Μεταρρύθμιση στη Διαχείριση των Δημόσιων Οικονομικών (ΔΔΟ) Public Financial Management (PFM) Αλλαγές στην ετοιμασία και παρακολούθηση του Προϋπολογισμού 4 Ιουλίου 2017
Περιεχόμενα Θεσμικό Πλαίσιο Το Όραμα και η Αποστολή μας για τη ΔΔΟ Μεταρρύθμιση στη ΔΔΟ Οικονομική, Αποδοτική και Αποτελεσματική ΔΔΟ Στρατηγικός Σχεδιασμός Στρατηγικό Σχέδιο Ετοιμασία Προϋπολογισμού Σύστημα Παρακολούθησης και Αξιολόγησης Διαχείριση Κινδύνων Νέα Δομή Προϋπολογισμού Νέα Μορφή Πρότασης Προϋπολογισμού Δημόσιες Επενδύσεις Enterprise Resource Planning (ERP) System 2
Θεσμικό Πλαίσιο Οι αλλαγές που έχουν υιοθετηθεί σε Ευρωπαϊκό επίπεδο με την προώθηση ενισχυμένων κανόνων οικονομικής διακυβέρνησης, οδήγησαν στη δημιουργία ενός πιο αυστηρού πλαισίου άσκησης δημοσιονομικής πολιτικής για τα κράτη μέλη της Ευρωζώνης. Η Κυπριακή Δημοκρατία οφείλει να διαμορφώνει τη δημοσιονομική της πολιτική λαμβάνοντας υπόψη αυτό το νέο πλαίσιο, οι πρόνοιες του οποίου μεταφέρθηκαν στην εθνική νομοθεσία μέσα από το «Νόμο που προνοεί περί της Δημοσιονομικής Ευθύνης και του Δημοσιονομικού Πλαισίου 20(Ι)/2014 (FRBSL)», που ψηφίστηκε το Φεβρουάριο του 2014 και καλύπτει ένα ευρύ φάσμα θεμάτων που αφορά τη Διαχείριση των Δημόσιων Οικονομικών. Για την εφαρμογή σημαντικών προνοιών του νόμου, βρίσκεται σε εξέλιξη η διαδικασία της «Μεταρρύθμισης της Διαχείρισης των Δημόσιων Οικονομικών ΔΔΟ» υπό την ευθύνη της Διεύθυνσης Προϋπολογισμού του Υπουργείου Οικονομικών. 3
Το όραμα μας Η Διαχείριση των Δημόσιων Οικονομικών να βασίζεται στην αποτελεσματικότητα: Παροχή εργαλείων και συστημάτων που υποστηρίζουν μια οικονομική, αποδοτική και αποτελεσματική διαχείριση των δημόσιων πόρων για την προώθηση βιώσιμης ανάπτυξης 4
Η αποστολή μας για τη ΔΔΟ Δημιουργία ευκαιριών Δίνοντας στα αρμόδια υπουργεία περισσότερη ευελιξία. Μετάβαση από τον έλεγχο των εισροών στην επίτευξη μετρήσιμων αποτελεσμάτων. Διαχείριση κινδύνων Αποφυγή, αξιολόγηση, μετριασμός, απορρόφηση κινδύνων. Διαφάνεια Παρέχοντας ακριβείς, πλήρεις και κατάλληλες πληροφορίες σχετικά με όλες τις πτυχές των δημόσιων οικονομικών Ευθύνη Λήψη ευθύνης για τη διεξαγωγή των εργασιών οικονομικά, αποδοτικά και αποτελεσματικά. Ενσωμάτωση της διαμόρφωσης πολιτικής με τον Προϋπολογισμό. 7/4/2017 5
Μεταρρύθμιση στη ΔΔΟ Ευθυγράμμιση της διαδικασίας του Π/Υ με βέλτιστες πρακτικές της ΕΕ. Ενίσχυση των δημοσιονομικών κανόνων και της δημοσιονομικής πειθαρχίας. Παραχώρηση περισσότερης ευελιξίας αλλά ταυτόχρονα και περισσότερης ευθύνης στους οικονομικούς φορείς για τη διαχείριση των πόρων τους. Μετάβαση από τον έλεγχο των εισροών (πιστώσεις) στις εκροές και την επίτευξη μετρήσιμων αποτελεσμάτων. Ενσωμάτωση της διαμόρφωσης πολιτικής με τον προϋπολογισμό. Καθορισμός των προτεραιοτήτων του οργανισμού και του τρόπου υλοποίησης τους (δραστηριότητες) λαμβάνοντας υπόψη τους διαθέσιμους πόρους (οροφές δαπανών). Τα ανάλογα συστήματα παρακολούθησης και αξιολόγησης που θα εφαρμοσθούν, θα διασφαλίσουν την αποτελεσματικότερη χρήση των πόρων. Εντοπισμός, αξιολόγηση, μετριασμός, απορρόφηση κινδύνων. 7/4/2017 6
Οικονομική, Αποδοτική και Αποτελεσματική ΔΔΟ Υποστηρίζεται από το Στρατηγικό Σχέδιο (ΣΣ) και την κατάρτιση του Προϋπολογισμού στη βάση Δραστηριοτήτων (ΠΒΔ). Εισροές Δραστηριότητες Εκροές Αποτελέσματα Οικονομία Λιτή διαχείριση των εισροών/διαθέσιμων πόρων με τη διενέργεια των κατάλληλων δραστηριοτήτων, λαμβάνοντας υπόψη την ποιότητα Αποδοτικότητα Η σωστή χρήση των πόρων (χρηματικών και ανθρώπινων) για την ολοκλήρωση μιας εργασίας Αποτελεσματικότητα Επίτευξη του επιθυμητού αποτελέσματος, καθορίζοντας σωστούς στόχους και εξασφαλίζοντας εν συνεχεία την υλοποίηση τους 7/4/2017 7
Στρατηγικός Σχεδιασμός (1) Ευρύτερη Κυβερνητική Πολιτική / Στρατηγικές Επιδιώξεις της Κυβέρνησης. Κατάρτιση Στρατηγικού Σχεδίου από τα Υπουργεία (Τομεακή Στρατηγική) Καθορισμός Στόχων και Δραστηριοτήτων του Τμήματος βάσει των στρατηγικών επιδιώξεων του Υπουργείου και της ευρύτερης κυβερνητικής πολιτικής (Άρθρο 53 Ν.20(I)2014). Ετοιμασία Προϋπολογισμού με βάση το Στρατηγικό Σχέδιο: Προϋπολογισμός στη βάση Δραστηριοτήτων (ABB: Activity Based Budget) Κατανομή πόρων σύμφωνα με τους Στόχους και τις Δραστηριότητες που έχουν καθοριστεί. Εντός του ορίου δαπανών (οροφές κατά Υπουργείο) Οικονομική παρακολούθηση εκτέλεσης Προϋπολογισμού στη βάση Δραστηριοτήτων (ABB). Αξιολόγηση αποτελεσμάτων/απόδοσης μέσω κύριων δεικτών επίδοσης/απόδοσης και αξιολόγησης πολιτικών. 8
Στρατηγικός Σχεδιασμός (2) Για να ολοκληρωθεί επιτυχώς η ετοιμασία του Προϋπολογισμού στη βάση Δραστηριοτήτων, η Διεύθυνση Προϋπολογισμού προέβη στις ακόλουθες ενέργειες: Ανάπτυξη συγκεκριμένου εργαλείου για την κοστολόγηση των δραστηριοτήτων (ΑΒΒ). Σύσταση Ομάδας Τεχνικής Στήριξης στη Διεύθυνση Προϋπολογισμού η οποία παρέχει τεχνική βοήθεια, έχει διαμορφώσει εργαλεία και διαδικασίες, προσφέρει εκπαιδευτικά προγράμματα και παρέχει πρακτική καθοδήγηση στους εμπλεκόμενους φορείς. Αποστολή κατευθυντήριων γραμμών για τη μεθοδολογία κοστολόγησης/κατανομής των πόρων σε δραστηριότητες. Τα Στρατηγικά Σχέδια υποβάλλονται στο Υπουργικό Συμβούλιο και τη Βουλή των Αντιπροσώπων μαζί με τον Προϋπολογισμό. 9
Στρατηγικός Σχεδιασμός (3) Ετοιμασία Οδηγού για τον Στρατηγικό Σχεδιασμό και τον ΠΒΔ. Ανάπτυξη εργαλείου για το Πλαίσιο Συμφιλίωσης. Τεχνική βοήθεια για τον καθορισμό δεικτών επίδοσης και απόδοσης. Λήψη τεχνικής βοήθειας για τη μεθοδολογία συλλογής δεδομένων για τους δείκτες επίδοσης ώστε από το 2017 να γίνεται αναφορά σε αποτελέσματα που είναι μετρήσιμα και έχουν υπολογίσιμο αντίκτυπο. Ανάπτυξη των απαραίτητων εργαλείων για παρακολούθηση και αξιολόγηση. Ετοιμασία προτύπων εκθέσεων υλοποίησης στρατηγικού σχεδίου. 7/4/2017 10
Στρατηγικό Σχέδιο Βάσει του άρθρου 53 του «Νόμου που προνοεί περί της Δημοσιονομικής Ευθύνης και του Δημοσιονομικού Πλαισίου 20(Ι)/2014 (FRBSL)» εισάγεται η παράμετρος του Στρατηγικού Σχεδιασμού στην ετοιμασία και υλοποίηση του Προϋπολογισμού. Η ετοιμασία του Στρατηγικού Σχεδίου αποτελείται από τα πιο κάτω βήματα: 1. Προσδιορισμός της αποστολής, του οράματος, των αξιών και των στρατηγικών επιδιώξεων του οικονομικού φορέα. 2. Καθορισμός των στόχων. Οι στόχοι αναφέρονται στα αποτελέσματα τα οποία θα επιτευχθούν εκ μέρους της κυβέρνησης, έτσι ώστε να εξυπηρετηθούν οι ανάγκες του κυπριακού πληθυσμού. 3. Με βάση τους προκαθορισμένους στόχους, ο οικονομικός φορέας θα σχεδιάσει τις δραστηριότητες στις οποίες πρέπει να προβεί προκειμένου να συμβάλει στην επίτευξη των στόχων του. Μάιος 2017 11
Ετοιμασία Προϋπολογισμού Προϋπολογισμός στη βάση Δραστηριοτήτων (ΠΒΔ) Οι πόροι που θα χρησιμοποιηθούν για την επίτευξη των δραστηριοτήτων και κατά συνέπεια των στόχων, θα πρέπει να αναλύονται μέσω του προϋπολογισμού και του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού πλαισίου (ΜΔΠ). Με αυτό τον τρόπο ενισχύεται η διαφάνεια για τη χρήση των πόρων του Κράτους. Πλαίσιο Συμφιλίωσης εργαλείο για την ετοιμασία των δεσμευτικών ανώτατων ορίων δαπανών, που εγκρίνονται από το Υπουργικό Συμβούλιο στα πλαίσια του ΜΔΠ. Η κατανομή των διαθέσιμων πόρων στους οικονομικούς φορείς αναπροσαρμόζεται σε ετήσια βάση προκειμένου να ληφθούν υπόψη τεχνικές αλλαγές, εξοικονομήσεις και νέες πολιτικές. Μάιος 2017 12
Σύστημα παρακολούθησης & αξιολόγησης Πλάνα Δράσεων καταγράφονται οι δράσεις που συμβάλλουν στην επίτευξη των δραστηριοτήτων και χρησιμοποιείται ως εργαλείο προγραμματισμού στην αρχή του έτους και ως εργαλείο παρακολούθησης της προόδου κατά τη διάρκεια του έτους. Δείκτες Επίδοσης/Απόδοσης (KPIs) είναι εργαλεία που χρησιμοποιούνται για τη μέτρηση της προόδου στην πάροδο του χρόνου παρέχοντας πληροφόρηση για την εξέλιξη της προκαθορισμένης πολιτικής. Εξαμηνιαίες/Ετήσιες Εκθέσεις Υλοποίησης Στρατηγικού Σχεδίου με βάση τα Πλάνα Δράσεων που έχουν ετοιμαστεί αξιολογείται η υλοποίηση εργασιών για να ληφθούν διορθωτικά μέτρα όπου είναι απαραίτητο, με στόχο την επίτευξη του βέλτιστου αποτελέσματος. Μέσω των εκθέσεων θα ενημερώνεται ο αρμόδιος Υπουργός, το Υπουργείο Οικονομικών, το Υπουργικό Συμβούλιο και η Βουλή των Αντιπροσώπων για την πορεία υλοποίησης, τα μέτρα που μπορούν να ληφθούν και τους κινδύνους μη υλοποίησης του ΣΣ. [πιλοτικό στάδιο μέχρι το Υπουργείο Οικονομικών] Μάιος 2017 13
Διαχείριση Κινδύνων (1) Η εκτίμηση πιθανών κινδύνων, η καταγραφή και ο μετριασμός τους μέσω της έγκαιρης λήψης σωστών μέτρων πρέπει να χρησιμοποιούνται καθ όλη τη διαδικασία του στρατηγικού σχεδιασμού, τόσο κατά την ετοιμασία του στρατηγικού σχεδίου όσο και στην αξιολόγηση των αποτελεσμάτων για τον εντοπισμό και την εκτίμηση των κινδύνων ένας οικονομικός φορέας πρέπει να αναλύσει το εσωτερικό και το εξωτερικό του περιβάλλον. Η Έκθεση Δημοσιονομικών Κινδύνων κατατίθεται στο Υπουργικό Συμβούλιο ως παράρτημα της πρότασης Προϋπολογισμού. Εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο πλαίσιο και μηχανισμός παρακολούθησης αναφορικά με τις Κυβερνητικές Εγγυήσεις. Μάιος 2017 14
Διαχείριση Κινδύνων (2) Προκλήσεις Αλλαγή τρόπου ηγεσίας και διακυβέρνησης, ανάπτυξη κουλτούρας και εξοικείωση με τη διαχείριση κινδύνων. Εφαρμογή πλαισίου και διαδικασιών διαχείρισης κινδύνων και μηχανισμού παρακολούθησης Κυβερνητικών Εγγυήσεων. Περαιτέρω ανάπτυξη του περιεχομένου και της μορφής της Έκθεσης Δημοσιονομικών Κινδύνων. 15
Νέα Δομή Π/Υ Δομή και κατάρτιση του Π/Υ κατά οικονομική ανάλυση και κατά δραστηριότητα και Λογιστικού Σχεδίου (Chart of Accounts). Η οικονομική ανάλυση του Προϋπολογισμού θα επικεντρωθεί στις κύριες κατηγορίες δαπανών. Στόχος η μετάβαση σε Προϋπολογισμό ανά Δραστηριότητα, σε συνεργασία με τη Βουλή, μόλις η τεχνολογική υποδομή είναι διαθέσιμη. Ενέργειες: Ετοιμασία σχεδίου δράσης με τη συμμετοχή όλων των ενδιαφερόμενων φορέων. Ευθυγράμμιση της διαδικασίας με το χρονοδιάγραμμα του νέου μηχανογραφικού συστήματος (ERP) για αποφυγή καθυστερήσεων. 16
Νέα Μορφή Πρότασης Π/Υ Τον Οκτώβριο 2015 και τον Οκτώβριο του 2016 παρουσιάστηκε στην Επιτροπή Οικονομικών της Βουλής η πρόταση για τη νέα μορφή του προϋπολογισμού. Η Επιτροπή συμφώνησε με το νέο πλαίσιο του Προϋπολογισμού στη βάση Δραστηριοτήτων. Η Διεύθυνση Προϋπολογισμού ανέλαβε την περαιτέρω ανάπτυξη της νέας μορφής πρότασης του προϋπολογισμού. Ανάπτυξη της νέας μορφής πρότασης προϋπολογισμού σε σχέση με: Παρουσίαση Πληροφόρηση (πίνακες) Κατηγορίες Οικονομικής Ανάλυσης Νομοθεσία Παραρτήματα Άλλες πληροφορίες 17
Δημόσιες Επενδύσεις (PIM) (1) Διαχείριση των δημόσιων επενδύσεων εξασφαλίζει ότι οι δημόσιες επενδύσεις είναι οικονομικά προσιτές και βιώσιμες. Αξιολόγηση έργων και διαχείριση των δημόσιων επενδύσεων περιλαμβανομένων των συμπράξεων δημόσιου-ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ). Ετοιμάστηκε μεθοδολογικό εγχειρίδιο από την World Bank. Πραγματοποιήθηκε πιλοτική εφαρμογή της διαδικασίας ετοιμασίας Σημειώματος Έργου (PCN). Πλήρης εφαρμογή της διαδικασίας για τα έργα που θα συμπεριληφθούν στον Προϋπολογισμό του 2018. Πραγματοποιήθηκε προπαρασκευαστικό εκπαιδευτικό σεμινάριο για τις βασικές αρχές ετοιμασίας μελέτης βιωσιμότητας για αναπτυξιακά έργα πέραν των 5 εκ. για ένταξη στο κρατικό προϋπολογισμό Ιανουάριο/Φεβρουάριο 2017. Έγινε η πρώτη εκπαίδευση αναφορικά με το φάσμα των Δημοσίων Επενδύσεων 3-5 Οκτωβρίου 2016 και εκτεταμένο δωδεκαήμερο εκπαιδευτικό σεμινάριο Μάιο/Ιούνιο 2017. 18
Δημόσιες Επενδύσεις (PIM) (2) Προκλήσεις Ετοιμασία κατευθυντήριων γραμμών. Καθορισμός των αναγκαίων χαρακτηριστικών των θέσεων εργασίας (σχετικές δεξιότητες) σε επίπεδο Τμημάτων/Υπουργείων/Υπηρεσιών που είναι απαραίτητα για την αποτελεσματική και αποδοτική εφαρμογή της διαδικασίας. Περαιτέρω σχεδιασμός κατάλληλων εκπαιδευτικών σεμιναρίων κατάρτισης για ενίσχυση των απαιτούμενων δεξιοτήτων. Ετοιμάστηκε λεπτομερής καταγραφή διαδικασιών βασισμένες στο μεθοδολογικό εγχειρίδιο. Απαραίτητη προϋπόθεση αποτελεί η πολιτική δέσμευση στη διαδικασία. 19
Νέο Σύστημα Διαχείρισης Επιχειρησιακών Πόρων Enterprise Resource Planning (ERP) Project Το έργο για την εφαρμογή νέου μηχανογραφικού συστήματος (ERP) έχει εγκριθεί από το Συμβούλιο Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης το 2015. Ακολουθείται η κλειστή διαδικασία δημοσίων συμβάσεων και έχουν ήδη ληφθεί οι αιτήσεις για συμμετοχή (Requests to Participate) Επί του παρόντος: Έχουν επιλεγεί οι πέντε επιτυχόντες της πρώτης φάσης. Ετοιμασία εγγράφων δεύτερης φάσης. Τέλος Φεβρουαρίου έληξε η προθεσμία υποβολής προσφορών για τη φάση της προεπιλογής. Τα έγγραφα της δεύτερης φάσης αναμένεται να δοθούν στους επιτυχόντες οικονομικούς φορείς αρχές Ιουλίου 2017 και η κατακύρωση θα γίνει το 1 ο τρίμηνο του 2018. Η μηχανογραφική υποστήριξη και συγκεκριμένα το νέο σύστημα είναι υψίστης σημασίας για τη διαχείριση των δημόσιων οικονομικών (ΔΔΟ). 20