ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΕ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ-ΘΡΑΚΗΣ Ευάγγελος Βουδριάς Καθηγητής Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο 671 00 Ξάνθη
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΙΑΤΡΙΚΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ Ιατρικά απόβλητα είναι τα απόβλητα, τα οποία παράγονται από τις υγειονομικές μονάδες.
ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ Δημόσια θεραπευτήρια Δημοτικοί υγειονομικοί σταθμοί ΝΠΙΔ παροχής υπηρεσιών υγείας Ιδιωτικά θεραπευτήρια Στρατιωτικά νοσοκομεία Κέντρα υγείας Κέντρα αιμοδοσίας Διαγνωστικά και ερευνητικά εργαστήρια εμβαδού άνω των 200 m 2 ή με απασχολούμενο προσωπικό άνω των 5 ατόμων Μικροβιολογικά εργαστήρια Κτηνιατρικές κλινικές μικρών και μεγάλων ζώων Κτηνιατρικά διαγνωστικά και ερευνητικά εργαστήρια εμβαδού άνω των 200 m 2 ή με απασχολούμενο προσωπικό άνω των 5 ατόμων Οικιοθελώς όσοι παράγουν ιατρικά απόβλητα ανεξαρτήτως ποσότητος και δεν υπάγονται στις ανωτέρω μονάδες (π.χ., οδοντιατρεία) )
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ Κοινή Υπουργική Απόφαση Η.Π. 37591/2031/ ΦΕΚ B 1419 (2003): Μέτρα και όροι για τη διαχείριση ιατρικών αποβλήτων από υγειονομικές μονάδες. Κοινή Υπουργική Απόφαση 8668/ΦΕΚ B 287 (2007): Έγκριση Εθνικού Σχεδιασμού διαχείρισης επικινδύνων αποβλήτων.
ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ Απόφαση 2000/532/EΚ της Επιτροπής και τροποποιήσεις του 2001 18 ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗ ΑΝΘΡΩΠΩΝ Ή ΖΩΩΝ Ή/ΚΑΙ ΑΠΟ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΕΣ (Εξαιρούνται ξ ρ απόβλητα κουζίνας και εστιατορίων, που δεν προκύπτουν άμεσα από το σύστημα υγείας) 18 01 απόβλητα από την περιγεννητική φροντίδα, τη διάγνωση, τη θεραπεία ή την πρόληψη ασθενειών σε ανθρώπους 18 01 01 κοπτερά εργαλεία (εκτός αυτών στο σημείο 18 01 03) 18 01 02 μέρη και όργανα του σώματος, περιλαμβανομένων σάκων αίματος και διατηρημένο αίμα (εκτός από το σημείο 18 01 03) 18 01 03* απόβλητα των οποίων η συλλογή και η διάθεση υπόκεινται σε ειδικές απαιτήσεις, σε σχέση με την πρόληψη μόλυνσης 18 01 04 απόβλητα των οποίων η συλλογή και η διάθεση δεν υπόκεινται σε ειδικές απαιτήσεις, σε σχέση με την πρόληψη μόλυνσης (π.χ., χ επίδεσμοι, γύψινα εκμαγεία, σεντόνια πετσέτες, ρουχισμός μίας χρήσεως, απορροφητικές πάνες) 18 01 06* χημικά που αποτελούνται από, ή περιέχουν επικίνδυνες ουσίες 18 01 07 χημικά άλλα από τα αναφερόμενα στο σημείο 18 01 06 18 01 08* κυτταροτοξικές και κυτταροστατικές φαρμακευτικές ουσίες 18 01 09 φαρμακευτικές ουσίες άλλες από τις αναφερόμενες στο σημείο 18 01 08 18 01 10* αμάλγαμα οδοντιατρικής 18 02 απόβλητα από την έρευνα, διάγνωση, θεραπεία ή πρόληψη των ασθενειών, που εμφανίζονται σε ζώα 18 02 01. κ.λπ.
ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΙΑΤΡΙΚΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΑΣΤΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΑ ΙΑΤΡΙΚΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΑΛΛΑ (ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΑ, ΜΠΑΤΑΡΙΕΣ) ΑΜΙΓΩΣ ΜΟΛΥΣΜΑΤΙΚΟΥ ΑΜΙΓΩΣ ΤΟΞΙΚΟΥ ΜΟΛΥΣΜΑΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ ΤΟΞΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ
ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΗΜΑ ΓΙΑ ΜΟΛΥΣΜΑΤΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ
ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Ελλάδα: 15000 tn/y Αττική: 54% Θεσσαλονίκη: 14% Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης: 4% Ρυθμός παραγωγής: 2 kg/κλίνη/ημέρα (εκτίμηση)
ΑΛΛΕΣ ΧΩΡΕΣ. Κροατία: 0,16 kg/bed/day. Ιορδανία: 05 0,5~2,2 22kg/bed/day. Μ. Βρετανία: 3,0 kg/bed/day. ΗΠΑ: 1,4~2 kg/bed/day. Νορβηγία: 1,02 kg/bed/day. Ισπανία: 1,2 kg/bed/day. Ιαπωνία: 1,1 kg/bed/day.
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 40% υποβάλλεται σε επεξεργασία. Το 1/3 των υγειονομικών μονάδων χρησιμοποιούν αποστείρωση για επεξεργασία. Μία εγκατάσταση αποτέφρωσης στην Αττική. Αποτέφρωση σε κάποιες υγειονομικές μονάδες. Ανεξέλεγκτη διάθεση, ειδικά από μικρούς παραγωγούς.
ΑΠΟΤΕΦΡΩΤΗΡΑΣ, ΑΕ Εγκατάσταση αποτέφρωσης υψηλής τεχνολογίας. Κόστος κατασκευής: 9.000.000 ευρώ. Δυναμικότητα: 30 tn/d. Προσωρινή αποθήκευση: 25 tn σε ψυχρό θάλαμο. Μόνον 53 από τις 127 υγειονομικές μονάδες της Αττικής στέλνουν τα απόβλητά τους για αποτέφρωση. Κόστος επεξεργασίας: 2 ευρώ/kg.
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΑ ΙΑΤΡΙΚΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ Έκθεση σε επικίνδυνα ιατρικά απόβλητα δύναται να προκαλέσει ασθένεια ή τραυματισμό. Προβλήματα δημόσιας υγείας, σχετιζόμενα με μετάδοση μολυσματικών ασθενειών, όπως ηπατιτις και HIV. Προβλήματα υγείας και ασφάλειας για τους εργαζομένους σε υγειονομικές μονάδες. Οι παραγωγοί ιατρικών αποβλήτων πρέπει να αναπτύξουν σχέδια διαχείρισης αποβλήτων για την ελαχιστοποίηση η του κινδύνου και του συνολικού κόστους διαχείρισης.
ΕΘΝΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ (2007) Αποτέφρωση των επικινδύνων ιατρικών αποβλήτων σε κατάλληλες εγκαταστάσεις εκτός των υγειονομικών μονάδων και στη συνέχεια διάθεση των υπολειμμάτων σε ΧΥΤΑ ή ΧΥΤΕΑ, ανάλογα με την επικινδυνότητά τους. Αποστείρωση εντός ή εκτός των υγειονομικών μονάδων μόνο στην περίπτωση που τα ιατρικά απόβλητα είναι αμιγώς μολυσματικού χαρακτήρα και στη συνέχεια η διάθεσή τους σε ΧΥΤΑ.
ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΠΙΘΥΜΗΤΗ Ελεγχόμενη περιφερειακή διαχείριση Κεντρική Κ ήεγκατάσταση επεξεργασίας Καλή λειτουργία Επάρκεια για όλη την Περιφέρεια ΥΠΑΡΧΟΥΣΑ Μεμονωμένη διαχείριση Ανεπαρκής διαχείριση Καθόλου διαχείριση για μικρούς παραγωγούς
ΣΚΟΠΟΣ Σχεδιασμός ενός συστήματος διαχείρισης επικινδύνων ιατρικών αποβλήτων σε περιφερειακό επίπεδο. Εφαρμογή του συστήματος αυτού στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης (ΑΜΘ). 15
Η ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΜΘ Βορειοανατολική Ελλάδα 5 Νομοί 611.067 κάτοικοι Σύνδεση με την Εγνατία Οδό Σύ δ Σύνδεση με σιδηρόδρομο (εκτός Καβάλας) 16
ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ I. Το σύστημα παραγωγής επικινδύνων ιατρικών αποβλήτων. II. Το σύστημα επεξεργασίας ξργ και προσωρινής αποθήκευσης στην πηγή. III. Το σύστημα συλλογής και μεταφοράς. IV. Το σύστημα επεξεργασίας. V. Το σύστημα διάθεσης. δάθ
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΠΗΓΕΣ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΙΑ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΡΙΝΗΣ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΗΓΗ Εκτροπή Εκτροπή Εκτροπή ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΧΩΡΟΣ ΕΔΑΦΙΚΗΣ ΔΙΑΘΕΣΗΣ (ΧΥΤ) Αέρια Διασταλάγματα
ΠΡΟΤΑΣΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Κέντρα υγείας Επεξεργασία Ιδιώτες ιατροί Ιδιωτικές κλινικές Διαγνωστικά κέντρα IKA 19
ΠΗΓΕΣ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΩΝ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ 20
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΩΝ ΙΑΤΡΙΚΩΝ Μετρήσεις Βιβλιογραφία Υπολογισμοί 970 tn/y από όλες τις πηγές ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ 21
ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΑΝΑ ΝΟΜΟ Δράμα Έβρος 12,5% 32,1% Καβάλα 28,3% Ροδόπη 13,3% Ξάνθη 13,8%
ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΑΝΑ ΠΗΓΗ Πολυδ/κά Κέντρα 0,2% Ιδιώτες Ιατροί 23,4% Ιδιωτικές Κλινικές 11,1% Πολιτικά Νοσοκομεία 60,5% Περιφερειακά Ιατρεία 06% 0,6% Κέντρα Υγείας 2,4% Ιατρεία ΙΚΑ 1,8%
ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΙΑ-ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ 172 70 kg/d 0,76 0,31kg/bed/d ~70% μαλακά ~8% οξύαιχμα Μέτρηση: Φεβρουάριος-Απρίλιος 2006 ΞΑΝΘΗΣ
ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΙΚΑ ΞΑΝΘΗΣ Κατηγορία % Ρυθμός αποβλήτου Βάρος παραγωγής g/ασθενή/ημέρα Μολυσματικά 75.6 48 (6.4)* Τοξικά 9.4 5.9 (4.6) Μολυσματικά και 15 10 (9.8) τοξικά Επικίνδυνα ιατρικά απόβλητα 100 64 (15) Μικροβιολογικό εργαστήριο με 50 ασθενείς/ημέρα Μικροβιολογικό εργαστήριο με 50 ασθενείς/ημέρα παράγει περίπου 1 ton/έτος ΕΙΑ
ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΙΔΟΣ ΑΠΟΒΛΗΤΟΥ Μολυσματικά και εν δυνάμει μολυσματικά Ρυθμός, g/οδοντιατρείο/d ρ % w/w 467 269 91,1 Μολυσματικά και τοξικά 17,9 8,9 3,5 Αμιγώς τοξικά 0,74 0,64 0,1 Οικιακού τύπου 27 34 5,3 ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΑ 513 282 100 ΣΤΕΡΕΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ
ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΠΗΓΗ Διαχωρισμός στις 4 κατηγορίες. Αποθήκευση σε έγχρωμες σακούλες ή κουτιά (κίτρινα, κόκκινα, πράσινα). Προσωρινή αποθήκευση σε ψυγείο ή κατάλληλους θαλάμους ( 5 o C για 5 ημέρες). 27
ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ Νοσοκομείο: Κεντρικός χώρος Νοσοκομείο Χώρος αποθήκευσης ανά (m 3 ) νομό. 1. Καβάλα 22,22 Πυκνότητα 2. Δράμα 12,6 3. Ξάνθη 12,3 αποβλήτων: 120 kg/ m 3 4. Κομοτηνή 11,9. 5. Αλεξανδρούπολη 21,7 Δύο φορές ο 6. Διδυμότειχον 2,9 μέγιστος όγκος αποβλήτων. 28
ΕΝΔΟΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΗ Ο Ο Ο ΣΥΛΛΟΓΗ- ΜΕΤΑΦΟΡΑ
TEMPORARY STORAGE
ΣΥΛΛΟΓΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΟΡΑ Συλλογή των αποβλήτων. Μεταφορά με απορριμματοφόραψυγεία ( 8 o C), στεγανά και χωρίς συμπίεση. Οδός μεταφοράς. 32
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Κέντρα υγείας Επεξεργασία Ιδιώτες ιατροί Ιδιωτικές κλινικές Διαγνωστικά κέντρα IKA 33
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΜΕΤΑΦΟΡΑ 34
ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΕΙΑ Αποτέφρωση Όλα τα επικίνδυνα ιατρικά απόβλητα 1600 kg/d Θερμοκρασία ρ 850-1100 ο C Εφεδρικός καυστήρας Αντιρρυπαντική τεχνολογία Αποστείρωση Μόνον μολυσματικά απόβλητα Τεμαχισμός στα 2 εκατοστά πριν την αποστείρωση Έλεγχος μικροβιακού φορτίου
ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΙΑ Στόχος: απομάκρυνση ή ελαχιστοποίηση της επικινδυνότητος. 8 διαφορετικά εμπορικά συστήματα. Τεχνικά, περιβαλλοντικά, οικονομικά και κοινωνικά κριτήρια. GIS για χωροθέτηση. 36
ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ Σύστημα A B Γ Δ E Μέθοδος επεξεργασίας Αποτέφρωση Αποστείρωση με ατμό Αντίστροφος πολυμερισμός Αποστείρωση με ατμό Αποστείρωση με ατμό Ζ Χημική απολύμανση Η Θ Αποτέφρωση Αποστείρωση με ατμό
ΚΑΤΟΨΗ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗΣ ΜΕ ΑΤΜΟ
SELECTION CRITERIA Criteria Groups Criteria 1. Environmental Αir emissions, Energy recovery, Noise, Water-Electric Power-Fuel consumption, Volume reduction, Microbiological inactivation, Solid residues, Liquid residues, Toxicity reduction 2. Economic Construction cost, Remediation cost, Operation-Maintenance cost, briefing cost Social 3. Technical Management of HMW s quality, Management of HMW s quantity, Long term effectiveness, Short term effectiveness, Automation, International tendencies 4. Social Technology acceptance, Cost acceptance, Employment. 39
ΑΛΓΟΡΙΘΜΟΣ ΚΑΙ ΕΠΙΛΟΓΗ i n A B k 1 ik w k Όνομα Σύστημα A i Σειρά επεξεργασίας Α Αποτέφρωση 2,78 7 B Αποστείρωση με 374 3,74 1 ατμό 0 w 1 n and 1 k w k k 1 Γ Δ Αντίστροφος πολυμερισμός Αποστείρωση με ατμό 3,08 6 3,43 5 ik m B x j 1 ijk w jk 0 w jk 1 and w jk 1 m j 1 E Αποστείρωση με 366 3,66 2 ατμό Ζ Χημική απολύμανση 3,45 4 Η Αποτέφρωση 2,68 8 Θ Αποστείρωση με ατμό 3,52 3 40
ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗ 41
ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΙΑΘΕΣΗΣ Εξαρτάται από το σύστημα επεξεργασίας. ξργ A. ΧΥΤΑ B. ΧΥΤΕΑ 42
ΚΟΣΤΟΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ, ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ 43
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 3,1 tn/d επικινδύνων ιατρικών αποβλήτων προς επεξεργασία. Κεντρική εγκατάσταση αποστείρωσης με ατμό. Χωροθέτηση με GIS: Κοντά στην Κομοτηνή. Κόστος κατασκευής: 1.136.600 Κόστος συντήρησης: 314.900/year Κόστος επεξεργασίας: ξργ 0,50/kg g(χωρίς ρς κέρδος). Το έργο αυτό κατέδειξε την σημαντική έλλειψη Το έργο αυτό κατέδειξε την σημαντική έλλειψη πρωτογενών δεδομένων. 44