ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΕΠ 2000-2006 ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 2000 2006 NOΕΜΒΡΙΟΣ 2006
2 ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 4: ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
3 ΜΕΤΡΟ 4.2: Εγγειοβελτιωτικά έργα Διαχείριση υδατικών πόρων της γεωργίας Α ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΜΕΤΡΟΥ ΚΩΔ. ΟΠΣ 3 ΚΠΣ 2000 2006 13 ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 4 ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ Αγροτική ανάπτυξη 2 ΜΕΤΡΟ Εγγειοβελτιωτικά έργα Διαχείριση υδατικών πόρων της γεωργίας ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΩΦΕΛΟΥΜΕΝΟΙ ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΤΡΟ Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας Παραγωγοί στις περιοχές των έργων ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ 2000 2006 1301 1302 1308 ΠΕΔΙΟ/Α ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ Έγγειες βελτιώσεις (12%) Αναδασμός (8%) Διαχείριση γεωργικών υδατικών πόρων (80%)
4 ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Σε χιλ. ΕΥΡΩ ΠΟΣΟ ΠΟΣΟΣΤΟ ΣΤΗ Δ.Δ. ΤΟΥ ΜΕΤΡΟΥ ΠΟΣΟΣΤΟ ΣΤΟΝ ΑΞΟΝΑ ΠΟΣΟΣΤΟ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ % Σ.Κ. % Δ.Δ. % Σ.Κ. % Δ.Δ. Συνολικό Κόστος (Σ.Κ.) 38954,200 15,81 2,60 Δημόσια Δαπάνη (Δ.Δ.) 38954,200 15,81 23,53 2,60 3,17 Κοινοτική Συμμετοχή (ΕΓΤΠΕ-Π) 31163,360 80,00 % 12,65 18,82 2,08 2,54 Εθνική Δημόσια Δαπάνη 7790,840 20,00 % 3,16 4,71 0,52 0,63 Ιδιωτική Συμμετοχή - - - Δανεισμός - - -
5 Β ΓΕΝΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ/ΟΙ ΜΕΤΡΟΥ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΠΙΤΕΥΞΗΣ ΤΟΥ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΠΡΑΞΕΩΝ ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΔΕΙΚΤΕΣ Συνοπτική παρουσίαση της υπάρχουσας κατάστασης Το μέτρο αποσκοπεί στην βελτίωση της εγγειοδιαρθρωτικής υποδομής στην Περιφέρεια. Ιδιαίτερης σημασίας πρόβλημα αποτελεί η παλαιότητα των αρδευτικών δικτύων που συνεπάγεται μεγάλη απώλεια νερού και συγχρόνως μεγάλο κόστος άρδευσης. Ενδεικτικά αναφέρονται τα παλαιά αρδευτικά δίκτυα της Περιφέρειας και ειδικότερα αυτά της πεδιάδας της Θεσσαλονίκης και των Σερρών. Η υφιστάμενη κατάσταση χαρακτηρίζεται ακόμη από τον χαμηλό βαθμό αξιοποίησης των επιφανειακών υδάτων, ενώ παρατηρούνται προβλήματα μείωσης των υπόγειων υδροφορέων. Η έμμεση βελτίωση των εγγειοδιαρθρωτικών συνθηκών συνεπάγεται επίσης στην βελτίωση της αξιοποίησης των διαθέσιμων βοσκοτόπων. Η Περιφέρεια διαθέτει 1442 χιλ. στρ. βοσκοτόπων των οποίων η σταδιακή βελτίωση της διαχείρισης τους είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη της εκτατικής κτηνοτροφίας. Το 80% περίπου των παραπάνω εκτάσεων είναι ορεινές και ημιορεινές. Στο σύνολο τους οι βοσκότοποι μαζί με τις δασικές εκτάσεις βόσκονται από 725 χιλ. γιδοπρόβατα και 9,4 χιλ. βοοειδή που δημιουργούν βοσκοφόρτωση μεγαλύτερη της βοσκοϊκανότητας των λιβαδιών με αποτέλεσμα την υποβάθμιση τους. Η ορθολογική διαχείριση των φυσικών αυτών οικοσυστημάτων απαιτεί τη σύνταξη ολοκληρωμένων μελετών διαχείρισης και βελτίωσης των βοσκοτόπων που είναι απαραίτητη για την στήριξη της εκτατικής κτηνοτροφίας. Οι γνωστές διαρθρωτικές συνθήκες της Περιφέρειας που χαρακτηρίζονται από το μικρό μέγεθος των εκμεταλλεύσεων απαιτεί την συνέχιση του αναδασμού και την συμπλήρωση με παράλληλα έργα. Οι ανάγκες για έργα του μέτρου είναι μεγάλες αλλά προβλέπονται ότι οι πόροι που θα χρησιμοποιηθούν θα συμβάλλουν στην βελτίωση της εγγειοδιαρθρωτικής υποδομής και στην βελτίωση των εισοδημάτων στις αγροτικές περιοχές. Αναλυτική περιγραφή μέτρου Στο Μέτρο περιλαμβάνονται έργα διαχείρισης υδατικού δυναμικού, έργα αναδασμού και παράλληλων έργων αναδασμού και έργα διαχείρισης και αξιοποίησης βοσκοτόπων. Το Μέτρο αναλύεται στις εξής ενέργειες και στόχους: Ενέργεια 1: Έργα εγγείων βελτιώσεων Η ενέργεια περιλαμβάνει: α) τη σύνταξη και εφαρμογή διαχειριστικών σχεδίων αξιοποίησης των βοσκοτόπων με στόχο τη μείωση του κόστους παραγωγής της κτηνοτροφίας και β) έργα αντιπλημμυρικής προστασίας. Ενέργεια 2: Αναδασμός εκτάσεων Η ενέργεια περιλαμβάνει δράσεις όπως: Αναδασμός εκτάσεων/τοπογραφικές εργασίες Παράλληλα έργα αναδασμού Στόχος των έργων αναδασμού είναι η μείωση του πολυτεμαχισμού των εκμεταλλεύσεων (σε σχέση 3/1), η οποία συμβάλλει στην δημιουργία οικονομικά βιώσιμων εκμεταλλεύσεων.
6 Ενέργεια 3: Διαχείριση υδατικού δυναμικού Η ενέργεια περιλαμβάνει δράσεις όπως: Ανακαίνιση, εκσυγχρονισμός και βελτίωση υπαρχόντων αρδευτικών δικτύων Ταμίευση και εκμετάλλευση επιφανειακών απορροών, κατασκευή έργων μεταφοράς και διανομής νερού της ταμίευσης Εμπλουτισμός υπόγειων υδροφορέων Στόχος της ενέργειας είναι η ορθολογική χρήση και η προστασία των υδατικών πόρων της Περιφέρειας που αποτελούν τον πιο περιορισμένο φυσικό πόρο. Πιο συγκεκριμένα με τον εκσυγχρονισμό και την βελτίωση των υπαρχόντων αρδευτικών δικτύων (ειδικά των ανοικτών αρδευτικών δικτύων) επιτυγχάνεται σημαντική μείωση των απωλειών νερού οι οποίες οφείλονται στις σημαντικές φθορές των δικτύων. Η ταμίευση και η εκμετάλλευση των επιφανειακών απορροών αξιοποιεί τους επιφανειακούς υδατικούς πόρους αντικαθιστά την άντληση των υπογείων νερών και έτσι συμβάλλει στην εξοικονόμηση των υδατικών πόρων. Ο εμπλουτισμός των υπογείων υδροφορέων σε περιοχές όπου το υδατικό ισοζύγιο έχει διαταραχθεί λόγω της υπεράντλησης των υπογείων νερών συμβάλλει στην αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προβλημάτων που δημιουργούνται στις περιοχές αυτές. Συνολικά το Μέτρο έχει συνάφεια με τον στόχο του άξονα προτεραιότητας 4: «Αγροτική ανάπτυξη» ο οποίος περιλαμβάνει: «την βελτίωση της διαχείρισης των φυσικών ανανεώσιμων πόρων που συμβάλλει στην προστασία και αειφόρο αξιοποίηση τους. Πρόκειται για τους διαθέσιμους υδατικούς, εδαφικούς και δασικούς πόρους συμπεριλαμβανομένων των βοσκοτόπων. Η βελτίωση στη διαχείριση των παραπάνω πόρων θα συμβάλλει άμεσα στην πιο αποτελεσματική χρησιμοποίηση τους και στην προστασία του περιβάλλοντος». Ιεράρχηση των αναγκών και προτεραιοτήτων του μέτρου και σημαντικότητα ως προς την επίτευξη του στόχου του μέτρου Στην Περιφέρεια Κ. Μακεδονίας υπάρχουν 1.676.430 στρ. αρδευόμενης έκτασης (ποσοστό 23,4% της καλλιεργούμενης γεωργικής γης). Με δεδομένο ότι η αρδευόμενη γεωργία αποτελεί το μεγαλύτερο καταναλωτή καλής ποιότητας νερού και συγκεκριμένα οι ποσότητες νερού που χρησιμοποιούνται για άρδευση υπερβαίνουν το 80% των διαθέσιμων υδατικών πόρων, η ενέργεια 3, η οποία αφορά στη «Διαχείριση υδατικού δυναμικού» έχει ιεραρχηθεί ως η ενέργεια με τη μεγαλύτερη σημασία για την επίτευξη των στόχων του Μέτρου και θα αποτελέσει την πρώτη προτεραιότητα στην υλοποίηση του Μέτρου. Συνοπτική περιγραφή κατηγοριών πράξεων και ενδεικτικές προβλεπόμενες πράξεις. Ενέργεια 1: Έργα εγγείων βελτιώσεων Η ενέργεια περιλαμβάνει ενδεικτικά τις εξής δράσεις: Τη σύνταξη και εφαρμογή διαχειριστικών σχεδίων αξιοποίησης των βοσκοτόπων. Η εκπόνηση διαχειριστικού σχεδίου, βάση συγκεκριμένων προδιαγραφών, είναι προϋπόθεση για την ένταξη των έργων αξιοποίησης του βοσκότοπου. Οι προδιαγραφές των διαχειριστικών σχεδίων θα οριστούν με Υπουργική απόφαση του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Ως ελάχιστη χωρική ενότητα για την εκπόνηση του διαχειριστικού σχεδίου θεωρείται το Δημοτικό
7 Διαμέρισμα ενός Δήμου (το οποίο θεωρείται ως μία ενότητα η οποία μπορεί να περιλαμβάνει υποενότητες). Η μελέτη του διαχειριστικού σχεδίου θα αξιοποιεί τον βοσκότοπο κατά χρόνο και ένταση (αρχική βοσκοϊκανότητα, βοσκοφόρτωση). Θα περιλαμβάνει βελτίωση των δομών (τεχνικά έργα υποδομής), θα δίνει τη δυνατότητα στην ομοιόμορφη αξιοποίηση (βόσκηση) του βοσκότοπου και θα αυξάνει την παραγωγικότητα του σε χορτοβοσκή, με την εκτέλεση διαφόρων φυτοτεχνικών εργασιών, όπως π.χ. πρώτη εγκατάσταση ποτιστικών τεχνητών λειμώνων, ξηρικών τεχνητών λειμώνων, διασπορά σπόρων λειμωνίων φυτών (εμπλουτισμός ή ενδυνάμωση της χλωρίδας), λίπανση (χημική από εδάφους διασπορά) κ.ά. Έργα αντιπλημμυρικής προστασίας (διευθέτηση χειμάρρων, κατασκευή αναβαθμών, καθαρισμός και διευθέτηση της κοίτης των ποταμών, ενίσχυση αναχωμάτων, βελτίωση πρανών, κατασκευή συρματοκιβωτίων, ανακαίνιση θυροφραγμάτων κ.α.) και έργα αντιδιαβρωτικής προστασίας. Ενέργεια 2: Αναδασμός εκτάσεων Η ενέργεια περιλαμβάνει δράσεις όπως: Αναδασμός εκτάσεων/τοπογραφικές εργασίες ο οποίος περιλαμβάνει: 1) Αποτύπωσηκτηματογράφηση, 2) Εκκαθάριση δικαιωμάτων και ποιοτική κατάταξη, 3) μελέτη νέου κτηματικού καθεστώτος (δημιουργία νέων αγροτεμαχίων στο νέο οδικό δίκτυο δρόμων και αξόνων καθώς και υπόδειξη των ορίων αυτών επί του εδάφους) κ.α. Παράλληλα έργα αναδασμού: Σε περιοχές που έχει εφαρμοστεί αναδασμός εκτελούνται έργα αγροτικής οδοποιίας που περιλαμβάνουν χωματουργικές εργασίες (διανοίξεις, επιχώσεις τάφρων, διευθετήσεις χειμάρρων κ.α.), τεχνικά έργα (γέφυρες, ισόπεδες διαβάσεις κ.ά), στρώση οδοστρώματος για εξασφάλιση βατότητας περιλαμβανομένης και της ασφαλτοτσιμεντόστρωσης), αποζημιώσεις ηρτημένης εσοδείας κ.α. Ενέργεια 3: Διαχείριση υδατικού δυναμικού Η ενέργεια περιλαμβάνει δράσεις όπως: Ανακαίνιση, εκσυγχρονισμός και βελτίωση δικτύων μεταφοράς και διανομής νερού άρδευσης (προσαγωγοί και κύριες διώρυγες, πρωτεύουσες-δευτερεύουσες-τριτεύουσες διώρυγες σε δίκτυα ελεύθερης ροής, προσαγωγοί και πρωτεύοντες-δευτερεύοντες-τριτεύοντες αγωγοί σε δίκτυα υπό πίεση, στραγγιστικό-αποχετευτικό δίκτυο, αγροτικό δίκτυο, αντλιοστάσια, συστηματοποιήσεις και βασικές ισοπεδώσεις, αποζημιώσεις ηρτημένης εσοδείας κ.α.) Έργα και εγκαταστάσεις συλλογής και αποθήκευσης του νερού της άρδευσης (συστήματα υδροληψίας π.χ. μικρά φράγματα εκτροπής, υδρομάστευση πηγών, δεξαμενές αποθήκευσης/εξίσωσης, αντλιοστάσια κ.α.) Ταμίευση και εκμετάλλευση επιφανειακών απορροών (ενδοποτάμια και ενδοχειμάρρια φράγματα, λιμνοδεξαμενές, κατασκευή υπερχειλιστών κ.α.) Εμπλουτισμός υπόγειων υδροφορέων (φρέατα-γεωτρήσεις εμπλουτισμού).
8 Ποσοτικοποίηση στόχων μέτρου Δείκτες Α. ΔΕΙΚΤΕΣ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗΣ (ΕΚΡΟΩΝ) ΤΙΜΗ ΒΑΣΗΣ ΣΤΟΧΟΣ 2003 ΣΤΟΧΟΣ 2006 Διαχειριστικά Σχέδια Βοσκοτόπων - Έργα (αρ.) --- --- 5 - Έκταση (στρ.) 1.442.000 --- 120.000 Αναδασμός/ Τοπογραφικές εργασίες - Έργα (αρ.) --- --- 7 - Εκτάσεις προς Αναδασμό (στρ.) --- --- 85.000 Παράλληλα Έργα αναδασμού - Έργα (αρ.) 7 1 --- +1 - Έκταση (στρ.) 1.930 2 --- +15.000 Μήκος αρδευτικών δικτύων που βελτιώνεται (χλμ.) 475 3 --- 300 Αντιπλημμυρικά έργα - Έργα (αρ.) --- --- 1 - Καλυπτόμενα στρέμματα --- --- 100.000 1 Εκροές ΠΕΠ 1994-1999 2 Εκροές ΠΕΠ 1994-1999 3 Εκροές ΠΕΠ 1994-99 (Νέο - Επέκταση - Βελτίωση)
9 Β. ΔΕΙΚΤΕΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΟΣ ΤΙΜΗ ΒΑΣΗΣ ΣΤΟΧΟΣ 2003 ΣΤΟΧΟΣ 2006 Ποσοστό βοσκοτόπων που βελτιώνονται (%) Ποσοστό αρδευτικού δικτύου που θα εκσυγχρονιστεί (%) Ποσοστό αρδευόμενων εκτάσεων όπου βελτιώνονται οι συνθήκες άρδευσης (%) Μεικτές θέσεις απασχόλησης κατά την υλοποίηση (ισοδύναμα ανθρωποέτη 12μηνης διάρκειας) 1.442.000 --- 8,3% 8.986 --- 2,2% 1.676.430 --- 36% --- --- 400 Γ. ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Ζωικό κεφάλαιο που εξυπηρετείται όφελος (euro/στρέμμα) Μείωση αριθμού αγροτεμαχίων μετά τον αναδασμό στις περιοχές όπου εκτελούνται οι αναδασμοί (%) Ποσοστό μείωσης απωλειών ύδατος στα αρδευτικά δίκτυα που βελτιώνονται (%) --- --- 20 --- --- 66% --- --- 15%
10 Γ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ: 4 ΜΕΤΡΟ: 2 ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΜΕΤΡΟΥ ΑΝΑ ΕΤΟΣ (σε Ευρώ) ΕΤΟΣ ΠΕΔΙΑ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ Σύνολο Δημόσιας Δαπάνης Δ Η Μ Ο Σ Ι Α Δ Α Π Α Ν Η Κοινοτική Συμμετοχή Εθνική Δημόσια Δαπάνη Σύνολο ΕΤΠΑ ΕΚΤ ΕΓΤΠΕ-Π ΧΜΠΑ Σύνολο Κεντρική Περιφ/κή Τοπική Άλλη Ιδιώτες Ταμείο Συνοχής Λοιπά χρημ/τικά μέσα Δάνεια ΕΤΕ 1=2+13 2=3+8 3=4+5+6+7 4 5 6 7 8=9+10+11 9 10 11 12 13 14 15 16 2000 2001 1301-1302-1308 4.700.953 4.700.953 3.525.715 3.525.715 1.175.238 1.175.238 2002 1301-1302-1308 5.939.550 5.939.550 4.454.663 4.454.663 1.484.887 1.484.887 2003 1301-1302-1308 6.284.656 6.284.656 4.713.492 4.713.492 1.571.164 1.571.164 2004 1301-1302-1308 6.638.777 6.638.777 4.979.083 4.979.083 1.659.694 1.659.694 2005 1301-1302-1308 7.599.429 7.599.429 5.699.572 5.699.572 1.899.857 1.899.857 2006 1301-1302-1308 7.790.835 7.790.835 7.790.835 7.790.835 0 0 ΣΥΝΟΛΑ 38.954.200 38.954.200 31.163.360 31.163.360 7.790.840 7.790.840
11 Δ ΕΦΑΡΜΟΓΗ Η εφαρμογή του Μέτρου θα γίνει βάση των διατάξεων εφαρμογής του ΠΕΠ Κ. Μακεδονίας. Ειδικά για την ενέργεια1: Έγγειες βελτιώσεις απαιτείται η εκπόνηση σχεδίου διαχείρισης, βάση συγκεκριμένων προδιαγραφών, για την εφαρμογή και υλοποίηση των έργων βελτίωσης των βοσκοτόπων. Ε ΤΕΛΙΚΟΙ ΔΙΚΑΙΟΥΧΟΙ Τελικοί δικαιούχοι του Μέτρου ανάλογα με τη φύση και το είδος της πράξης είναι οι παρακάτω: Ενέργεια 1: Έργα εγγείων βελτιώσεων Ο.Τ.Α, Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας Ενέργεια 2: Αναδασμός εκτάσεων Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις Ενέργεια 3: Διαχείριση υδατικού δυναμικού Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις.