικόαστικόκαι φυσικό περιβάλλον. Ιστοσελίδα στο ιντερνέτ που απεικονίζει πακέτα διακοπών στην πόλη των Αγ. Σαράντα Στο παραπάνω διάγραμμα απεικονίζονται οι ξένοι τουρίστες που επισκέπτονται την πόλη των Αγίων Σαράντα ανά υπηκοότητα. * Το Αργυρόκαστρο αποτελεί οικισμό που αναπτύχθηκε το 12 ο αιώνα και έχει διατηρήσει την παραδοσιακή του ταυτότητα στο παλιό ιστορικό τμήμα της πόλης. Από το 2005 αποτελεί Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομίας της UNESCO. 10
Χαρακτηριστικό παράδειγμα που αποτυπώνει αυτό το φαινόμενο, είναι η περιοχή των Αγίων Σαράντα που απεικονίζεται στον χάρτη και στην οποία έχουν αναπτυχθεί κυρίως χρήσεις αναψυχής όπως: ξενοδοχεία, εστιατόρια, κέντρα ψυχαγωγίας. Στην προαναφερόμενη περιοχή επικρατεί μια μόδα που ακολουθούν οι νεόπλουτη στην Αλβανία, κτίζοντας ξενοδοχεία πέντε αστέρων, βασισμένοι στην προοπτική της τουριστικής ανάπτυξης της πόλης και του κερδοσκοπικού πνεύματος. Οι μεγακατασκευές που έχουν κτιστεί ( όχι μόνο στην συγκεκριμένη περιοχή) και στεγάζουν χώρους κατοικίας ή τουριστικών εγκαταστάσεων, δενπαύουννααποτελούν κατάλοιπα μίας παλιάς νοοτροπίας που συνδέεται με την στέρηση της ιδιοκτησίας και εκφράζουν συγχρόνως μια νέα τάση της εποχής για κατακόρυφη ανάπτυξή του δομημένου χώρου βάσει δυτικών προτύπων, με απώτερο σκοπό την κερδοσκοπική διαχείριση του αστικού περιβάλλοντος. Η πολυώροφες κατασκευές που τελικά κτίστηκαν, στις περισσότερες περιπτώσεις, δεν τηρούν τον συντελεστή δόμησης με αποτέλεσμα να υποβαθμίζεται ο υπαίθριος ελεύθερος χώρος και να αποτελούν χαρακτηριστικό δείγμα αντίφασης μεταξύ δομημένουκαιφυσικούπεριβάλλοντος. Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ, ΗΧΩΡΙΚΗΤΗΣΑΠΟΤΥΠΩΣΗΚΑΙΤΑ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΘΗΣΗ ΤΗΣ Αεροφωτογραφία Αγ. Σαράντα, περιοχή όπου επικρατούν χρήσεις αναψυχής Εικόνες από την περιοχή που αναγράφεται στην αεροφωτογραφία 11
Χάρτης πραγματοποιημένων έργων υποδομής, περιοχή μελέτης Η βιομηχανία του τουρισμού, τα τελευταίαχρόνιαέχειαρχίσεινα αποτελεί όλο και περισσότερο στυλοβάτη της οικονομικής ανάπτυξης της Αλβανίας, η οποία μέχρι στιγμής αποτελούσε περιφερικό προορισμό έπειτα από τον τερματισμό της παρατεταμένης απομόνωσης κατά την κομμουνιστική περίοδο. Με απώτερο σκοπό την ανάδειξη της χώρας στο διεθνές προσκήνιο, και την προώθηση του τουρισμού, η αλβανική κυβέρνηση, προσπαθεί να προσελκύσει και να προσκομίσει ξένες επενδύσεις και αναπτυξιακά προγράμματα τα οποία θα παίξουν καταλυτικό ρόλο στην ανάπτυξη τουριστικών προοπτικών. Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ, ΗΧΩΡΙΚΗΤΗΣΑΠΟΤΥΠΩΣΗΚΑΙΤΑ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΘΗΣΗ ΤΗΣ Σε έρευνα του έκανε η Παγκόσμια Τράπεζα το 2007, διερευνώντας το οδικό δίκτυο της Αλβανίας προέκυψε ως αποτέλεσμα, ότι η έλλειψη έργων υποδομείς(στενοί δρόμοι, μη ασφαλτωμένοι), αποτελούν μείζον πρόβλημα ανάπτυξης και ευθύνεται για την μηδαμινή οικονομική κατάσταση της χώρας, λειτουργώντας ταυτοχρόνως ως ενδεικτικό στοιχείο του χαμηλού βιοτικού επιπέδου της κοινωνίας. Επίσης, η έλλειψηεπαρκώνέργων υποδομής, που θα διευκόλυναν την μεταφορά του ανθρώπινου δυναμικού και διακίνηση των αγαθών στο εσωτερικό της χώρας αλλά και έξω από τα σύνορα της, έχει δημιουργήσει μια ακαμψία προς τιςμετακινήσειςκαιτιςκοινωνικέςπαροχές, επηρεάζοντας και εμποδίζοντας άμεσα την ανάπτυξη του τουρισμού. Σε αυτά τα πλαίσια, η αλβανικήκυβέρνηση, ευαισθητοποιημένη απέναντι σε αυτό το πρόβλημα, και αναγνωρίζοντας τις διαστάσεις του ζήτησε από την Παγκόσμια Τράπεζα οικονομική ενίσχυση για την χρηματοδότηση του προγράμματος για την ανάπτυξη του πρωτεύοντα και δευτερεύοντα οδικού δικτύου της χώρας. Το πρόγραμμα εγκρίθηκε τον Ιούλιο του 2008 και τέθηκε σε λειτουργία τον Σεπτέμβριο της ίδιας χρονιάς. Το 2010 τα έργα είχαν ολοκληρωθεί σε 26 δήμους ένας εκ των οποίων είναι και ο δήμος των Αγίων Σαράντα. Προϋπάρχουσα κατάσταση δρόμων, Αγ. Σαράντα Νέα έργα υποδομής, Αγ. Σαράντα Επίσης, το 2008 ολοκληρώθηκε το πρόγραμμα της Παγκόσμιας Τράπεζας για την «Διαχείριση και τον Καθαρισμό του Παράκτιου Μετώπου της Νοτίου 12
Αν κρίνουμε από τα σημερινά δεδομένα, ο δήμος των Αγίων Σαράντα λόγω της στρατηγικής του τοποθεσίας και του πολιτισμικού και φυσικού πλούτου που διαθέτει, αποτελεί σημαντικό τουριστικό θέρετρο της χώρας. Σύμφωνα με την στρατηγική ανάπτυξης της χώρας, το Υπουργείου Τουρισμού της Αλβανίας έχει αναλάβει μια σειρά αναπτυξιακών προγραμμάτων που αποβλέπουν στην τόνωση της τουριστικής βιομηχανίας στην Νοτιοδυτική Ριβιέρα της Αλβανίας και κυρίως στην πόλη των Αγίων Σαράντα που λειτουργεί ως πόλος έλξης των τουριστών. Οι επεμβάσεις που προτείνουν αυτά τα αναπτυξιακά προγράμματα, είναι πολεοδομικής και χωροταξικής κλίμακας και τείνουν προς τον ανασχηματισμό του αστικού και φυσικού περιβάλλοντος ανοικοδομώντας και βελτιώνονταν τις υπάρχουσες υποδομές. Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ, ΗΧΩΡΙΚΗΤΗΣΑΠΟΤΥΠΩΣΗΚΑΙΤΑ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΘΗΣΗ ΤΗΣ Το 2008 εγκρίθηκε το πρόγραμμα ανοικοδόμησης του οδικού άξονα Μαυρομάτι-Κονίσπολη-Άγιοι Σαράντα (40 χλμ) ο ποίος συνδέει την πόλη με το Αρχαιολογικό ΠάρκοτουΒουθρωτού καιμετέπειταμεταελληνικά σύνορα. Μια παρόμοια επέμβαση μέχρι τον των Βουθρωτό είχε γίνει το 2000, όμως παρόλα αυτά, συνέχισε να υπάρχει δυσκολία στις μετακινήσεις κυρίως των πούλμαν που μετέφεραν τους τουρίστες, λόγω του ελάχιστου πλάτους του δρόμου και των πολλών στροφών. Το συγκεκριμένο έργο αποτελεί επέμβαση μεγάλης κλίμακας. Για την χρηματοδότηση του η Αλβανική κυβέρνηση πήρε δάνειο της τάξης των 30 εκατομμυρίων ευρώ από την Ελληνική κυβέρνηση στα πλαίσια του «Ελληνικού Προγράμματος για την Οικονομική Ανοικοδόμηση των Βαλκανίων» και της πολιτικής αλληλεγγύης μεταξύ των γειτονικών κρατών. Εκτός από την τουριστική ανάπτυξη της περιοχής αυτό το έργο αποσκοπεί στην σύνδεση του νοτιότερου τμήματος της χώρας με την υπόλοιπη Αλβανία και συγχρόνως στην διευκόλυνση της μετακίνησης του ανθρώπινου δυναμικού και εμπορευμάτων μεταξύ Αλβανίας και Ελλάδας. Την εκτέλεση του έργου την έχει αναλάβει μια ελληνική εταιρεία υποδομών (AEGEK). Χάρτης περιοχής, ο αυτοκινητόδρομος Αγ. Σαράντα Σαγιάδα (Μαυρομάτι). Φωτογραφία από τα έργα Προσπέλαση στην λίμνη του Βουθρωτού για Κονίσπολη Μαυρομάτι 13
Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ, ΗΧΩΡΙΚΗΤΗΣΑΠΟΤΥΠΩΣΗΚΑΙΤΑ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΘΗΣΗ ΤΗΣ Χάρτης παραλιακού μετώπου Νοτιοδυτικής Αλβανίας, οαυτοκινητόδρομοςαγ. Σαραντά Αυλώνα(παραλιακά) Εικόνες από το υπάρχον λιμάνι Σημαντικόέργοπουπραγματοποιήθηκε το 2007 είναι η ανοικοδόμηση του παραλιακού αυτοκινητόδρομου της Νοτιοδυτικής Αλβανίας που συνδέει την πόλη των Αγίων Σαράντα με την Αυλώνα. Άλλο πρόγραμμα που τείνει στην δημιουργία κατάλληλων προϋποθέσεων και υποδομών για την διέλευση των ξένων επισκεπτών στην πόλη και στην ευρύτερη περιοχή, είναι αυτό που αποσκοπεί στην δημιουργία δύο ξεχωριστών λιμανιών στην πόλη των Αγίων Σαράντα, που θα εξυπηρετούν διαφορετικές χρήσεις. Σήμερα το υπάρχον λιμάνι των Αγίων Σαράντα, το οποίο βρίσκεται μέσα στην πόλη έχει διπλή λειτουργία εμπορικό λιμάνι και διέλευσης επιβατών. Κατά μέσο όρο κάθε χρόνο στον αποβιβάζονται 80-90 000 επιβάτες και ξεφορτώνουν 80-100 000 τόνους εμπόρευμα από το νησί της Κέρκυρας. Έχοντας υπόψη το μεγάλο αριθμό των τουριστών που αποβιβάζονται κατά την διάρκεια της τουριστικής περιόδου στο λιμάνι με σκοπό την επίσκεψη στην πόλη, ο δήμος των Αγίων Σαράντα και η κυβέρνηση, στράφηκαν προς την δημιουργία ενός προγράμματος με προτεραιότητα την καλύτερη χωρική οργάνωση της λιμενικής περιοχής και των λειτουργιών που λαμβάνουν χώρα εκεί για να ευνοήσει την τουριστική ανάπτυξη. 14
Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ, ΗΧΩΡΙΚΗΤΗΣΑΠΟΤΥΠΩΣΗΚΑΙΤΑ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΘΗΣΗ ΤΗΣ Βάσει αυτής της πρωτοβουλίας το 2007 εγκρίθηκε από την αλβανική κυβέρνηση ένα πρόγραμμα που προβλέπει τον χωρισμό των λειτουργιών που στεγάζει το λιμάνι και την μεταφορά της εμπορικής χρήσης σε περιφερικό σημείο της πόλης όπου λειτουργούσε παλιά το Τάγμα Πεζοναυτών. Επίσης, αποβλέπεται η ανάπλαση της υπάρχουσας λιμενικήςπεριοχήςβάσειτωνπροϋποθέσεωνπου ορίζει η Ευρωπαϊκή Ένωση για την σύγχρονη λειτουργία ενός λιμανιού επιβατών και θαλαμηγών. Η εφαρμογή αυτού του έργου, που έχει ως στόχαστρο την δημιουργία κατάλληλων προϋποθέσεων για την άφιξη ξένων επιβατών στην πόλη και την επιτάχυνση της διαδικασίας της στρατηγικής για την ανάπτυξη του τουρισμού, αποτελεί κομβική παρέμβαση αστικού σχεδιασμού και προβλέπεται να επιφέρει σημαντικές μεταρρυθμίσεις στον αστικό και περαστικό χώρο. Τάγμα πεζοναυτών Υπάρχον λιμενική περιοχή Εικόνες λιμενικής ζώνης 15
Χάρτης με τις 2 περιπτώσεις χωροθέτησης του αεροδρομίου Β Α Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ, ΗΧΩΡΙΚΗΤΗΣΑΠΟΤΥΠΩΣΗΚΑΙΤΑ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΘΗΣΗ ΤΗΣ Στο περιθώριο της στρατηγικής ανάπτυξηςτουτουριστικούκλάδουπουέχειυιοθετήσει η κυβέρνηση για την νότια περιοχή του κράτους με επίκεντρο την πόλη των Αγίων Σαράντα, έχει ανακοινωθεί το έτος 2007 το πρόγραμμα σχεδιασμού ενός αεροδρομίου κοντά στην περιοχή μελέτης. Αρχικά, το Ινστιτούτο Μεταφορικών Ερευνών της Αλβανίας, κατέγραψε δύο πιθανά σημεία όπου θα μπορούσε να κτιστεί το αεροδρόμιο. Τελικά, κατέληξανστηνπρώτηπερίπτωση, τοποθεσία που βρίσκεται σε απόσταση 6 χλμ από την πόλη των Αγίων Σαράντα. Το αεροδρόμιο θα λειτουργεί για την προσγείωση μικρών αεροσκαφών και εκτιμάτε να ολοκληρωθεί η ανοικοδόμηση του σε περίπου 5 χρόνια. Το έργο δημιουργίας νέου αεροδρομίου που θα εξυπηρετεί την περιοχή της Νότιας Αλβανίας και θα την φέρει πιο κοντά με τις Ευρωπαϊκές αλλά και με άλλες χώρες του κόσμου, αποτελεί παρέμβαση χωροταξικού επίπεδου και μέγιστης σημασίας που θα επηρεάσει οικονομικά και κοινωνικά όλες της περιοχές γύρω από το σημείο ανάπλασης Η χρηματοδότηση του έργου προβλέπεται να γίνει από την το ταμείο της κυβέρνησης και ξένα κεφάλαια των αυστριακών επενδυτών. Φωτορεαλιστικό από το project του αεροδρομίου 16
Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ, ΗΧΩΡΙΚΗΤΗΣΑΠΟΤΥΠΩΣΗΚΑΙΤΑ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΘΗΣΗ ΤΗΣ Στρατηγικής σημασίας αποτελούν και τα προγράμματα ανέργεσης τουριστικών συγκροτημάτων με την μέθοδο της σύμβασης παραχώρησης μεταξύτουαλβανικούκράτουςκαιτωνξένων επενδυτών, σε περιοχές κατά μήκος την Νοτιοδυτικής Ριβιέρας. Το 2008 παραγκωνίζοντας τις έντονες αντιδράσεις των κατοίκων και ιδιωτών της γης, εγκρίθηκε από το Γενικό Συμβούλιο Πολεοδομίας της Αλβανίας η οικονομική άδεια για την κατασκευή του τουριστικού χωριού στην παράκτια περιοχή του κόλπου της Κακομαίας, 15 χλμ έξω από την πόλη των Αγίων Σαράντα. Το έργο το έχει αναλάβει η γαλλική αλυσίδα «Club Med». Επίσης, παρόμοιας κλίμακας έργω αποβλέπετε να πραγματοποιηθεί και στην περιοχή των Εξαμιλίων 10 χλμ πλησίον των Αγίων Σαράντα. Σχέδια μελέτης για το τουριστικό χωρίο στον κόλπο της Κακομαίας Σχέδια μελέτης για το τουριστικό χωρίο στα Εξαμίλια 17
Σημαντικό ρόλο στην ενίσχυση του τουρισμού στην πόλη των Αγίων Σαράντα, έχουν συμβάλει και οι τοπικές αρχές αυτοδιοίκησης του δήμου με τα αναπτυξιακά προγράμματα που εκπονεί και τις εκδηλώσεις που διοργανώνει κατά καιρούς. ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ, ΕΠΙΔΙΩΚΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ Το 1998 ιδρύθηκε το τεχνικό λύκειο Οικονομικών και Τουριστικών Σπουδών. Με επενδύσεις του Αυστριακού κράτους, θεμελιώθηκαν τα επαγγελματικά εργαστήρια που στέγαζαν χρήσης τουριστικών εγκαταστάσεων. Εικόνα από την εκδήλωση για την άφιξη της τουριστικής περιόδου στην πόλη των Αγ. Σαράντα Εικόνα από θεατρική παράσταση στο αρχαίο αμφιθέατρο του βουθρωτού, 2010 ΕπιπροσθέτωςμεπρωτοβουλίατουΔήμαρχου ιδρύθηκε το 2006 το πρώτο πανεπιστήμιο στην πόλη των Αγίων Σαράντα το οποίο αποτελεί, παράρτημα του Οικονομικού Κρατικού Πανεπιστημίου των Τιράνων. Το 2008 ενσωματώθηκε στο πρόγραμμα σπουδών του πανεπιστημίου το τμήμα της Αγγλικής Φιλολογίας και των Τουριστικών Επιχειρήσεων με μελλοντικό στόχο την δημιουργία εκπαιδευμένου προσωπικού που θα διαχειρίζεται τις τουριστικές εγκαταστάσεις στην πόλη και την γύρω περιοχή. Στα πλαίσια κοινωνικών διοργανώσεων ο δήμος των Αγίων Σαράντα κάθε χρόνο οργανώνει εκδήλωση για την άφιξη της τουριστικής περιόδου. Επιπροσθέτως, πολιτιστικές δραστηριότητες λαμβάνουν τόπο και στο αρχαιολογικό χώρο του Βουθρωτού, όπως το Διεθνές Φεστιβάλ Θεάτρου, που διοργανώνεται από το Υπουργείο Πολιτισμού σε συνεργασία με τον δήμο και διεξάγεται στο χώρο του αρχαίου αμφιθεάτρου. 18
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Εάν γυρνούσαμε το ρολόι του χρόνου περίπου 20 χρόνια πριν θα συναντούσαμε μια πλασματική εικόνα της πόλης των Αγίων Σαράντα, ενός παρθένου τοπίου που βίαια βιάστηκε και έφθειρε από την σαρωτική θύελλα των σύγχρονών μεταρρυθμίσεων της καπιταλιστικής κοσμοθεωρίας. Μια πόλη μικρή, αλλά με πολλές αντιφάσεις που πηγάζουν από την διαρκείς προσπάθεια μετάβασης από μία αναπηρική κατάσταση, σε ένα σύγχρονο πεδίο δράσης, που τείνει να διαγράψει την συλλογική μνήμη και να βρει αδιέξοδο προς νέες τάσεις και νοοτροπίες με κύριο σκοπό την αποκοπή των δεσμών με το κοντινό παρελθόν και την ενσωμάτωση της κοινωνίας σε δυτικά πρότυπα ζωής. Το συλλογικό πνεύμα, αποτελεί πλέων αξία μιας άλλης εποχής, έχοντας γρήγορα αντικατασταθεί από ατομικές προσδοκίες που πρεσβεύουν την κερδοσκοπία ως τυχερό «εισιτήριο» μίας πολυτελής και «μοντέρνας» ζωής. Παρατηρείται απόλυτη απαξίωση του μινιμαλισμού σε όλους τους τομείς και συγχρόνως επικρατεί η άποψη μιας πολυπλοκότητας σε μορφές και χρώματα στις αρχιτεκτονικές κατασκευές ως ενδεικτικό στοιχείο επιβλητικότητας του καινούργιου σε αντιδιαστολή με το παλιό, του παρόντος ενάντια στο παρελθόν. Η ανάπτυξη του τουρισμού, αποτελεί μέσο οικονομικής ανόρθωσης, πολιτιστικής και πολιτισμικής ανάδειξηςτηςπόληςκαιτηςχώρας. Όμως ηαστική διάχυση που έχει προκύψειαπό τηνυποστήριξηκαι προώθηση μιας κρατικής πολιτικής για την τουριστική ανάπτυξη της περιοχής, έχει οδήγηση στην δημιουργία ενός αστικού περιβάλλοντος που ασφυκτιά... έτσι γεννιέται το ερώτημα: Μήπως όταν αυτή η μη αναμενόμενη σε ένα τόσο μικρό φάσμα χρόνου αστική ανάπτυξη, αποκτά τέτοιες διαστάσεις ώστε να είναι δύσκολο να ελεηθεί και οδηγεί σε οικονομικό κορεσμό και σε αλλοίωση της εικόνας της πόλης, του φυσικού περιβάλλοντος και της ποιότητας της ζωής των κατοίκων; Μήπως αυθαίρετα οδηγούμαστε προς ένα φαύλο κύκλο που λειτουργεί αρνητικά εις βάρος του συλλογικού συμφέροντος πολύτιμου αγαθού μιας υγιείς κοινωνίας; 19
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Besnik Aliaj (2003) Tirana. Making cities work : comparing between "Transitional" and "Developed" urban and housing models. Co plan Besnik Aliaj, Keida Lulo, Genc Myftiu. (2003) Tirana. The challenge of urban development. Co Plan B.Aliaj (2008) Tirana. Misteri i Gjashte, Cili eshte kurthi qe mban peng zhvillimin dhe integrimin e ekonomise shqipetare ne boten moderne? Παγκόσμια Τράπεζα (PAP/RAC SOGREAH Consortium), Αλβανική Κυβέρνηση. (2003) Τίρανα. Το Πρόγραμμα και η Μελέτη για την Διαχείριση του Παραλιακού Μετώπου της Αλβανικής Ριβιέρας. Sally Martin, (2001) London. The Management plan of Butrinti. Artisien Patrick(1987). Albania at the crosswords. Journal of Communist Studies and Transition. Ilirian Altin(2004). Albania and the European Union. Mediterranean Politics. Giuseppe Michelangell, Stefano Sanpaolesi, Alessio Satta. A common strategy for tourism development in the coastal areas of Adriatic Sea. Report of the Ministry of tourism Youth and Sports of Albania, December 2005. Strategy and Action Plan of the Albanian Tourism Sector based on Cultural and Environmental Tourism. Rother Philipp, (2002). Inflation in Albania, Post Communist Economies. Pojani Doriana, (2009). Urbanization of Post Communist Albania: Economic, Social and Environmental Challenges. Debate: Journal of Contemporary Central and Easten Europe. UNPD Albania. Unknown Albania, A case study: Cultural and Environmental Tourism. Ηλεκτρονική Βιβλιοθήκη http://www.urbania.al http://www.informaworld.com http://www.unce.org/hlm/prgm/cph/mail.html http://www.worldbank.com http://www.unhabitat.com http://www.arch.ntua.gr http://www.google.com 20
Προπτυχιακή Εργασία, Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Αθήνα, 2010 Εικόνα από Αγ. Σαράντα, Αλβανία, 2010