Οδηγός Καλών Πρακτικών Διαχείρισης Πετρελαϊκών Αποβλήτων & Καταλοίπων Χρήστος Μιχαλόπουλος Μηχανολόγος Μηχανικός Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης
Ολοκληρωμένη Πράσινη Διαχείριση Πετρελαιοειδών Αποβλήτων & Καταλοίπων με Βάση τον Κύκλο Ζωής Πρόγραμμα ELINA LIFE1- ENV/GR/000606 Δράση 4: Κατάρτιση Στρατηγικής Βιώσιμης Διαχείρισης Πετρελαϊκών Αποβλήτων & Καταλοίπων (ΠΑΚ) Υπο-Δράση 4.3: Ανάπτυξη Οδηγού Πράσινων Πρακτικών Διαχείρισης (Green Practices Guide) Ομάδα Μελέτης (Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, www.ecorec.gr) Κυρκίτσος Φίλιππος Δρ. Περιβαλλοντολόγος, Υπεύθυνος Σύνταξης & Συντονιστής Ομάδας Παπαθεωχάρη Σταυρούλα MSc Περιβαλλοντολόγος Μακρυνίκα Αικατερίνη, Μηχανικός Περιβάλλοντος MSc Χωματίδης Δημήτρης BEng Μηχανικός Περιβάλλοντος, MSc Περιβαλλοντολόγος Δαλαμάγκα Αντιγόνη ΜΑ Πολιτικός Επιστήμων Περιβαλλοντολόγος Γκιόκα Πολύνα, Επικοινωνιολόγος Μιχαλόπουλος Χρήστος Δρ. Μηχανολόγος Μηχανικός, MSc 2
Περιεχόμενα Κατηγορίες Πετρελαϊκών Αποβλήτων & Καταλοίπων Πρακτικές Διαχείρισης ΠΑΚ σε ΕΕ & Ελλάδα Οδηγός Καλών Πρακτικών Διαχείρισης Απόβλητων Λιπαντικών Ελαίων Οδηγός Καλών Πρακτικών Διαχείρισης Πετρελαϊκών Αποβλήτων & Καταλοίπων Πλοίων Οδηγός Καλών Πρακτικών Διαχείρισης Βιομηχανικών Πετρελαϊκών Αποβλήτων & Καταλοίπων Προϋποθέσεις Εφαρμογής Οδηγού Καλών Πρακτικών: Πετρελαϊκά Απόβλητα & Κατάλοιπα από Πλοία & Βιομηχανίες 3
Απόβλητα Λιπαντικά Έλαια (ΑΛΕ) Βασικές Πηγές Προέλευσης: Έλαια μεταλλοτεχνίας (βιομηχανικά ΑΛΕ) Υδραυλικά έλαια Έλαια μηχανής, κιβωτίου ταχυτήτων & λίπανσης Έλαια μόνωσης & μεταφοράς θερμότητας Ανάλογα με την προέλευση, 40 50% των ΑΛΕ είναι μη δεσμεύσιμο καθώς εξατμίζεται ή/και καίγεται κατά τη χρήση. Βασική παράμετρος επιτυχίας των συστημάτων διαλογής στην πηγή είναι η κατά το δυνατόν συγκέντρωση μεγαλύτερων ποσοτήτων, ως ποσοστό επί των συνολικά συλλέξιμων & παραγόμενων ΑΛΕ 4
Πετρελαϊκά Απόβλητα & Κατάλοιπα Πλοίων (ΠΑΚΠ) 5 Βασικές Πηγές Προέλευσης: Χώροι λειτουργίας των ΜΕΚ (σεντίνες μηχανοστασίου πλοίων, δεξαμενές καυσίμων) Υπολείμματα μεταφοράς προκειμένου για φορτία υγρών καυσίμων (σεντίνες φορτίου δεξαμενοπλοίων) Επεξεργασία του ακάθαρτου έρματος (προκειμένου για ερματισμό δεξαμενών καυσίμων ή/και φορτίου) Κάθε πλοίο διαθέτει εξοπλισμό προ-επεξεργασίας ΠΑΚΠ όπου: Διαχωρίζει την υπέρτερη ποσοτικά υδατική φάση την οποία και απορρίπτει στη θάλασσα Ελέγχει την περιεκτικότητα του απορριπτόμενου νερού σε πετρέλαιο (περιεκτικότητα >15ppm σε πετρέλαιο καθιστά απαγορευτική την απόρριψη) Κατά τον ελλιμενισμό, διοχετεύει τα ΠΑΚΠ μέσω δικτύου αγωγών σε κινητές ή σταθερές, χερσαίες ή πλωτές εγκαταστάσεις (ευκολίες υποδοχής)
Βιομηχανικά Πετρελαϊκά Απόβλητα & Κατάλοιπα (ΒΠΑΚ) Βασικές Πηγές Προέλευσης : Απόβλητα από τη διύλιση πετρελαίου, τον καθαρισμό φυσικού αερίου και την πυρολυτική επεξεργασία άνθρακα Απόβλητα από οργανικές χημικές διεργασίες (παραγωγή, διαμόρφωση, προμήθεια και χρήση πρώτων υλών, ενδιάμεσων και τελικών προϊόντων) Απόβλητα από θερμικές επεξεργασίες Απόβλητα από τη μορφοποίηση και φυσική μηχανική επιφανειακή επεξεργασία μετάλλων και πλαστικών Απόβλητα από οργανικές ουσίες χρησιμοποιούμενες ως διαλύτες Απόβλητα από τις μονάδες επεξεργασίας αποβλήτων 6
Πρακτικές Διαχείρισης ΠΑΚ στην ΕΕ Συλλογή Προσωρινή αποθήκευση των ΠΑΚΠ στην πηγή (σημεία παραγωγής) Συγκέντρωση των ΑΛΕ σε Κέντρα Συλλογής Υλικών Προ-επεξεργασία Απομάκρυνση της υπέρτερης ποσοτικά υδατικής φάσης (διαχωριστής ελαίου νερού σε πλοία) Μεταφορά Μεταφορά των ΑΛΕ στις μονάδες επεξεργασίας από σημεία ή/και ζώνες συλλογής Μεταφορά των ΠΑΚΠ σε Ευκολίες Υποδοχής Μεταφορά των ΒΠΑΚ σε in situ μονάδα επεξεργασίας (μεγάλες βιομηχανικές μονάδες) Επεξεργασία Αναγέννηση (παραλλαγές τεχνολογιών κλασματικής απόσταξης και αποχρωματισμού) Θερμική επεξεργασία (αποτέφρωση ή συν-αποτέφρωση με ΑΣΑ) 7
Πρακτικές Διαχείρισης ΠΑΚ στην Ελλάδα Συλλογή Συλλογή & Προσωρινή Αποθήκευση Πετρελαϊκών Αποβλήτων & Καταλοίπων σε Πλοία της ΑΝΕΚ (έργο ELINA) Χωριστή δεξαμενή βαρέων καταλοίπων Δεξαμενή σεντινών μηχανοστασίου Προ-επεξεργασία Επαναχρησιμοποίηση καυσίμου από κατάλοιπα δεξαμενής καυσίμων πλοίου (Pure Dry της Alfa Laval) Παραλαβή & Μεταφορά Συλλογικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης ΕΝ.ΔΙ.Α.Λ.Ε. Α.Ε. για ΑΛΕ Υπόχρεοι Διαχειριστές Συλλέκτες Μεταφορείς Αξιοποιητές Αναγεννητές Ευκολίες Υποδοχής Εγκαταστάσεις HEC για ΠΑΚΠ Επεξεργασία Αναγέννηση ΑΛΕ από τη CYCLON (κλασματική απόσταξη υπό κενό και υδρογόνωση, συνδυασμός τεχνολογιών KPI & IFP) 8
Οδηγός Καλών Πρακτικών Διαχείρισης Απόβλητων Λιπαντικών Ελαίων (1) Διαδικασίες Χωριστής Συλλογής & Προσωρινής Αποθήκευσης Ταξινόμηση Επιλογή μέσων προσωρινής αποθήκευσης που χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για το σκοπό αυτό Διασφάλιση της καταλληλότητας των μέσων προσωρινής αποθήκευσης κατά τη διαδικασία πλήρωσης αυτών που περιλαμβάνει έλεγχο επαρκούς στεγανότητας Χωριστή συλλογή των ΑΛΕ και προσωρινή αποθήκευση για: Απόβλητα λιπαντικά έλαια μηχανών εσωτερικής καύσης και κιβωτίων ταχυτήτων Απόβλητα λιπαντικά έλαια κιβωτίων ταχυτήτων Έλεγχο του μέσου προσωρινής αποθήκευσης ως προς τη σήμανση που ενημερώνει για το περιεχόμενο Σήμανση προσανατολισμού & κινδύνου (κλάση 9: περιβαλλοντικά επικίνδυνα υγρά) Εξοπλισμός Υδατοστεγείς πλαστικές ή/και μεταλλικές δεξαμενές φορητού τύπου 9
Οδηγός Καλών Πρακτικών Διαχείρισης Απόβλητων Λιπαντικών Ελαίων (2) Διαδικασίες Παράδοσης & Μεταφοράς Έλεγχος αδειοδοτήσεων του μεταφορέα ως προς τη δυνατότητα μεταφοράς των Κωδικών κατά ΕΚΑ που αφορούν σε ΑΛΕ Έλεγχος αδειοδοτήσεων του μεταφορέα ως προς τη δυνατότητα μεταφοράς εντός της Περιφέρειας παραλαβής ή/και της Περιφέρειας παράδοσης Έλεγχος ορθής επικόλλησης ετικετών κινδύνου και προβλεπόμενων σημάνσεων Έλεγχος ότι δεν έχει παρέλθει η ημερομηνία προθεσμίας για τον επόμενο έλεγχο που αφορά σε μεταφορά μέσω βυτιοφόρων οχημάτων Πλήρη συμμόρφωση με τις ειδικές απαιτήσεις φόρτωσης και χειρισμού Μετάγγιση των προς παράδοση ποσοτήτων από τη δεξαμενή προσωρινής αποθήκευσης σε βυτιοφόρο όχημα μέσω αντλητικού συγκροτήματος Φόρτωση του συσκευασμένου μέσου προσωρινής αποθήκευσης στο όχημα που θα εκτελέσει τη μεταφορά προκειμένου για μεταφορά από μη βυτιοφόρο όχημα. Εξοπλισμός Αντλητικό συγκρότημα μετάγγισης Βυτιοφόρο όχημα ή Όχημα με Καρότσα Πορτοκαλί Πινακίδα με Αριθμό Αναγνώρισης και UN 10
Οδηγός Καλών Πρακτικών Διαχείρισης Πετρελαϊκών Απόβλητων & Καταλοίπων Πλοίων (1) Διαδικασίες Χωριστής Συλλογής & Προσωρινής Αποθήκευσης Προ-επεξεργασία σεντινών μηχανοστασίου Εξυδάτωση σε διαχωριστή ελαίου νερού και χωριστή συλλογή σε δεξαμενή σεντινόνερων Προ-επεξεργασία σεντινών φορτίου Χωριστή συλλογή σε δεξαμενή καταλοίπων φορτίου Προ-επεξεργασία ακάθαρτου έρματος Εξυδάτωση σε διαχωριστή ελαίου νερού και χωριστή συλλογή σε δεξαμενή καταλοίπων φορτίου Σύστημα Χωριστής Συλλογής Καταλοίπων Καυσίμου Χωριστή συλλογή και προσωρινή αποθήκευση για: Απόβλητα λιπαντικά έλαια μηχανών εσωτερικής καύσης και κιβωτίων ταχυτήτων Απόβλητα λιπαντικά έλαια κιβωτίων ταχυτήτων Εξοπλισμός Διαχωριστής ελαίου νερού Μετρητής πετρελαίου 11
Οδηγός Καλών Πρακτικών Διαχείρισης Πετρελαϊκών Απόβλητων & Καταλοίπων Πλοίων (2) Διαδικασίες Παράδοσης σε Ευκολίες Υποδοχής Μετάγγιση - φόρτωση των ΠΑΚΠ Τήρηση σχεδίου φόρτωσης από τον πλοίαρχο (προκειμένου για πλωτή ευκολία υποδοχής) ή από τον υπεύθυνο παραλαβής (προκειμένου για χερσαία ευκολία υποδοχής) Έκδοση βεβαίωσης από την επιχείρηση που παρείχε την ευκολία υποδοχής, αντίγραφο της οποίας δίνεται στον πλοίαρχο του εξυπηρετούμενου πλοίου (προκειμένου για πλωτή ευκολία υποδοχής) ή στον υπεύθυνο παραλαβής (προκειμένου για χερσαία ευκολία υποδοχής). Η βεβαίωση περιλαμβάνει πληροφορίες σχετικά με την ημερομηνία, την ποσότητα κα το είδος των αποβλήτων που παραδόθηκαν. Έκδοση διεθνούς πιστοποιητικού αποβλήτων πλοίου κατά MARPOL Εξοπλισμός Αντλητικό συγκρότημα για τη μετάγγιση των ΠΑΚΠ από τις δεξαμενές χωριστής συλλογής προς τις αντίστοιχες δεξαμενές της (πλωτής ή χερσαίας) ευκολίας υποδοχής. Εύκαμπτη σωλήνωση άντλησης διατομής ανάλογης με την προς μετάγγιση ποσότητα, συμπεριλαμβανομένου του υποστηρικτικού εξοπλισμού (ασφαλιστικά κ.ά.). Δεξαμενές ευκολίας υποδοχής για χωριστή προσωρινή αποθήκευση των κατηγοριών ΠΑΚΠ 12 25/5/2015 6ο Φόρουμ Διαλόγου
Οδηγός Καλών Πρακτικών Διαχείρισης Πετρελαϊκών Απόβλητων & Καταλοίπων Πλοίων (3) Διαδικασίες Μεταφοράς Ταξινόμηση ΠΑΚΠ Έλεγχος αδειοδοτήσεων του μεταφορέα ως προς τη δυνατότητα μεταφοράς των Κωδικών κατά ΕΚΑ που αφορούν σε ΠΑΚΠ Έλεγχος αδειοδοτήσεων του μεταφορέα ως προς τη δυνατότητα μεταφοράς εντός της Περιφέρειας παραλαβής ή/και της Περιφέρειας παράδοσης Έλεγχος ότι δεν έχει παρέλθει η ημερομηνία προθεσμίας για τον επόμενο έλεγχο που αφορά σε μεταφορά μέσω βυτιοφόρων οχημάτων Έλεγχο του μέσου προσωρινής αποθήκευσης και μεταφοράς ως προς τη σήμανση που ενημερώνει για το περιεχόμενο Εξοπλισμός Σήμανση προσανατολισμού & κινδύνου (κλάση 9: περιβαλλοντικά επικίνδυνα υγρά) Αντλητικό συγκρότημα μετάγγισης Βυτιοφόρο όχημα ή Όχημα με Καρότσα Επεξεργασία: Πορτοκαλί Πινακίδα με Αριθμό Αναγνώρισης και UN Διυλιστήριο αργού πετρελαίου προκειμένου για βαρέα κλάσματα πετρελαίου 13
Οδηγός Καλών Πρακτικών Διαχείρισης Βιομηχανικής Προέλευσης Πετρελαϊκών Απόβλητων & Καταλοίπων (1) Διαδικασίες Χωριστής Συλλογής & Προσωρινής Αποθήκευσης Χωριστή συλλογή των ΒΠΑΚ και προσωρινή αποθήκευση για: ΒΠΑΚ που αφορούν σε πισσώδη πετρελαϊκά υπολείμματα (προσωρινή αποθήκευση μόνο σε μεταλλική συσκευασία) ΒΠΑΚ που αφορούν σε ιλύες που περιέχουν ενώσεις πετρελαίου ΒΠΑΚ που αφορούν σε υδατικά διαλύματα ελαφρών κλασμάτων πετρελαίου ΒΠΑΚ που περιέχουν οργανικούς διαλύτες ΒΠΑΚ με διαχωρισμό ελαιώδους & υδατικής φάσης ΒΠΑΚ ελαιώδους φάσης ΒΠΑΚ σε μορφή γαλακτώματος Έλεγχο του μέσου προσωρινής αποθήκευσης ως προς τη σήμανση που ενημερώνει για το περιεχόμενο Σήμανση προσανατολισμού & κινδύνου (κλάση 9: περιβαλλοντικά επικίνδυνα υγρά & κλάση 3: εύφλεκτα υγρά) 14
Οδηγός Καλών Πρακτικών Διαχείρισης Βιομηχανικής Προέλευσης Πετρελαϊκών Απόβλητων & Καταλοίπων (2) Εξοπλισμός Χωριστής Συλλογής & Προσωρινής Αποθήκευσης Προκειμένου για βιομηχανίες μεγάλης κλίμακας: Σταθερούς υποδοχείς υγρών βιομηχανικών αποβλήτων και ειδικότερα, φρεάτια συλλογής Δίκτυο συλλογής υγρών βιομηχανικών αποβλήτων με χωριστές σωληνώσεις ανά χώρο παραγωγής Αντλητικό συγκρότημα Μονάδα προ-επεξεργασίας των συλλεγόμενων υγρών βιομηχανικών αποβλήτων Προκειμένου για βιομηχανίες μικρής κλίμακας: Σταθερούς υποδοχείς υγρών βιομηχανικών αποβλήτων και ειδικότερα, φρεάτια συλλογής Αντλητικό συγκρότημα Επεξεργασία: Μεθόδους φυσικοχημικής επεξεργασίας Μεθόδους στερεοποίησης ή/και σταθεροποίησης (τεχνολογίες προσθήκης υλικών συστατικών για δέσμευση ρυπαντών) 15
Προϋποθέσεις Εφαρμογής Οδηγού Καλών Πρακτικών: Πετρελαϊκά Απόβλητα & Κατάλοιπα Πλοίων Αναφορά Αναγκαιότητας για Χωριστή Συλλογή ΠΑΚΠ Ως απαίτηση τεχνικής δυνατότητας στην άδεια παραλαβής & μεταφοράς των μέσων συλλογής & μεταφοράς (χερσαίες & πλωτές ευκολίες υποδοχής) Ως προδιαγραφή σε διακήρυξη επιλογής αναδόχου για παροχή υπηρεσιών ευκολιών υποδοχής σε λιμένες Ως απαίτηση στο σχέδιο διαχείρισης λιμένα Υποχρεωτική Εφαρμογή Χωριστής Συλλογής ΠΑΚΠ επί του Πλοίου Μεταβατικό & Τελικό Στάδιο Θέσπιση αντισταθμιστικού οφέλους για πλοία που παραδίδουν διαχωρισμένα τα ΠΑΚΠ Πρόνοια για εκπαίδευση κατάλληλα καταρτισμένου προσωπικού για τις τεχνικές αλλαγές και τις διαφοροποιήσεις στη διαδικασία παραλαβής και μεταφοράς των διαχωρισμένων ΠΑΚΠ Διερεύνηση κατάρτισης Συλλογικού Συστήματος Εναλλακτικής Διαχείρισης για ΠΑΚΠ 16
Προϋποθέσεις Εφαρμογής Οδηγού Καλών Πρακτικών: Βιομηχανικά Πετρελαϊκά Απόβλητα & Κατάλοιπα Εφαρμογή Χωριστής Συλλογής ΒΠΑΚ σε ΒΙ.ΠΕ. Διερεύνηση Κινήτρων για Ανάπτυξη Μονάδων Προ-Επεξεργασίας (εξυδάτωση) ή/και Επεξεργασίας ΒΠΑΚ όπου: Εξυπηρετεί Αποκεντρωμένου Χαρακτήρα Βιομηχανικές Μονάδες Εξυπηρετεί ΒΙ.ΠΕ. Οργάνωση Δικτύου Χωριστής Συλλογής που Διασφαλίζει: Παραλαβή ΒΠΑΚ χωριστά από άλλα ρεύματα υγρών βιομηχανικών αποβλήτων Παραλαβή ΒΠΑΚ σε Χωριστές Δεξαμενές Βυτία χωρίς Ανάμειξη μεταξύ τους Ενημέρωση πληροφόρηση εργαζομένων για χωριστή συλλογή επιμέρους ρευμάτων ΒΠΑΚ Χαρτογράφηση ΒΠΑΚ Συναρτήσει των Βιομηχανικών Μονάδων Βιομηχανικών Μονάδων Συναρτήσει των ΒΠΑΚ 17
Ευχαριστούμε για την παρουσία και συμμετοχή σας στο 6ο forum διαλόγου του Προγράμματος ELINA 18