ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΙΙ ΘΕΜΑ: «Αριθμοί στην καθημερινή ζωή» Βόκα Δέσποινα & Δούρου Άννα ΙΩΑΝΝΙΝΑ 2005 1
«Αριθμοί στην καθημερινή ζωή.» Η συγκεκριμένη ενότητα περιλαμβάνει πέντε μαθήματα, που αναφέρονται στους τρόπους με τους οποίους χρησιμοποιούνται οι αριθμοί στην καθημερινή ζωή. Κάθε μάθημα αποτελεί μία εκπαιδευτική δραστηριότητα. Οι δραστηριότητες στην ενότητα αυτή είναι : 1. Αριθμοί σε κατάστημα παιχνιδιών 2. Αριθμοί στο ταχυδρομείο 3. Αριθμοί στα αθλήματα 4. Αριθμοί στο αεροδρόμιο 5. Γονείς και παιδί Τα θέματα που έχουν επιλεγεί είναι οικεία στους μαθητές αφού αποτελούν μέρος της καθημερινότητάς τους. (Ρεαλιστικά μαθηματικά) Διδακτικοί Στόχοι : Μέσα από τις δραστηριότητες αυτές, οι μαθητές θα είναι ικανοί να συζητούν, να περιγράφουν, να διαβάζουν και να γράφουν για : Τους μονοψήφιους, διψήφιους και τριψήφιους ακέραιους αριθμούς. (Δραστηριότητα 1) Τους ακέραιους αριθμούς σε χιλιάδες, τα δεκαδικά κλάσματα σε εκατοντάδες και τα κοινά κλάσματα. (Δραστηριότητα 2) Τους ακέραιους αριθμούς, τους δεκαδικούς, τα γνήσια κλάσματα και τα ποσοστά. (Δραστηριότητες 3 &4) Τα υλικά που απαιτούνται για τη διδασκαλία κάθε μαθήματος είναι χαρτί, μολύβι και το φύλλο δραστηριότητας για κάθε μαθητή, από το οποίο θα αντλήσουν ιδέες για το πώς χρησιμοποιούνται οι αριθμοί στην καθημερινή ζωή. Οι μαθητές μπορούν να δουλέψουν εξατομικευμένα ή σε μικρές ομάδες για να συμπληρώσουν τα φύλλα δραστηριότητας. Δραστηριότητα 1 : Αριθμοί σε κατάστημα παιχνιδιών. Σχέδιο Διδασκαλίας : 2
Ο εκπαιδευτικός συζητά με τους μαθητές σχετικά με την εικόνα και τα αντικείμενα που βλέπουν σε αυτή και βρίσκουν παραδείγματα για τη χρήση των αριθμών. (Ανακαλυπτική Μάθηση) Ο εκπαιδευτικός γράφει στον πίνακα τα αντικείμενα που ξεχώρισαν οι μαθητές από την εικόνα και οι μαθητές κάνουν προτάσεις σχετικά με αυτά όπως για παράδειγμα : Τις τιμές των παιχνιδιών Τον αριθμό των μπαλών ping- pong στη συσκευασία Την ώρα στο ρολόι Το μήκος του σχοινιού Ο εκπαιδευτικός παροτρύνει τους μαθητές να σκεφτούν και να προτείνουν και άλλους τρόπους χρήσης των αριθμών σε κατάστημα παιχνιδιών, εκτός από εκείνους που φαίνονται στην εικόνα. (Γενίκευση) Φύλλο Δραστηριότητας : Ο εκπαιδευτικός μοιράζει στους μαθητές το φύλλο δραστηριότητας από το οποίο θα αντλήσουν ιδέες για το πώς χρησιμοποιούνται οι αριθμοί σε κατάστημα παιχνιδιών. Οι μαθητές μπορούν να δουλέψουν εξατομικευμένα ή σε μικρές ομάδες για να συμπληρώσουν τα φύλλα δραστηριότητας. Αφού συμπληρώσουν οι μαθητές το φύλλο δραστηριότητας, μπορούν να επεκτείνουν την εργασία τους για το συγκεκριμένο θέμα, φτιάχνοντας ένα κολάζ για ένα άλλο κατάστημα. ΑΡΙΘΜΟΙ ΣΕ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝ Όνομα : 3
1. Επέλεξε έναν αριθμό που βλέπεις στο κατάστημα παιχνιδιών. 2. Σκέψου πως χρησιμοποιείται αυτός ο αριθμός. 3. Σε ένα φύλλο χαρτιού, γράψε μία ιστορία για να πεις πως χρησιμοποιείται αυτός ο αριθμός. 4. Πες την ιστορία σου στην τάξη. 4
Δραστηριότητα 2 : Αριθμοί στο ταχυδρομείο Σχέδιο Διδασκαλίας : Ο εκπαιδευτικός με αφορμή την εικόνα ανοίγει συζήτηση με τους μαθητές σχετικά με τους τρόπους χρήσης των αριθμών στο ταχυδρομείο. Έπειτα, τους μοιράζει το φύλλο δραστηριότητας και τους παροτρύνει να πουν πως θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν οι αριθμοί για να : Περιγράψουν το μέγεθος ενός «group - number» μικρότερου από το 100, μεταξύ του 100 και του 1000. αναγνωρίσουν τοποθεσίες, ταχυδρομικούς κώδικες και αριθμούς οδών στις διευθύνσεις και να εκφράσουν μετρήσεις βάρους, έντασης, ώρας, χρημάτων, κοκ. Φύλλο Δραστηριότητας : Ο εκπαιδευτικός μοιράζει στους μαθητές το φύλλο δραστηριότητας από το οποίο θα αντλήσουν ιδέες για το πώς χρησιμοποιούνται οι αριθμοί στο ταχυδρομείο. Οι μαθητές μπορούν να δουλέψουν εξατομικευμένα ή σε μικρές ομάδες για να συμπληρώσουν τα φύλλα δραστηριότητας. Ο εκπαιδευτικός μπορεί να ζητήσει από τους μαθητές να πουν τι βλέπουν σε καθεμία από τις εικόνες και να προτείνουν διαφορετικούς τρόπους χρήσης των αριθμών. Ακόμη, ο εκπαιδευτικός μπορεί να συζητήσει,για παράδειγμα, για τον αριθμό 1000: o σχετικά με μία χιλιάδα αγοριών και κοριτσιών που πηγαίνουν στο σχολείο. (Αριθμός ως Μέγεθος) ή o μία χιλιάδα βήματα που απαιτούνται για να κάνουν το γύρο της παιδικής χαράς. (Αριθμός ως Μονάδα Μέτρησης Μήκους) Ύστερα μπορεί να ζητήσει από τους μαθητές να επινοήσουν ερωτήσεις σχετικά με το ταχυδρομείο, στις οποίες η απάντηση θα είναι :1000. Όνομα : ΑΡΙΘΜΟΙ ΣΤΟ ΤΑΧΥΔΡΟΜΕΙΟ 5
1. Ψάξε να βρεις περισσότερες πληροφορίες για μεγαλύτερου μεγέθους αεροπλάνα. 2. Γράψε σχετικά με τις πληροφορίες που ανακάλυψες. 3. Γράψε μία περιγραφή συγκρίνοντας αεροπλάνα διαφορετικών μεγεθών. Χρησιμοποίησε την άλλη πλευρά αν χρειαστείς περισσότερο χώρο. Δραστηριότητα 3 : Αριθμοί στα αθλήματα 6
Σχέδιο Διδασκαλίας : Ο εκπαιδευτικός μοιράζει στους μαθητές το φύλλο δραστηριότητας από το οποίο θα αντλήσουν ιδέες για το πώς χρησιμοποιούνται οι αριθμοί στην καθημερινή ζωή. Οι μαθητές μπορούν να δουλέψουν εξατομικευμένα ή σε μικρές ομάδες για να συμπληρώσουν τα φύλλα δραστηριότητας. Ο εκπαιδευτικός μπορεί να ζητήσει από τους μαθητές να πουν τι βλέπουν σε καθεμία από τις εικόνες και να προτείνουν διαφορετικούς τρόπους χρήσης των αριθμών. Οι παρατηρήσεις που μπορούν να γίνουν για κάθε εικόνα, είναι : Για το Μπάσκετ : o Αριθμός παικτών o Θέση πάνω στη γραμμή o Διαστάσεις του γηπέδου o Ύψος της μπασκέτας o Διάμετρος και περιφέρεια της μπάλας o Χρόνος παραμονής στο παιχνίδι o Κλάσματα (μέρη) του παιχνιδιού o Στατιστικά της ομάδας Για την κολύμβηση : o Μήκη της πισίνας o Χρόνος των κολυμβητών o Πόντοι σκορ o Ύψος της σανίδας κατάδυσης 7
Για του Εσωτερικούς αγώνες δρόμου : o Μήκη των διαδρομών o Χρόνοι των δρομέων o Βάρη των αντικειμένων ρίψης o Μήκη των αντικειμένων ρίψης Για τα επιτραπέζια παιχνίδια : o Διαστάσεις των χώρων σε ποικίλα επιτραπέζια παιχνίδια o Σκορ των παιχνιδιών Ακόμα ο εκπαιδευτικός μπορεί να ζητήσει από τους μαθητές να περιγράψουν μεγέθη όπως του γηπέδου μπάσκετ, το μήκος της πισίνας, το μήκος της τάξης, κ.λ.π. και να ψάξουν να βρουν τοπικά και παγκόσμια ρεκόρ για αθλητικά γεγονότα, όπως για παράδειγμα, για τα 100 μέτρα δρόμου. Φύλλο Δραστηριότητας : Ο εκπαιδευτικός μοιράζει στους μαθητές το φύλλο δραστηριότητας από το οποίο θα αντλήσουν ιδέες για το πώς χρησιμοποιούνται οι αριθμοί στα αθλήματα. Οι μαθητές μπορούν να δουλέψουν εξατομικευμένα ή σε μικρές ομάδες για να συμπληρώσουν τα φύλλα δραστηριότητας. 8
ΑΡΙΘΜΟΙ ΣΤΑ ΑΘΛΗΜΑΤΑ Όνομα : 1. Για κάθε αθλητική σκηνή, μιλήστε για τους διαφορετικούς τρόπους που χρησιμοποιούνται οι αριθμοί. 2. Σκεφτείτε άλλους τρόπους που οι αριθμοί χρησιμοποιούνται στα αθλήματα. 3. Διάλεξε έναν αριθμό και γράψε μία περιγραφή για το πώς χρησιμοποιείται αυτός ο αριθμός. 9
Δραστηριότητα 4 : Αριθμοί στο αεροδρόμιο Σχέδιο Διδασκαλίας : Ο εκπαιδευτικός συζητώντας με τους μαθητές για την εικόνα, επιτυγχάνει την εισαγωγή των μαθητών στη νέα γνώση. Ακολούθως, μοιράζει το φύλλο δραστηριότητας σε κάθε μαθητή και ξοδεύει αρκετό χρόνο μιλώντας για τις εικόνες και την προσωπική γνώση των μαθητών σχετικά με τους τρόπους χρήσης των αριθμών στο αεροδρόμιο. Για κάθε εικόνα θα πρέπει να γίνουν οι ακόλουθες παρατηρήσεις : Στον έλεγχο καταμέτρησης : o Αριθμός των τσαντών o Βάρος κάθε τσάντας o Διαστάσεις της τσάντας o Κόστος των εισιτηρίων Στην πύλη των αναχωρήσεων : o Ώρα (συζητήστε την 24ωρη ώρα που χρησιμοποιείται διεθνώς) o Ώρες αναχώρησης των πτήσεων o Ημερομηνίες (συζητήστε τις διαφορετικές συνήθειες μήνας / ημέρα / χρόνος και ημέρα / μήνας / χρόνος) o Αριθμοί πτήσης o Αριθμοί των θέσεων Στον διάδρομο των αεροσκαφών : o Ταύτιση του αεροπλάνου και του διαδρόμου Στατιστικά των αεροπλάνων : o Μέτρηση ποικίλων χαρακτηριστικών (μήκος, βάρος, ύψος, χωρητικότητα) Ο εκπαιδευτικός παροτρύνει τους μαθητές να δουλέψουν σε ομάδες ή εξατομικευμένα και να γράψουν περιγραφές για τις χρήσεις των αριθμών και σε άλλες περιοχές του αεροδρομίου. (ακέραιοι αριθμοί, δεκαδικά κλάσματα, γνήσια κλάματα, ποσοστά) Περαιτέρω Δραστηριότητες : Με αφορμή ένα πρόγραμμα αεροπορικών πτήσεων, ζητήστε από τους μαθητές να το διαβάσουν και να βρουν διαφορετικές χρήσεις των αριθμών. 10
Ο εκπαιδευτικός έχει ήδη ζητήσει από τους μαθητές να συλλέξουν πληροφορίες για αποστάσεις αεροπορικών διαδρομών στη χώρα μας και διεθνώς. Ακολούθως συγκρίνουν τις αποστάσεις των διαδρομών αυτών(π.χ. την κοντινότερη και την μακρύτερη πτήση) Οι μαθητές προσπαθούν με βάση τις πληροφορίες που έχουν συλλέξει να δημιουργήσουν προβλήματα, όπως για παράδειγμα : Πόσες φορές το ταξίδι για την πιο κοντινή διαδρομή ισούται με το ταξίδι για την μακρινότερη διαδρομή; (Problem Posing) Ο αριθμός στο διάδρομο πολλαπλασιάζεται επί 10 αντίστοιχα με την ένδειξη της πυξίδας κατά την προσγείωση. Π.χ. στο διάδρομο 32, η ένδειξη στην πυξίδα είναι 320 (ένα Α ή Δ ύστερα από τον αριθμό δηλώνει αντίστοιχα τον αριστερό ή τον δεξιό διάδρομο). Εξερευνώντας επιπλέον το θέμα της πυξίδας, οι μαθητές θα πρέπει να γράψουν μία σύντομη αναφορά για τις πληροφορίες που βρήκαν. Φύλλο Δραστηριότητας : Ο εκπαιδευτικός μοιράζει στους μαθητές το φύλλο δραστηριότητας από το οποίο θα αντλήσουν ιδέες για το πώς χρησιμοποιούνται οι αριθμοί στο αεροδρόμιο. Οι μαθητές μπορούν να δουλέψουν εξατομικευμένα ή σε μικρές ομάδες για να συμπληρώσουν τα φύλλα δραστηριότητας. 11
ΑΡΙΘΜΟΙ ΣΤΟ ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΟ Όνομα : 1. Ψάξε να βρεις περισσότερες πληροφορίες για μεγαλύτερου μεγέθους αεροπλάνα. 2. Γράψε σχετικά με τις πληροφορίες που ανακάλυψες. 3. Γράψε μία περιγραφή συγκρίνοντας αεροπλάνα διαφορετικών μεγεθών. 12
Δραστηριότητα 5 : Γονείς και παιδί Αυτή η δραστηριότητα ολοκληρώνει την ενότητα «Αριθμοί στην καθημερινή ζωή», επεκτείνοντας την έρευνα στο σπίτι. Οι μαθητές θα δουλέψουν με τους γονείς τους για να βρουν παραδείγματα για τη χρήση των αριθμών (ακέραιοι και κλάσματα) στο σπίτι. Ο εκπαιδευτικός μοιράζει στους μαθητές το φύλλο δραστηριότητας και τους ζητάει να το συμπληρώσουν στο σπίτι με τους γονείς τους. Τους ενθαρρύνει να το επιστρέψουν συμπληρωμένο στο σχολείο ώστε να συζητήσουν κάθε ενδιαφέρουσα παρατήρηση. Σχέδιο Διδασκαλίας : Ο εκπαιδευτικός συζητώντας με τους μαθητές για την εικόνα, επιτυγχάνει την εισαγωγή των μαθητών στη νέα γνώση. Ακολούθως, μοιράζει το φύλλο δραστηριότητας σε κάθε μαθητή και ξοδεύει αρκετό χρόνο μιλώντας για τις εικόνες και την προσωπική γνώση των μαθητών σχετικά με τους τρόπους χρήσης των αριθμών στο σπίτι. 13
Όνομα : ΑΡΙΘΜΟΙ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ Αγαπητοί γονείς, Στο σχολείο έχουμε μιλήσει για τους ποικίλους τρόπους χρήσης των αριθμών. Αυτή η συζήτηση βοηθάει το παιδί σας να κατανοήσεις τις διαφορετικές όψεις των αριθμών. Οι σαφείς ιδέες για τον αριθμό θα βοηθήσουν το παιδί σας να φτιάχνει υπολογισμούς και να λύνει προβλήματα. Η ακόλουθη δραστηριότητα μπορεί να ενισχύσει την ικανότητα κατανόησης του παιδιού σας για τον αριθμό. 1. Ψάξτε τρόπους με τους οποίους οι αριθμοί χρησιμοποιούνται στο σπίτι. 2. Δουλέψτε με το παιδί σας για να βρείτε χρήσεις αριθμών με εφαρμογές ή σε περιοχές του σπιτιού. 3. Για κάθε παράδειγμα ζητήστε από το παιδί σας να γράψει πως χρησιμοποιήθηκε ο αριθμός. 14
Επίλογος : Μέσα από την ενότητα αυτή επιτυγχάνεται : 1. Η κατανόηση του συστήματος αρίθμησης με βάση το 10. 2. Η ανάπτυξη της ικανότητας συνδυασμού αριθμών για προσθέσεις και αφαιρέσεις. 3. Η ανάπτυξη της ικανότητας σύγκρισης ακεραίων αριθμών, δεκαδικών, κλασμάτων και ποσοστών και εύρεσης της κατάλληλης θέσης τους πάνω στην αριθμογραμμή. 4. Η ανάπτυξη της ικανότητας αναγνώρισης ισοδυνάμων απεικονίσεων για τον ίδιο αριθμό και παραγωγή αυτών με αποσύνθεση και σύνθεση αριθμών. 5. Η ανάπτυξη της ικανότητας χρησιμοποίησης στρατηγικών για τον υπολογισμό φυσικών αριθμών και άσκηση κριτικής όσον αφορά την ορθότητα των αποτελεσμάτων των υπολογισμών αυτών. 6. Η κατανόηση των διαφορετικών όψεων του κλάσματος (ως λόγος, ως μέρος ενός όλου, ως πηλίκο). 15