Δασολιβαδικά Συστήματα. Θ. Παπαχρήστου & Π. Πλατής Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών

Δασολιβαδικά Συστήματα Θ. Παπαχρήστου & Π. Πλατής Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών

Δασολιβαδικά Συστήματα συστήματα χρήσης γης Βοσκήσιμη ύλη Κτηνοτροφικά προϊόντα Δασικά προϊόντα Μακροπρόθεσμο κέρδος από δένδρα Βραχυπρόθεσμο κέρδος από κτηνοτροφικά προϊόντα

Βοσκόμενα δάση ή εκτάσεις με ξυλώδη βλάστηση χωρίς ανάλογη διαχείριση δένδρων και βοσκήσιμης ύλης ΔΕΝ είναι Δασολιβαδικά Συστήματα

Δασολιβαδικά Συστήματα Σκοπός εγκαθίδρυσης Βοσκήσιμη ύλη/ ζωοκομικά προϊόντα - δασικά προϊόντα Δέσμευση C Μείωση διάβρωσης Βελτίωση ενδιαιτημάτων άγριας πανίδας Μείωση κινδύνου πυρκαγιάς Σκίαση για ζώα

Δασολιβαδικά Συστήματα Πού θα εγκατασταθούν; σε ποολίβαδα όπου δέντρα ή θάμνοι μπορούν να εισαχθούν

Δασολιβαδικά Συστήματα Πού θα εγκατασταθούν ; σε δασικές φυτείες όπου μπορούν να εισαχθούν λιβαδικά φυτά (βοσκήσιμη ύλη)

Δασολιβαδικά Συστήματα Πού θα εγκατασταθούν; Σε εκτάσεις όπου δεν ικανοποιούνται οι διαχειριστικοί στόχοι

Δασολιβαδικά Συστήματα Πού θα εγκατασταθούν; ελεγχόμενη βόσκηση φυσικών δασών διαχειριστικοί στόχοι δασικά προϊόντα - βοσκήσιμη ύλη

Δασολιβαδικά Συστήματα Πού θα εγκατασταθούν; σε λιβάδια, αγρούς για παραγωγή βοσκήσιμης ύλης (κρίσιμες περιόδους) καταφύγιο - δασικά προϊόντα

Δασολιβαδικά Συστήματα Γεωργική γη Δασική γη

Δασολιβαδικά Συστήματα Γενικές Αρχές Φυτά προσαρμοσμένα με τις θέσεις και συμβατά με τη βόσκηση Κατάλληλος φυτευτικός σύνδεσμος Διαχείριση για επίτευξη οικονομικών και περιβαλλοντικών στόχων

Δασολιβαδικά Συστήματα Κριτήρια Επιπρόσθετα κριτήρια για δέσμευση C Δένδρα με υψηλούς ρυθμούς φωτοσύνθεσης Ενδεδειγμένη βοσκοφόρτωση για μεγιστοποίηση παραγωγής βιομάζας

Δασολιβαδικά Συστήματα Κριτήρια Επιπρόσθετα κριτήρια για άγρια πανίδα Εγκαθίδρυση ή ενίσχυση λιβαδικών & ξυλωδών φυτών που παρέχουν βοσκήσιμη ύλη, σπόρους, καρπούς, κάλυψη, περιβάλλον αναπαραγωγής

Συστατικά των δασολιβαδικών συστημάτων Απαιτείται διαχείριση: Ζώων Δέντρων Βοσκήσιμης Ύλης Είδος Αριθμός Είδος Πυκνότητα Λιβαδικά φυτά

Α. Ζώα Αποδόσεις ζώων Κατάλληλες συνθήκες βόσκησης (θερμοκρασία, σκίαση) Βοσκήσιμη ύλη (ποσότητα, ποιότητα) Κατανόηση συμπεριφοράς βόσκησης (αποφυγή καταστροφών)

Α. Ζώα Βόσκηση μετά τη φύτευση Προστασία δέντρων (περιφράξεις, πλαστικοί/ συρμάτινοι σωλήνες)

Α. Ζώα Βόσκηση αργότερα Συγκόμωση και βοσκήσιμη ύλη Επιλογή λιβαδικών φυτών ανθεκτικών στη σκιά και μη ανταγωνιστικών για υγρασία Ψυχρόβια αγρωστώδη & ψυχανθή

Α. Ζώα Μη σχεδιασμένη βόσκηση...καταστροφές στα δέντρα Κλαδοφαγία Οι προτιμήσεις των ζώων είναι προβλέψιμες Διατήρηση βοσκήσιμης ύλης Ποδοπάτημα Απροστάτευτα δέντρα<40cm

Β. Δέντρα Επιθυμητά χαρακτηριστικά Εμπορεύσιμα ξύλο, καρποί, κτλ. Συμβατά με λιβαδικά φυτά Ταχυαυξή - Βαθύρριζα Το φύλλωμά τους να διαπερνάται από φως και να αποσυντίθεται εύκολα

Β. Δέντρα Διάταξη φύτευσης σειρά Φυτευτικός σύνδεσμος Διασφάλιση καλής ποιότητας ξύλου Η βοσκήσιμη ύλη μειώνεται όταν η συγκόμωση >50% Αρχικός σύνδεσμος 2,5 μ. (μεταξύ δέντρων) x 5,5 μ. (μεταξύ σειρών)...74 δέντρα/στρεμ ικανοποιητική βοσκήσιμη ύλη

Β. Δέντρα Διάταξη φύτευσης λόγχμη

Β. Δέντρα Διάταξη φύτευσης διάσπαρτα

Γ. Βοσκήσιμη ύλη Εγκατάσταση λιβαδικών φυτών σε δασική φυτεία Αυτοφυή Εισαγόμενα 1. Προετοιμασία θέσης 2. Σπορά 3. Περίφραξη 4. Σημεία ποτίσματος

Γ. Βοσκήσιμη ύλη Αύξηση λιβαδικών φυτών & αλληλεπιδράσεις Ψυχρόβια φυτά: Ανταγωνιστικά για υγρασία εδάφους την άνοιξη Λιγότερο το καλοκαίρι. Αναπτύσσονται καλά κάτω από μέτρια σκίαση.

Γ. Βοσκήσιμη ύλη Αύξηση λιβαδικών φυτών & αλληλεπιδράσεις Θερμόβια φυτά: Λιγότερο ανταγωνιστικά την άνοιξη όταν αρχίζει η αύξηση των περισσότερων δέντρων. Ανταγωνιστικά για νερό το καλοκαίρι, όταν τα δέντρα δρομολογούν την αύξηση της διαμέτρου τους. Περισσότερο απαιτητικά σε φως.

Γ. Βοσκήσιμη ύλη Αύξηση λιβαδικών φυτών & αλληλεπιδράσεις Βοσκήσιμη ύλη και σκιά; Τα περισσότερα ψυχρόβια αγρωστώδη και ψυχανθή σε σκίαση < 50% εξίσου καλή με ποολίβαδα ή και καλύτερη ανάπτυξη, ( μεγαλύτερες ποσότητες και καλύτερης ποιότητας).

Γ. Βοσκήσιμη ύλη Παράγοντες που επηρεάζουν τη βοσκήσιμη ύλη: Είδος δέντρου Φυτευτικός σύνδεσμος Ηλικία δέντρου Είδη λιβαδικών φυτών

Έρευνα Αλληλεπιδράσεις δέντρων λιβαδικών φυτών - ζώων

Έτη Ανώροφος Ύψος (μ.) Διάμετρος (εκ.) 2x2μ. 3x3μ. 4x4μ. 2x2μ. 3x3μ. 4x4μ. Δασολιβαδικό σύστημα 15 5,6 6,4 7,2 10,7 13,7 16,8 τραχείας πεύκης 25 12,2 13,8 15,0 18,2 21,0 26,0 42 19,0 20,0 22,0 28,2 36,4 42,6 Υπόροφος Βιομάζα (kg/ha) Έτη 2x2μ. 3x3μ. 4x4μ. 5 3.219 2.188 2.133 15 2.111 1.814 1.527 25 1.163 801 879

Φύτευση δένδρων σε ποολίβαδο Ψευδοακακία Έτη Ύψος (μ.) Διάμετρος (εκ.) 4x4μ. 8x8μ. 12x12μ. 4x4μ. 8x8μ. 12x12μ. 5 1,6 2,1 1,8 - - - 20 9,4 12,8 15,2 28,0 44,0 51,0 Βοσκήσιμη ύλη: 1400 kg/ha Μουριά Ύψος (μ.) Διάμετρος (εκ.) Έτη 4x4μ. 8x8μ. 12x12μ. 4x4μ. 8x8μ. 12x12μ. 5 1,2 0,9 0,9 - - - 20 6,2 8,8 10,6 19,8 31,2 38,0

Φύτευση δένδρων σε ποολίβαδο Ψευδοακακία: 22 έτη μετά Βοσκήσιμη ύλη: 1400 kg/ha

Φύτευση δένδρων σε ποολίβαδο Μουριά: 22 έτη μετά Βοσκήσιμη ύλη: 1400 kg/ha

Kg/ ha Πρεμνοφυή δρυοδάση 4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 Ποώδης βλάστηση Βόσκηση Προστασία Μήνες

Μέσος όγκος παραβλαστημάτων (cm 3 ) Πρεμνοφυή δρυοδάση 700 600 Βόσκηση Grazing Προστασία Protection 500 67% ΞΒ 33% ΠΒ 400 300 200 4% ΞΒ 96% ΠΒ 100 0 1996 1997 1998 1999 2000 2001 Apr-97 Nov-97 Nov-98 Nov-99 Nov-00 Nov-01

Κτηνοτροφικά ξυλώδη φυτά

Βοσκήσιμη ύλη (kg/ha) Βιομάζα ξυλωδών φυτών (kg/ha) 4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 Amorpha Carpinus Colutea Fraxinus Ostrya Robinia Ξυλώδη φυτά

Συμπεράσματα Τα δασολιβαδικά συστήματα είναι κατάλληλα για τη χώρα μας Εφαρμόζονται για δύο λόγους 1) Επίτευξη αυξημένης ζωικής/λιβαδικής παραγωγής 2) Προστιθέμενη αξία από δασικά προϊόντα Οι αρχές των δασολιβαδικών συστημάτων (αν και γνωστές) δεν έχουν δοκιμαστεί Αποδοτικότητα, κοινωνική αποδοχή και περιβαλλοντικά οφέλη τα καθιστούν βιώσιμη επιλογή για το μέλλον

Συμπεράσματα Εξειδικευμένη διαχείριση απαιτείται Βοσκήσιμης ύλης, δένδρων και ζώων Κατάλληλα λιβαδικά φυτά Σύστημα βόσκησης Κλάδεμα δένδρων Διατήρηση αναγκαίας φυλλικής επιφάνειας ή αναγκαίας βιομάζας

Συμπεράσματα Έρευνα απαιτείται Αλληλεπιδράσεις λιβαδικών φυτών, δένδρων και ζώων Είδη δένδρων και φυτευτικός σύνδεσμος Κανονική βόσκηση