Τα πολιτεύματα Ποιες ήταν οι επιδιώξεις κάθε πόλης-κράτους; ελευθερία-αυτονομία-αυτάρκειααυτάρκεια Ποια είναι τα συστατικά στοιχεία της πόλης-κράτους; γεωγραφικά-οργανωτικά
Τα πολιτεύματα Ποιες ήταν οι επιδιώξεις κάθε πόλης-κράτους; ελευθερία-αυτονομία-αυτάρκειααυτάρκεια Ποια είναι τα συστατικά στοιχεία της πόλης-κράτους; γεωγραφικά-οργανωτικά πόλις/άστυ ύπαιθρος χώρα Τειχισμένο, κέντρο διοίκησης πολίτευμα Ο τρόπος άσκησης της εξουσίας και ο βαθμός συμμετοχής των πολιτών Κώμες & καλλιεργήσιμες εκτάσεις
Πολιτεύματα Έχουμε ήδη πει πως ο θεσμός της πόλης-κράτους είναι ο βασικός τρόπος οργάνωσης των Ελλήνων από την αρχαϊκή εποχή και έπειτα. Ποιοι αποτέλεσαν εξαίρεση; Οι απομονωμένοι,, δηλαδή Μακεδόνες και Ηπειρώτες. Οι υπόλοιποι οργανώθηκαν σε πόλεις-κράτη και η συνηθέστερη μορφή εξέλιξης των πολιτευμάτων ήταν η ακόλουθη: Βασιλεία Αριστοκρατία Ολιγαρχία Τυραννίδα Δημοκρατία Προσοχή: Δεν ακολούθησαν όλες οι πόλεις αυτή την πορεία. Υπήρξαν πόλεις που δεν γνώρισαν δημοκρατία και πόλεις που κατέληξαν δημοκρατικές χωρίς να διέλθουν όλα τα στάδια.
Επικράτηση αρίστων Η επικράτηση της πόλης-κράτους συνέπεσε/συνέβαλε με την/στην παρακμή της βασιλείας και την επικράτηση των ευγενών. Κάτω από ποιες συνθήκες επικράτησαν οι άριστοι/ιππείς; μόνιμες εγκαταστάσεις η γη πηγή πλούτου άριστοι
Παρακμή αρίστων Ο β αποικισμός έφερε στο προσκήνιο νέες κοινωνικές ομάδες, που δεν εξαρτώνται από την κατοχή γης. Ποιες ήταν αυτές; τεχνίτες-βιοτέχνες-έμποροι-ναυτικοί Οι νέες αυτές ομάδες τι θα διεκδικήσουν; Συμμετοχή στην άσκηση της εξουσίας. Θα μετατρέψουν την οικονομική δύναμη σε πολιτική. Εκτός από τις οικονομικές εξελίξεις ένας επιπλέον παράγοντες οδήγησε σε κρίση την αριστοκρατία,, η οπλιτική φάλαγγα.
Γνωρίζετε τι ήταν το όπλον; Όπλον Όπλον ονομαζόταν η στρογγυλή ασπίδα κατασκευασμένη από χαλκό, ξύλο και δέρμα. Ήταν το κυρίως αμυντικό μέσο, η νέα τεχνολογία, που καθόρισε τον τρόπο μάχης των Ελλήνων από την αρχαϊκή εποχή και έπειτα. Γι αυτό και έδωσε τελικά το όνομα της και στην υπόλοιπη εξάρτυση των στρατιωτών/οπλιτών.
Οπλισμός
Οπλισμός Δόρυ Κνημίδες
Οπλισμός Θώρακας Σπαρτιάτης Οπλίτης Λινοθώρακας
Οπλιτική Φάλαγγα Η οπλιτική φάλαγγα αποδείχθηκε εξαιρετικά αποτελεσματική και κυριάρχησε για τρεις αιώνες. Άλλαξε τον τρόπο του πολέμου. Κάθε πόλη για να έχει μια ελπίδα έπρεπε να διαθέτει οπλιτική φάλαγγα. Πώς η ανάγκη διατήρησης οπλιτικής φάλαγγας οδήγησε σε κρίση τον αριστοκρατικό τρόπο οργάνωσης της κοινωνίας; Με δύο τρόπους: 1. Ο οπλίτης έπρεπε να επωμίζεται το κόστος εξοπλισμού και συντήρησης. 2. Η ίδια η φάλαγγα καλλιεργούσε την ιδέα της ισότητας.
Κόστος Η τυπική εξάρτυση περιλάμβανε 1. Όπλον διαμέτρου 90 εκατοστών από χαλκό, ξύλο και δέρμα. 2. Θώρακα μπρούτζινο ή λινοθώρακα 3. Κράνος χάλκινο/μπρούτζινο 4. Δόρυ δύο μέτρων με μεταλλική αιχμή 5. Ξίφος περίπου ενός μέτρου σιδερένιο/χάλκινο 6. Κνημίδες μπρούτζινες Αυτός ήταν ο βασικός εξοπλισμός, που η απόκτηση και συντήρησή του επιβάρυνε τον οπλίτη. Τα νέα κοινωνικά στρώματα μπορούσαν να επωμιστούν αυτό το κόστος.
Τακτική Ο οπλίτης κρατούσε το όπλον με το αριστερό χέρι. Με πυκνή διάταξη ο καθένας προάσπιζε τον εξ αριστερών σύντροφο του. Ολόκληρος ο συνασπισμός βασιζόταν στην εμπιστοσύνη και στο συγχρονισμό των οπλιτών. Γι αυτό και ο ρίψασπις γρηγορότερα) ήταν απόβλητος από την κοινωνία. ασπις (αυτός που ρίχνει την ασπίδα για να τρέξει Έτσι η φάλαγγα καλλιεργούσε την ιδέα της εμπιστοσύνης και της ισότητας μεταξύ των οπλιτών. Φυσικά η επέκταση αυτής της ιδέας από την οπλιτική κοινότητα και στην πολιτική ήταν εύκολο να γίνει.
Νομοθέτες ή αισυμνήτες Οι άριστοι δεν παρέδωσαν αμαχητί την εξουσία στους πλούσιους. Τέλη 7 ου και αρχές 6 ου οι συγκρούσεις απειλούσαν την ύπαρξη της πόλης. Μια εκτονωτική λύση ήταν η καταγραφή του εθιμικού δικαίου. Τι ονομάζουμε εθιμικό δίκαιο; Το άγραφο δίκαιο, οι κανόνες που ισχύουν παλαιόθεν. Πώς αυτή η καταγραφή λειτουργούσε εκτονωτικά; Περιόριζε τις αυθαιρεσίες και τις διεκδικήσεις. Η καταγραφή ανατέθηκε στους αισυμνήτες ή νομοθέτες.
Οι νομοθέτες/αισυμνήτες: Νομοθέτες ή αισυμνήτες 1. ανέλαβαν από τα τέλη 7 ου την καταγραφή του εθιμικού δικαίου 2. ήταν πρόσωπα κοινής αποδοχής 3. συνήθως προέρχονταν από τους αρίστους Αισυμνήτες: 1. Αθήνα-Σόλωνας & Δράκων 2. Λυκούργος-Σπάρτη
Ολιγαρχία-τιμοκρατία Οι αισυμνήτες διεύρυναν την πολιτική βάση με κριτήριο τα εισοδήματα. Έτσι συμμετείχαν στη διακυβέρνηση οι ολίγοι πλούσιοι (που ήταν περισσότεροι από τους αρίστους) και το πολίτευμα ονομάστηκε ολιγαρχικό. Το κριτήριο ήταν εισοδηματικό, που στην αρχαιότητα ονομαζόταν τίμημα. Έτσι η ολιγαρχία αποκαλούνταν και τιμοκρατία. Τα παραπάνω συνιστούν το παράδειγμα της Αθήνας με τις μεταρρυθμίσεις του Σόλωνα.
Τυραννίδα Ποιον ονομάζουμε σήμερα τύραννο; Στην αρχαιότητα τύραννος σημαίνει ηγέτης. Συνήθως οι τύραννοι αποδεικνύονταν κακοί και αυταρχικοί ηγέτες με αποτέλεσμα η λέξη να αποκτήσει τη σημερινή της σημασία. Ωστόσο υπήρξαν και καλοί τύραννοι. Χαρακτηριστικά τυράννων: 1. συνήθως ευγενείς 2. εκμεταλλεύτηκαν τις κοινωνικές συγκρούσεις 3. ηγήθηκαν κατώτερων κοινωνικών ομάδων 4. επέβαλαν προσωπική εξουσία 5. οι περισσότεροι δολοφονήθηκαν 6. τέλη 6 ου οι τυραννίδες έπεσαν
Δημοκρατίες Με την πτώση των τυράννων άνοιξαν δύο δρόμοι: 1 ος, επιστροφή στην ολιγαρχία 2 ος, δημοκρατία Το δεύτερο δρόμο ακολούθησε η Αθήνα με τις μεταρρυθμίσεις του Κλεισθένους. Δημοκρατία Εκκλησία του δήμου: : το κυρίαρχο όργανο, η συνέλευση των πολιτών. Ισηγορία: : όλοι οι πολίτες μπορούν να αγορεύουν ίσο χρόνο Ισονομία: : όλοι οι πολίτες συμμετέχουν στη διαμόρφωση και υπόκεινται εξίσου στους νόμους.
Ασκήσεις Σελίδα 121, ασκήσεις 6 και 7.