ΑΣΙΑΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, 30.10.17, Μ.ΣΚ.,Π.ΤΖ.,σ.1 [2] ΑΣΙΑΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Ματούλα Σκαλτσά, Πάνος Τζώνος Ο πολιτισμός υπήρξε, ανέκαθεν στην ιστορία, μοχλός κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης και βέβαια εθνικής και διεθνούς πολιτικής. Στην δική μας μεταμοντέρνα εποχή της παγκοσμιοποίησης, έχει αναδειχθεί σε ένα από τα κύρια εργαλεία στον επιχειρηματικό ανταγωνισμό - αλλά και στο διεθνές παιχνίδι πολιτικής και οικονομικής ισχύος. Σε όλα αυτά, η κατανόηση του πολιτισμού του Άλλου, δηλαδή η κατανόηση του τρόπου σκέψης και των αξιών του, είναι απαραίτητη προϋπόθεση - και όπου αυτό δεν έγινε αντιληπτό, οδήγησε πολλές φορές σε μοιραία σφάλματα, είτε στον επιχειρηματικό τομέα είτε στον τομέα των διεθνών σχέσεων. Όλα αυτά είναι γνωστά και γι αυτό θα σας μιλήσουμε για κάτι πολύ συγκεκριμένο και πρακτικό, που απορρέει βέβαια από την κατανόηση των παραπάνω: [3] Τι μπορούμε και πρέπει να κάνουμε για να φέρουμε και να υποδεχτούμε τον Ασιάτη τουρίστα στην Ελλάδα; Θα σας παρουσιάσουμε μια πρόταση, από 9 σημεία - 9 βήματα. Πρόκειται για έναν κλειστό συλλογισμό, όπου τα 9 βήματα διατάσσονται σε έναν κύκλο. Κάθε βήμα προϋποθέτει αναγκαστικά το προηγούμενο και οδηγεί λογικά στο επόμενο, ενώ το τελευταίο βήμα διασφαλίζει την επιτυχία του πρώτου αν βέβαια έχουν προηγηθεί τα προηγούμενα. [4-] 1 ο σημείο: Ποιο κίνητρο έχει ένας Ασιάτης για να επισκεφτεί την Ελλάδα; Όχι πρωτίστως για να κολυμπήσει στα γαλανά νερά του Αιγαίου, όπως σε μεγάλο βαθμό συμβαίνει με τον Ευρωπαίο τουρίστα. Για τον άνθρωπο στην Ασία, η Ελλάδα είναι, έστω και αόριστα, γνωστή ως η ιστορική απαρχή του δυτικού πολιτισμού, αυτού του πολιτισμού που στον σημερινό παγκοσμιοποιημένο κόσμο, σε όσμωση με τους ανατολικούς πολιτισμούς, διαμορφώνει Δύση και Ανατολή, διαμορφώνει το αύριο. [5] Η Ελλάδα, λοιπόν, ως πύλη γνωριμίας με τον ευρωπαϊκό και γενικότερα τον δυτικό πολιτισμό. [6] 2 ο σημείο: Πρώτο και βασικότερο μέλημά μας, λοιπόν θα ήταν (α) να συγκεκριμενοποιήσουμε, δηλαδή να κάνουμε συνειδητό, και να ενισχύσουμε το κίνητρο προσέλευσης και (β) όταν ο επισκέπτης από την Ασία βρεθεί στη χώρα μας, να ικανοποιηθεί το κίνητρο αυτό, δηλαδή να εκπληρωθεί η επιθυμία του να γνωρίσει την Ελλάδα. Και αυτό, όχι μόνο ως χώρα γαλανή και ηλιόλουστη, αλλά ως τόπο γέννησης ενός πολιτισμικού προτύπου που είναι ακόμη ζωντανό στην Ευρώπη και στον δυτικό κόσμο. Αυτό είναι το δικό μας, το αποκλειστικά δικό μας, brand name, το οποίο
ΑΣΙΑΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, 30.10.17, Μ.ΣΚ.,Π.ΤΖ.,σ.2 μπορούμε και πρέπει να αξιοποιήσουμε. Πώς θα το επιτύχουμε αυτό; [7-] 3 ο σημείο: Δημιουργούμε σημεία επαφής, σημεία σύνδεσης του τόπου και του πολιτισμού προέλευσης του επισκέπτη, με τον τόπο και τον πολιτισμό επίσκεψης. Δηλαδή, με απλά λόγια, στον εκάστοτε τόπο προέλευσης, δείχνουμε συνοπτικά, απλά και κατανοητά για τον επισκέπτη, τι είναι Ελλάδα και τι ελληνικός πολιτισμός. Από την άλλη, στον τόπο υποδοχής επαναλαμβάνουμε το μήνυμα, πιο εξειδικευμένα και αναλυτικά. [8] Διευκρινίζουμε ότι τα σημεία σύνδεσης δεν χρειάζεται, στην ηλεκτρονική μας εποχή, να είναι χώροι ή κτίρια, αλλά επικοινωνιακά μέσα, κάθε είδους φορείς πληροφορίας. [9] 4 ο σημείο: Ποια χαρακτηριστικά πρέπει να έχουν αυτά τα σημεία σύνδεσης, εκεί και εδώ, για να είναι χρήσιμα και αποτελεσματικά; Κατ αρχήν πώς δεν πρέπει να είναι: Όχι λόγια, όχι εγκυκλοπαιδισμός, όχι επιπόλαια συνθήματα, όχι υπεραπλούστευση εις βάρος του κρίσιμου μηνύματος. Και το κρίσιμο μήνυμα είναι, υπενθυμίζω, ποια είναι η ουσία του ελληνικού πολιτισμού ως απαρχή του δυτικού, και κατ επέκταση η ουσία του δυτικού πολιτισμού; Ποια χαρακτηριστικά, λοιπόν, πρέπει να έχουν τα σημεία αυτά; Αυτά είναι δύο: (α) Εκλαϊκευση, σε επιστημονική βάση, του ελληνικού και το δυτικού πολιτισμού. (β) Συμπύκνωση και βιωματική συσκευασία της εκλαϊκευσης αυτής. Υπάρχουν αρκετά και καλά πονήματα σχετικά με την επιστημονική εκλαϊκευση. Όσοι ασχολούμαστε με την Διαχείριση του Πολιτισμού γνωρίζουμε όμως πόσο δύσκολη είναι η συμπύκνωση και η βιωματική συσκευασία: Ο επισκέπτης πρέπει να αισθάνεται και όχι να διδάσκεται το μήνυμα. [10] 5 ο σημείο: Ας θεωρήσουμε το παραπάνω δίδυμο, δηλαδή [«επιστημονική εκλαϊκευση + βιωματική συσκευασία»]το ζητούμενο προϊόν της στρατηγικής προετοιμασίας για τη δημιουργία των σημείων σύνδεσης. Πώς και από ποιους μπορεί αυτό να παραχθεί; Τόσο λόγω αρμοδιότητας όσο και λόγω πρωτοβουλίας, αυτό το προϊόν δεν μπορεί παρά να παραχθεί από την ελληνική πλευρά, αλλά σε στενή συνεργασία με την ασιατική για την ακρίβεια με τις ασιατικές. Ας αφήσουμε όμως τις λεπτομέρειες για παρακάτω συζήτηση. Η εκάστοτε ασιατική πλευρά θα μπορεί έτσι, έχοντας το ελληνικό προϊόν της στρατηγικής προετοιμασίας, να το προβάλλει στους ενδιαφερόμενους φορείς (τουριστικές επιχειρήσεις και οργανισμούς, δημόσιους και ιδιωτικούς) για να
ΑΣΙΑΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, 30.10.17, Μ.ΣΚ.,Π.ΤΖ.,σ.3 συγκεκριμενοποιήσει και να ενισχύσει το κίνητρο επίσκεψης. Αυτό θα είναι το περιεχόμενο των σημείων σύνδεσης στις χώρες προέλευσης. Επισημαίνεται το αυτονόητο: Η ελληνική πλευρά θα πρέπει να διασφαλίζει στην ασιατική την εκπλήρωση του αναζητούμενου κινήτρου στην Ελλάδα. Δηλαδή ο τουρίστας από την Ασία θα πρέπει, όταν έρθει εδώ, να αναγνωρίσει το σημείο σύνδεσης το οποίο εκεί του δημιούργησε το κίνητρο. [11-] 6 ο σημείο: Σημειώνεται ότι το παραπάνω προϊόν [επιστημονική εκλαϊκευση + βιωματική συσκευασία], οφείλει βέβαια να έχει πάντα το ίδιο κεντρικό μήνυμα, αλλά και να είναι διαφοροποιημένο ανάλογα με τις πολιτισμικές και κοινωνικές ιδιομορφίες της ασιατικής χώρας του επισκέπτη. [12]. Αυτό προϋποθέτει έναν αρχικό, επιστημονικά μεθοδευμένο, καθορισμό των target groups, με κριτήρια πολιτισμικά και κοινωνικά. Κι εδώ τίθεται το ζήτημα συνεργασίας με την ασιατική πλευρά δηλαδή τις ασιατικές πλευρές. [13] [14-] 7 ο σημείο: Σε πόσες μορφές και σε πόσα μέσα μπορεί να ενσωματωθεί και να προβληθεί το παραπάνω προϊόν [επιστημονική εκλαϊκευση + βιωματική συσκευασία]; Εδώ δεν χρειάζεται να εφεύρουμε κάτι: Τα περισσότερα (αν και όχι όλα) είναι γνωστά και χρησιμοποιούμενα: -Ντοκιμαντέρ και τρέιλερ -Περιοδεύουσες εκθέσεις -Video games -Εξειδικευμένοι ξεναγοί για κάθε target group και επίπεδο ξενάγησης -Τεύχη με πληροφορίες και οδηγίες για tour operators -Ενημερωτικά περίπτερα στις εισόδους της χώρας και σε κρίσιμα σημεία τουριστικού ενδιαφέροντος. -Και φυσικά Ενημερωτικά φυλλάδια και Τουριστικοί οδηγοί [15] -Εικονικά μουσεία, όχι βέβαια ψηφιακά. Για ορισμένα από τα παραπάνω είναι χρήσιμο να γίνει ειδική συζήτηση. [16] 8 ο σημείο: Πώς μπορεί να παραχθεί αυτό το προϊόν από την ελληνική πλευρά σε συνεργασία με την ασιατική; Εδώ μπορούν να δοθούν δύο κατηγοριών απαντήσεις: (α) πώς καλό θα ήταν να μπορούσε να παραχθεί αλλά με αβέβαιη ίσως χρονική έκβαση και (β) πώς πράγματι μπορεί να παραχθεί σε λογικό χρόνο και με υψηλή ποιότητα. Η απάντηση στην ερώτηση αυτή, ως προς ένα κρίσιμο μέρος της, εκφεύγει της επιστημονικής μας αρμοδιότητας. Αυτό που εμείς μπορούμε να πούμε, είναι κάποιες ιδέες και γνώμες, οι οποίες, κατά τη κρίση μας, διασφαλίζουν τόσο τον χρόνο όσο και την ποιότητα.
ΑΣΙΑΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, 30.10.17, Μ.ΣΚ.,Π.ΤΖ.,σ.4 (α) Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι και το εγχείρημα αυτό, όπως και όλη η στρατηγική για τον ασιατικό τουρισμό (και τον τουρισμό γενικότερα), δεν μπορεί παρά να εποπτεύεται από το αρμόδιο Υπουργείο και τον ΕΟΤ, όπου λαμβάνονται και οι τελικές αποφάσεις. (β) Κατά τη γνώμη μας, στο αμέσως πιο κάτω επίπεδο, (δηλαδή στην επιστημονική και οργανωτική συζήτηση για τα παραπάνω βήματα και για την επεξεργασία τους), πρέπει να υπάρξει σχετικά ολιγομελής επιστημονική και επιχειρηματική επιτελική ομάδα εργασίας. -Αυτή πρέπει να έχει συγκεντρωμένες και επικεντρωμένες ευθύνες για το ζητούμενο αποτέλεσμα, δηλαδή να είναι ομάδα εργασίας με την έννοια της προσωπικής εργασίας των μελών της στο αντικείμενο. -Η ομάδα εργασίας θα πρέπει επίσης να έχει θεσμική ανεξαρτησία (δηλαδή τα μέλη της να μην είναι εκπρόσωποι φορέων) καθώς και οργανωτική συνοχή (δηλαδή ισχυρό συντονισμό). Το επιχειρηματικό σκέλος της επιτελικής ομάδας θα απαρτίζεται ασφαλώς από διακεκριμένους επιχειρηματίες των κλάδων που ασχολούνται με τον τουρισμό. Η επιστημονική και επιχειρηματική επιτελική ομάδα θα πρέπει να έχει άμεση και συνεχή διασύνδεση με το Υπουργείο και τον ΕΟΤ. Το παραδοτέο της ομάδας εργασία θα είναι αυτό που παραπάνω ονομάσαμε «προϊόν» δηλαδή «επιστημονική εκλαϊκευση + βιωματική συσκευασία των κινήτρων και των σημείων εκπλήρωσής τους στον τόπο υποδοχής» εξειδικευμένο στις μορφές και στα μέσα προβολής τους -Ντοκιμαντέρ και τρέιλερ -Περιοδεύουσες εκθέσεις -Video games κ.ο.κ. -Εξειδικευμένοι ξεναγοί για κάθε target group και επίπεδο ξενάγησης -Τεύχη με πληροφορίες και οδηγίες για tour operators -Ενημερωτικά περίπτερα στις εισόδους της χώρας και σε κρίσιμα σημεία τουριστικού ενδιαφέροντος. -Και φυσικά Ενημερωτικά φυλλάδια και Τουριστικοί οδηγοί -Εικονικά μουσεία, όχι βέβαια ψηφιακά. [17] 9 ο σημείο: Εδώ φθάσαμε στο τέλος της επιτελικής δουλειάς που πρέπει και μπορεί να γίνει σε επιστημονικό-επιχειρηματικό επίπεδο. Κι εδώ αρχίζει ο άλλος κύκλος, η χρήση και αξιοποίηση της κεντρικής επιστημονικής-επιχειρηματικής ιδέας από την αγορά. - Δηλαδή η ενσωμάτωση μιας τέτοιας κατευθυντήριας οδηγίας στις διάφορες τουριστικές υπηρεσίες από την εκπαίδευση των ξεναγών μέχρι την γαστρονομία. Εδώ θα λειτουργήσει βέβαια και ο εσωτερικός ανταγωνισμός σε
ΑΣΙΑΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, 30.10.17, Μ.ΣΚ.,Π.ΤΖ.,σ.5 εθνικό επίπεδο. Αυτά θα πρέπει όμως να τα ακούσουμε από άλλους αρμοδιότερους. (Ο κ. Δρακόπουλος, με την μακρά εμπειρία και γνώση, μπορεί να τα εξειδικεύσει προωθώντας σχετικές πρωτοβουλίες.) Εμείς θέλουμε, κλείνοντας, να κάνουμε μόνο ορισμένες παρατηρήσεις και επισημάνσεις: -Η επιχειρηματική δραστηριότητα του μεμονωμένου επιχειρηματία, μέσα στις σκληρές συνθήκες ανταγωνισμού της αγοράς, δεν έχει ούτε τα μέσα ούτε και τις δυνατότητες, παράλληλα με την επιχειρηματική καθημερινότητα, να συλλάβει και να καταστρώσει κατευθυντήριο σχήμα προσανατολισμού της τουριστικής πρακτικής. -Την ευθύνη αυτή την έχουν κρατικοί ή/και ιδιωτικοί φορείς που ασχολούνται με τον τουρισμό. Αυτοί έχουν την εποπτεία επάνω στην διεθνή, άκρως ανταγωνιστική, σκηνή του τουρισμού. Αυτοί μπορούν να εντοπίσουν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας. Και αυτοί έχουν τα μέσα να το κάνουν όχι ερασιτεχνικά, αλλά με συστηματικό τρόπο. -Αν δεν γίνει αυτό, ενδέχεται να αναλώνεται πολλή ενέργεια χωρίς να βρίσκει τον στόχο της. Είναι σαν αυτό που είπε ο Werner Heisenberg, όταν έχεις τεντώσει με όλη σου την δύναμη το τόξο, πρέπει ήδη να ξέρεις πού να σκοπεύσεις. [18] Κλείνουμε υπενθυμίζοντας την εναρκτήρια φράση της εισήγησης αυτής: Αν δεν ακολουθηθεί συστηματικά μια επιτελική διαδικασία σαν την παραπάνω ή ανάλογη με αυτήν, δύσκολα θα φθάσει κανείς σε ένα τελευταίο σημείο, που θα ξαναγυρνάει στο εναρκτήριο 1 ο σημείο κλείνοντας τον κύκλο: Δηλαδή θα εντοπίζει, θα εκφράζει συνοπτικά και κατανοητά και θα ικανοποιεί το κίνητρο επίσκεψης τουριστών από την Ασία στην Ελλάδα. [19] Βέβαια έχουμε και το Αιγαίο..