ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Αναφορών 30.4.2014 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ Θέμα: Αναφορά 1065/2007, του Alessandro Nucci, ιταλικής ιθαγένειας, σχετικά με αστική ατμοσφαιρική ρύπανση 1. Περίληψη της αναφοράς (Ο αναφέρων ζητεί πληροφορίες από τις δημοτικές αρχές σχετικά με την ποιότητα του αστικού αέρα και τα επίπεδα ηχορύπανσης που προκαλούνται από τις δημόσιες μεταφορές. Ο αναφέρων, που είναι ιατρός, εκφράζει τις ανησυχίες του για τα υψηλά επίπεδα ΑΣ10 εξαιτίας της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην πατρίδα του την πόλη Viareggio στην Τοσκάνη. Προβληματίζεται για τον τρόπο που γίνονται οι μετρήσεις από τις τοπικές αρχές). 2. Παραδεκτό Χαρακτηρίσθηκε παραδεκτή στις 11 Μαρτίου 2008. Η Επιτροπή κλήθηκε να παράσχει πληροφορίες (άρθρο 192, παράγραφος 4, του Κανονισμού). 3. Απάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 26 Σεπτεμβρίου 2008. Ο αναφέρων, ο οποίος είναι ιατρός, ειδικός στον τομέα της ιατρικής της εργασίας, ζήτησε από το Δημοτικό Συμβούλιο του Viareggio τα εξής: να παράσχει πληροφόρηση στο κοινό σχετικά με το πόσες φορές οι οριακές τιμές ΑΣ10 ξεπεράστηκαν το 2006 (περίπου 220) και το 2007, όπως αναφέρθηκε από τους δύο σταθμούς παρακολούθησης της ποιότητας του αέρα στις περιοχές Largo Risorgimento και Via Maronecelli. CM\1029187.doc PE414.232v04-00 Eνωμένη στην πολυμορφία
να παράσχει εξηγήσεις στο κοινό σχετικά με την τοποθεσία των σταθμών παρακολούθησης, εφόσον δεν δόθηκαν στοιχεία (ούτε για τα επίπεδα ηχορύπανσης) για τον κεντρικό δρόμο (Via Mazzini), από τον οποίο διέρχονται καθημερινά περί τα 300 λεωφορεία, χωρίς να έχει πραγματοποιηθεί μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων Για τις περιοχές όπου οι μετρήσεις είναι υποχρεωτικές, τα κριτήρια για τον καθορισμό της τοποθεσίας και του αριθμού των σταθμών παρακολούθησης για τη μέτρηση της συμμόρφωσης με τις οριακές τιμές ΑΣ10 ορίζονται στην οδηγία 1999/30/ΕΚ σχετικά με τις οριακές τιμές διοξειδίου του θείου, διοξειδίου του αζώτου και οξειδίων του αζώτου, σωματιδίων και μολύβδου, στον αέρα του περιβάλλοντος 1, ειδικότερα στο άρθρο 7, και στα Παραρτήματα VI και VII. Οι διατάξεις αυτές πρόκειται να αντικατασταθούν από τη νέα οδηγία 2008/50/ΕΚ, της 21ης Μαΐου 2008, για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα και καθαρότερο αέρα για την Ευρώπη μέχρι τις 11 Ιουνίου 2010 το αργότερο 2. Οι σχετικές διατάξεις της νέας οδηγίας, ειδικότερα το Άρθρο 7, μαζί με τα παραρτήματα III και V, δεν προβλέπουν μεγάλες αλλαγές σε σχέση με την Οδηγία 1999/30/ΕΚ. Η τοποθεσία των σημείων δειγματοληψίας πρέπει να καθορίζεται έτσι ώστε να παρέχει αντιπροσωπευτικές πληροφορίες σχετικά με την έκθεση του κοινού σε συγκεντρώσεις, και με τα σημεία όπου σημειώνονται οι υψηλότερες συγκεντρώσεις στις οποίες είναι πιθανό να εκτεθεί ο πληθυσμός επί σημαντικό χρονικό διάστημα σε σχέση με τον μέσο χρόνο των οριακών τιμών. Ο αριθμός των σημείων δειγματοληψίας καθορίζεται ανάλογα με το μέγεθος του πληθυσμού του οικισμού ή της περιοχής και το επίπεδο των συγκεντρώσεων. Στο Viareggio υπάρχουν δύο σταθμοί παρακολούθησης για τη μέτρηση των ΑΣ10 η περιοχή Largo Risorgimento (αστική περιοχή υψηλή κίνηση) η περιοχή Via Maroncelli (μη εκτεθειμένη τοποθεσία αστικού χαρακτήρα). Η πόλη του Viareggio δεν αποτελεί οικισμό η ίδια, αλλά μέρος της περιοχής IT 0902 με πληθυσμό περίπου 160 000 κατοίκους. Λαμβάνοντας υπόψη το μέγεθος της περιοχής και της πόλης του Viareggio, ο αριθμός των σταθμών συμφωνεί με τα κριτήρια που ορίζονται στην οδηγία 1999/30/ΕΚ. Βάσει των διαθέσιμων πληροφοριών, η Επιτροπή δεν μπορεί να εντοπίσει κάποια παράβαση των διατάξεων αναφορικά με την τοποθεσία των δύο σταθμών. Τα στοιχεία που αναφέρονται για την περιοχή IT 0902 αποκαλύπτουν υπερβάσεις της ετήσιας και της καθημερινής οριακής τιμής των ΑΣ10, καθιστώντας αναμφισβήτητα απαραίτητη τη ανάληψη δράσης στην περιοχή. Για το 2006 ο μέγιστος αριθμός ημερών κατά τις οποίες σημειώθηκε υπέρβαση της ημερήσιας οριακής τιμής στο Viareggio, σύμφωνα με επίσημες αναφορές των ιταλικών αρχών προς την Επιτροπή, ανήλθε στις 79. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που έχει στη διάθεσή της η Επιτροπή, οι αρμόδιες αρχές είχαν αρχίσει να λαμβάνουν μέτρα για την καταπολέμηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην περιοχή ήδη από το 2002. Ωστόσο, τα μέτρα αυτά δεν επέφεραν συμμόρφωση με τις οριακές τιμές ΑΣ10 μέχρι την προθεσμία του 2005. Η περίπτωση αυτή δεν είναι μεμονωμένη για την Ιταλία, και η Επιτροπή ζήτησε από τις αρμόδιες αρχές της Ιταλίας τον περασμένο Οκτώβριο να παρέχουν περισσότερες και αναλυτικότερες πληροφορίες σχετικά με τα μέτρα που 1 ΕΕ L 163, 29.6.1999, σ. 41. 2 ΕΕ L152. 11.6.2008, σ. 1. PE414.232v04-00 2/5 CM\1029187.doc
λαμβάνονται προκειμένου να επιτευχθεί η συμμόρφωση με τις εν λόγω οριακές τιμές σε ολόκληρη τη χώρα. Η τεχνική αξιολόγηση της απάντησης που ελήφθη στις 3 Ιανουαρίου 2008, βρίσκεται ακόμη υπό εξέλιξη. Στην εν λόγω περιοχή, η οποία συνδέεται άμεσα με τις ανησυχίες του αναφέροντος, το περιφερειακό πρόγραμμα για την ποιότητα του αέρα, το οποίο ανανεώθηκε το 2007, προβλέπει την ανανέωση του στόλου των δημόσιων μεταφορών με οχήματα πιο καθαρής τεχνολογίας και εισάγει υποχρεωτικό όρο τοποθέτησης στα λεωφορεία φίλτρων για τη συγκράτηση της εκπομπής σωματιδίων. Η Επιτροπή δεν έχει πληροφορίες σχετικά με τον βαθμό στον οποίο τα εν λόγω μέτρα έχουν ήδη τεθεί σε ισχύ στην πόλη Viareggio. Η Επιτροπή, μόλις λάβει την πλήρη τεχνική ανάλυση της απάντησης των ιταλικών αρχών, θα αποφασίσει αν απαιτείται να λάβει περαιτέρω δράση. Κατά τη λήψη της εν λόγω απόφασης, θα ληφθεί επίσης υπόψη η δυνατότητα που παρέχεται στα κράτη-μέλη, δυνάμει της νέας Οδηγίας 2008/50/ΕΚ για την υπό όρους παράταση του χρόνου που απαιτείται προκειμένου να επιτευχθεί η συμμόρφωση με τις οριακές τιμές για τα ΑΣ10. Σύμφωνα με το άρθρο 8 της οδηγίας 1999/30/ΕΚ, οι καθημερινές ενημερωμένες πληροφορίες σχετικά με τις συγκεντρώσεις των ΑΣ10 στο περιβάλλον τίθενται συνεχώς στη διάθεση του κοινού. Η νέα οδηγία 2008/50/ΕΚ για την ποιότητα του αέρα προβλέπει παρόμοιες υποχρεώσεις στο άρθρο 26 σε συνδυασμό με το Παράρτημα XVI. Στην περιφέρεια της Τοσκάνης, οι ετήσιες εκθέσεις για την ποιότητα του αέρα, καθώς και οι ημερήσιες εκθέσεις σχετικά με τα στοιχεία που καταγράφονται σε όλους τους σταθμούς μετρήσεων της περιφέρειας, συμπεριλαμβανομένων εκείνων του Viareggio, είναι διαθέσιμες για το κοινό από το διαδικτυακό τόπο του ARPAT (τοπική περιβαλλοντική υπηρεσία): http://www.arpat.toscana.it/aria/ar_monitoraggio.html. Άλλες πληροφορίες διατίθενται επίσης στον ιστότοπο της περιφέρειας της Τοσκάνης: http://www.regione.toscana.it/regione/export/rt/sito- RT/MenuPrincipale/sezioni/ambiente_territorio/inquinamento_qualita_aria/index.html. Βάσει των διαθέσιμων πληροφοριών, δεν είναι δυνατό να εντοπιστεί παράβαση των ισχυουσών διατάξεων σχετικά με την ενημέρωση του κοινού, όπως ορίζονται στην οδηγία 1999/30/ΕΚ. Καθώς η οδός στην οποία αναφέρεται ο αναφέρων υπάρχει ήδη, δεν υπάρχει υποχρέωση κατάρτισης μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων, σύμφωνα με την οδηγία 85/337/ΕΟΚ 1 του Συμβουλίου για την εκτίμηση των επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων δημοσίων και ιδιωτικών έργων στο περιβάλλον. Η πόλη του Viareggio έχει λιγότερους από 100.000 κατοίκους και έτσι δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 2002/49/ΕΚ σχετικά με την αξιολόγηση και τη διαχείριση του περιβαλλοντικού θορύβου 2 όσον αφορά την υποχρέωση κατάρτισης χαρτών θορύβου ή σχεδίων δράσης. Ως εκ τούτου, η παρακολούθηση και η διαχείριση των επιπέδων θορύβου στην πόλη εμπίπτουν εξ ολοκλήρου στην αρμοδιότητα των εθνικών αρχών. Συμπεράσματα 1 ΕΕ L 175, 5.7.1985, σ. 40-48 2 ΕΕ L 189, 18.7.2002, σ. 12. CM\1029187.doc 3/5 PE414.232v04-00
Βάσει των διαθέσιμων πληροφοριών, η τοποθεσία και ο αριθμός των σταθμών παρακολούθησης στην πόλη Viareggio, καθώς και οι πληροφορίες που έχουν τεθεί στη διάθεση του κοινού ικανοποιούν τις απαιτήσεις της οδηγίας 1999/30/ΕΚ. Η Επιτροπή επισημαίνει ότι το 2006 σημειώθηκαν υπερβάσεις των ημερήσιων και ετήσιων οριακών τιμών για τα ΑΣ10 στην περιοχή, και ότι για την περιοχή έχει καταρτιστεί σχέδιο ποιότητας του αέρα με μέτρα για την αντιμετώπιση της αστικής κινητικότητας. Η Επιτροπή αξιολογεί τις πληροφορίες που της παρέσχε η Ιταλία όσον αφορά τις υπερβάσεις των ΑΣ10 και, βάσει της εν λόγω αξιολόγησης και των διατάξεων της νέας οδηγίας για την ποιότητα του αέρα, θα λάβει τα κατάλληλα μέτρα. Οι οδηγίες 85/337/ΕΟΚ και 2002/49/ΕΚ δεν ισχύουν για τις περιπτώσεις τις οποίες ανέφερε ο αναφέρων. 4. Συμπληρωματική απάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 20 Νοεμβρίου 2009. Τον Ιανουάριο του 2009 οι ιταλικές αρχές υπέβαλαν στην Επιτροπή αίτημα εξαίρεσης από την υποχρέωση εφαρμογής των οριακών τιμών για τα ΑΣ10 σε εξήντα επτά ζώνες ποιότητας αέρα, περιλαμβανομένης της ζώνης IT0902, στην οποία ανήκει η πόλη Viareggio. Σύμφωνα με το άρθρο 22, παράγραφος 2, της οδηγίας 2008/50/ΕΚ 1, ένα κράτος μέλος μπορεί να εξαιρεθεί από την υποχρέωση εφαρμογής των οριακών τιμών για τα ΑΣ10 εάν έχουν ληφθεί όλα τα αναγκαία μέτρα περιορισμού της ατμοσφαιρικής ρύπανσης σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο προκειμένου να τηρηθεί η προθεσμία του 2005, εάν η κύρια αιτία της υπέρβασης μπορεί να αποδοθεί στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά διασποράς που προσιδιάζουν στη συγκεκριμένη τοποθεσία, σε αντίξοες κλιματικές συνθήκες ή διαμεθοριακές συμβολές, και εφόσον έχει εκπονηθεί σχέδιο δράσης για την ποιότητα του αέρα στο οποίο καταδεικνύεται ότι θα επιτευχθεί συμμόρφωση με τις οριακές τιμές πριν από τη λήξη της νέας προθεσμίας. Η Επιτροπή αξιολόγησε τη δήλωση των ιταλικών αρχών και στις 28 Σεπτεμβρίου 2009 ενέκρινε την απόφαση C(2009)7390 τελικό, στην οποία διατυπώνονται ενστάσεις κατά της εξαίρεσης από την υποχρέωση εφαρμογής της ημερήσιας και ετήσιας οριακής τιμής για τα ΑΣ10 στη ζώνη IT0902 για τους εξής λόγους: δεν έχει καταδειχθεί με πειστικό τρόπο ότι η υπέρβαση μπορεί να αποδοθεί κατά κύριο λόγο σε αντίξοες κλιματικές συνθήκες και διαμεθοριακές συμβολές δεν έχει καταδειχθεί με πειστικό τρόπο ότι μπορεί να επιτευχθεί συμμόρφωση με τις οριακές τιμές πριν από τη λήξη της περιόδου εξαίρεσης το 2011. Κατά συνέπεια, οι οριακές τιμές για τα ΑΣ10 θα συνεχίσουν να ισχύουν χωρίς περιθώριο ανοχής στις ζώνες με τις οποίες σχετίζονται οι ενστάσεις. Από τις πλέον πρόσφατες πληροφορίες τις οποίες γνωστοποίησαν επισήμως στην Επιτροπή οι ιταλικές αρχές επιβεβαιώνεται ότι, στη ζώνη ποιότητας του αέρα IT0902, το έτος 2007 εξακολουθούσε να παρατηρείται υπέρβαση της ημερήσιας οριακής τιμής για τα ΑΣ10. Η Επιτροπή θα συνεχίσει να παρακολουθεί τα επίπεδα των ΑΣ10 στην προαναφερθείσα ζώνη 1 ΕΕ L 152, 11.6.2008, σ. 1 PE414.232v04-00 4/5 CM\1029187.doc
και σε άλλες ζώνες ποιότητας αέρα στην Ιταλία. Εάν από τα επίσημα επικυρωμένα στοιχεία για το έτος 2008 προκύψει ότι συνεχίζεται η υπέρβαση των οριακών τιμών, η Επιτροπή θα δώσει περαιτέρω συνέχεια στο θέμα στο πλαίσιο της διαδικασίας επί παραβάσει που δρομολογήθηκε τον Ιανουάριο 2009 κατά της Ιταλίας λόγω υπέρβασης των οριακών τιμών για τα ΑΣ10 σε αρκετές ζώνες και οικισμούς. 5. Συμπληρωματική απάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 13 Ιανουαρίου 2011 Στις 8 Οκτωβρίου 2010 οι ιταλικές αρχές υπέβαλαν τα επίσημα δεδομένα όσον αφορά την ποιότητα του αέρα στην Τοσκάνη για το έτος 2009. Στα στοιχεία αυτά επιβεβαιώνεται ότι στη ζώνη IT0902 τα επίπεδα των ΑΣ10 εξακολουθούσαν να υπερβαίνουν την ημερήσια οριακή τιμή. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή αποφάσισε στις 24 Νοεμβρίου 2010 να παραπέμψει την Ιταλία στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για μη τήρηση των οριακών τιμών ΑΣ10 όπως αυτές καθορίζονται στην οδηγία αριθ. 1999/30/ΕΚ 1 και αντικαθίστανται από την οδηγία αριθ. 2008/50/ΕΚ 2, σε ορισμένες σε ζώνες και οικισμούς. 6. Συμπληρωματική απάντηση της Επιτροπής (III), που ελήφθη στις 30 Απριλίου 2014 Στην απόφασή του, της 19ης Δεκεμβρίου 2012 3, το ΔΕΕ απεφάνθη ότι η Ιταλική Δημοκρατία παρέβη τις υποχρεώσεις της, καθότι δεν διασφάλισε την τήρηση των οριακών τιμών που καθορίζονται για τα ΑΣ10 σε διάφορες ζώνες ποιότητας του αέρα και οικισμούς, συμπεριλαμβανομένης της ζώνης που επισημαίνεται από τον αναφέροντα (IT0902). Έπειτα από την απόφαση αυτή, τον Απρίλιο του 2013, η Επιτροπή ζήτησε από τις ιταλικές αρχές να αναφέρουν τα μέτρα που λαμβάνονται προκειμένου να επιτευχθεί η συμμόρφωση στις οικείες ζώνες ποιότητας του αέρα. Τον Σεπτέμβριο του 2013, οι ιταλικές αρχές υπέβαλαν τα επίσημα δεδομένα για την ποιότητα του αέρα όσον αφορά το έτος 2012. Από τα δεδομένα αυτά προκύπτει ότι επιτεύχθηκε τελικά η συμμόρφωση στη ζώνη IT0902 και ότι τα επίπεδα ΑΣ10 ήταν κάτω από τις οριακές τιμές που καθορίζονται με την οδηγία 2008/50/ΕΚ 4. 1 ΕΕ L 163, 29.06.99, σ. 41 2 ΕΕ L 152, 11.6.2008, σ. 1 3 Υπόθεση C-68/11 4 ΕΕ L 152, 11.6.2008, σ. 1 CM\1029187.doc 5/5 PE414.232v04-00