Ένα θέµα από τις µεθόδους εκτίµησης των υλικών κυκλοφοριακών περιουσιακών στοιχείων και κοστολόγησης των γεωργικών εφοδίων και προϊόντων θα αναλύσουµε σ αυτό το εργαστήριο. Συγκεκριµένα µε τη µέθοδο FIFO (First-In-First-Out), δηλαδή ότι εισέρχεται πρώτο εξέρχεται επίσης πρώτο, θα επιχειρήσουµε να κοστολογήσουµε: µία ποσότητα 1500 κιλών ενός λιπάσµατος χ η οποία βρέθηκε στην αποθήκη µιας γεωργικής επιχείρησης Χ κατά την απογραφή της 31-12-95 και επιπλέον να υπολογίσουµε το συνολικό και µέσο κόστος του λιπάσµατος χ που χρησιµοποιήθηκε από την επιχείρηση αυτή κατά τη διάρκεια της οικονοµικής χρήσης 1995, αν γνωρίζουµε ότι η εν λόγω επιχείρηση αγόρασε στο χρονικό διάστηµα 1-1-95 έως 31-12- 95 τις παρακάτω ποσότητες του λιπάσµατος χ µε τιµές αγοράς και ειδικά έξοδα αυτά που αναγράφονται στον πίνακα που ακολουθεί. Ηµεροµηνία Ποσότητα Τιµή ΦΠΑ Μεταφορικά Φορτωεκφορ- Προµήθεια αγοράς σε κιλά αγοράς % (δρχ/κιλό) τωτικά % (δρχ/κιλό) (δρχ/κιλό) 3-3-95 2000 8 18 0,6 0,6 3 15-6-95 4000 10,5 18 0,9 0,6 3 22-10-95 4000 11,2 18 0,9 0,6 3 Πίνακας αγορών - κόστους λιπάσµατος χ από 1-1-95 έως 31-12-95 Για τη λύση αυτού του προβλήµατος ένα (µη αυτοµατοποιηµένο) σκεπτικό θα µπορούσε να ήταν το εξής: 2000 Κώστας Β. Καραπούλιος Σελίδα 111
κατά τη διάρκεια της οικονοµικής χρήσης 1995 η επιχείρηση Χ αγόρασε από το λίπασµα χ ποσότητα 10.000 κιλών συνολικά. Επειδή βρέθηκαν (κατά την απογραφή της 31-12-95) 1.500 κιλά αυτού του λιπάσµατος στην αποθήκη της, συµπεραίνουµε ότι πούλησε (ή χρησιµοποίησε) 8.500 κιλά. η επιλεγείσα µέθοδος FIFO (το υλικό που πρώτο εισέρχεται στην επιχείρηση εξέρχεται επίσης πρώτο) µας υποχρεώνει να θεωρήσουµε ότι από τα 8.500 κιλά που εξήλθαν: - 2.000 κιλά προέρχονται από την 1η προµήθεια - 4.000 κιλά προήλθαν από την 2η προµήθεια - τα υπόλοιπα 2.500 κιλά από την 3η προµήθεια. εποµένως τα 1.500 κιλά που βρέθηκαν την 31-12-96 ανήκουν στην ποσότητα των 4.000 κιλών της 3ης προµήθειας και άρα έχουµε: Συνολ. αξία αγοράς 1500 κιλά Χ 11,2 δρχ/κιλό = 16800 δρχ ΦΠΑ 16800 δρχ Χ 18% = 3024 δρχ Μεταφορικά 1500 κιλά Χ 0,9 δρχ/κιλό = 1350 δρχ Φορτοεκφορτωτικά 1500 κιλά Χ 0,6 δρχ/κιλό = 900 δρχ Προµήθεια 16800 δρχ Χ 3% = 504 δρχ = 22.578 δρχ Για να υπολογίσουµε το µέσο κόστος του λιπάσµατος χ που χρησιµοποιήθηκε από την επιχείρηση πρέπει πρώτα να υπολογίσουµε το συνολικό κόστος της προµήθειας των 10.000 κιλών του λιπάσµατος χ που αγόρασε η επιχείρηση κατά τη διάρκεια της οικονοµικής χρήσης 1995. Αυτό θα προκύψει από την άθροιση των ποσών που κόστισαν και οι τρεις προµήθειες: 1 η Προµήθεια Συνολ. αξία αγοράς 2000 κιλά Χ 8 δρχ/κιλό = 16000 δρχ ΦΠΑ 16000 δρχ Χ 18% = 2880 δρχ Μεταφορικά 2000 κιλά Χ 0,6 δρχ/κιλό = 1200 δρχ Φορτοεκφορτωτικά 2000 κιλά Χ 0,6 δρχ/κιλό = 1200 δρχ Προµήθεια 16000 δρχ Χ 3% = 480 δρχ 2000 Κώστας Β. Καραπούλιος Σελίδα 112
= 21.760 δρχ 2 η Προµήθεια Συνολ. αξία αγοράς 4000 κιλά Χ 10,5 δρχ/κιλό = 42000 δρχ ΦΠΑ 42000 δρχ Χ 18% = 7560 δρχ Μεταφορικά 4000 κιλά Χ 0,9 δρχ/κιλό = 3600 δρχ Φορτοεκφορτωτικά 4000 κιλά Χ 0,6 δρχ/κιλό = 2400 δρχ Προµήθεια 42000 δρχ Χ 3% = 1260 δρχ = 56.820 δρχ 3 η Προµήθεια Συνολ. αξία αγοράς 4000 κιλά Χ 11,2 δρχ/κιλό = 44800 δρχ ΦΠΑ 44800 δρχ Χ 18% = 8064 δρχ Μεταφορικά 4000 κιλά Χ 0,9 δρχ/κιλό = 3600 δρχ Φορτοεκφορτωτικά 4000 κιλά Χ 0,6 δρχ/κιλό = 2400 δρχ Προµήθεια 44800 δρχ Χ 3% = 1344 δρχ = 60.208 δρχ Το συνολικό λοιπόν κόστος του χρησιµοποιηθέντος λιπάσµατος χ θα προκύψει από την αξία του λιπάσµατος που προµηθεύτηκε η εταιρεία κατά την οικονοµική χρήση 1995 (δηλαδή 21.760 + 56.820 + 60.208 = 138.788 δρχ) µείον την συνολική αξία του αποθέµατος που βρέθηκε στην αποθήκη της επιχείρησης κατά την απογραφή της 31-12-95 (δηλαδή 22.578 δρχ). Έτσι θα ισούται µε 116.210 δρχ. Το δε µέσο κόστος του χρησιµοποιηθέντος λιπάσµατος χ θα ισούται µε 116210 δρχ / 8500 κιλά = 13,671... δρχ. Με τη βοήθεια του Microsoft Excel θα µπορούσαµε να κάνουµε τις κατάλληλες καταχωρήσεις ώστε να καταστρώσουµε ένα φύλλο εργασίας σαν κι αυτό που ακολουθεί, αρκετά διαφωτιστικό στη χρήση του και κυρίως χρήσιµο για την εκτέλεση των υπολογισµών που απαιτεί το συγκεκριµένο πρόβληµα. 2000 Κώστας Β. Καραπούλιος Σελίδα 113
ίνουµε στη συνέχεια τα περιεχόµενα και τη µορφοποίηση µερικών χαρακτηριστικών κελιών ενός τέτοιου φύλλου: Το χρώµα της περιοχής κελιών που φιλοξενούν την επικεφαλίδα του φύλλου εργασίας (2η γραµµή) όπως και των υπόλοιπων κελιών που εµφανίζουν αριθµητικά αποτελέσµατα εµφανίζεται (αφού πρώτα επιλεγούν) µε ενεργοποίηση της διαταγής Κελιά... του µενού Μορφή, εφόσον στο εµφανιζόµενο πλαίσιο διαλόγου µε τίτλο Μορφοποίηση κελιών επιλέξουµε την καρτέλα Μοτίβα και από το εµφανιζόµενο πλαίσιο Σκίαση κελιών επιλέξουµε το κατάλληλο χρώµα από το υποπλαίσιο Χρώµα: και το επιθυµητό σχέδιο από τον πτυσσόµενο κατάλογο του υποπλαισίου Μοτίβο: Επίσης από το ίδιο πλαίσιο διαλόγου (συγκεκριµένα από την καρτέλα Περίγραµµα) µπορούµε να ενεργοποιήσουµε για κάποιο επιλεγµένο κελί (ή περιοχή κελιών) το περίγραµµα διπλής γραµµής ή ακόµα και να το εξαφανίσουµε εντελώς. Οι καταχωρούµενες ηµεροµηνίες στα κελιά Α6:Α8 παρατηρούµε ότι εµφανίζονται µε τη µορφή ηη/µµ/εεεε, όπως και αν επιχειρήσουµε να τις καταχωρήσουµε. Έτσι αν π.χ. δώσουµε στο κελί Α6 την τιµή 08-06-95 θα εµφανισθεί η τιµή 8/6/1995. Αυτό συµβαίνει διότι αν επιλέξουµε το συγκεκριµένο κελί (ή περιοχή) και από το µενού Μορφή ενεργοποιήσουµε την διαταγή Κελιά, τότε στην καρτέλα Αριθµός του πλαισίου Μορφοποίηση κελιών και συγκεκριµένα στην ένδειξη Ηµεροµηνία του υποπλαισίου Κατηγορία: θα δούµε ενεργοποιηµένη στα 2000 Κώστας Β. Καραπούλιος Σελίδα 114
διπλανά υποπλαίσια είγµα και Τύπος: αυτή τη µορφή ηµεροµηνίας (βλέπε επόµενο σχήµα). Ακολουθούν ορισµένες ακόµα βασικές αριθµητικές καταχωρήσεις που πρέπει να γίνουν: Κελί Καταχώρηση B10 A13 B13 D15 H6 H7 Η8 H10 E15 F15 =SUM(B6:B9) κελί εισαγωγής =(A13*C8)+((A13*C8*D8/100)+(A13*E8)+(A13*F8)+(A13*C8*G8/100) =B10-A13 =(B6*C6)+(B6*C6*D6/100)+(B6*E6)+(B6*F6)+(B6*C6*G6/100) Αντιγραφή του τύπου του κελιού Η6 (της λογικής του τύπου) Αντιγραφή του τύπου του κελιού Η6 (της λογικής του τύπου) =H6+H7+H8 ή =SUM(H6:H8) =H10-B13 =E15/D15 Πίνακας καταχωρηµένων τιµών σε χαρακτηριστικά κελιά του φύλλου εργασίας. 2000 Κώστας Β. Καραπούλιος Σελίδα 115
Προαιρετικά, για λόγους ευκρίνειας και έµφασης, προσθέτουµε στο φύλλο µας ένα ειδικό δεικτικό σύµβολο (π.χ. χέρι) καθώς και ένα ορισµένο πλήθος γραµµών και βελών. Για την εισαγωγή του δεικτικού συµβόλου αρκεί να υλοποιήσουµε τις παρακάτω περιγραφόµενες εργασίες: Κάνουµε ενεργό το κελί Α15 ή Α16. Από το µενού διαταγών Εισαγωγή επιλέγουµε Αντικείµενο και στο εµφανιζόµενο οµώνυµο πλαίσιο διαλόγου επιλέγουµε την καρτέλα ηµιουργία νέου. Από το πλαίσιο Τύπος αντικειµένου: επιλέγουµε µε το ποντίκι Έγγραφο του Microsoft Word (που φωτίζεται ανάστροφα) και ενεργοποιούµε το κουµπί διαταγών ΟΚ. Στο φύλλο εργασίας εµφανίζεται µία περιοχή κελιών που περικλείεται από ένα περίγραµµα µε λαβίδες για την αυξοµείωση της επιφανείας της. Μέσα σ αυτή την περιοχή έχει πλέον δραστηριοποιηθεί το περιβάλλον του επεξεργαστή κειµένου Microsoft Word 2000 όπως µπορούµε να το διαπιστώσουµε από τις εµφανιζόµενες γραµµές εργαλείων στο πάνω µέρος της οθόνης και από το σηµείο εισαγωγής κειµένου στην πάνω αριστερή γωνία της περιοχής. Ίσως βέβαια το πλαίσιο αυτό να χρειασθεί µία µικρή µετατόπιση προς τα δεξιά (µε click and drag από ένα σηµείο του περιγράµµατός του) σε περίπτωση που δεν είναι ορατό το σηµείο εισαγωγής. 2000 Κώστας Β. Καραπούλιος Σελίδα 116
Εξαφανίζουµε τον εµφανιζόµενο κανόνα στο πάνω µέρος της περιοχής πατώντας στην ήδη ενεργοποιηµένη διαταγή Χάρακας του µενού Προβολή. Εµφανίζουµε το επιθυµητό σύµβολο ενεργοποιώντας την διαταγή Σύµβολο από το µενού Εισαγωγή. Στο εµφανιζόµενο οµώνυµο πλαίσιο διαλόγου και από τον πτυσσόµενο κατάλογο Γραµµατοσειρά: επιλέγουµε την γραµµατοσειρά Wingdings που εµφανίζει όλα τα διαθέσιµα ειδικά της σύµβολα. Από αυτά επιλέγουµε µε το ποντίκι το επιθυµητό και στη συνέχεια ενεργοποιούµε πρώτα το κουµπί διαταγών Εισαγωγή και κατόπιν το κουµπί Κλείσιµο. Το σύµβολο που τώρα έχει εµφανισθεί, µπορούµε - αφού το επιλέξουµε - να το αυξοµειώσουµε σε µέγεθος µε τη βοήθεια του πτυσσόµενου καταλόγου Μέγεθος (έκταση γραµµατοσειράς σε στιγµές). Τέλος η εµφάνιση των γραµµών και βελών γίνεται πατώντας (ξεχωριστά για το καθένα) πάνω στα αντίστοιχα εργαλεία της γραµµής εργαλείων Σχεδίαση και σύροντας κατόπιν το δείκτη του ποντικιού (µε πατηµένο το αριστερό του πλήκτρο) έως ότου χαράξουµε το επιθυµητό σχήµα. Προσοχή: Αν η γραµµή των εργαλείων σχεδίασης δεν εµφανίζεται στο παράθυρο του Excel, µπορούµε να το κάνουµε ενεργοποιώντας την διαταγή Γραµµές εργαλείων του µενού Προβολή και πατώντας στη συνέχεια µε το ποντίκι πάνω στο πλαίσιο ελέγχου µε τίτλο Σχεδίαση. Εφαρµογή για τον σπουδαστή: Συνιστάται να τροποποιηθούν διάφορες τιµές από τον αρχικό πίνακα δεδοµένων ώστε να επαληθευτεί ο αυτόµατος επανυπολογισµός όλων των υπόλοιπων συνδεόµενων αριθµητικών µεγεθών που εξασφαλίζει το Microsoft Excel. 2000 Κώστας Β. Καραπούλιος Σελίδα 117