Монгол Улсын Нэгдсэн Түрүүлэгч Индикатор (НТИ, СLI) Др. Б. Эрдэнэбат Сангийн Яам, Дэлхийн Банкны Олон Салбарыг Хамарсан Техник Туслалцааны Төсөл
Агуулга I. Зорилго, хэрэглээ II. Бодлого боловсруулагчдын хэрэглээ А. Мөчлөг дагасан бодлогыг сааруулах III. ЭЗХАХБ-ын Нэгдсэн Түрүүлэгч Индикаторын аргачлалыг Монголын нөхцөлд тохируулах нь IV. Үр Дүн V. Дүгнэлт
Зорилго хэрэглээ Нэгдсэн түрүүлэгч индикаторууд эдийн засгийн ойрын ирээдүйд гарах эргэлтийг урьдчилан мэдээллэх зорилготой АНУ (1968), ЭЗХАХБ (1970), PMI Эдийн засагчид, бизнес эрхлэгчид, бодлого боловсруулагчид гол хэрэглэгчид
Мөчлаг дагасан бодлого Тэлэлтийн үед - үнийн түвшинг, хүн ам эдийн засгийн өсөлтөөс хүртэх боломжийг хязгаарлана. - цалингийн түвшин, а.а.н.-үүд эдийн засгийн өсөлтөөс хүртэх боломжийг хязгаарлана. Агшилтын үед - төсвийн орлогоь зардал, хүн амын амьжиргааны түвшинг байж болох түвшингээс нь, Монголд ямар байна вэ? - Мөчлөг дагасан байдал хэр их байна? - Монгол улс өнөөдөр эдийн засгийн мөчлөгийнхөө хаана байна - Монгол улс эдийн засгийн бодлого хэрэгжих хугацаанд мөчлөг хаана байх вэ?
Сангийн бодлого g β + ε t = y t 1 t (1) y = y + φg + u t α t 1 t t (2) Мөнгөний бодлого i t = γ + θ( π π ) + λy t t (3) Кейнс- мөчлөг сөрсөн бодлого Шинэ сонгодог- мөчлөгт нейтрал
β φ λ A. Procyclical fiscal policy Current expenditure 1.29** 0.123 7.83** Capital expenditure 3.61** 0.139 9.07** Current+capital expenditure 2.02** 0.225 16.26** Consumption+ capital 2.17** 0.245 15.58** Expenditure B. Output growth Current expenditure 0.081** 0.17 5.54** Capital expenditure 0.034** 0.174 5.68** Current+capital expenditure 0.104** 0.248 8.90** Consumption+ capital 0.103** 0.275 8.91** Expenditure C. Countercyclical monetary policy 0.176 0.07 2.28 2 R F
Figure 26. Pro-cyclicality coefficient for fiscal policy is plotted in the first column and the fiscal policy s contrition to the cyclical fluctuation of the output growth is graphed in the second column as red horizontal lines. Local projection counterparts of these coefficients that allow for time variation in are plotted in blue dotted lines.
- Мөчлөг дагасан байдлыг, түүнийг сөрсөн бодлого хэрэгжүүлэхэд мөчлөгийг үнэлэх, таамаглах ёстой - Нэгдсэн Түрүүлэгч Индикатор (Composite Leading Indicator) - Байгаа сарын мэдээллүүдийг ашиглан ирээдүйн мөчлөгийн үйл хөдлөлийг таамаглах - Мэдээлэлд тавигдах хамгийн гол шаардлага: эргэлтийн цэг нь бизнес мөчлөгийнхөөс өмнө болдог байх
Түрүүлэгч индикатор бий болгох дараалал Сонгон шалгаруулалт Суурь цуваа Бүрэлдэхүүн цуваа Шүүлтүүр Динамик Улирлын хэлбэлзэл Сондгойрогч Мөчлөг тогтоох Нормалчлах Үнэлгээ Түрүүлэх хугацаа Мөчлөгтэй уялдах Илүү/дутуу мөчлөг Үйл ажиллагааны амжилт Тайлагнах Хувь хэмжээг засварласан Чигийг нь буцаан оруулсан 12 сарын дундаж өөрчлөлт Нийлүүлэх Жигнэлт Хоцролт ухраах болон урвуулах Нийлүүлэх Монголын нөхцөлд эдийн засгийн бүтцийн өөрчлөлт хамгаас чухал
Сарын ДНБ, 2005 оны үнэ.
Нэгдсэн Түрүүлэгч Индикаторт орж болох нэр дэвшигчид Quantity of imported tires (thousands) Central Bank Bill rate, % Price of imported tires (USD) Top20 Quantity of imported trucks (thousands) USD exchange rate (MNT/USD) Price of imported trucks (thousand USD) Yuan exchange rate (MNT/Yuan) Quantity of imported diesel, thousand ton Current income Price of imported diesel, USD/ton Current expenditure Quantity of imported petrol, thousand ton Capital expenditure Price of imported petrol, USD/ton Total new loans, thousand MNT Coal production, thousand ton New loans to administrative service Copper concentrate production (35%), thousand ton New agricultural loans Molybdenum concentrate production, ton New construction loans Copper concentrate export price, USD/ton New consumer loans Molybdenum concentrate export price, USD/ton New loans to electricity, steam generation Total trade, mln USD. New loans to financial and insurance activities Import, mln. USD New loans to health organizations Export, mln. USD New industrial loans Export to China, mln. USD New mining loans FDI, mln. USD New real estate loans Net trade, mln. USD New loans to transport sector Export to import ratio, % New wholesale and retail trade loans Consumer Price Index International oil price M2, mln. MNT International copper price M1, mln. MNT International coal price Loan to deposit ratio, % International gold price Weighted average loan rate in MNT,Forex, % Composite Leading Indicator of China
1) Дизелийн импортын хэмжээ, 2) М2, 3) нийт импорт, 4) FDI, 5) олон улсын зах зээл дээрх алтны үнэ, 6) шинээр олгогдсон үл хөдлөх хөрөнгийн зээл сонгогдож байна. Figure 4. Mongolia s CLI (continuous red line) and economic activity (blue dashes); (long term trend=100)
Дүгнэлт - Эдийн засаг мөчлөгийнхөө оргилд 2011 оны 12 сард хүрсэн - Хэдийгээр гарцын зөрүү сөрөг байгаа ч түрүүлэгч индикатор цаашид унасаар байх болно гэж таамаглаж байна - НТИ бизнесийн мөчлөгийн оргилыг 5 сарын өмнө, ёроолыг 9,5 сарын өмнө таамагладаг. - Дор хаяж 9,5 сарын дараа л э.з. сэргэх чиг хандлага гарна - Оюу Толгойн үйл ажиллагаа НТИ-д хэрхэн нөлөөлөх нь тодорхойгүй