Υποστήριξη προανασκαφικού έργου και ανασκαφών

Αποτυπώσεις Μνηµείων Υπ. Διδάσκων: Α. Γεωργόπουλος Υποστήριξη προανασκαφικού έργου και ανασκαφών Η τεχνολογία στην υπηρεσία της αρχαιολογίας 3

Άδεια Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Crea;ve Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άδεια χρήσης άλλου τύπου, αυτή πρέπει να αναφέρεται ρητώς.

Προανασκαφικές έρευνες Βιβλιογραφία Περιγραφές περιηγητών Ιστορικές πηγές Αρχαιολογική περιοδεία Επιφανειακά κάταλοιπα (όστρακα κ.τ.λ.) Δοκιµαστικές τοµές 5

Εντοπισµός - Χαρτογράφηση Πρόχειροι τρόποι γεωγραφικού εντοπισµού (GPS, Χάρτες, κ.τ.λ.) Συγκέντρωση γεωγραφικών πληροφοριών (τοπωνύµια, σταθερά χαρακτηριστικά κ.τ.λ.) Τηλεπισόπηση Γεωφυσικές Διασκοπήσεις 6

Ανασκαφή Η ανασκαφή είναι ένα βιβλίο που διαβάζεται µόνο µια φορά Ηµερολόγιο ανασκαφής Περιγραφές, φωτογραφίες, σχέδια 7

Συµβολή ΑΤΜ Χάραξη ανασκαφικού κανάβου Οριζοντιογραφική και υψοµετρική αποτύπωση της τοµής Αποτύπωση στρωµατογραφίας Λεπτοµερής αποτύπωση θέσης µορφής µεγέθους των ευρηµάτων Δίκτυο 8

Ανασκαφικός κάναβος Αρχαιολογικός κάναβος 5x5m Προσανατολισµός κανάβου (γεωγραφικά ή ανάλογα µε τα ευρήµατα) Χάραξη καννάβου (αποστάσεις ή πολικές Υλοποίηση κανάβου (επισήµανση & αρίθµηση κορυφών) Ένταξη µε τις ελάχιστες δεσµεύσεις Μάρτυρες Στρωµατογραφία Μέτρηση βαθών 9

Στρωµατογραφία Επαλληλία στρωµάτων Ιστορικός µάρτυρας Αποτύπωση όψης στρωµατογραφίας 10

Αρχαιολογική Αναζήτηση Συµβολή της Τεχνολογίας στην Αρχαιολογική Έρευνα 11

Καταστροφή αρχαιολογικών τεκµηρίων Η αρχαιολογική ανασκαφή είναι -εξ ορισµού- µια καταστρεπτική διαδικασία (βιβλίο που διαβάζεται ΜΙΑ φορά) Ανθρωπογενείς δραστηριότητες Φυσικοί κίνδυνοι 12

Σύµβαση της Βαλέττας 16.01.1992 The European Convention on the Protection of the Archaeological Heritage όπου δηλώνεται ρητώς (ETS N143, article 3) ότι Πρέπει να εφαρµόζονται µη καταστρεπτικές µέθοδοι αρχαιολογικής διερεύνησης όπου αυτό είναι δυνατό 13

Αρχαιολογική Αναζήτηση Μη καταστρεπτική Μη επεµβατική Αεροφωτογράφιση και Τηλεπισκόπηση Αποτυπώσεις Αρχεία χαρτών και εικόνων Γεωφυσικές διασκοπήσεις GIS και Χωρική Ανάλυση 14 Εικονική Αρχαιολογία

Τεχνικές δυνατότητες (ΑΤΜ) Αεροφωτογραφίσεις Δορυφορικές απεικονίσεις LiDAR Airborne Laser Scanning ALS ALB Airborne laser Bathymetry Γεωφυσικές διασκοπήσεις Ηλεκτρική αντίσταση Ηλεκτρική αγωγιµότητα Μαγνητοµετρία GPR Ground Penetrating radar Ανίχνευση µετάλλων Κύριος στόχος ο συνδυασµός γεωφυσικής, τεχνολογίας Η/Υ, Γεωπληροφορικής και Αρχαιολογίας για την ανάπτυξη αποτελεσµατικών και εφαρµόσιµων µεθόδων και τεχνικών για την µη καταστρεπτική αναζήτηση, οπτικοποίηση και ολοκληρωµένη ερµηνεία αρχαιολογικών θέσεων 15

Αεροφωτογραφίσεις 16

Δορυφορικές Απεικονίσεις Αύξηση ανάλυσης δορυφορικών απεικονίσεων (pan, ms & hs) Εξέλιξη δυνατοτήτων επεξεργασίας (fusion, PCA, pansharpening κ.ά.) Ανάπτυξη ειδικών δεικτών ανίχνευσης (π.χ. NDVI κ.ά.) 17

Δορυφορικές απεικονίσεις AIS

Δορυφορικές απεικονίσεις AIS 19

Δορυφορικές απεικονίσεις AHS 20

Δορυφορικές απεικονίσεις AHS q Normal photo 3 bands 100 nm visible spectrum q Hyperspectral > 10-100 s bands ~ 10 nm (spectrally con;guous) spectral signature imaging spectroscopy (IS) All rights reserved 2013 LBI ArchPro

Φασµατοµέτρηση πεδίου q Μέτρηση ακτινοβολίας, ανακλαστικότητας και µετάδοσης της ενέργειας στο πεδίο q Χρήση Σύνδεση τιµών εικόνων µε τιµές στο έδαφος Βαθµονόµηση των αισθητήρων στον αέρα/ διάστηµα Δεδοµένα για την µοντελοποίηση της ακτινοβολίας Δηµιουργία φασµατικών βιβλιοθηκών q Κατανόηση της δηµιουργίας των φασµατικών διαφοροποιήσεων στο έδαφος ή στις καλλιέργειες All rights reserved 2013 LBI ArchPro

ALS - ALB 36

Digital Surface Model

Επεξεργασία δεδοµένων ALS 38

Αεροµεταφερόµενα συστήµατα βαθυµετρίας - ALB

Αεροµεταφερόµενα συστήµατα βαθυµετρίας - ALB 41

Αεροµεταφερόµενα συστήµατα βαθυµετρίας - ALB Επιφάνεια θάλασσας Βάθος 10 m

Μετρήσεις Ηλεκτρικής Αντίστασης ü Χρήση ηλεκτροδίων µε ή χωρίς επαφή µε το έδαφος ü Τα αρχαιολογικά ευρήµατα µεταβάλλουν την αντίσταση του εδάφους ü Χρησιµοποιείται κυρίως για οριζοντιογραφική διερεύνηση 43

Μέτρηση Ηλεκτρικής Αγωγιµότητας ü Χρήση ηλεκτροδίων µε ή χωρίς επαφή µε το έδαφος ü Τα αρχαιολογικά ευρήµατα µεταβάλλουν την αγωγιµότητα του εδάφους ü Ταχύτερα από τα συστήµατα µέτρησης αντίστασης ü Ευαισθησία στα µεταλλικά αντικείµενα 44

Μαγνητοµετρία ü Χρήση ενός ή περισσότερων αισθητήρων για την µέτρηση του µαγνητικού πεδίου ή των διαφορών του ü Βασίζονται στο ότι κάθε υλικό έχει διαφορετικές µαγνητικές ιδιότητες ü Ουσιαστικά καταγράφονται οι «ανωµαλίες» του µαγνητικού πεδίου ü Ευαισθησία στα µεταλλικά αντικείµενα ü Δυνατότητα χρήσης και υποβρυχίως 45

Μαγνητοµετρία 46 Μαγνητική καταγραφή 2000, mul;sensor Cs- gradiometer, raster, 0.5 x 0.125 m, Ε = 15 ha

Ground Penetrating Radar ü Η πιο συνηθισµένη µέθοδος γεωφυσικής διασκόπησης ü Χρήση µικροκυµάτων (UHF/VHF) και καταγραφή της επιστρεφόµενης ακτινοβολίας ü Ικανό να ανιχνεύσει αντικείµενα, µεταβολές υλικού, κενά και ρωγµές ü Περιορισµός στο βάθος ανάλογα µε την συχνότητα της ακτινοβολίας και το ίδιο το υλικό ü Δυνατότητα πολλών εφαρµογών ü Ιδανικές συνθήκες οµοιόµορφο αµµώδες έδαφος ü Σοβαρό µειονέκτηµα ο περιορισµός από τις µη ιδανικές συνθήκες εδάφους (αργιλώδες, βραχώδες, λασπώδες ή ετερογενές) ü Δυνατότητα τρισδιάστατης ανίχνευσης (βάθος) ü Δυνατότητα χρήσης και υποβρυχίως 47

Ground Penetrating Radar

49 Αποτύπωση με GPR 1998-2000, Pulse Ekko 1000, raster 0.5 x 0.05 m, area 2.1 ha

Ground Penetrating Radar 50

Ερµηνεία δεδοµένων GPR 51

Χρηµατοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα» του ΕΜΠ έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.