ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

3ο ΓΕΛ ΤΡΙΚΑΛΩΝ ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΜΗΜΑ Β3 ΣΧ. ΕΤΟΣ 2013-2014

Η Έρευνα έγινε στα πλαίσια του μαθήματος της Ερευνητικής Εργασίας (Project) στη Β Λυκείου στο Α και Β τετράμηνο του σχολικού έτους 2013 2014, τμήμα Β3. Το θέμα σχετίζεται με το μάθημα της Βιολογίας, των Φυσικών πόρων και τις περιβαλλοντικές επιστήμες. Υπεύθυνη καθηγήτρια: Κα. Τσουμένη Όλγα

ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Σκοπός της ερευνητικής εργασίας είναι: 1) Να γνωρίσουμε την σημασία της βιοποικιλότητας. 2) Να καταγράψουμε είδη που κινδυνεύουν. 3) Να ενημερωθούμε για τους παράγοντες που προκαλούν την μείωση της βιοποικιλότητας.

Στόχοι Ερευνητικής Εργασίας Οι στόχοι της ερευνητικής εργασίας είναι: 1) Να συμμετέχουμε σε μια συλλογική προσπάθεια των νέων συμβάλλοντας με τη γνώση μας στην αναστολή της υποβάθμισης της βιοποικιλότητας. 2) Να προστατέψουμε τους βιότοπους της χώρας μας συμμετέχοντας σε δράσεις προστασίας. Στην έρευνά μας κάνουμε αναφορά σε έρευνες που έγιναν από τους παρακάτω οργανισμούς: IUNC, WWF, World Conservation Union, Living Planet.

Μεθοδολογία Στην έρευνα χρησιμοποιήσαμε βιβλιογραφική και διαδικτυακή έρευνα. Εφαρμόσαμε, επίσης, περιγραφική έρευνα για να παρατηρήσουμε διάφορα είδη φυτών και ζώων που κινδυνεύουν στη χώρα μας. Για την διεξαγωγή της έρευνας χωριστήκαμε σε 6 ομάδες. Χρησιμοποιήσαμε την έρευνα δημοσκόποισης για να προσδιορίσουμε την στάση των ανθρώπων και κυρίως των νέων για τα περιβαλλοντικά προβλήματα και για να προτείνουμε απλά μέτρα που μπορούμε να εφαρμόσουμε στη καθημερινότητα μας για την προστασία της Βιοποικιλότητας.

Τι είναι η βιοποικιλότητα Βιοποικιλότητα ορίζεται η ποικιλία της ζωής σε όλες τις μορφές της (π.χ. φυτά, ασπόνδυλα και σπονδυλωτά ζώα, μύκητες, βακτήρια κ.λ.π.). Η Βιοποικιλότητα πηγάζει από την ιδιότητα των ζωντανών συστημάτων να είναι διαφορετικά και η λέξη προέρχεται από τη σύντμηση του όρου "Βιολογική Ποικιλότητα" ο οποίος εκφράζει την ποικιλία των έμβιων όντων.

Η επιστήμη της βιολογίας μας αποκαλύπτει οτι η βιοποικιλότητα προέρχεται από τις ιδιότητες και τα χαρακτηριστικά διαφόρων μακρομορίων όπως είναι το DNA και οι πρωτεϊνες.

Βιολογική ποικιλότητα, ορίζουμε κυρίως το σύνολο των γονιδίων, των βιολογικών ειδών, των οικοσυστημάτων και των πολιτισμών μιας περιοχής.

Γιατί μας ενδιαφέρει η διατήρηση της βιοποικιλότητας; Είναι σαφές ότι η διατήρηση της βιοποικιλότητας εξασφαλίζει την ανάπτυξη βιώσιμων πληθυσμών και οικοσυστημάτων. Η μεγάλη ποικιλία γονιδίων, ειδών, οικοσυστημάτων και πολιτισμών μας εξασφαλίζει τροφή, ενέργεια, φάρμακα, ξυλεία, ίνες και άλλες πρώτες ύλες, λειτουργικές πρακτικές, εμπειρία και γνώση αποδίδοντας αξιόλογα κεφάλαια στην παγκόσμια οικονομία. Παράλληλα, η τεράστια αυτή "αποθήκη" μορφών ζωής και οικοσυστημάτων γενικότερα παρέχει δωρεάν υπηρεσίες ανακύκλωσης στοιχείων και εξυγίανσης του περιβάλλοντος.

Γενετική ποικιλότητα είδους Ο όρος γενετική ποικιλότητα αναφέρεται στη διαφοροποίηση του γενετικού υλικού μεταξύ των ατόμων του ίδιου είδους και καλύπτει τη γονιδιακή ποικιλία μεταξύ των ατόμων του ίδιου πληθυσμού. Αν και οι πληθυσμοί όλων των ειδών τείνουν να αυξηθούν από γενιά σε γενιά με γεωμετρική πρόοδο, το μέγεθός τους παραμένει σχεδόν σταθερό σε κάθε γενιά. Η υπέρμετρη αύξηση ενός πληθυσμού εμποδίζεται από την ύπαρξη περιοριστικών παραγόντων. Ειδικότερα, μέσα σε μία βιοκοινότητα, τα άτομα ενός πληθυσμού καθώς και οι πληθυσμοί μεταξύ τους ανταγωνίζονται για συγκεκριμένους κάθε φορά πόρους.

Η ύπαρξη γενετικής ποικιλότητας μέσα σε έναν πληθυσμό παρέχει στα άτομα τη δυνατότητα ανάπτυξης προσαρμοστικών πλεονεκτημάτων καθιστώντας τα ανταγωνιστικά αποτελεσματικότερα. Η ανάπτυξη, ωστόσο, παρόμοιων προσαρμογών καθώς και η τροποποίησή τους όταν αλλαγές των περιβαλλοντικών συνθηκών το επιβάλουν είναι δυνατή εξαιτίας της ύπαρξης ευρείας ενδοειδικής γενετικής ποικιλότητας, μεγάλου και ανομοιογενούς δηλαδή γενετικού αποθέματος μέσα στο είδος.

Βιοποικιλότητα των ειδών Ο όρος ενδιαίτημα αναφέρεται στη θέση όπου απαντά ένας πληθυσμός και στα επιμέρους χαρακτηριστικά της, βιοτικά ή αβιοτικά. Ποικίλες έρευνες εκτιμούν ότι ο αριθμός των ειδών κυμαίνεται από 5 έως 100 εκατομμύρια, ενώ οι πιο έγκυρες από αυτές προσανατολίζονται στην ύπαρξη 10 εκατομμυρίων διαφορετικών ειδών στη βιόσφαιρα της Γης. Ωστόσο μόνο 1,4 εκατομμύρια είδη περίπου έχουν προς το παρόν καταγραφεί και επονομαστεί.

Οι περισσότεροι βιολόγοι κατατάσσουν τους ζωντανούς οργανισμούς σε πέντε βασίλεια: Μονήρη (βακτήρια, κυανοβακτήρια), Πρώτιστα (μικροφύκη και πρωτόζωα), Μύκητες (μανιτάρια, μούχλες), Ζώα και Φυτά

Βιοποικιλότητα οικοσυστημάτων Εξετάζοντας τη βιοποικιλότητα στο επίπεδο της ποικιλότητας των οικοσυστημάτων, περιγράφονται και διερευνούνται οι διαφορετικοί τύποι οικοσυστημάτων καθώς και η ποικιλία των ενδιαιτημάτων και των οικολογικών διεργασιών που χαρακτηρίζουν το καθένα από αυτά. Ως οικοσύστημα ορίζουμε μία οργανωμένη ενότητα έμβιων όντων και αβιοτικών στοιχείων μέσα στην οποία ανταλλάσσονται υλικά και ενέργεια με κινητήρια δύναμη μια πηγή ενέργειας. Η έννοια του οικοσυστήματος αφορά δηλαδή όχι μόνο στους ζωντανούς οργανισμούς ενός τόπου αλλά και σε κάθε τι που τους περιβάλλει και τους επηρεάζει και που ουσιαστικά συνθέτει το περιβάλλον μέσα στο οποίο ζουν. Περιλαμβάνει ακόμα τις σχέσεις ανάμεσα στους οργανισμούς και ανάμεσα σ' αυτούς και τα επιμέρους στοιχεία του φυσικού τους περιβάλλοντος.

Για πρακτικούς λόγους στην προσπάθεια ταξινόμησης των οικοσυστημάτων συχνά παραβλέπονται ιδιαιτερότητες στη σύνθεση των βιοκοινοτήτων τους. Συνηθίζουμε δηλαδή να ομαδοποιούμε παρόμοιες βιοκοινότητες που αναπτύσσονται σε "συγγενικά" οικοσυστήματα.

Μελετώντας ένα οικοσύστημα σκόπιμη είναι η εξέταση και άλλων επιπέδων έκφρασης της βιοποικιλότητας του όπως: η σχετική αφθονία του κάθε είδους μιας βιοκοινότητας η ηλικιακή δομή των πληθυσμών της οι τροποποιήσεις στη σύνθεσή της με το πέρασμα του χρόνου (οικολογική διαδοχή) άλλες οικολογικές διεργασίες που επιτελούνται σε αυτό κ.ά.

Δεν υπάρχει σαφής και αναλογική σχέση ανάμεσα στην ποικιλότητα ενός οικοσυστήματος και στους ρυθμούς, στην έκταση των οικολογικών διεργασιών που συμβαίνουν σ' αυτό. Η ποικιλία των ειδών ενός οικοσυστήματος δεν είναι ανάλογη με τη σταθερότητά του. Η σταθερότητα των οικοσυστημάτων αναφέρεται στην αντίσταση που αυτά παρουσιάζουν απέναντι σε οποιαδήποτε παρέμβαση και στο χρόνο που απαιτείται για την επαναφορά τους στην κατάσταση που προηγείται της παρέμβασης.

Αν και περίπλοκη η επίδραση των οργανισμών στο περιβάλλον τους και αντίστροφα, μπορούν να διατυπωθούν ορισμένες αρχές που διέπουν πάντα την παραπάνω σχέση αλληλεπίδρασης και περιγράφουν τη δυναμική φύση των οικοσυστημάτων:

Ανεξάρτητα από το πόσο στατικό και αν παρουσιάζεται συχνά ένα οικοσύστημα η σύνθεση των βιοκοινοτήτων του μεταβάλλεται διαρκώς. Η ποικιλότητα των ειδών και η πολυπλοκότητα των σχέσεων αλληλεπίδρασης που αναπτύσσονται μεταξύ τους είναι ανάλογη της ετερογένειας του περιβάλλοντος. Τόσο το μέγεθος και οικοσυστήματος όσο ζωνών ανάμεσα στα την ποικιλότητά τους ο βαθμός απομόνωσης ενός και η ύπαρξη μεταβατικών οικοσυστήματα επηρεάζουν σε είδη Συγκεκριμένα για κάθε περίπτωση είδη επηρεάζουν δυσανάλογα σε σχέση με τα υπόλοιπα τα χαρακτηριστικά του οικοσυστήματός τους.

Ρόλος της Βιοποικιλότητας στην ιατρική Πολλά φυτά και ζώα των τροπικών κυρίως δασών περιέχουν χημικές ενώσεις που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως αναισθητικά, τονωτικά ή άλλα φάρμακα. Σήμερα το 70% περίπου των φαρμάκων βασίζονται σε χημικές ενώσεις που βρίσκονται στη φύση και αυτές προέρχονται μόνο από 250 είδη φυτών. Ηδη, πολλά φυτά που προέρχονται από τα τροπικά δάση κυρίως έχουν χρησιμοποιηθεί για την καταπολέμηση ασθενειών όπως η παιδική λευχαιμία, η ασθένεια του Hodgkins, το γλαύκωμα, και η καρδιοπάθεια.

ΜΕΙΩΣΗ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑΣ ΧΘΕΣ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ

Από τις αρχές της δεκαετίας του 1970, η βιολογική ποικιλότητα στον πλανήτη μας έχει μειωθεί κατά 40% και συνεχίζει να μειώνεται με ραγδαίους ρυθμούς, με τα είδη των τροπικών να είναι τα κατεξοχήν ευάλωτα. Σε νέα έκθεσή της, η οργάνωση World Wildlife Fund προειδοποιεί ότι ο κόσμος κατασπαταλά τους φυσικούς πόρους της Γης ταχύτερα απ ό,τι αυτή μπορεί να αντέξει.

Στη διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για τη βιώσιμη ανάπτυξη, που διεξήχθει στο Ρίο ντε Τζανέιρο, το WWF χαρακτήρισε τον πλανήτη άρρωστο, κάτι που αποδεικνύεται με στοιχεία. Σύμφωνα με το δείκτη Ζωντανού Πλανήτη (Living Planet index) της οργάνωσης, μόνο στους τροπικούς η βιολογική ποικιλότητα έχει συρρικνωθεί κατά 60%, δηλαδή με διπλάσιους ρυθμούς σε σχέση με τον υπόλοιπο κόσμο.

Όμως οι εκτιμήσεις για τον αριθμό των ειδών χλωρίδας και πανίδας που είτε έχουν αφανιστεί τα τελευταία χρόνια είτε φλερτάρουν σοβαρά με την προοπτική της εξαφάνισης προκαλούν δέος. Περισσότερα από 62.000 ειδη πανίδας και χλωρίδας περιλαμβάνονται στον Ερυθρό Κατάλογο (Red List) των ειδών υπό εξαφάνιση που δημοσιοποίησε η Διεθνής Ένωση Προστασίας της Φύσης (IUCN).

Παράγοντες που επηρεάζουν την Βιοποικιλότητα 1) Καταστροφή των οικοσυστημάτων από ανθρωπινες δραστηριότητες 2) Κλιματική αλλαγή 3)Χημικά απόβλητα και η χρήση εντομοκτόνων και χημικών λιπασμάτων στη γεωργία 4) Ανθρωπογενείς επεμβάσεις (π.χ. πυρκαγιές)

Οι τελευταίες μελέτες που πραγματοποιήθηκαν από το IUCN δείχνουν ότι, το οικολογικό αποτύπωμα των χωρών, δηλαδή πόσο «σπάταλες» είναι σε ό,τι αφορά τους φυσικούς πόρους, πόσες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα παράγουν κ.ο.κ. είναι το Κατάρ, το Κουβέιτ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα τα οποία καταλαμβάνουν τις τρεις πρώτες θέσεις στη λίστα, ενώ ακολουθούν η Δανία, οι Ηνωμένες Πολιτείες, το Βέλγιο, η Αυστραλία, ο Καναδάς, η Ολλανδία και η Ιρλανδία.

Η τάση αυτή, σύμφωνα με το WWF, οφείλεται κυρίως στην αύξηση του πληθυσμού και στην υπερκατανάλωση. Κατά την οργάνωση, οι πλούσιες χώρες καταναλώνουν κατά μέσο όρο τους πενταπλάσιους φυσικούς πόρους σε σχέση με τις φτωχές. Μάλιστα η μεγαλύτερη μείωση της βιοποικιλότητας παρατηρείται στα αναπτυσσόμενα κράτη, τα οποία συντηρούν τον τρόπο ζωής των αναπτυγμένων.

Διαπιστώνεται ότι από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 σημειώνεται μια μεγάλη και καθόλου βιώσιμη αύξηση της ζήτησης φυσικών πόρων. «Αυτή τη στιγμή λοιπόν, χρησιμοποιούμε κάθε χρόνο 50% περισσότερους φυσικούς πόρους από αυτούς που η Γη μπορεί να αντικαταστήσει. Ζούμε σαν να είχαμε ενάμιση πλανήτη να μας υποστηρίξει».

«Έτσι, ενώ τώρα έχουμε υπερβεί κατά 50% τις δυνατότητες της Γης να μας υποστηρίξει, έως το 2030 θα χρειαζόμαστε δύο πλανήτες για να συντηρήσουν τον τρόπο ζωής μας και έως το 2050 σχεδόν τρεις πλανήτες».

Πιστεύεται ότι ο κόσμος σε ατομικό και σε συλλογικό επίπεδο- θα μπορούσε να κάνει πολλά για να αναστρέψει αυτήν την τάση, π.χ. προστατεύοντας αποτελεσματικότερα τα πιο ευάλωτα οικοσυστήματα και αποκαθιστώντας όσα έχουν πληγεί, περιορίζοντας την αποψίλωση των δασών και επενδύοντας περισσότερο στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας.

Σύμφωνα με την Ελληνική Νομοθεσία: Βιολογική ποικιλότητα ή βιοποικιλότητα είναι η ποικιλία των ζώντων οργανισμών πάσης προελεύσεως, περιλαμβανομένων, μεταξύ άλλων, των χερσαίων, θαλασσίων και άλλων υδατικών οικοσυστημάτων και οικολογικών συμπλεγμάτων, των οποίων αποτελούν μέρος.

Συμβάσεις για την προστασία της βιοποικιλότητας Στη χώρα μας, έχει τεθεί πρόσφατα σε ισχύ ο Νόμος «Διατήρηση της βιοποικιλότητας και άλλες διατάξεις». Σκοπός του είναι η αειφόρος διαχείριση και αποτελεσματική προστασία της βιοποικιλότητας, ως πολύτιμου και αναντικατάστατου εθνικού κεφαλαίου. Πιο συγκεκριμένα, ο εν λόγω νόμος, θέτει σαφείς στόχους για την προστασία της βιοποικιλότητας ειδών και οικοσυστημάτων.

Ρυθμίσεις για την προστασία της βιοποικιλότητας Ο παραπάνω νόμος αφορά: Περιοχές απόλυτης προστασίας της φύσης, δηλ. εκτάσεις με ευαίσθητα και απειλούμενα οικοσυστήματα. Περιοχές προστασίας της φύσης, δηλ. εκτάσεις οικολογικής ή βιολογικής αξίας. Φυσικά πάρκα, δηλ. χερσαίες, υδάτινες ή μεικτού χαρακτήρα περιοχές. Περιοχές προστασίας οικοτόπων και ειδών, δηλ. εκτάσεις για τη διατήρηση των προστατευόμενων οικοτόπων και ειδών. Προστατευόμενα τοπία και φυσικοί σχηματισμοί.

Συμβάσεις του ΟΗΕ Σκοπός της Σύμβασης για τη βιοποικιλότητα είναι: η διατήρηση και η αειφορική χρήση της βιοποικιλότητας, καθώς και η δίκαιη και ισόνομη διανομή των ωφελειών που προκύπτουν από τη χρήση των γενετικών πόρων.

Το 2001, η Ευρωπαϊκή Ένωση έθεσε έναν εξαιρετικά φιλόδοξο στόχο: την ανάσχεση της απώλειας της βιοποικιλότητας μέχρι το 2010. Οι στόχοι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το 2010 δεν επιτεύχθηκαν. Τον Μάιο του 2006, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υιοθέτησε το στόχο «Η ανάσχεση της απώλειας της βιοποικιλότητας έως το 2010 και μετέπειτα - Η υποστήριξη των υπηρεσιών οικοσυστήματος με στόχο την ευημερία του ανθρώπου» και το σχετικό σχέδιο δράσης, στο οποίο τονίζεται ότι η προστασία της βιοποικιλότητας αποτελεί προϋπόθεση για την επίτευξη της αειφόρου ανάπτυξης. Πρόσφατες εξελίξεις έχουν επαναφέρει την προστασία της βιοποικιλότητας στην κορυφή της πολιτικής ατζέντας. Χαρακτηριστική είναι η πρόοδος που σημειώθηκε σε κομβικά ζητήματα κατά τη συνδιάσκεψη των κρατών-μερών της Σύμβασης της Βιοποικιλότητας στη Βόννη το 2008, όπως και στη Ναγκόγια το 2010 το Μήνυμα της Αθήνας, καθώς και πρόσφατα συμπεράσματα των Υπουργών Περιβάλλοντος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Τα περιλαμβανόμενα στον Ερυθρό Κατάλογο είδη διαχωρίζονται σε δέκα κατηγορίες ανάλογα με το βαθμό στον οποίο απειλείται η επιβίωσή τους.

Απειλούμενα Είδη στην Ελλάδα

Άσπρη παιώνια Paeonia mascula (L.) Miller ssp. hellenica Tzanoud. άσπρη παιώνια Έχουν εντοπιστεί τρεις μικροί πληθυσμοί της σε απόμακρες τοποθεσίες του βουνού της Παρνηθάς, που αριθμούν συνολικά 70 άτομα περίπου. Είναι άκρως απειλούμενο είδος και χρειάζεται άμεσα μέτρα προστασίας και πολλαπλασιασμού για τη διάσωσή του.

Κόκκινος κρίνος Lilium chalcedonicum L. κόκκινος κρίνος Ένα πολύ όμορφο φυτό, το οποίο έχει τέσσερις πολύ μικρούς πληθυσμούς στην Πάρνηθα. Ο ένας από αυτούς κινδυνεύει, καθώς βρίσκεται σε πολυσύχναστο ορειβατικό μονοπάτι. Είναι πολύ απειλούμενο είδος.

Κόκκινη τουλίπα Tulipa hageri Boiss. ex Heldr. κόκκινη τουλίπα Απαντάται σε πολλά σημεία σε μικρούς αριθμούς. Ο μεγαλύτερος πληθυσμός της ήταν αυτός του οροπεδίου της Μόλας, ο οποίος όμως λόγω υπερσυλλογής από τους επισκέπτες μειώθηκε πολύ.

Sideritis Euboea Ένα άλλο παράδειγμα γνωστού -αλλά σπάνιου- ενδημικού φυτού που κινδυνεύει, είναι το Τσάι της Δίρφης (Sideritis euboea). Περιλαμβάνεται και αυτό στο Ερυθρό Βιβλίο ως απειλούμενο, καθώς κινδυνεύει από την υπερσυλλογή και τη βόσκηση. Οι περισσότεροι πιστεύουν ότι υπάρχει άφθονο τσάι, αλλά εφόσον κόβονται και τα άνθη, αμέσως εκλείπουν οι προϋποθέσεις αναπαραγωγής και κάποια στιγμή θα εξαφανιστεί ως είδος.

Έβενος του Sibthorp Ebenus sibthorpii DC. έβενος του Sibthorp Είναι ενδημικό της Νοτιοανατολικής Ελλάδας και έχει βρεθεί ένας μικρός πληθυσμός στην περιοχή των Θρακομακεδόνων.

Lomelosia hymettia Lomelosia hymettia (Boiss. & Spruner) Greuter & Burdet [Syn: Scabiosa hymettia] Είναι ένα φυτό ενδημικό στην περιοχή της Κεντρικής και Νότιας Ελλάδας και του Βορείου Αιγαίου. Μικρός αριθμός φυτών επιζεί στις νότιες περιοχές της Πάρνηθας.

Fritillaria graeca Boiss. & Spruner Fritillaria graeca Boiss. & Spruner Είναι ένα ενδημικό φυτό με περιορισμένη εξάπλωση στην Αττική, Εύβοια και Πελοπόννησο και κινδυνεύει γιατί βρίσκεται δίπλα σε δασικό δρόμο και σε ορειβατικό μονοπάτι.

Fritillaria obliqua Ker-Gawler ssp. οbliqua Fritillaria obliqua Ker-Gawler ssp. οbliqua Πόα που αναφέρεται στο Κόκκινο Βιβλίο των Σπάνιων και Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας κάτω από την κατηγορία «Απειλούμενο». Αποτελεί ενδημικό της περιοχής της Αττικής και της Εύβοιας και χρειάζεται άμεση προστασία, καθώς πολλοί πληθυσμοί του έχουν ήδη εξαφανιστεί. Στην Πάρνηθα έχουν βρεθεί τρεις αρκετά μεγάλοι πληθυσμοί του είδους αυτού.

X Malosorbus florentina (Zuccagni) Browicz X Malosorbus florentina (Zuccagni) Browicz Δένδρο που αναφέρεται στο Κόκκινο Βιβλίο των Σπάνιων και Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας κάτω από την κατηγορία «Απειλούμενο» και βρίσκεται σε μία περιορισμένη περιοχή του βουνού.

Asperula baenitzii Heldr. ex Boiss. Asperula baenitzii Heldr. ex Boiss. Πόα, η οποία αναφέρεται στο Κόκκινο Βιβλίο ως «Απειλούμενο». Είναι στενότοπο ενδημικό της Αττικής και έχει βρεθεί μόνο στα όρη Πάρνηθα, Αιγάλεω και Πατέρας. Στην Πάρνηθα επιζεί ένας πολύ μικρός πληθυσμός.

Alyssum tenium Ένα παράδειγμα σπάνιου φυτού που, στην έκδοση του Βιβλίου Ερυθρών Δεδομένων περιλαμβάνεται ως απειλούμενο. Η λατινική του ονομασία είναι Alyssum tenium, ενώ στην Ελλάδα το ξέρουμε ως Άλυσσον της Τήνου.

Crocus cartwrightianus Είδος κρόκου. Ένα από τα εικοσιένα είδη που φύονται στην Ελλάδα.

Απειλούμενα είδη ζώων στην Θράκη ο Στικταετός (Aquila clanga)

η Νανόχηνα (Anser erythropus)

o Αργυροπελεκάνος (Pelecanus crispus)

η Βαλτόπαπια (Aythya nyroca)

Απειλούμενα είδη ζώων στις Νησιωτικές Περιοχές και στις Ελληνικές Θάλασσες Φώκια MonachusMonachus Η μεσογειακή φώκια ζει περίπου 40 χρόνια και γεννάει κάθε ένα ή δύο χρόνια συνήθως ένα μικρό. Η τροφή της αποτελείται κυρίως από ψάρια και κεφαλόποδα (χταπόδια, καλαμάρια κ.α.). Απειλείται από την επέκταση των τουριστικών δραστηριοτήτων που καταλαμβάνουν τους βιότοπους της, από την μείωση των αλιευμάτων και από τη θαλάσσια ρύπανση από πετρελαιοειδή. Στην Ελλάδα ζει ο μικρότερος εναπομείνας πληθυσμός της.

Δελφίνια Στις Ελληνικές θάλασσες ζουν τέσσερα είδη δελφινιών: το ρινοδέλφινο (Tursiops truncatus), το ζωνοδέλφινο (Stenella coeruleoalba), το κοινό δελφίνι (Delphinus Delphis), και με μικρότερη παρουσία του το σταχτοδέλφινο. Οι φυσικοί εχθροί των δελφινιών είναι ελάχιστοι. Στη Μεσόγειο τα δελφίνια κινδυνεύουν από τη θαλάσσια ρύπανση, την τυχαία σύλληψη τους σε αλιευτικά εργαλεία, την υπεραλεία, που προκαλεί έλλειψη τροφής γι αυτά, και την εσκεμμένη θανάτωση τους.

Χελώνα Caretta-Caretta Η Caretta caretta τρέφεται κυρίως με θαλάσσια φυτά και ασπόνδυλα, κυρίως τσούχτρες. Ζει στη θάλασσα αλλά έχει και πνεύμονες, με αποτέλεσμα να βγαίνει συχνά στην επιφάνεια της θάλασσας για να αναπνεύσει και στις αμμώδεις παραλίες για να γεννήσει. Ανάμεσα στις κύριες απειλές που αντιμετωπίζει είναι η υποβάθμιση και η καταστροφή των βιότοπων αναπαραγωγής της, η χρήση αλιευτικών εργαλείων, η ύπαρξη σκουπιδιών και πλαστικών σακουλών.

Αιγαιόγλαρος Ο αιγαιόγλαρος είναι ένας γλάρος μέσου μεγέθους που, σε γενικές γραμμές μοιάζει αρκετά με τον βορειοευρωπαϊκό και τον μεσογειακό ασημόγλαρο. Στο παρελθόν, επικρατούσε η αντίληψη ότι οι αιγαιόγλαροι τρέφονταν αποκλειστικά στην ανοικτή θάλασσα, αλλά πιο πρόσφατες παρατηρήσεις δείχνουν ότι αυτό συμβαίνει συχνά κατά μήκος των ακτών. Η διατροφή τους αποτελείται κυρίως από επιπελαγικούς ιχθύς (αφρόψαρα) που μερικές φορές αναζητούν τη νύχτα, εκμεταλλευόμενοι τον ημερήσιο κύκλο των μεταναστευτικών σχημάτων τους, καθώς και την εμπορική αλιεία τους με γρι-γρι.

Σαλαμάνδρα Η σαλαμάνδρα, Salamandra salamandra, όπως και οι τρίτωνες, ανήκουν κανονικά στα αμφίβια, δηλαδή πιο συγγενείς είναι με τα βατράχια παρά με τις σαύρες. Η ουρά που παραμένει στο σώμα της, σε σχέση με τους βατράχους που την αποβάλουν, την κάνει να μοιάζει με σαύρα. Συνήθως κυκλοφορεί μετά από βροχή, αγαπά τη δροσιά και την υγρασία, αλλά δεν την λες και ιδιαίτερα ευκίνητη μιας και περπατάει πολύ αργά με τα κοντά της πόδια. Από την αρχαιότητα ακόμη κυκλοφορούν πολλοί μύθοι και δοξασίες για τη σαλαμάνδρα και τη φωτιά και μάλιστα αποκαλείται και σαλαμάνδρα της φωτιάς ή το ζώο της φωτιάς.

Aπειλούμενα είδη ζώων στη Θεσσαλία Ωτίδες: ένα σπάνιο είδος στη Θεσσαλία Κιρκινέζι: το γεράκι που φωλιάζει μαζί με τα περιστέρια

Καφέ αρκούδα Αγριόγιδο

Ωτίδες Οι ωτίδες είναι ένα από τα παγκόσμια απειλούμενα είδη. Οι ωτίδες προτιμούν κυρίως τις περιοχές με τα σιτηρά.

Κιρκινέζι Το κιρκινέζι (Falco naumanni), ένα γεράκι που μοιάζει πολύ με το βραχοκιρκίνεζο (Falco tinnunculus), το κοινότερο γεράκι στην Ελλάδα και την Ευρώπη, συμπεριλαμβάνεται στα παγκόσμια απειλούμενα είδη. Η κατηγοριοποίηση αυτή δεν γίνεται πιστευτή από τους κατοίκους ορισμένων χωριών της Θεσσαλίας. Η φωλιά τους είναι πρόχειρη, χωρίς συγκέντρωση υλικών. Εκμεταλλεύονται κάθε δυνατή θέση. Στη Θεσσαλία τα εντοπίσαμε να φωλιάζουν σε περιστερώνα, μαζί με δεκάδες περιστέρια. Πολύ λίγα εξακολουθούν να φωλιάζουν σε άγρια περιβάλλοντα, όπως σε τρύπες βράχων, σε ορθοπλαγιές, σε τρύπες δέντρων και σε παλιές φωλιές από κουρούνες.

Καφέ αρκούδα Στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι υπάρχουν γύρω στις 150, στις οροσειρές της Πίνδου και της Ροδόπης. Προτιμά τις φυτικές τροφές και ιδιαίτερα τα άγρια φρούτα, τις ρίζες, τα μανιτάρια και το μέλι. Τρώει επίσης έντομα, αμφίβια και κτηνοτροφικά ζώα. Ζει σε δάση δρυός, οξιάς και κωνοφόρων. Είναι ζώο μοναχικό και κινείται κυρίως το ξημέρωμα, το σούρουπο και τη νύχτα.

Αγριόγιδο Στην Ελλάδα το αγριόγιδο ζει στην Πίνδο, στη Στερεά Ελλάδα, στον Όλυμπο και στη Ροδόπη. Συνολικά ζουν 400 500 άτομα του είδους σε απομονωμένους μικρούς πληθυσμούς. Δεν ανήκει στο ίδιο είδος με το κρι-κρι της Κρήτης και δεν διασταυρώνεται με τη γίδα. Έχει όρθια κέρατα με κυρτές απολήξεις. Το τρίχωμα του από καφέ ανοιχτό το καλοκαίρι μετατρέπεται σε σκούρο καφέ το χειμώνα.

Οικολογικά προβλήματα που επηρεάζουν τη Βιοποικιλότητα

Φαινόμενο του θερμοκηπίου Ορισμένοι ρύποι όπως το διοξείδιο του άνθρακα, ενεργούν όπως τα πλαστικά καλύμματα ενός θερμοκηπίου επιτρέποντας την είσοδο των ηλιακών ακτίνων, αλλά εμποδίζοντας την έξοδο της θερμότητας.

Τρύπα του όζοντος Το στρώμα του όζοντος της στρατόσφαιρας που προστατεύει τη Γη από τις υπεριώδεις ακτίνες υφίσταται μια αλλοίωση.

Ατμοσφαιρική ρύπανση Δισεκατομμύρια τόνοι ρύπων εκπέμπονται κάθε χρόνο στην ατμόσφαιρα. Όλοι αυτοί οι ρύποι δεν χάνονται στον ουρανό, αλλά αφού προκαλέσουν ασφυξία στις πόλεις και επιδεινώσουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου, ξαναπέφτουν στη Γη με τη μορφή της όξινης βροχής.

Ρύπανση των νερών Πλέον χαρακτηρίζεται αρκετά κρίσιμη η κατάσταση των θαλασσών. Η γεωργία με τα λιπάσματα, η βιομηχανία με τα απόβλητα και οι κατοικίες με τα λύματα, τα φυτοφάρμακα και τα ζιζανιοκτόνα έχουν μολύνει τα υπόγεια υδροφόρα κοιτάσματα, με αποτέλεσμα να έχει μειωθεί η ποσότητα του πόσιμου νερού και να καθίστανται οι θάλασσες λιγότερο κατάλληλες για την υδρόβια ζωή.

Aπόβλητα Λέγεται πως ο όγκος των παραγόμενων στις ανθρώπινες κοινωνίες αποβλήτων θα μπορούσε να γεμίσει σήμερα 28 εκατομμύρια βαγόνια, ο αριθμός αυτός ολοένα και αυξάνεται.

Καταστροφή των δασών Κάθε δευτερόλεπτο καταστρέφεται και ένα κομμάτι του «πνεύμονα» της Γης, το παρθένο δάσος του Αμαζονίου, το οποίο παρέχει στην ατμόσφαιρα μεγάλες ποσότητες οξυγόνου ετησίως.

Μέτρα για την προστασία της Βιοποικιλότητας 1) Αγοράζω Βιολογικά προιόντα. 2) Φροντίζω στο χώρο γύρω μου να υπάρχουν θάμνοι, δέντρα. 3) Ανακυκλώνω τα υλικά που χρησιμοποιώ. 4) Καταναλώνω εποχικά προϊόντα. 5) Χρησιμοποιώ τα ΜΜΜ και το ποδήλατο. 6) Δεν τρέφομαι με θαλάσσια είδη που κινδυνεύουν, π.χ. ερυθρό τόνο. 7) Επιλέγω οικολογικά απορρυπαντικά. 8) Κόβω φυτά που επιτρέπονται. 9) Μειώνω την κατανάλωση κρέατος. 10) Μειώνω την κατανάλωση χαρτιού. 11) Συμμετέχω στην αναδάσωση. 12) Ενημερώνομαι για το Natura 2000. 13) Γιορτάζω στις 22/5 τη Διεθνή Ημέρα Βιοποικιλότητας.

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ 1) Πόσο ευαισθητοποιημένος περιβαλλοντικά είσαι; 21% καθόλου 37% ελάχιστα 42% πολύ καθόλου ελάχιστα πολύ

2) Έχετε πάρει μέρος σε κάποια δραστηριότητα αναδάσωσης; 64% Ναι 36% Όχι 70 60 50 40 30 20 10 0 ΟΧΙ ΝΑΙ

3) Πιστεύετε ότι η ρύπανση του περιβάλλοντος έχει προκαλέσει μείωση της Βιοποικιλότητας; ΝΑΙ 44% ΟΧΙ 56% 60 50 40 30 20 10 0 ΝΑΙ ΟΧΙ

4) Ανήκετε σε άτομα που μολύνουν το περιβάλλον; 70 60 50 ΟΧΙ 36% ΝΑΙ 64% 40 30 20 10 0 ΝΑΙ ΟΧΙ

5) Γνωρίζετε είδη που απειλούνται με εξαφάνιση στην περιοχή σας; 60 50 40 ΝΑΙ 56% ΟΧΙ 44% 30 20 10 0 ΝΑΙ ΟΧΙ

6) Θεωρείτε ότι η παρέμβαση του ανθρώπου στο περιβάλλον είναι καθοριστική στην περιοχή μας; 90 80 70 60 77% ΝΑΙ 23% ΟΧΙ 50 40 30 20 10 0 ΝΑΙ ΟΧΙ

7) Είστε μέλος κάποιας περιβαλλοντικής οργάνωσης; 51,5 51 50,5 50 ΝΑΙ 51% ΟΧΙ 49% 49,5 49 48,5 48 ΝΑΙ ΟΧΙ

8) Σε ποιο βαθμό πιστεύετε ότι ο άνθρωπος ευθύνεται για την μείωση της βιοποικιλότητας; 45 Καθόλου 13% Λίγο 17% Πολύ 24% Άρκετα 41% 40 35 30 25 20 15 10 5 0 Καθόλου Λίγο Αρκετά Πολύ

9) Πιστεύετε ότι μελλοντικά οι νέοι θα βρουν λύση για την αντιμετώπιση σοβαρών περιβαλλοντικών προβλημάτων; ΝΑΙ 62% ΟΧΙ 38% 70 60 50 40 30 20 10 0 ΝΑΙ ΟΧΙ

Στο ερωτηματολόγιο συμμετείχαν 180 άτομα 94 άντρες 86 γυναίκες Τα 140 άτομα ήταν ηλικίας 15 20 ετών Τα 40 άτομα ήταν ηλικίας 20 50 ετών

Συμπεράσματα Δεν υπάρχει επαρκής γνώση για την Βιοποικιλότητα και τη σημασία της, ούτε μεγάλη ευαισθητοποίηση των ανθρώπων για τα προβλήματα του περιβάλλοντος. Στην Ελλάδα υπάρχει ελλειπής καταγραφή των ειδών που απειλούνται με εξαφάνιση. Στην έρευνα δίνουμε μια ευκαιρία για ευαισθητοποιήση κυριώς των νέων για την Βιοποικιλότητα, την κατάστασή της, τις απειλές και τη διατήρηση της. Δεν έγινε αναφορά στη Βιοποικιλότητα μυκήτων, φυκών, βακτηριών και ιών και προτέινονται για μελλοντική έρευνα.

Βιβλιογραφία www.env-edu.gr/ http://el.wikipedia.org/ www.neagenia.gr/viopoikilotita/ www.natura.org/ www.biodiversityhotspots.org/ www.wwf.org/ Άρχες Περιβαλλοντικών Επιστημών, Β' Λυκείου Βιολογία, Β' Λυκείου Άγρια Λουλούδια, Exrlore Nature