ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΧΕΔΙΑ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΟ 2016: ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 16.11.2015 COM(2015) 800 final ANNEXES 1 to 5 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ [ ] ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΧΕΔΙΑ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΟ 2016: ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ EL EL

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1: Αξιολόγηση των ΣΔΠ ανά χώρα Κράτη μέλη που υπάγονται στο προληπτικό σκέλος του ΣΣΑ Προγράμματα που συμμορφώνονται με τις υποχρεώσεις της χώρας Η Επιτροπή είναι της γνώμης ότι το σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματος της Γερμανίας, η οποία υπάγεται επί του παρόντος στο προληπτικό σκέλος του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης και υπόκειται στον κανόνα για το χρέος, συμμορφώνεται με τις διατάξεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Η ευνοϊκή δημοσιονομική κατάσταση της Γερμανίας αναμένεται επίσης ότι θα παρέχει περιθώρια για περαιτέρω αύξηση των δημόσιων επενδύσεων στους τομείς των υποδομών, της εκπαίδευσης και της έρευνας, όπως είχε συστήσει το Συμβούλιο στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, καθώς και για την κάλυψη πρόσθετων δαπανών που μπορεί να προκύψουν από τη μεγάλη εισροή αιτούντων άσυλο, αλλά οι οποίες δεν μπορούσαν ακόμα να συνεκτιμηθούν πλήρως στα δημοσιονομικά προγράμματα. Η Επιτροπή είναι επίσης της γνώμης ότι η Γερμανία σημείωσε περιορισμένη πρόοδο όσον αφορά τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2015 σχετικά με τη δημοσιονομική διακυβέρνηση και, συνεπώς, καλεί τις αρχές της χώρας να επιταχύνουν την πρόοδο. Η Επιτροπή είναι της γνώμης ότι το σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματος της Εσθονίας, που επί του παρόντος υπάγεται στο προληπτικό σκέλος, συμμορφώνεται με τις διατάξεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Η Επιτροπή είναι της γνώμης ότι το σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματος του Λουξεμβούργου, που επί του παρόντος υπάγεται στο προληπτικό σκέλος, συμμορφώνεται με τις διατάξεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Η Επιτροπή είναι επίσης της γνώμης ότι το Λουξεμβούργο σημείωσε περιορισμένη πρόοδο όσον αφορά τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2015 σχετικά με τη δημοσιονομική διακυβέρνηση και, συνεπώς, καλεί τις αρχές της χώρας να επιταχύνουν την πρόοδο. Η Επιτροπή είναι της γνώμης ότι το σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματος των Κάτω Χωρών, οι οποίες υπάγονται επί του παρόντος στο προληπτικό σκέλος και υπόκεινται στον (μεταβατικό) κανόνα για το χρέος, συμμορφώνεται με τις διατάξεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Η Επιτροπή καλεί τις αρχές να εφαρμόσουν απαρέγκλιτα τον προϋπολογισμό του 2016. Η Επιτροπή είναι επίσης της γνώμης ότι το Λουξεμβούργο σημείωσε κάποια πρόοδο όσον αφορά τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2015 σχετικά με τη δημοσιονομική διακυβέρνηση και καλεί τις αρχές της χώρας να σημειώσουν περαιτέρω πρόοδο. Αφού έλαβε υπόψη τις πρόσθετες πληροφορίες που παρασχέθηκαν από τις σλοβακικές αρχές, η Επιτροπή είναι της γνώμης ότι το σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματος της Σλοβακίας, η οποία επί του παρόντος υπάγεται στο προληπτικό σκέλος, συμμορφώνεται με τις διατάξεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Η Επιτροπή καλεί τις αρχές να εφαρμόσουν απαρέγκλιτα τον προϋπολογισμό του 2016. Η Επιτροπή είναι επίσης της γνώμης ότι η Σλοβακία σημείωσε περιορισμένη πρόοδο όσον αφορά τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2015 σχετικά με τη δημοσιονομική διακυβέρνηση και, συνεπώς, καλεί τις αρχές της χώρας να επιταχύνουν την πρόοδο. Προγράμματα που συμμορφώνονται σε γενικές γραμμές Η Επιτροπή είναι της γνώμης ότι το σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματος του Βελγίου, το οποίο υπάγεται επί του παρόντος στο προληπτικό σκέλος και υπόκειται στον (μεταβατικό) κανόνα για το χρέος, συμμορφώνεται σε γενικές γραμμές με τις διατάξεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Ειδικότερα, σύμφωνα με τις φθινοπωρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2015, υπάρχει κίνδυνος να σημειωθεί κάποια απόκλιση από την απαιτούμενη προσαρμογή για την επίτευξη του ΜΔΣ. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή καλεί τις αρχές να λάβουν τα αναγκαία μέτρα, στο πλαίσιο της εθνικής διαδικασίας του προϋπολογισμού, προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι ο προϋπολογισμός του 2

2016 θα συμμορφώνεται με το ΣΣΑ. Η Επιτροπή είναι επίσης της γνώμης ότι το Βέλγιο σημείωσε κάποια πρόοδο όσον αφορά τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2015 σχετικά με τη δημοσιονομική διακυβέρνηση (συμπεριλαμβανομένου του συνταξιοδοτικού συστήματος, του δημοσιονομικού πλαισίου και του φορολογικού συστήματος) και καλεί τις αρχές της χώρας να σημειώσουν περαιτέρω πρόοδο. Η Επιτροπή είναι της γνώμης ότι το σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματος της Λετονίας, η οποία επί του παρόντος υπάγεται στο προληπτικό σκέλος, συμμορφώνεται σε γενικές γραμμές με τις διατάξεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Ειδικότερα, σύμφωνα με τις φθινοπωρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2015, υπάρχει κίνδυνος να σημειωθεί κάποια απόκλιση από την απαιτούμενη προσαρμογή για την επίτευξη του ΜΔΣ. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή καλεί τις αρχές να λάβουν τα αναγκαία μέτρα, στο πλαίσιο της εθνικής διαδικασίας του προϋπολογισμού, προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι ο προϋπολογισμός του 2016 θα συμμορφώνεται με το ΣΣΑ. Η Επιτροπή είναι της γνώμης ότι το σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματος της Μάλτας, η οποία υπάγεται επί του παρόντος στο προληπτικό σκέλος και υπόκειται στον κανόνα για το χρέος, συμμορφώνεται σε γενικές γραμμές με τις διατάξεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Ειδικότερα, σύμφωνα με τις φθινοπωρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2015, υπάρχει κίνδυνος να σημειωθεί κάποια απόκλιση από την απαιτούμενη προσαρμογή για την επίτευξη του ΜΔΣ. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή καλεί τις αρχές να λάβουν τα αναγκαία μέτρα, στο πλαίσιο της εθνικής διαδικασίας του προϋπολογισμού, προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι ο προϋπολογισμός του 2016 θα συμμορφώνεται με το ΣΣΑ. Η Επιτροπή είναι επίσης της γνώμης ότι η Μάλτα σημείωσε κάποια πρόοδο όσον αφορά τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2015 σχετικά με τη δημοσιονομική διακυβέρνηση και καλεί τις αρχές της χώρας να σημειώσουν περαιτέρω πρόοδο. Η Επιτροπή είναι της γνώμης ότι το σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματος της Φινλανδίας, η οποία επί του παρόντος υπάγεται στο προληπτικό σκέλος, συνάδει σε γενικές γραμμές με τις διατάξεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Ειδικότερα, υπάρχει κίνδυνος να σημειωθεί κάποια απόκλιση από την απαιτούμενη πορεία προσαρμογής προς τον ΜΔΣ το 2015 και το 2016. Η Επιτροπή καλεί τις αρχές να λάβουν τα αναγκαία μέτρα, στο πλαίσιο της εθνικής διαδικασίας του προϋπολογισμού, για να εξασφαλίσουν ότι ο προϋπολογισμός του 2016 θα συμμορφώνεται με το ΣΣΑ. Η Επιτροπή είναι επίσης της γνώμης ότι η Φινλανδία σημείωσε περιορισμένη πρόοδο όσον αφορά τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2015 σχετικά με τη δημοσιονομική διακυβέρνηση και, συνεπώς, καλεί τις αρχές της χώρας να επιταχύνουν την πρόοδο. Προγράμματα σε κίνδυνο μη συμμόρφωσης Η Επιτροπή είναι της γνώμης ότι το σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματος της Ιταλίας, η οποία επί του παρόντος υπάγεται στο προληπτικό σκέλος και υπόκειται στον μεταβατικό κανόνα για το χρέος, ενέχει τον κίνδυνο μη συμμόρφωσης με τα προβλεπόμενα στο Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Ειδικότερα, σύμφωνα με τις φθινοπωρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2015, υπάρχει κίνδυνος να σημειωθεί απόκλιση από την απαιτούμενη πορεία προσαρμογής για την επίτευξη του ΜΔΣ το 2016. Η Επιτροπή θα συνεχίσει να παρακολουθεί στενά τη συμμόρφωση της Ιταλίας με τις υποχρεώσεις της βάσει του ΣΣΑ, ιδίως σε σχέση με την αξιολόγηση του επόμενου προγράμματος σταθερότητας. Στο πλαίσιο της «συνολικής αξιολόγησης» μιας πιθανής απόκλισης από την πορεία προσαρμογής προς τον ΜΔΣ, η Επιτροπή θα λάβει υπόψη τις ως άνω εκτιμήσεις σχετικά με την πιθανή επιλεξιμότητα της Ιταλίας για την ευελιξία που παρέχει το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Ιδιαίτερη προσοχή θα δοθεί στο κατά πόσον η απόκλιση από την πορεία προσαρμογής αξιοποιείται ουσιαστικά για τους σκοπούς της τόνωσης των επενδύσεων στην ύπαρξη αξιόπιστων προγραμμάτων για τη συνέχιση της πορείας προσαρμογής για την επίτευξη του ΜΔΣ και στην πρόοδο όσον αφορά το πρόγραμμα διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, λαμβάνοντας υπόψη τις συστάσεις του Συμβουλίου. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή καλεί τις αρχές να λάβουν τα αναγκαία μέτρα, στο πλαίσιο της εθνικής διαδικασίας του προϋπολογισμού, προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι ο προϋπολογισμός του 2016 θα συμμορφώνεται με το ΣΣΑ. Η Επιτροπή είναι επίσης της γνώμης ότι η 3

Ιταλία σημείωσε κάποια πρόοδο όσον αφορά τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2015 σχετικά με τη δημοσιονομική διακυβέρνηση και καλεί τις αρχές της χώρας να σημειώσουν περαιτέρω πρόοδο. Η Επιτροπή είναι της γνώμης ότι υπάρχει κίνδυνος το σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματος της Λιθουανίας, η οποία επί του παρόντος υπάγεται στο προληπτικό σκέλος, να μη συμμορφώνεται με τις διατάξεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Σύμφωνα με τις φθινοπωρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2015, δεν προβλέπεται να υλοποιηθεί η απαιτούμενη προσαρμογή για την επίτευξη του ΜΔΣ και για το 2016 αναμένεται σημαντική απόκλιση από το ΜΔΣ. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή καλεί τις αρχές να λάβουν τα αναγκαία μέτρα, στο πλαίσιο της εθνικής διαδικασίας προϋπολογισμού, ώστε να διασφαλιστεί ότι ο προϋπολογισμός του 2016 θα συμμορφώνεται με το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Η Επιτροπή είναι επίσης της γνώμης ότι η Λιθουανία σημείωσε περιορισμένη πρόοδο όσον αφορά τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2015 σχετικά με τη δημοσιονομική διακυβέρνηση και, συνεπώς, καλεί τις αρχές της χώρας να επιταχύνουν την πρόοδο. Η Επιτροπή είναι της γνώμης ότι το σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματος της Αυστρίας, η οποία επί του παρόντος υπάγεται στο προληπτικό σκέλος και υπόκειται στον (μεταβατικό) κανόνα για το χρέος, ενέχει τον κίνδυνο μη συμμόρφωσης με τα προβλεπόμενα στο Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Πράγματι, στις φθινοπωρινές προβλέψεις της Επιτροπής επισημαίνεται ότι υπάρχει κίνδυνος σημαντικής απόκλισης από τον ΜΔΣ το 2016. Ωστόσο, αν στην αξιολόγηση δεν ληφθεί υπόψη η τρέχουσα εκτίμηση των δημοσιονομικών επιπτώσεων της έκτακτης εισροής προσφύγων, η προβλεπόμενη απόκλιση δεν θα είναι πλέον σημαντική. Η Επιτροπή καλεί τις αρχές να λάβουν τα αναγκαία μέτρα, στο πλαίσιο της εθνικής διαδικασίας του προϋπολογισμού, για να εξασφαλίσουν ότι ο προϋπολογισμός του 2016 θα συμμορφώνεται με το ΣΣΑ. Η Επιτροπή είναι επίσης της γνώμης ότι η Αυστρία σημείωσε περιορισμένη πρόοδο όσον αφορά τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2015 σχετικά με τη δημοσιονομική διακυβέρνηση και, συνεπώς, καλεί τις αρχές της χώρας να επιταχύνουν την πρόοδο. Κράτη μέλη που υπάγονται στο διορθωτικό σκέλος του ΣΣΑ Προγράμματα που συμμορφώνονται σε γενικές γραμμές Η Επιτροπή είναι της γνώμης ότι το σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματος της Ιρλανδίας, η οποία υπάγεται επί του παρόντος στο διορθωτικό σκέλος και θα μπορούσε να υπαχθεί στο προληπτικό σκέλος από το 2016 εφόσον επιτευχθεί έγκαιρη και διατηρήσιμη διόρθωση του υπερβολικού ελλείμματος, συμμορφώνεται σε γενικές γραμμές με τις διατάξεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Ειδικότερα, σύμφωνα με τις προβλέψεις της Επιτροπής, υπάρχει κίνδυνος να σημειωθεί κάποια απόκλιση από την τιμή αναφοράς για τις δαπάνες το 2016. Επιπλέον, η Επιτροπή σημειώνει ότι οι πρόσθετες κρατικές δαπάνες που ανακοινώθηκαν για το τελευταίο τρίμηνο του 2015 έρχονται σε μια στιγμή κατά την οποία η ιρλανδική οικονομία παρουσιάζει ήδη εξαιρετικά ισχυρούς ρυθμούς ανάπτυξης. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή υπενθυμίζει την προηγούμενη παραίνεσή της, που διατυπώθηκε στη σύσταση του Συμβουλίου βάσει της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος της 7ης Δεκεμβρίου 2010 και στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, να χρησιμοποιούνται τα έκτακτα έσοδα για την επιτάχυνση της μείωσης του ελλείμματος και καλεί τις αρχές να λάβουν τα αναγκαία μέτρα, στο πλαίσιο της εθνικής διαδικασίας του προϋπολογισμού, προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι ο προϋπολογισμός του 2016 θα συμμορφώνεται με το ΣΣΑ. Η Επιτροπή είναι επίσης της γνώμης ότι η Ιρλανδία σημείωσε κάποια πρόοδο όσον αφορά τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2015 σχετικά με τη δημοσιονομική διακυβέρνηση και, συνεπώς, καλεί τις αρχές της χώρας να σημειώσουν περαιτέρω πρόοδο. Η Επιτροπή είναι της γνώμης ότι το σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματος της Γαλλίας, η οποία υπάγεται επί του παρόντος στο διορθωτικό σκέλος, σε γενικές γραμμές συνάδει με τον στόχο για το ονομαστικό έλλειμμα, παρόλο που η δημοσιονομική προσπάθεια προβλέπεται να διαμορφωθεί σε σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα σε σχέση με τις συστάσεις, σύμφωνα με όλες τις παραμέτρους. Η 4

δημοσιονομική στρατηγική στηρίζεται στα καλύτερα αποτελέσματα για το έλλειμμα το 2014 σε σχέση με τα αναμενόμενα και στη βελτίωση των κυκλικών συνθηκών, πράγμα που θέτει σε κίνδυνο τη συμμόρφωση με τη σύσταση του Συμβουλίου της 10ης Μαρτίου 2015. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή καλεί τις αρχές να λάβουν τα αναγκαία μέτρα, στο πλαίσιο της εθνικής διαδικασίας του προϋπολογισμού, προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι ο προϋπολογισμός του 2016 θα συμμορφώνεται με το ΣΣΑ. Η Επιτροπή είναι επίσης της γνώμης ότι η Γαλλία σημείωσε κάποια πρόοδο όσον αφορά τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2015 σχετικά με τη δημοσιονομική διακυβέρνηση και καλεί τις αρχές της χώρας να σημειώσουν περαιτέρω πρόοδο. Η Επιτροπή είναι της γνώμης ότι το σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματος της Σλοβενίας, η οποία υπάγεται επί του παρόντος στο διορθωτικό σκέλος και θα μπορούσε να υπαχθεί στο προληπτικό σκέλος από το 2016 εφόσον επιτευχθεί έγκαιρη και διατηρήσιμη διόρθωση του υπερβολικού ελλείμματος, είναι σε γενικές γραμμές σύμφωνο με τις διατάξεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Ειδικότερα, υπάρχει κίνδυνος να σημειωθεί κάποια, σχεδόν σημαντική, απόκλιση από την πορεία προσαρμογής προς την επίτευξη του ΜΔΣ το 2016. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή καλεί τις αρχές να λάβουν τα αναγκαία μέτρα, στο πλαίσιο της εθνικής διαδικασίας του προϋπολογισμού, προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι ο προϋπολογισμός του 2016 θα συμμορφώνεται με το ΣΣΑ. Η Επιτροπή είναι επίσης της γνώμης ότι η Σλοβενία σημείωσε κάποια πρόοδο όσον αφορά τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2015 σχετικά με τη δημοσιονομική διακυβέρνηση και καλεί τις αρχές της χώρας να σημειώσουν περαιτέρω πρόοδο. Προγράμματα σε κίνδυνο μη συμμόρφωσης Η Επιτροπή είναι της γνώμης ότι υπάρχει κίνδυνος το σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματος της Ισπανίας, η οποία επί του παρόντος υπάγεται στο διορθωτικό σκέλος, να μη συμμορφώνεται με τις διατάξεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Η βελτίωση του ονομαστικού δημοσιονομικού ελλείμματος που προβλέπεται στο σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματος για τη διόρθωση του υπερβολικού ελλείμματος έως το 2016, προθεσμία που ορίστηκε στη σύσταση στο πλαίσιο της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος (ΔΥΕ) του 2013, στηρίζεται κυρίως στην αναζωπύρωση της αύξησης του ονομαστικού ΑΕΠ, με κάπως αισιόδοξες υποκείμενες παραδοχές για την ανάπτυξη το 2016 η συγκράτηση των δαπανών διαδραματίζει και αυτή κάποιο ρόλο, αλλά ορισμένα από τα προβλεπόμενα μέτρα εξοικονόμησης δαπανών δεν στηρίζονται ακόμη σε συγκεκριμένα μέτρα. Η δημοσιονομική προσπάθεια προβλέπεται να υπολείπεται σημαντικά από το συνιστώμενο επίπεδο, σύμφωνα με όλες τις παραμέτρους. Βάσει των ad-hoc προβλέψεων της Επιτροπής, η Ισπανία δεν αναμένεται να διασφαλίσει την τήρηση των ονομαστικών δημοσιονομικών στόχων που τέθηκαν στη σύσταση για τη ΔΥΕ του 2013. Η Επιτροπή επομένως καλεί τις αρχές να εφαρμόσουν αυστηρά τον προϋπολογισμό του 2015 και να λάβουν τα αναγκαία μέτρα, στο πλαίσιο της εθνικής διαδικασίας προϋπολογισμού, για να εξασφαλιστεί ότι ο προϋπολογισμός του 2016 θα συνάδει με το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Ενόψει των κινδύνων ως προς τη συμμόρφωση που υπογραμμίζονται ανωτέρω και του γεγονότος ότι το σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματος δεν περιλαμβάνει επικαιροποιημένα και σαφώς προσδιορισμένα μέτρα για τις περιφερειακές κυβερνήσεις, οι εθνικές αρχές καλούνται να υποβάλουν επικαιροποιημένο σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματος, περιλαμβανομένων πλήρως προσδιορισμένων περιφερειακών μέτρων, το συντομότερο δυνατό. Η Επιτροπή είναι επίσης της γνώμης ότι η Ισπανία σημείωσε περιορισμένη πρόοδο προς την κατεύθυνση της συμμόρφωσης όσον αφορά τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2015 σχετικά με τη δημοσιονομική διακυβέρνηση και καλεί τις αρχές της χώρας να σημειώσουν περαιτέρω πρόοδο. 5

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2: Η μεθοδολογία και οι παραδοχές στις οποίες στηρίζονται οι φθινοπωρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2015 Σύμφωνα με το άρθρο 7 παράγραφος 4 του κανονισμού ΕΕ αριθ. 473/2013, «Η μεθοδολογία και οι παραδοχές των πλέον πρόσφατων οικονομικών προβλέψεων των υπηρεσιών της Επιτροπής για κάθε κράτος μέλος, μεταξύ άλλων οι εκτιμήσεις του αντικτύπου των συνολικών δημοσιονομικών μέτρων στην οικονομική ανάπτυξη, επισυνάπτονται στη γενική εκτίμηση». Οι παραδοχές στις οποίες βασίζονται οι φθινοπωρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2015, που εκπονούνται αυτοτελώς από το προσωπικό της Επιτροπής, επεξηγούνται στο ίδιο το έγγραφο προβλέψεων 1. Τα δημοσιονομικά δεδομένα έως το 2014 βασίζονται σε στοιχεία που κοινοποίησαν τα κράτη μέλη στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή πριν από την 1η Οκτωβρίου 2015 και επικυρώθηκαν από την Eurostat στις 21 Οκτωβρίου. Η Eurostat απέσυρε την επιφύλαξη σχετικά με την ποιότητα των στοιχείων για το δημόσιο έλλειμμα που υποβλήθηκαν από την Πορτογαλία, την οποία είχε διατυπώσει στο ανακοινωθέν τύπου της Eurostat του Απριλίου 2015, λόγω της αβεβαιότητας σχετικά με τον στατιστικό αντίκτυπο της ανακεφαλαιοποίησης της Novo Banco το 2014. Η Eurostat δεν προέβη σε τροποποιήσεις των στοιχείων που υπέβαλαν τα κράτη μέλη κατά τη διάρκεια του γύρου υποβολής στοιχείων του φθινοπώρου 2015. Η Eurostat εξέφρασε επιφύλαξη όσον αφορά την ποιότητα των στοιχείων που υποβλήθηκαν από την Αυστρία σχετικά με την ανεπαρκή τήρηση των κανόνων καταγραφής των δαπανών και των εσόδων σε δεδουλευμένη βάση, όπως απαιτείται από το ΕΣΟΛ 2010. Όσον αφορά τις προβλέψεις, παρατέθηκαν μέτρα για τη στήριξη της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας σύμφωνα με την απόφαση της Eurostat της 15ης Ιουλίου 2009 2. Με την επιφύλαξη διαφορετικής κοινοποίησης του οικείου κράτους μέλους, οι εισφορές κεφαλαίου που είναι επαρκώς γνωστές έχουν συμπεριληφθεί στις προβλέψεις ως χρηματοοικονομικές συναλλαγές, δηλ. ως αύξηση του χρέους αλλά όχι του ελλείμματος. Οι κρατικές εγγυήσεις για τραπεζικές υποχρεώσεις και καταθέσεις δεν περιλαμβάνονται ως δημόσιες δαπάνες, εκτός αν υπάρχουν στοιχεία που αποδεικνύουν ότι έχουν καταπέσει τη στιγμή που είχαν οριστικοποιηθεί οι προβλέψεις. Επισημαίνεται, ωστόσο, ότι τα δάνεια που χορηγήθηκαν σε τράπεζες από την κυβέρνηση, ή από άλλες οντότητες που κατατάσσονται στον τομέα του δημοσίου, συνήθως προστίθενται στο δημόσιο χρέος. Για το 2016, λαμβάνονται υπόψη οι προϋπολογισμοί που εγκρίθηκαν ή που υποβλήθηκαν στα εθνικά κοινοβούλια και όλα τα άλλα μέτρα που είναι επαρκώς γνωστά. Ειδικότερα, όλα τα στοιχεία που περιλαμβάνονταν στα σχέδια δημοσιονομικού προγράμματος (ΣΔΠ) που υποβλήθηκαν στα μέσα Οκτωβρίου αντανακλώνται στις προβλέψεις αυτές. Για το 2017, η υπόθεση της «μη μεταβολής των πολιτικών» που χρησιμοποιήθηκε στις προβλέψεις συνεπάγεται την προβολή των τάσεων των εσόδων και των δαπανών και τη συμπερίληψη των μέτρων που έχουν ήδη γίνει επαρκώς γνωστά. Τα ευρωπαϊκά συγκεντρωτικά στοιχεία για το χρέος γενικής κυβέρνησης στα έτη που καλύπτουν οι προβλέψεις (2015-17) δημοσιεύονται σε μη ενοποιημένη βάση (δηλ. δεν διορθώθηκαν για τα διακυβερνητικά δάνεια). Για να εξασφαλίζεται η συνέπεια στις χρονολογικές σειρές, τα ιστορικά δεδομένα δημοσιεύονται επίσης στην ίδια βάση. Για το 2014, αυτό συνεπάγεται ένα δείκτη χρέους προς το ΑΕΠ στη ζώνη του ευρώ που είναι κατά 2,4 εκατοστιαίες μονάδες υψηλότερος από τον δείκτη του ενοποιημένου χρέους της γενικής κυβέρνησης που δημοσιεύθηκε από την Eurostat με την ανακοίνωση τύπου 186/2015 της 21ης Οκτωβρίου 2015 3. Οι προβλέψεις για το χρέος της γενικής κυβέρνησης για τα επιμέρους κράτη μέλη κατά την περίοδο 2015-17 περιλαμβάνουν τις επιπτώσεις 1 2 3 Μεθοδολογικές παραδοχές στις οποίες στηρίζονται οι φθινοπωρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2015, διατίθεται στη διεύθυνση: http://ec.europa.eu/economy_finance/publications/european_economy/forecasts/index_en.htm). Διατίθεται στον δικτυακό τόπο: http://ec.europa.eu/eurostat/documents/1015035/2041337/ft-eurostat-decision-9-july- 2009-3--final-.pdf. Διατίθεται στον δικτυακό τόπο: http://ec.europa.eu/eurostat/documents/2995521/7036737/2-21102015-ap-en.pdf. 6

των εγγυήσεων στην ΕΔΧΣ 4, τα διμερή δάνεια σε άλλα κράτη μέλη και τη συμμετοχή στο κεφάλαιο του ΕΜΣ, όπως προγραμματίσθηκε κατά την καταληκτική ημερομηνία των προβλέψεων. Σύμφωνα με τις φθινοπωρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2015, τα συνολικά δημοσιονομικά μέτρα στα ΣΔΠ για το 2016 αυξάνουν το συγκεντρωτικό έλλειμμα κατά περίπου 0,1% του ΑΕΠ. Η εξοικονόμηση δαπανών εκτιμάται σε 0,2% του ΑΕΠ, ενώ τα μέτρα για τα έσοδα, συγκεντρωτικά, έχουν ως αποτέλεσμα την αύξηση του ελλείμματος κατά περίπου 0,3% του ΑΕΠ. Συνολικά, οι επιπτώσεις στην ανάπτυξη, βραχυπρόθεσμα, θα είναι μόνο οριακές (λιγότερο από 0,1 εκατοστιαίες μονάδες). Η εκτίμηση αυτή πρέπει να ερμηνευθεί με σύνεση: Η μη λήψη μέτρων σε σχέση με τις δημοσιονομικές ανισορροπίες θα μπορούσε να οξύνει τις αδυναμίες των χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων και να προκαλέσει μεγαλύτερες αποκλίσεις και υψηλότερα επιτόκια δανεισμού, με αρνητικό αντίκτυπο για την ανάπτυξη. Ο κανονισμός αποσκοπεί στην αξιολόγηση της επίπτωσης των μέτρων που λαμβάνονται στα ΣΔΠ. Έτσι, τα μέτρα που έχουν ληφθεί και τεθεί σε ισχύ πριν από το ΣΔΠ δεν περιλαμβάνονται στην αξιολόγηση (ακόμη και αν μπορούν να επηρεάσουν τις προβλέψεις). Τα μέτρα που λαμβάνονται με έναρξη ισχύος το 2016 μπορούν επίσης να αντισταθμίζουν τα υφιστάμενα μέτρα που έχουν εφάπαξ επίπτωση το 2015 και την τάση αύξησης των δαπανών. Στο συγκεντρωτικό επίπεδο της ΕΖ-16, η Επιτροπή εκτιμά τα εφάπαξ μέτρα το 2015 σε 0,0% του ΑΕΠ και την αυξητική τάση των δαπανών (όπως μετράται με τη μεταβολή του κυκλικά προσαρμοσμένου δείκτη δαπανών) ελλείψει μέτρων πολιτικής σε 0% του ΑΕΠ. 4 Σύμφωνα με την απόφαση της Eurostat της 27ης Ιανουαρίου 2011 σχετικά με τη στατιστική καταγραφή των ενεργειών που έχουν αναληφθεί από την Ευρωπαϊκή Διευκόλυνση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, βλ. διεύθυνση: http://ec.europa.eu/eurostat/documents/2995521/5034386/2-27012011-ap-en.pdf. 7

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 3: Ανάλυση ευαισθησίας Σύμφωνα με το άρθρο 7 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 473/2013, «η γενική αξιολόγηση περιλαμβάνει αναλύσεις ευαισθησίας, οι οποίες παρέχουν μια ένδειξη των κινδύνων για την βιωσιμότητα των δημοσίων οικονομικών σε περίπτωση αντίξοων οικονομικών, χρηματοοικονομικών ή δημοσιονομικών εξελίξεων». Επομένως, το παρόν παράρτημα παρουσιάζει ανάλυση της ευαισθησίας της πορείας του δημόσιου χρέους σε περίπτωση ενδεχόμενων μακροοικονομικών κλυδωνισμών (αναφορικά με τους ρυθμούς ανάπτυξης, τα επιτόκια και το πρωτογενές ισοζύγιο γενικής κυβέρνησης), με βάση τα αποτελέσματα που προκύπτουν από στοχαστικές προβολές για το χρέος 5. Η ανάλυση επιτρέπει να υπολογιστούν οι πιθανές επιπτώσεις στη δυναμική του δημόσιου χρέους των κινδύνων υποεκτίμησης και υπερεκτίμησης της αύξησης του ονομαστικού ΑΕΠ, των θετικών/αρνητικών εξελίξεων στις χρηματοπιστωτικές αγορές που οδηγούν σε χαμηλότερο/υψηλότερο κόστος δανεισμού για τις κυβερνήσεις και των δημοσιονομικών κραδασμών που επηρεάζουν τη δημοσιονομική θέση των κυβερνήσεων. Τα βασικά σενάρια στα οποία εφαρμόζονται οι κραδασμοί είναι οι μακροοικονομικές προβλέψεις που περιλαμβάνονται στις φθινοπωρινές προβλέψεις της Επιτροπής και τα ΣΔΠ των κρατών μελών. Με τις στοχαστικές προβλέψεις η αβεβαιότητα ως προς τις μελλοντικές μακροοικονομικές συνθήκες ενσωματώνεται στην ανάλυση της δυναμικής του δημόσιου χρέους γύρω από ένα «κεντρικό» σενάριο για τις προβλέψεις εξέλιξης του χρέους, το οποίο αντιστοιχεί στο σενάριο προβλέψεων της Επιτροπής του φθινοπώρου 2015 και στο σενάριο των προβλέψεων στα ΣΔΠ, αντιστοίχως, που παρουσιάζονται στις δύο γραφικές παραστάσεις που ακολουθούν, όπου αναφέρονται τα αποτελέσματα για την ΖΕ-16 (και στις δύο περιπτώσεις γίνεται δεκτή η συνήθης υπόθεση περί αμετάβλητης πολιτικής πέραν του χρονικού ορίζοντα των προβλέψεων) 6. Εφαρμόζονται κραδασμοί στις μακροοικονομικές συνθήκες (βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα επιτόκια κρατικών ομολόγων ρυθμός ανάπτυξης πρωτογενές ισοζύγιο της γενικής κυβέρνησης) που γίνονται δεκτές στο κεντρικό σενάριο για την επίτευξη του «κώνου» (κατανομής) όσον αφορά τις πιθανές πορείες του χρέους που παρουσιάζονται στη γραφική παράσταση που ακολουθεί. O κώνος αντιστοιχεί σε ευρεία σειρά πιθανών υποκειμένων μακροοικονομικών συνθηκών με 2000 περίπου προσομοιώσεις κλυδωνισμών για τους ρυθμούς ανάπτυξης, τα επιτόκια και το πρωτογενές ισοζύγιο. Το μέγεθος και η συσχέτιση των κραδασμών αντικατοπτρίζουν την ιστορική συμπεριφορά των μεταβλητών 7. Αυτό σημαίνει ότι η μεθοδολογία δεν ανιχνεύει την αβεβαιότητα σε πραγματικό χρόνο, που στην παρούσα συγκυρία ενδέχεται να είναι υψηλότερη, ιδίως για το κενό παραγωγής. Κατά συνέπεια, τα διαγράμματα σε σχήμα βεντάλιας που προκύπτουν από τη γραφική παράσταση που ακολουθεί παρέχουν πιθανολογικά στοιχεία σχετικά με τη δυναμική του χρέους για τη ΖΕ-16, λαμβάνοντας υπόψη την πιθανή εμφάνιση κραδασμών για τους ρυθμούς ανάπτυξης, τα επιτόκια και το πρωτογενές ισοζύγιο, των οποίων το μέγεθος και η συσχέτιση αντανακλούν εκείνα που παρατηρήθηκαν κατά το παρελθόν. Τα διαγράμματα σε σχήμα βεντάλιας παρουσιάζουν την προβλεπόμενη πορεία του χρέους σύμφωνα με το κεντρικό σενάριο (γύρω από το οποίο εφαρμόζονται μακροοικονομικοί κραδασμοί) ως διακεκομμένη γραμμή, καθώς και την τροχιά πρόβλεψης του χρέους που διαιρεί σε δύο μέρη το σύνολο των πιθανών τροχιών που προκύπτουν από την εφαρμογή των κραδασμών (η διάμεση τιμή) ως συνεχόμενη μαύρη γραμμή στο κέντρο του κώνου. Ο ίδιος ο κώνος καλύπτει ποσοστό 80% του συνόλου των πιθανών πορειών χρέους που προκύπτουν από την προσομοίωση 2000 κραδασμών για 5 6 7 Η μεθοδολογία για τις στοχαστικές προβολές του δημόσιου χρέους που χρησιμοποιείται εδώ παρουσιάζεται στην έκθεση 2012 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με τη δημοσιονομική βιωσιμότητα, τμήμα 3.3.3, και στο έγγραφο «Stochastic public debt projections using the historical variance-covariance matrix approach for EU countries«(«στοχαστικές προβολές του δημόσιου χρέους χρησιμοποιώντας την προσέγγιση της ιστορικής μήτρας των στατιστικών διακυμάνσεωνσυνδιακυμάνσεων για τις χώρες της ΕΕ), Berti K. (2013), European Economy Economic Paper 480. Αυτό σημαίνει ότι το διαρθρωτικό πρωτογενές ισοζύγιο της ΖΕ-16 θεωρείται ότι θα παραμείνει σταθερό στην τελευταία προβλεπόμενη τιμή ελαφρά υψηλότερο από το πλεόνασμα του 1% το 2016 στο σενάριο ΣΔΠ, έναντι πλεονάσματος 1% το 2017 στο σενάριο της Επιτροπής κατά το υπόλοιπο του ορίζοντα των προβλέψεων. Η παραδοχή είναι ότι οι κλυδωνισμοί ακολουθούν κοινή κανονική κατανομή. 8

τους ρυθμούς ανάπτυξης, τα επιτόκια και το πρωτογενές ισοζύγιο (δεδομένου ότι οι κατώτερες και ανώτερες γραμμές που οριοθετούν τον κώνο αντιπροσωπεύουν αντίστοιχα το 10ο και το 90ό εκατοστημόριο της κατανομής), αποκλείοντας έτσι από το σκιασμένο τμήμα προσομοίωση πορειών χρέους (20% του συνόλου) που απορρέουν από πιο ακραίους (λιγότερο πιθανούς) κραδασμούς ή «ακραία γεγονότα». Τα διαφορετικά σκιασμένα τμήματα μέσα στον κώνο αντιπροσωπεύουν διαφορετικά μέρη της συνολικής κατανομής των πιθανών πορειών χρέους. Η περιοχή με το σκούρο μπλε (που οριοθετείται από το 40ό και το 60ό εκατοστημόριο) περιλαμβάνει το 20% όλων των πιθανών πορειών χρέους που είναι εγγύτερες στο κεντρικό σενάριο. Γραφική παράσταση A3.1: Διαγράμματα σε σχήμα βεντάλιας που προέρχονται από στοχαστικές προβολές του δημόσιου χρέους γύρω από το σενάριο προβλέψεων της Επιτροπής και το σενάριο προβλέψεων των σχεδίων δημοσιονομικών προγραμμάτων (ΣΔΠ) (% του ΑΕΠ) 100 Σενάριο Επιτροπής 95 90 85 80 75 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 p10 p10_p20 p20_p40 p40_p60 p60_p80 p80_p90 p50 Σενάριο της Επιτροπής (% του ΑΕΠ) 100 Σενάριο ΣΔΠ 95 90 85 80 75 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 p10 p10_p20 p20_p40 p40_p60 p60_p80 p80_p90 p50 Σενάριο ΣΔΠ Πηγή: Φθινοπωρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2015, σχέδια δημοσιονομικών προγραμμάτων του 2016 και υπολογισμοί των υπηρεσιών της Επιτροπής. 9

Τόσο για το σενάριο της Επιτροπής όσο και για το σενάριο προβλέψεων των ΣΔΠ, τα διαγράμματα σε σχήμα βεντάλιας απεικονίζουν για το 2016 πιθανότητα γύρω στο 50% για δείκτη χρέους προς το ΑΕΠ χειρότερο από τον προβλεπόμενο για τη ΖΕ-16, λόγω της εμφάνισης δυσμενών μακροοικονομικών κραδασμών 8. Και στα δύο σενάρια, αν ληφθούν υπόψη οι κίνδυνοι υπερεκτίμησης και υποεκτίμησης όσον αφορά το πρωτογενές ισοζύγιο της κυβέρνησης, την ανάπτυξη και την κατάσταση των χρηματοπιστωτικών αγορών, το χρέος της ΖΕ-16 το 2016 θα πρέπει να κυμαίνεται σε γενικές γραμμές, με πιθανότητα 80%, μεταξύ 87% και 94-95% του ΑΕΠ (ο κώνος αντιπροσωπεύει το 80% όλων των δυνατών πορειών του χρέους έπειτα από προσομοίωση). Τα κατώτερα και τα ανώτερα όρια του διαστήματος του δείκτη χρέους το 2016 θα είναι ελαφρώς υψηλότερα για το σενάριο της Επιτροπής σε σύγκριση με το σενάριο των ΣΔΠ, λόγω της μικρής διαφοράς μεταξύ των αντίστοιχων κεντρικών προβλέψεων στις οποίες εφαρμόζονται οι κραδασμοί (δείκτης χρέους άνω του 91% στο σενάριο της Επιτροπής έναντι 90,4% στο σενάριο των ΣΔΠ). Μετά το 2016, χρονικό ορίζοντα των σημερινών ΣΔΠ, τα αποτελέσματα της προσομοίωσης δείχνουν ότι η διαφορά στους προβλεπόμενους δείκτες χρέους, λόγω κραδασμών, μεταξύ των σεναρίων της Επιτροπής και των ΣΔΠ παραμένει περιορισμένη. Στο τέλος του προβλεπόμενου ορίζοντα που εξετάζεται στα διαγράμματα σε σχήμα βεντάλιας (2020) θα υπάρχει 50% πιθανότητα για δείκτη χρέους υψηλότερο από 84% και 85% του ΑΕΠ στο σενάριο των ΣΔΠ και στο σενάριο της Επιτροπής, αντίστοιχα. Η μικρή αυτή διαφορά οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι, στο σενάριο των ΣΔΠ, το διαρθρωτικό πρωτογενές ισοζύγιο, που αναμένεται να διατηρηθεί στο τελευταίο του προβλεφθέν επίπεδο, θα εμφανίσει σημαντικότερο πλεόνασμα σε σχέση με το σενάριο της Επιτροπής. Επισημαίνεται ότι, δεδομένου ότι το μέγεθος και η συσχέτιση των κραδασμών αντικατοπτρίζει την ιστορική συμπεριφορά των μεταβλητών, η μεθοδολογία δεν ανιχνεύει την αβεβαιότητα σε πραγματικό χρόνο, όπως μπορεί να υφίσταται ιδίως όσον αφορά την εκτίμηση του κενού παραγωγής. Λαμβάνοντας υπόψη την εμπειρία του παρελθόντος από σημαντικές αναθεωρήσεις των εκτιμήσεων ως προς το κενό παραγωγής, συχνά προς την κατεύθυνση της χαμηλότερης δυνητικής παραγωγής από ό,τι πιστευόταν σε πραγματικό χρόνο, αυτό σημαίνει μια πρόσθετη πηγή κινδύνων για τις μελλοντικές πορείες του χρέους η οποία δεν αντικατοπτρίζεται στην προηγούμενη ανάλυση. 8 Το 2016, η διακεκομμένη γραμμή που αντιπροσωπεύει προβλέψεις για το κεντρικό σενάριο στα δύο διαγράμματα σε σχήμα βεντάλιας αντιστοιχεί, τόσο στα σενάρια των ΣΔΠ όσο και της Επιτροπής, με την γραμμή που δείχνει το 50ό εκατοστημόριο της κατανομής (που σημαίνει ότι το 50% όλων των πιθανών τιμών για τον δείκτη του χρέους προς το ΑΕΠ το 2016 θα βρίσκονται επάνω από την προβλεπόμενη τιμή). 10

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 4: Το σημερινό περιβάλλον χαμηλών επιτοκίων Πρόσφατες εξελίξεις Οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων της ζώνης του ευρώ μειώθηκαν απότομα από το τέλος του 2013 για να φτάσουν σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα κατά το πρώτο εξάμηνο του 2015, πριν αυξηθούν ελαφρά κατά τη διάρκεια των θερινών μηνών. Ωστόσο, οι αποδόσεις παραμένουν ακόμη πολύ χαμηλότερα από τους μακροπρόθεσμους μέσους όρους τους, με τις αποδόσεις ομολόγων διάρκειας 10 ετών να κυμαίνονται από 0,51% έως 1,64% για τα τέσσερα μεγαλύτερα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ 9. Λόγω των χαμηλότερων επιτοκίων, το σύνολο των πληρωμών τόκων της γενικής κυβέρνησης μειώθηκε επίσης κατά τα τελευταία έτη. Για τη ΖΕ-16 συνολικά, οι δαπάνες για πληρωμές τόκων μειώθηκαν από 2,9% του ΑΕΠ το 2012 σε 2,3% το 2015, και αναμένεται να παραμείνουν αμετάβλητες το τρέχον έτος, σύμφωνα με τα στοιχεία των ΣΔΠ του τρέχοντος έτους. Οι μεγαλύτερες μειώσεις των δαπανών για πληρωμή τόκων κατά την περίοδο 2012-16 παρατηρήθηκε στην Ιρλανδία (- 1,1% του ΑΕΠ), την Ιταλία (-1,0%), το Βέλγιο (-0,9%) και τη Γερμανία (-0,8%), και μόνο στη Σλοβενία παρατηρήθηκε αύξηση των δαπανών για τόκους κατά την ίδια περίοδο (0,9% του ΑΕΠ) λόγω της έντονης αύξησης σου χρέους της γενικής κυβέρνησης. Οι φθινοπωρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2015 συνάδουν σε γενικές γραμμές με τις προσδοκίες των κρατών μελών και οι μεγαλύτερες διαφορές για το 2016 φθάνουν σε 0,1% του ΑΕΠ. Σε μεγάλο βαθμό, τα κράτη μέλη δεν είχαν προβλέψει τη ραγδαία πτώση των επιτοκίων και την επακόλουθη μείωση των πληρωμών τόκων. Η εξέταση των διαδοχικών προγραμμάτων σταθερότητας και των τρεχόντων ΣΔΠ ρίχνει περισσότερο φως στις (μη προβλεφθείσες) εξοικονομήσεις λόγω των σημερινών χαμηλών επιτοκίων. Στο συγκεντρωτικό επίπεδο της ΕΖ-16, στα προγράμματα σταθερότητας του 2013 είχε προβλεφθεί αύξηση των δαπανών για τόκους κατά 0,1% του ΑΕΠ κατά την περίοδο 2012-16. Αντίθετα, στα προγράμματα του 2014 και του 2015, με τη σταδιακή ενσωμάτωση της μείωσης των επιτοκίων, είχε εκτιμηθεί ότι οι δαπάνες για τόκους θα μειώνονταν κατά την ίδια περίοδο, κατά 0,2% και 0,7% του ΑΕΠ, αντίστοιχα. Η τελευταία αυτή πρόβλεψη επιβεβαιώνεται και στα ΣΔΠ. Αν και παράγοντες όπως η δυναμική του χρέους, η χρονολογική διάρθρωση λήξης του χρέους και οι στατιστικές επανακατηγοριοποιήσεις (π.χ. η μετάβαση στο πρότυπο εθνικών λογαριασμών ΕΣΟΛ 2010) μπορεί να έχουν διαδραματίσει κάποιο ρόλο, είναι πιθανό ότι οι διαδοχικές αναθεωρήσεις των προβλέψεων όσον αφορά τις δαπάνες για τόκους απηχούν σε μεγάλο βαθμό τις μη αναμενόμενες μειώσεις των επιτοκίων. Συνέπειες για τα δημόσια οικονομικά Η σταδιακή μείωση των δαπανών για τόκους συνοδεύτηκε από πολύ μικρότερη βελτίωση της μεσοπρόθεσμης δημοσιονομικής κατάστασης όπως μπορεί να μετρηθεί από το διαρθρωτικό πρωτογενές ισοζύγιο. Τα προγράμματα σταθερότητας του 2013 είχαν προβλέψει ότι το διαρθρωτικό πρωτογενές ισοζύγιο της ΖΕ- 16 επρόκειτο να βελτιωθεί κατά 1¾% του ΑΕΠ κατά την περίοδο 2012-16 (γραφική παράσταση A4.1). Η βελτίωση, όπως προκύπτει από τα ΣΔΠ, εκτιμάται σήμερα σε ¼% του ΑΕΠ. Αυτό σημαίνει ότι, συνολικά, η προσδοκώμενη μείωση του διαρθρωτικού πρωτογενούς ελλείμματος, σε μεγάλο βαθμό, δεν μπόρεσε να υλοποιηθεί. Αυτή η εξέλιξη, τη σειρά της, αντιστάθμισε τους χαμηλότερους από το αναμενόμενο τόκους που καταβλήθηκαν από τα κράτη μέλη κατά την ίδια περίοδο. 9 Αποδόσεις των ομολόγων διάρκειας 10 ετών στις 23 Οκτωβρίου 2015, 18: 25. Πηγή: Bloomberg. 11

Γραφική παράσταση A4.1: Μεταβολή του διαρθρωτικού (πρωτογενούς) ισοζυγίου και των δαπανών για τόκους κατά την περίοδο 2012-16, προγράμματα κυβερνήσεων 2.5 2.0 1.5 1.0 0.5 0.0-0.5 ΠΣ13 ΠΣ14 ΠΣ15 ΣΔΠ16-1.0 Διαρθρωτικό πρωτογενές ισοζύγιο Τόκοι Διαρθρωτικό ισοζύγιο Σημείωση: Η γραφική παράσταση απεικονίζει τις σωρευτικές μεταβολές στο διαρθρωτικό πρωτογενές ισοζύγιο, στις δαπάνες για τόκους και στο διαρθρωτικό ισοζύγιο κατά την περίοδο 2012-16 για τη ΖΕ-16, όπως προκύπτουν από τα προγράμματα σταθερότητας 2013, 2014 και 2015 (ΠΣ13, ΠΣ14 και ΠΣ15, αντίστοιχα) και από τα σχέδια δημοσιονομικών προγραμμάτων του τρέχοντος έτους (ΣΔΠ 16). Πηγή: Προγράμματα/σχέδια των κρατών μελών και υπολογισμοί των υπηρεσιών της Επιτροπής. Η μικρότερη βελτίωση στο συνολικό διαρθρωτικό (πρωτογενές) ισοζύγιο εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο μιας παρατεταμένης περιόδου χαμηλού πληθωρισμού και χαμηλής αύξησης της παραγωγής, που επηρέασε με τη σειρά της τα δημόσια οικονομικά. Η μείωση των επιτοκίων συνδέεται την πολύ χαμηλή αύξηση του ονομαστικού ΑΕΠ κατά τα τελευταία έτη. Αυτή η χαμηλή αύξηση επηρέασε αρνητικά τα ονομαστικά ισοζύγια μέσω διαφόρων διαύλων, πράγμα που οδήγησε σε πολύ μεγαλύτερη κάμψη των εσόδων από την τυχόν μείωση των πρωτογενών δαπανών. Αυτό ενδέχεται να μην αντανακλάται πλήρως στην τυπική προσαρμογή των ονομαστικών ισοζυγίων ως αποτέλεσμα του οικονομικού κύκλου, παραδείγματος χάρη, λόγω μιας ασυνήθιστης αντίδρασης των εσόδων στην οικονομική ανάπτυξη ή λόγω κάποιας ακαμψίας στον τρόπο αντίδρασης των δαπανών στην εξέλιξη των τιμών. Επιπλέον, η χαμηλή αύξηση του ονομαστικού ΑΕΠ έχει επηρεάσει άμεσα το ύψος του δημόσιου χρέους ως ποσοστού του ΑΕΠ. Συνολικά, τα χειρότερα από τα αναμενόμενα πρωτογενή ισοζύγια σε συνδυασμό με ένα πιθανό μεγαλύτερο από το αναμενόμενο «αποτέλεσμα χιονοστιβάδας», που μετρά τη συνδυασμένη επίπτωση των δαπανών για τόκους και της οικονομικής ανάπτυξης στη μεταβολή του δείκτη χρέους, εμφανίζουν μια πολύ λιγότερο θετική εικόνα από τις εξελίξεις των δαπανών για τόκους, λαμβανομένων υπόψη μεμονωμένα. Προοπτικές και τρωτότητα Το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους εντός της ζώνης του ευρώ είναι πιθανό να διατηρηθεί σε ιστορικά χαμηλό επίπεδο κατά τα προσεχή έτη. Πράγματι, μεγάλα ποσά χρέους έχουν μεταφερθεί, δεδομένου ότι τα επιτόκια και οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων αναμένεται να παραμείνουν σε σχετικά χαμηλά επίπεδα για κάποιο χρονικό διάστημα, λαμβανομένων υπόψη των υποτονικών προοπτικών ανάπτυξης, της έντονης ζήτησης για ασφαλή περιουσιακά στοιχεία και του εκτεταμένου 12

προγράμματος αγοράς στοιχείων ενεργητικού της ΕΚΤ (που πρόκειται να συνεχιστεί έως το τέλος Σεπτεμβρίου 2016). Οι μελλοντικές εξελίξεις των επιτοκίων θα επηρεάσουν τις πληρωμές τόκων κατά διαφορετικό τρόπο, ανάλογα με τις προθεσμίες εξόφλησης του χρέους. Το μερίδιο των εκκρεμών χρεών που πρόκειται να μεταφερθούν κατά τα επόμενα έτη θα μπορούσε να δώσει μια ένδειξη για τον βαθμό στον οποίο μεμονωμένα κράτη μέλη μπορούν συνεχίσουν να ωφελούνται από τα χαμηλά επιτόκια εάν η κατάσταση παραμείνει αμετάβλητη και, στην αντίθετη περίπτωση, τον βαθμό στον οποίο τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να θιγούν σε περίπτωση σημαντικής αύξησης των επιτοκίων. Στο πλαίσιο αυτό, η κατάσταση διαφέρει σημαντικά από χώρα σε χώρα, με το ποσοστό του ανεξόφλητου χρέους πρέπει να ανανεωθεί έως το 2018 να κυμαίνεται από 0 % στο Λουξεμβούργο έως 44% στην περίπτωση της Ισπανίας (γραφική παράσταση A 4.2) 10. Επιπλέον, τα κράτη μέλη θα πρέπει να χρηματοδοτήσουν τα μελλοντικά ελλείμματα καθώς αυτά προκύπτουν. Γραφική παράσταση A4.2: Ποσοστό του χρέους που λήγει το 2018 Σημείωση: Στοιχεία για το δημόσιο χρέος που καθίσταται ληξιπρόθεσμο στις 18 Σεπτεμβρίου 2015. Κάλυψη: Κεντρική κυβέρνηση Πηγή: Bloomberg, υπολογισμοί των υπηρεσιών της Επιτροπής. Τα μεσοπρόθεσμα προγράμματα των κρατών μελών κράτη μπορεί να θεωρηθεί ότι στηρίζεται σε σχετικά συνετές παραδοχές Πράγματι, τα προγράμματα σταθερότητας του 2015 φαίνεται να συνάδουν με την πρόβλεψη μιας σταδιακής αύξησης της απόδοσης των μακροπρόθεσμων κρατικών ομολόγων, που μπορεί να θεωρηθεί εύλογη παραδοχή, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, σε όλα τα κράτη μέλη 11. Ειδικότερα, ορισμένες χώρες με υψηλά επίπεδο χρέους φαίνονται ευάλωτες σε κινδύνους επιτοκίου. Αντιθέτως, στο μη πιθανό σενάριο μιας σύγκλισης των επιτοκίων στα επίπεδα της περιόδου 2000-10 ήδη κατά τα τέλη του χρονικού ορίζοντα προγραμμάτων, δηλαδή έως το 2018, οι δαπάνες για τόκους θα ήταν υψηλότερες κατά περίπου 0,5% του ΑΕΠ για το σύνολο της ζώνης του ευρώ το 2018, σε σύγκριση με τις προβλέψεις των προγραμμάτων. Κατά μείζονα λόγο, αν σε ένα σενάριο κρίσης τα 10 11 Στοιχεία για το δημόσιο χρέος που καθίσταται ληξιπρόθεσμο στις 18 Σεπτεμβρίου 2015. Κάλυψη: Κεντρική κυβέρνηση Πηγή: Bloomberg. Πρέπει να σημειωθεί ότι, για ορισμένες χώρες, όπως η Ισπανία, τα στοιχεία αυτά περιλαμβάνουν χρεωστικούς τίτλους που εκδίδονται από άλλους φορείς και καλύπτονται από την εγγύηση της κεντρικής κυβέρνησης, πράγμα που ενδέχεται να επηρεάσει τις συγκρίσεις μεταξύ χωρών Για περισσότερες πληροφορίες, βλέπε «The 2015 Stability and Convergence Programmes: an Overview» (Τα προγράμματα σταθερότητας και σύγκλισης του 2015: μια επισκόπηση), European Economy, Institutional Paper 2, Ιούλιος 2015. 13

επιτόκια επανέλθουν στα επίπεδα που παρατηρήθηκαν κατά την κορύφωση της κρίσης του δημόσιου χρέους, η αύξηση των δαπανών για τόκους θα ήταν ακόμη μεγαλύτερη 14

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 5: Γραφικές παραστάσεις και πίνακες Πίνακας A5.1: Στόχοι για το ονομαστικό έλλειμμα (% του ΑΕΠ) για τη ΖΕ-16 σύμφωνα με τα προγράμματα σταθερότητας (ΠΣ), τα σχέδια δημοσιονομικών προγραμμάτων (ΣΔΠ) και τις φθινοπωρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2015 (COM) 2015 2016 Χώρα ΠΣ ΣΔΠ COM ΠΣ ΣΔΠ COM BE -2,5-2,6-2,7-2,0-2,1-2,6 DE 1/4 1 0,9 0 0 0,5 EE -0,6 0,0 0,2-0,1-0,1 0,2 ES -4,2-4,2-4,7-2,8-2,8-3,6 FR -3,8-3,8-3,8-3,3-3,3-3,4 IE -2,3-2,1-2,2-1,7-1,2-1,5 IT -2,6-2,6-2,6-1,8-2,2-2,3 LT -1,2-0,9-1,1-1,1-1,3-1,3 LV -1,5-1,4-1,5-1,6-1,0-1,2 LU 0,1 0,1 0,0 0,7 0,5 0,5 MT -1,6-1,6-1,7-1,1-1,1-1,2 NL -1,8-2,2-2,1-1,2-1,5-1,5 AT -2,2-1,9-1,9-1,6-1,4-1,6 SI -2,9-2,9-2,9-2,3-2,2-2,4 SK -2,5-2,7-2,7-1,9-1,9-2,4 FI -3,4-3,4-3,2-3,2-2,8-2,7 ΖΕ-16-2,1-1,9-2,0-1,6-1,7-1,7 15

Πίνακας A5.2α: Μεταβολές στο διαρθρωτικό ισοζύγιο (% του ΑΕΠ) για τη ΖΕ-16 σύμφωνα με τα προγράμματα σταθερότητας (ΠΣ), τα σχέδια δημοσιονομικών προγραμμάτων (ΣΔΠ) και τις φθινοπωρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2015 (COM) 12 2015 2016 Χώρα ΠΣ ΣΔΠ COM ΠΣ ΣΔΠ COM BE 0,6 0,6 0,4 0,6 0,8 0,4 DE -0,4 0,2 0,1-0,3-0,9-0,2 EE -0,3 0,1 0,0 0,4-0,3-0,1 ES 0,3 0,3-0,7 0,1 0,0-0,1 FR 0,3 0,2 0,1 0,1 0,2 0,3 IE 1,2 0,5 0,2 0,8 0,9 0,8 IT 0,3 0,2 0,1 0,0-0,5-0,5 LT 0,0 0,1 0,2 0,4-0,5-0,2 LV -0,2-0,2-0,3 0,3 0,3 0,2 LU -1,0-1,5-1,4 0,1 0,1 0,2 MT 0,8 0,3 0,3 0,9 0,4 0,4 NL -0,3-0,6-0,5 0,0-0,1-0,3 AT -0,4 0,0 0,1 0,1-0,1-0,4 SI 0,3 0,1 0,1 0,2 0,4 0,2 SK 0,3-0,4 0,0 0,4 0,7 0,0 FI -0,2-0,1 0,0-0,4 0,0 0,2 ΖΕ-16 0,0 0,2 0,0 0,0-0,3-0,1 12 Τα κυκλικά προσαρμοσμένα ισοζύγια μη λαμβανομένων υπόψη των έκτακτων και προσωρινών μέτρων των ΠΣ και των ΣΔΠ υπολογίστηκαν εκ νέου από τις υπηρεσίες της Επιτροπής βάσει των πληροφοριών που παρέχονται στα προγράμματα/σχέδια, χρησιμοποιώντας την από κοινού συμφωνηθείσα μεθοδολογία. 16

Πίνακας A5.2β: Μεταβολές στο διαρθρωτικό πρωτογενές ισοζύγιο (% του ΑΕΠ) για τη ΖΕ-16 σύμφωνα με τα προγράμματα σταθερότητας (ΠΣ), τα σχέδια δημοσιονομικών προγραμμάτων (ΣΔΠ) και τις φθινοπωρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2015 (COM) 13 2015 2016 Χώρα ΠΣ ΣΔΠ COM ΠΣ ΣΔΠ COM BE 0,3 0,2 0,1 0,3 0,7 0,3 DE -0,6 0,0-0,1-0,4-1,0-0,3 EE -0,3 0,1 0,0 0,4-0,3-0,1 ES 0,1 0,0-1,0-0,1-0,2-0,3 FR 0,2 0,0-0,1 0,1 0,3 0,4 IE 0,7-0,3-0,4 0,5 0,6 0,6 IT -0,1-0,1-0,3 0,0-0,6-0,7 LT 0,1 0,2 0,3 0,2-0,6-0,3 LV -0,4 0,0-0,5 0,3 0,3 0,2 LU -1,1-1,6-1,4 0,0 0,1 0,2 MT 0,5 0,0 0,1 0,8 0,2 0,2 NL -0,4-0,8-0,7-0,1-0,2-0,4 AT -0,4-0,1 0,0 0,0-0,3-0,5 SI 0,1-0,1-0,2 0,0 0,3 0,2 SK 0,1-0,6-0,3 0,2 0,6 0,0 FI -0,3-0,1-0,1-0,5-0,1 0,2 ΖΕ-16-0,2-0,1-0,3-0,1-0,3-0,2 13 Τα κυκλικά προσαρμοσμένα πρωτογενή ισοζύγια μη λαμβανομένων υπόψη των έκτακτων και προσωρινών μέτρων των ΠΣ και των ΣΔΠ υπολογίστηκαν εκ νέου από τις υπηρεσίες της Επιτροπής βάσει των πληροφοριών που παρέχονται στα προγράμματα/σχέδια, χρησιμοποιώντας την από κοινού συμφωνηθείσα μεθοδολογία. 17

Πίνακας A5.3: Λόγος χρέους προς το ΑΕΠ (% του ΑΕΠ) για τη ΖΕ-16 σύμφωνα με τα προγράμματα σταθερότητας (ΠΣ), τα σχέδια δημοσιονομικών προγραμμάτων (ΣΔΠ) και τις φθινοπωρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2015 (COM) 2015 2016 Χώρα ΠΣ ΣΔΠ COM ΠΣ ΣΔΠ COM BE 106,9 107,2 106,7 106,3 107,0 107,1 DE 71 1/2 71 1/4 71,4 68 3/4 68 3/4 68,5 EE 10,3 10,0 10,0 9,9 9,6 9,6 ES 98,9 98,7 100,8 98,5 98,2 101,3 FR 96,3 96,3 96,5 97,0 96,5 97,1 IE 105,0 97,0 99,8 100,3 92,8 95,4 IT 132,5 132,8 133,0 130,9 131,4 132,2 LT 42,2 42,9 42,9 37,7 40,8 40,8 LV 37,0 36,3 38,3 40,0 39,9 41,1 LU 23,9 22,3 22,3 24,2 23,9 23,9 MT 66,8 66,6 65,9 65,6 65,2 63,2 NL 68,8 67,2 68,6 67,8 66,2 67,9 AT 86,8 86,5 86,6 85,7 85,1 85,7 SI 81,6 84,1 84,2 78,7 80,8 80,9 SK 53,4 52,8 52,7 52,8 52,1 52,6 FI 62,5 62,6 62,5 64,4 64,3 64,5 ΖΕ-16 91,4 91,1 91,6 90,1 89,8 90,5 18

Πίνακας A5.4: Αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ (%) για τη ΖΕ-16 σύμφωνα με τα προγράμματα σταθερότητας (ΠΣ), τα σχέδια δημοσιονομικών προγραμμάτων (ΣΔΠ) και τις φθινοπωρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2015 (COM) 2015 2016 Χώρα ΠΣ ΣΔΠ COM ΠΣ ΣΔΠ COM BE 1,2 1,2 1,3 1,5 1,3 1,3 DE 1,5 1,7 1,7 1,6 1,8 1,9 EE 2,0 1,7 1,9 2,8 2,6 2,6 ES 2,9 3,3 3,1 2,9 3,0 2,7 FR 1,0 1,0 1,1 1,5 1,5 1,4 IE 4,0 6,2 6,0 3,8 4,3 4,5 IT 0,7 0,9 0,9 1,4 1,6 1,5 LT 2,5 1,9 1,7 3,2 3,2 2,9 LV 2,1 2,1 2,4 3,0 3,0 3,0 LU 3,8 3,7 3,1 3,6 3,4 3,2 MT 3,4 4,2 4,3 3,1 3,6 3,6 NL 1,7 2,0 2,0 1,8 2,4 2,1 AT 0,5 0,7 0,6 1,4 1,4 1,5 SI 2,4 2,7 2,6 2,0 2,3 1,9 SK 2,9 3,2 3,2 3,6 3,1 2,9 FI 0,5 0,2 0,3 1,4 1,3 0,7 ΖΕ-16 1,4 1,7 1,6 1,8 1,9 1,8 19

Πίνακας A5.5: Σύνθεση της δημοσιονομικής εξυγίανσης το 2015 και το 2016 για την ΖΕ-16 σύμφωνα με τα προγράμματα σταθερότητας (ΠΣ), τα σχέδια δημοσιονομικών προγραμμάτων (ΣΔΠ) και τις φθινοπωρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2015 (COM) 14 % του δυνητικού ΑΕΠ, εκτός αν ορίζεται διαφορετικά Κυκλικά προσαρμοσμένος δείκτης εσόδων % μεταβολή σε σχέση με το προηγούμενο έτος Κυκλικά προσαρμοσμένος δείκτης δαπανών % μεταβολή σε σχέση με το προηγούμενο έτος Μεταβολή του διαρθρωτικού ισοζυγίου 2015 2016 ΠΣ ΣΔΠ COM ΠΣ ΣΔΠ COM 46,5 46,7 46,7 46,3 46,2 46,3-0,3-0,2-0,2-0,2-0,4-0,4 47,4 47,6 47,7 47,1 47,5 47,5-0,3-0,5-0,4-0,3-0,2-0,2 0,0 0,2 0,0 0,0-0,3-0,1 14 Οι κυκλικά προσαρμοσμένοι δείκτες εσόδων και δαπανών, καθώς και τα κυκλικά προσαρμοσμένα ισοζύγια μη λαμβανομένων υπόψη των έκτακτων και προσωρινών μέτρων των ΠΣ και των ΣΔΠ υπολογίστηκαν εκ νέου από τις υπηρεσίες της Επιτροπής βάσει των πληροφοριών που παρέχονται στα προγράμματα/σχέδια, χρησιμοποιώντας την από κοινού συμφωνηθείσα μεθοδολογία. 20

Πίνακας A5.6: Βραχυπρόθεσμες ελαστικότητες στις οποίες βασίζονται οι προβλέψεις όσον αφορά τα έσοδα για το 2016 στη ΖΕ-16: σχέδια δημοσιονομικών προγραμμάτων (ΣΔΠ) σε σχέση με τις φθινοπωρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2015 (COM) και του ΟΟΣΑ Χώρα ΣΔΠ COM ΟΟΣΑ BE 0,5 1,0 1,0 DE 0,9 1,0 1,0 EE -0,4 0,8 1,1 ES 1,0 1,1 1,0 FR 0,9 1,0 1,0 IE 0,7 0,7 1,1 IT 2,1 0,8 1,1 LT 0,3 1,1 1,1 LV -0,2 0,8 0,9 LU 1,3 1,0 1,0 MT 0,1 0,1 1,0 NL 0,9 0,6 1,1 AT 1,3 1,0 1,0 SI -0,9-0,1 1,0 SK -0,5-0,6 1,0 FI 0,5 1,1 0,9 ΖΕ-16 1,0 0,9 1,0 Σημείωση: η σύγκριση μεταξύ των ελαστικοτήτων που προέρχονται από τα ΣΔΠ και τις προβλέψεις της Επιτροπής, αφενός, και των ελαστικοτήτων του ΟΟΣΑ, αφετέρου, θα πρέπει να γίνεται με προσοχή. Ενώ οι δύο πρώτες είναι καθαρές ελαστικότητες ως προς την αύξηση του ΑΕΠ, οι τελευταίες υπολογίζονται, με την αυστηρή έννοια του όρου, σε σχέση με το κενό παραγωγής. Οι διαφορές είναι γενικά ήσσονος σημασίας. 21

Πίνακας A5.7: Προσπάθειες δημοσιονομικής προσαρμογής κατά διακριτική ευχέρεια: σχέδια δημοσιονομικών προγραμμάτων (ΣΔΠ) σε σχέση με τις φθινοπωρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2015 (COM) και τα προγράμματα σταθερότητας (ΠΣ) 15 2015 2016 Χώρα ΠΣ ΣΔΠ COM ΠΣ ΣΔΠ COM BE 1,3 0,5 0,3 0,7 1,0 0,1 DE 0,1 0,0-0,1 0,1-0,4-0,3 EE -2,7-1,2-1,6 1,4 1,5 0,2 ES 0,0 1,1-1,1-0,1-0,3-0,4 FR 0,6 0,1 0,2 0,3 0,5 0,4 IE 0,9 0,9-0,3 0,6 0,8 1,0 IT -0,3-0,5-0,2 0,4-0,9-0,4 LT -0,2-1,2-1,1 0,7 0,7-0,4 LV 0,3 0,7-0,2 1,9 0,9 0,5 LU -0,4-1,3-2,0-0,3-0,6 0,1 MT -0,1 0,1 0,4 2,5 2,4 2,3 NL 0,0 0,4 0,4 0,4 0,0 0,2 AT -0,1 1,5-0,1-0,1-0,1-0,5 SI 2,9 1,4 0,0 2,2 2,6 1,7 SK 2,9-1,8-1,1 0,4 3,1 2,3 FI -0,4 0,0 0,5-0,2 0,1 0,0 ΖΕ-16 0,2 0,1-0,1 0,2-0,1-0,1 15 Οι προσπάθειες δημοσιονομικής προσαρμογής κατά διακριτική ευχέρεια είναι ένας εναλλακτικός δείκτης του δημοσιονομικού προσανατολισμού για αναλυτικούς σκοπούς και διακρίνεται από τους δείκτες που χρησιμοποιούνται για την αξιολόγηση της συμμόρφωσης με το ΣΣΑ. Συνίσταται σε μια προσέγγιση «εκ των κάτω προς τα άνω» στο σκέλος των εσόδων και κατ ουσίαν «εκ των άνω προς τα κάτω» στο σκέλος των δαπανών. Για περισσότερες πληροφορίες, βλέπε μέρος III της έκθεσης «Report on Public Finances in EMU 2013», European Economy, 4, 2013. 22

Γραφική παράσταση A5.1α: Προβλεπόμενες μεταβολές των δεικτών δαπανών για το 2016 στη ΖΕ-16: σχέδια δημοσιονομικών προγραμμάτων (ΣΔΠ) σε σχέση με τις φθινοπωρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2015 (COM) % του ΑΕΠ 1.0 % του ΑΕΠ 70 0.5 60 0.0-0.5 50-1.0 40-1.5 30-2.0 20-2.5-3.0 Μεταβολή δαπανών COM (αριστερή πλευρά) COM Δείκτης δαπανών 2015 (αριστερή πλευρά) Μεταβολή δαπανώνσδπ (αριστερή πλευρά) 10-3.5 BE DE EE ES FR IE IT LT LV LU MT NL AT SI SK FI ΖΕ-16 Η γραφική παράσταση απεικονίζει τις αλλαγές των δεικτών δαπανών (αριστερή πλευρά) μεταξύ του 2015 και του 2016. Το επίπεδο των δαπανών που εμφαίνεται στη δεξιά πλευρά, αντιπροσωπεύει τις προβλέψεις της Επιτροπής για τον δείκτη δαπανών το 2015. Διαφέρει πολύ ελαφρά από τις εκτιμήσεις των ΣΔΠ από τις οποίες υπολογίζεται η μεταβολή των δαπανών βάσει των ΣΔΠ. 0 Γραφική παράσταση A5.1β: Προβλεπόμενες μεταβολές των δεικτών εσόδων για το 2016 στη ΖΕ-16: σχέδια δημοσιονομικών προγραμμάτων (ΣΔΠ) σε σχέση με τις φθινοπωρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2015 (COM) 23

% του ΑΕΠ 1.0 % του ΑΕΠ 60.0 0.5 50.0 0.0 40.0-0.5 30.0-1.0-1.5 Mεταβολή εσόδων COM (αριστερή πλευρά) Μεταβολή εσόδων ΣΔΠ (αριστερή πλευρά) 20.0-2.0 COM Δείκτης εσόδων 2015 (δεξιά πλευρά) 10.0-2.5 BE DE EE ES FR IE IT LT LV LU MT NL AT SI SK FI ΖΕ-16 Η γραφική παράσταση απεικονίζει τις μεταβολές των δεικτών εσόδων (αριστερή πλευρά) μεταξύ του 2015 και του 2016. Το επίπεδο εσόδων που εμφαίνεται στη δεξιά πλευρά, αντιπροσωπεύει τις προβλέψεις της Επιτροπής για τον δείκτη εσόδων το 2015. Διαφέρει πολύ ελαφρά από τις εκτιμήσεις των ΣΔΠ από τις οποίες υπολογίζεται η μεταβολή των δαπανών βάσει των ΣΔΠ. 0.0 24

Γραφική παράσταση A5.2: Προβλεπόμενες μεταβολές στις κύριες κατηγορίες δαπανών (% του ΑΕΠ) για το 2016 στη ΖΕ-16: σχέδια δημοσιονομικών προγραμμάτων (ΣΔΠ) σε σχέση με τις φθινοπωρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2015 (COM) 0.0-0.1-0.2-0.3-0.4-0.5-0.6 ΣΔΠ COM Κοινωνικές παροχές Ενδιάμεση ανάλωση Δαπάνες κεφαλαίου Μισθοί Δαπάνες για τόκους Επιδοτήσεις Η γραφική παράσταση απεικονίζει τις συνεισφορές των κυριότερων συνιστωσών των δαπανών στις προβλεπόμενες μεταβολές των δεικτών δαπανών ως προς το ΑΕΠ. Γραφική παράσταση A5.3: Προβλεπόμενες μεταβολές στα κυριότερα είδη φορολογικών εσόδων (% του ΑΕΠ) για το 2016 στη ΖΕ-16: σχέδια δημοσιονομικών προγραμμάτων (ΣΔΠ) σε σχέση με τις φθινοπωρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2015 (COM) 25