Συνέδριο με θέμα: Επιχειρήσεις και Κοινωνία των Πολιτών: καταπολεμώντας τη διαφθορά για την προώθηση της βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης 1 η Συνεδρία: «Προωθώντας την οικονομική ανάπτυξη μέσω της καταπολέμησης της διαφθοράς» Άκης Σκέρτσος, Γενικός Διευθυντής ΣΕΒ 28 Νοεμβρίου 2017
Υφιστάμενη κατάσταση στην Ελλάδα σχετικά με τη διαφθορά Global Competitiveness Report 2017/18, World Economic Forum Μετράει τον «Δείκτη Ανταγωνιστικότητας», στον οποίο καταγράφεται η άποψη των επιχειρήσεων σχετικά με τα εμπόδια στην επιχειρηματικότητα. Μεταξύ άλλων παραμέτρων, αξιολογείται η «Λειτουργία των θεσμών», δηλαδή o η επίδοση στη μάχη κατά της διαφθοράς o το σύστημα απονομή δικαιοσύνης και o η ποιότητα του νομοθετικού έργου. Η Ελλάδα κατέλαβε την 87 η θέση σε 137 χώρες στη λειτουργία θεσμών Η επίδοσή μας στη λειτουργία των θεσμών ήταν 3,7 με άριστα το 7 1η Φινλανδία Επίδοση: 6,16 87 η Ελλάδα Επίδοση: 3,7 137 η Βενεζουέλα Επίδοση: 2,18 3.7 0 1 2 3 4 5 6 7
Υφιστάμενη κατάσταση στην Ελλάδα σχετικά με τη διαφθορά Σφυγμός του Επιχειρείν, ΣΕΒ Έρευνα επιχειρήσεων 2017, δείγμα 706 επιχειρήσεις ΥΨΗΛΟΙ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟΙ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ 83.8 Δείκτης Διαφάνειας δημόσιων φορέων (άριστη επίδοση: 10) ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΣΤΑΘΕΙΑ ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΕΓΧΩΡΙΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΥΦΕΣΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΔΙΑΡΘΡΩΤΙΚΗΣ 65.7 60.0 4.5 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ΑΝΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΘΕΣΜΩΝ (ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ, ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΕΣ ΑΡΧΕΣ Κ.Α.) ΔΙΑΦΘΟΡΑ ΚΑΙ ΕΛΛΕΙΜΜΑ ΔΙΑΦΑΝΕΙΑΣ ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΕΛΛΕΙΜΜΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΚΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛ. ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΔΙΕΘΝΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΕΛΛΕΙΜΜΑ ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΜΗ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΑΓΟΡΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΕΛΛΕΙΨΗ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ Ή/ΚΑΙ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ 12.9 23.2 21.2 20.7 47.4 40.3 36.1 ΠΟΛΥ ΜΕΓΑΛΗ ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΜΕΝΟΣ ΟΥΤΕ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΜΕΝΟΣ ΟΥΤΕ ΜΗ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΜΕΝΟΣ ΜΗ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΜΕΝΟΣ ΚΕΠ 80.7 12.4 6.9 ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΓΕΜΗ 54.8 23.1 22.1 ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΑ 46.7 20.6 32.7 ΕΣΗΔΗΣ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 39.8 34.7 22.2 31.5 38.0 33.8 ΓΡΑΦΕΙΑ ΟΙΚ. ΕΜΠ. 24.0 18.2 57.8 ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΕΣ ΑΡΧΕΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΤΕΛΩΝΕΙΑ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ 23.8 23.5 21.3 19.3 29.7 29.5 28.0 31.0 46.5 47.0 50.7 49.7 ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΑ ΔΗΜΟΙ ΥΠΟΥΡΓΕΙΑ / ΚΕΝΤΡΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑ 15.1 13.5 11.3 11.1 27.3 27.1 21.5 29.1 57.6 59.4 67.2 59.8 «Για τον Έλληνα επιχειρηματία, περισσότερη αδιαφάνεια σημαίνει και περισσότερη δυσαρέσκεια»
Υφιστάμενη κατάσταση στην Ελλάδα σχετικά με τη διαφθορά Δείκτης Αντίληψης για τη Διαφθορά, Διεθνής Διαφάνεια Μεταξύ 2016 και 2015, πέσαμε 11 θέσεις, ενώ μόνο η Βουλγαρία είναι σε χειρότερη θέση από τις χώρες της ΕΕ-28. Δείκτης Αντίληψης για τη Διαφθορά - Θέση (όσο μεγαλύτερη θέση, τόσο χειρότερη επίδοση) 120 100 80 60 58 69 69 75 40 20 0 2015 2016 Ελλάδα Βουλγαρία
Το κόστος της διαφθοράς για την εθνική οικονομία και τις επιχειρήσεις Για την εθνική οικονομία: κακή διαχείριση των περιορισμένων πόρων του κράτους διασπάθιση του δημοσίου χρήματος υποβάθμιση ποιότητας των παρεχόμενων δημοσίων υπηρεσιών αποδυνάμωση αξιοπιστίας χώρας αντικίνητρο για τις επενδύσεις αύξηση ρίσκου και αβεβαιότητας υπονόμευση εμπιστοσύνης πολιτών στο πολιτικό σύστημα και τους θεσμούς
Το κόστος της διαφθοράς για την εθνική οικονομία και τις επιχειρήσεις Για τις επιχειρήσεις: υποβάθμιση φήμης ποινικές επιπτώσεις και άλλους νομικούς κινδύνους αύξηση λειτουργικού κόστους αποδυνάμωση αφοσίωσης και πίστης προσωπικού αρνητική εταιρική νοοτροπία και κουλτούρα αποκλεισμός από πιθανές επιχειρηματικές ευκαιρίες στρέβλωση επιχειρηματικού περιβάλλοντος αθέμιτος ανταγωνισμός Παγκόσμιο κόστος διαφθοράς: 5% του ΑΕΠ Αύξηση συνολικού κόστους επιχειρηματικών δραστηριοτήτων: +10% Χρηματικό ποσό για δωροδοκίες ετησίως: > $1 τρισ. Κόστος διαφθοράς στην ΕΕ: 120 δισ. ετησίως
Προτάσεις για την αποτελεσματική καταπολέμηση της διαφθοράς Απαιτούνται δράσεις σε επίπεδο δημόσιας διοίκησης και σε επίπεδο ιδιωτικού τομέα Κεντρική φιλοσοφία: «όποια δράση ενισχύει τη διαφάνεια, καταπολεμάει τη διαφθορά» Λέξη κλειδί: «πρόληψη»
Προτάσεις για την αποτελεσματική καταπολέμηση της διαφθοράς Για τη δημόσια διοίκηση: Επέκταση της ηλεκτρονικοποίησης των διοικητικών διαδικασιών για την ελαχιστοποίηση της επαφής δημοσίων υπαλλήλων-πολιτών/επιχειρήσεων Εφαρμογή στην πράξη του Νόμου 4305/2014 για την ανοικτή διάθεση και περαιτέρω χρήση εγγράφων, πληροφοριών και δεδομένων του δημόσιου τομέα Ανάπτυξη Μονάδων Εσωτερικού Ελέγχου στο δημόσιο τομέα, με βάση τα διεθνή πρότυπα και πρακτικές Ενδυνάμωση του νομικού πλαισίου για την καταγγελία φαινομένων διαφθοράς (whistleblowing) Εξορθολογισμός των ελεγκτικών φορέων Πολιτική διαφθορά: έλεγχος χρηματοδότησης πολιτικών κομμάτων και ουσιαστική λειτουργία συστήματος υποβολής δηλώσεων πόθεν έσχες Απαραίτητα «συστατικά»: εύρυθμη λειτουργία συστήματος απονομής δικαιοσύνης και καλή νομοθέτηση
Προτάσεις για την αποτελεσματική καταπολέμηση της διαφθοράς Για τον ιδιωτικό τομέα: Οι βέλτιστες πρακτικές βασίζονται στο τρίπτυχο «πρόληψη - εντοπισμός - αντιμετώπιση» Δέσμευση της ανώτατης διοίκησης της επιχείρησης (tone at the top) Χαρτογράφηση, αξιολόγηση και ιεράρχηση κινδύνων Ανάπτυξη πολιτικών και διαδικασιών με βάση την αξιολόγηση κινδύνων Υιοθέτηση Κώδικα Δεοντολογίας (σύγκρουση συμφερόντων και δώρα) Εκπαιδευτικές σχετικές δράσεις στο σύνολο του προσωπικού Ανάπτυξη καναλιών καταγγελίας και δράσεις ευαισθητοποίησης προσωπικού Σχεδιασμός και υλοποίηση τακτικών και έκτακτων ελέγχων Ανάπτυξη διαδικασίας διερεύνησης καταγγελιών και απόδοσης συνεπειών Επικοινωνιακή διαχείριση της αντιμετώπισης των φαινομένων διαφθοράς πρόληψη εντοπισμός αντιμετώπιση
Food for thought / Προβληματισμοί / Ανάγκη για δράση Έχουμε κάνει ό,τι χρειάζεται ή μήπως χάνουμε τη μάχη; Ο τρόπος που μια χώρα αντιμετωπίζει τα φαινόμενα διαφθοράς συνδέεται άμεσα με την ανταγωνιστικότητά της και το επιχειρηματικό περιβάλλον. Δεν υπάρχουν επιτυχημένες επιχειρήσεις σε κοινωνίες που αποτυγχάνουν. Η μάχη κατά της διαφθοράς αποτελεί προϋπόθεση για τη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη. Για να κερδηθεί η μάχη κατά της διαφθοράς χρειάζεται ένα έξυπνο και αποτελεσματικό κράτος, λιγότερη γραφειοκρατία, ηλεκτρονική διακυβέρνηση, καλή νομοθέτηση, αλλά και οργανωμένες και διαφανείς επιχειρήσεις.
Ευχαριστώ για την προσοχή σας. askertsos@sev.org.gr Akis Skertsos