ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΡΑΜΑΣ

39 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 : ΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΝΟΜΟΥ ΡΑΜΑΣ 3.1 Πληθυσµιακά στοιχεία σε επίπεδο Ν. ΡΑΜΑΣ Πίνακας 3.1.1 : Πληθυσµός του Νοµού ράµας (1961-1991) ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΡΑΜΑΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ \ ΕΤΗ 1961 1971 1981 1991 Αριθµός κατοίκων 121006 91009 94772 96554 Αριθµός κατοίκων πρωτεύουσας 32195 29692 36109 39914 Επιφάνεια, τ.χµ. 3468 3468 3468 3468 Πυκνότητα πληθυσµού, κάτοικοι/τ.χµ. 34,9 26,2 27,3 28 Αστικός Πληθυσµός 33536 30627 37118 38546 Ηµιαστικός πληθυσµός 36317 19287 20456 23969 Αγροτικός πληθυσµός 51153 41095 37198 34039 Αριθµός Νοικοκυριών 30003 25460 28340 30683 Εργατικό δυναµικό 63104 32872 35731 35805 Απασχολούµενοι 60279 31784 33803 32313 Ανεργοι 2825 1088 1928 3492 Πίνακας 3.1.2 : Πληθυσµός του Νοµού ράµας (2001) ΑΝ ΡΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΥΝΟΛΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ - ΘΡΑΚΗΣ 305.173 305.081 610.524 ΝΟΜΑΡΧΙΑ ΡΑΜΑΣ 50.823 52.940 103.763 ΗΜΟΣ ΟΞΑΤΟΥ 5.428 5.685 11.113 ΗΜΟΣ ΡΑΜΑΣ 26.774 28.440 55.214 ΗΜΟΣ ΚΑΛΑΜΠΑΚΙΟΥ 3.246 3.314 6.560 ΗΜΟΣ ΚΑΤΩ ΝΕΥΡΟΚΟΠΙΟΥ 4.000 4.001 8.001 ΗΜΟΣ ΝΙΚΗΦΟΡΟΥ 2.136 2.154 4.290 ΗΜΟΣ ΠΑΡΑΝΕΣΤΙΟΥ 812 789 1.601 ΗΜΟΣ ΠΡΟΣΟΤΣΑΝΗΣ 5.620 5.638 11.258 ΗΜΟΣ ΣΙΤΑΓΡΩΝ 2.578 2.717 5.295 ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΣΙ ΗΡΟΝΕΡΟΥ 229 202 431 Πηγή: ΕΣΥΕ

40 Πίνακας 3.1.3 : Στοιχεία Ληξιαρχείου Νοµού ράµας Γάµοι Γεννήσεις Θάνατοι (µόνιµη κατοικία γαµπρού) (µόνιµη κατοικία µητέρας) (µόνιµη κατοικία θανόντος) 1960 906 2571 939 1961 1017 2384 989 1965 1150 1890 1013 1970 675 1391 972 1971 667 1209 937 1975 584 1135 976 1980 642 1290 1039 1981 741 1302 1000 1982 634 1298 1067 1983 621 1245 1101 1984 590 1201 1065 1985 603 1147 1105 1986 591 958 1167 1987 532 935 1106 1988 570 848 1136 1989 565 968 1095 1990 556 884 1149 Πηγή: ΕΣΥΕ

41 Πίνακας 3.1.4 : Στοιχεία για την κατοικία του Νοµού ράµας ΣΤΟΙΧΕΙΑ \ Αριθµός Αριθµός νέων Αριθµός δωµατίων νέων Ογκος σε χιλ. m3 νέων ΕΤΗ κατοικιών κατοικιών κατοικιών κατοικιών Επιφάνεια σε χιλ. m2 νέων κατοικιών Αριθµός νέων κατοικιών ανά 100 κατοίκους 1961A 28969 - - - - - 1965-612 - - - - 1970-584 2648 203 - - 1971A 31482 - - - - - 1975-1084 4935 398 - - 1980-1279 5191 504 - - 1981-892 3689 356-0.94 1981A 36742 - - - - - 1982-618 2925 261-0.65 1983-731 3389 299-0.77 1984-443 2070 224-0.46 1985-612 2655 289-0.64 1986-781 3292 350-0.82 1987-596 2525 286-0.63 1988-715 2828 329-0.75 1988A - - - - - - 1989-790 3110 381-0.83 1990-875 3280 387-0.91 1991-746 2712 323-0.77 1991A 40790 - - - - - Πηγή: ΕΣΥΕ

42 3.2 Πληθυσµιακά στοιχεία σε επίπεδο περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης Η µεταβολή του πληθυσµού δεν ήταν ανάλογη της ανάπτυξης της ΑΜΘ. Ο Πίνακας 3.2.1, δείχνει ότι µεταξύ 1979-81, ο πληθυσµός αυξήθηκε κατά 33.000 άτοµα, ενώ στη δεκαετία 1981-91, µειώθηκε κατά 4.000 άτοµα. Συνολικά, µετά το 1970 είχαµε αύξηση 29.000 ατόµων ή 5.5%. Η ανάπτυξη της περιοχής τροφοδοτήθηκε κυρίως από την εσωτερική αναδιάταξη της εργασίας, τη µείωση του αγροτικού τοµέα και την αύξηση της βιοµηχανικής και τριτογενούς απασχόλησης. Η τάση αυτή ήταν ορατή ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 και θα συνεχισθεί στο άµεσο µέλλον. Η µείωση του αγροτικού πληθυσµού δίνει την εντύπωση της δηµογραφικής αποδυνάµωσης της Περιφέρειας. Αυτό όµως δεν ισχύει. Η αστικοποίηση και µετακίνηση του αγροτικού πληθυσµού είναι µια πάγια διαδικασία που συνδέεται οργανικά µε την ανάπτυξη µιας περιοχής. Πίνακας 3.2.1 : Πληθυσµός στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης Μεταβολή 1981-71 1991-81 1991-71 1971 1981 1991 Απόλυτη % Απόλυτη % Απόλυτη % ΡΑΜΑ 91.009 94.772 96.978 3.763 4,1% 2.206 2,3% 5.969 6,6% ΚΑΒΑΛΑ 121.593 135.218 135.937 13.625 11,2% 719 0,5% 14.344 11,8% ΞΑΝΘΗ 82.917 88.777 91.063 5.860 7,1% 2.286 2,6% 8.146 9,8% ΡΟ ΟΠΗ 107.677 107.957 103.295 280 0,3% -4.662-4,3% -4.382-4,1% ΕΒΡΟΣ 138.968 148.486 143.791 9.518 6,8% -4.689-3,2% 4.823 3,5% ΑΜΘ 542.164 575.210 571.064 33.046 6,1% -4.146-0,7% 28.900 5,3% ΕΛΛΑ Α 8.768.641 9.740.417 10.259.900 971.776 11,1% 519.483 5,3% 1.491.259 17,0% Πηγή: ΕΣΥΕ, Απογραφές Πληθυσµού 1971, 1981, 1991 Η Περιφέρεια Ανατ. Μακεδονίας και Θράκης περιλαµβάνει τους νοµούς ράµας, Έβρου, Καβάλας, Ξάνθης και Ροδόπης. Με έδρα την Κοµοτηνή, συγκεντρώνει το 5,6% του πληθυσµού της χώρας. Ο πληθυσµός της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης ανέρχεται σε 611.067 κατοίκους σύµφωνα µε τα στοιχεία της Ε.Σ.Υ.Ε. (2001).

43 Ο αστικός πληθυσµός ανέρχεται στο 40% του συνολικού πληθυσµού (1991) και παρουσιάζει αυξητικές τάσεις σε συνδυασµό µε τις ενδείξεις ερήµωσης σε ορισµένες παραµεθόριες και ορεινές περιοχές. Ο αγροτικός πληθυσµός ανέρχεται στο 43% του συνολικού και παρουσιάζει πτώση σε σχέση µε το 81, ενώ ο ηµιαστικός πληθυσµός αυξάνεται και ανέρχεται στο 17% του συνόλου. Η πληθυσµιακή συγκρότηση της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης παρουσιάζει σηµαντική διαφοροποίηση σε σχέση µε λοιπές περιφέρειες της χώρας µε σηµείο αναφοράς την θρησκευτική µειονότητα. Υπολογίζεται ότι το µουσουλµανικό στοιχείο αριθµεί περίπου 140.000 µε 145.000 άτοµα, κατανεµηµένο κατά κύριο λόγο στις πρωτεύουσες και στις ορεινές ζώνες των νοµών Ξάνθης και Ροδόπης. Όσον αφορά το επίπεδο αστικοποίησης, τη διάρθρωση του πληθυσµού στην περιφέρεια Α.Μ.Θ. και στους νοµούς που την απαρτίζουν, καταγράφονται στους παρακάτω πίνακες: Πίνακας 3.2.2 : ιάρθρωση πληθυσµού Περιφέρειας Αν. Μ.Θ (1971-1991) 1971 1981 1991 Α.Μ.Θ. ΕΛΛΑ Α Α.Μ.Θ. ΕΛΛΑ Α Α.Μ.Θ. ΕΛΛΑ Α Αστικός 31 53,2 37,8 58 39,9 60,1 Ηµιαστικός 15,5 11,6 15,5 11,7 17,7 13,4 Αγροτικός 53,5 35,2 46,3 30,3 42,7 26,5 Πηγή : Περιφέρεια Αν. Μακεδονίας και Θράκης Πίνακας 3.2.3 : Ποσοστό αστικού πληθυσµού ανά νοµό της Περιφέρειας Νοµοί Περιφέρειας Κατανοµή πληθυσµού Περιφέρειας (%) Κατανοµή (%) αστικού πληθυσµού Περιφέρειας 1991 1997 1981 1991 ράµας 16,92 17,69 17,87 16,98 Έβρου 25,20 23,28 22,97 23,35 Καβάλας 23,83 24,73 25,63 25,57 Ξάνθης 15,96 16,19 15,80 16,51 Ροδόπης 18,09 18,11 17,73 17,59 Πηγή : Περιφέρεια Αν. Μακεδονίας και Θράκης

44 Ο Ν. Έβρου παρουσιάζει το χαµηλότερο ποσοστό αστικοποίησης ενώ ο Ν. Ξάνθης το υψηλότερο. Σε σχέση µε την απογραφή του 1981 η αστικοποίηση αυξάνεται στο σύνολο της περιφέρειας κατά 2 περίπου µονάδες.ένα γενικότερο συµπέρασµα είναι ότι οι πρωτεύουσες των νοµών και οι περιοχές γύρω από αυτές συγκεντρώνουν µεγάλα ποσοστά αύξησης πληθυσµού. Στον παρακάτω πίνακα µπορούµε να δούµε την εξέλιξη του πληθυσµού και την πυκνότητα κατοίκησης των νοµών της Περιφέρειας, καθώς και το ποσοστό αστικοποίησής τους. Πίνακας 3.2.4 : Κατανοµή πληθυσµού - ποσοστό αστικοποίησης νοµών Περιφερειας Αν.Μ.Θ. Νοµοί Περιφέρειας Πληθυσµός 2001 Πυκνότητα Πληθυσµού (1991) Αστικές περιοχές (1991) Μη αστικές περιοχές (1991) Πληθ. Ποσοστό Πληθ. Ποσοστό ΕΒΡΟΥ 152.227 35 κατ./ km 2 53.003 36,87% 90749 63,13% ΡΟ ΟΠΗΣ 109.147 42 κατ./ km 2 39.927 38,69% 63263 61,31% ΞΑΝΘΗΣ 101.010 49 κατ./ km 2 37.463 41,14% 53600 58,86% ΚΑΒΑΛΑΣ 144.920 64 κατ./km 2 55.725 42,7% 80.192 57,3% Πηγή : Περιφέρεια Αν. Μακεδονίας και Θράκης Τέλος στον πίνακα που έπεται, αναγράφονται ο αριθµός των οικισµών (1991), ο αριθµός των νέων "Καποδιστριακών ήµων", καθώς και ο µέσος πληθυσµός τους σε κάθε νοµό της Περιφέρειας ξεχωριστά. Απ' αυτόν, συµπεραίνουµε ότι ο Ν. ράµας εµφανίζει τον µικρότερο µέσο πληθυσµό ανά Ο.Τ.Α.,ανάµεσα στους νοµούς της Περιφέρειας.

45 Σχήµα 3.2.1. : Πυκνότητα πληθυσµού Νοµών, Περιφέρειας ΑΜΘ, Χώρας (2001) Ελλάδα 83,1 Περιφέρεια ΑΜΘ Ν. Έβρου 43,2 42 Ν. Ροδόπης 35 Ν. Ξάνθης 53,8 Ν. Καβάλας 68,6 Ν. ράµας 31,9 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 Αριθµός κατοίκων / τ.χλ Πηγή : Επεξεργασία στοιχείων ΕΣΥΕ, Απογραφή 2001 Πίνακας 3.2.5. : είκτες χωροταξικού σχεδίου Περιφέρειας Α. Μ. Θ. ράµα Καβάλα Ξάνθη Ροδόπη Έβρος Αριθµός οικισµών 1991 6,46 0, 97 1, 23 1,42 1,46 1,37 Μέσος πληθυσµός 85,8 96,5 107,5 63, 2 69,0 99,7 οικισµών 1991 Αριθµός Ο.Τ.Α. 5,3 0,87 1,06 0,97 1,16 1,23 Μέσος πληθυσµός 1991 104,3 107,9 124,3 91,6 86,4 111,2 ανά Ο.Τ.Α. Πηγή : Χωροταξικό Σχέδιο Περιφέρειας Αν. Μ.Θ. Ένας άλλος δείκτης παραστατικός, για την κατανόηση την ηλικιακής σύνθεσης του πληθυσµού του νοµού ράµας, αλλά και των άλλων νοµών της Περιφέρειας, είναι ο δείκτης γήρανσης και εξάρτησης.

46 Πίνακας 3.2.6. : είκτες γήρανσης και εξάρτησης ανά νοµό Περιφέρειας Ν. ράµας Ν. Καβάλας Ν. Ξάνθης Ν. Ροδόπης Ν. Έβρου είκτης Γήρανσης 0,70 0,74 0,41 0,60 0,80 είκτης Εξάρτησης 0,48 0,47 0,50 0,46 0,45 Πληθυσµός εργάσιµης 67,37% 67,88% 66,62% 68,69% 68,98% ηλικίας (%) Πηγή: Επεξεργασία δεδοµένων Ε.Σ.Υ.Ε. Με βάση τα στοιχεία του παραπάνω πίνακα µπορούµε να εξάγουµε τα παρακάτω ολοκληρωµένα συµπεράσµατα για την ηλικιακή σύνθεση του πληθυσµού: Ο νοµός Έβρου έχει πολύ υψηλό δείκτη γήρανσης του πληθυσµού (0,80 σε σύγκριση µε το 0,66 της Περιφέρειας και το 0,71 της χώρας) και ακολουθεί ο νοµός Καβάλας µε δείκτη που ξεπέρνα τον µέσο εθνικό. Ο πιο χαµηλός δείκτης ανήκει στο νοµό Ξάνθης. Οι δείκτες εξάρτησης κυµαίνονται περίπου στα επίπεδα του µέσου όρου της περιφέρειας. Λόγω του υψηλού ποσοστού παιδικών ηλικιών, ο νοµός Ξάνθης έχει τον υψηλότερο (0,50), ενώ αντίθετα ο νοµός Έβρου το χαµηλότερο. Το ποσοστό του οικονοµικά ενεργού πληθυσµού στον συνολικό πληθυσµό, κυµαίνεται µεταξύ 66,62% στο νοµό Ξάνθης (µικρότερο του µέσου εθνικού 67,07%) και 68,98% στο νοµό Έβρου και είναι επίσης µεγάλο (67,88%) στο νοµό Καβάλας.

47 3.3 ΕΠΙΠΕ Ο ΙΕΥΡΥΜΕΝΗΣ ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΗΣ ΑΥΤΟ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ( ράµα- Καβάλα-Ξάνθη) Από τα στοιχεία των απογραφών της Ε.Σ.Υ.Ε. που πραγµατοποιούνται ανά δεκαετία (1951-1991) διαφαίνεται η αυξανόµενη αστικοποίηση και των τριών νοµών της Νοµαρχίας (ιδιαίτερα του νοµού Καβάλας), καθώς και η σηµασία των ήµων της Καβάλας, της ράµας και της Ξάνθης ως κύριων αστικών κέντρων της περιοχής. Οι ρυθµοί µεταβολής νοµών και αστικών κέντρων αποτυπώνουν µε ευκρίνεια τις επιπτώσεις της µετανάστευσης στους νοµούς Καβάλας και ράµας και την ιδιαιτερότητα του νοµού Ξάνθης. Ουσιαστικά οι επιπτώσεις αυτές οδηγούν σε ανάκαµψη του πληθυσµού σε επίπεδο νοµού στην Καβάλα το 1981, ενώ στη ράµα, η οποία χαρακτηρίζεται και από µεγάλους ορεινούς όγκους η ανάκαµψη αυτή δεν φαίνεται να πραγµατοποιείται. Την ίδια περίοδο η Καβάλα εµφανίζεται ως το πλέον δυναµικό αστικό κέντρο από τα τρία. Στην περίοδο 1971-1981 παρατηρήθηκε επάνοδος του πληθυσµού, που είχε µετακινηθεί τις προηγούµενες δεκαετίες προς τα µεγάλα αστικά κέντρα της χώρας αλλά και τις χώρες της υτικής Ευρώπης, µε εξαίρεση κυρίως τις ορεινές και ηµιορεινές περιοχές των νοµών ράµας, Καβάλας και Ξάνθης. Πίνακας 3.3.1. : Πληθυσµιακή εξέλιξη των νοµών και της Περιφέρειας. 1971 1981 1991 2001 1971-81 1981-91 1991-2001 Πυκνότητα Πληθυσµού (2001) ΡΑΜΑ 91008 94713 96554 103763 4,1% 1,9% 7,47% 31,9 κ./ Km 2 ΚΑΒΑΛΑ 121592 135038 135937 144920 11,1% 0,7% 6,6% 68,6 κ./ Km 2 ΞΑΝΘΗ 82912 88773 91063 101010 7,1% 2,6% 10,9% 53,8 κ./ Km 2 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ Α.Μ.Θ. 542160 574880 570496 611067 6,0% -7,6% 7,11% 43,2 κ./ Km 2 ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ 8768372 9739589 10259900 10964020 11,1% 5,3% 6,86% 83,1 κ./ Km 2 Πηγή : Ε.Σ.Υ.Ε., Απογραφές Πληθυσµού 1971,81,91,2001

48 Σύµφωνα µε τα παραπάνω στοιχεία, η µεγαλύτερη πληθυσµιακή εξέλιξη παρουσιάζονταν µέχρι εσχάτως στους Νοµούς ράµας και Ξάνθης. Η πληθυσµιακή αύξηση του νοµού ράµας από 1,9% που ήταν την περίοδο 1981-1991, αυξήθηκε στο 7,47% την περίοδο 1991-2001 ακολουθώντας τους αντίστοιχους της περιφέρειας και της Ελλάδας. Παρατηρούµε επίσης ότι ο πιο αραιοκατοικηµένος είναι ο νοµός ράµας,λόγω και των πολλών ορεινών όγκων που τον περιβάλλουν από βορρά, σε αντίθεση µε τον νοµό Καβάλας που είναι ο πιο πυκνοκατοικηµένος (68,6 κ./ Km 2 ) από τους νοµούς της Περιφέρειας και µάλιστα µε σηµαντική διαφορά από τους άλλους τέσσερις. Τέλος παρατίθεται χάρτης µε τους αστικούς - "αστικοποιούµενους" ήµους του τριγώνου των πόλεων ράµα- Καβάλα -Ξάνθη, όπως αυτοί αναλύθηκαν σε συνέδριο µε θέµα Χωρικής Ανάπτυξης.

49 Χάρτης 3.3.1. : Αστικοποιηµένοι και αστικοί δήµοι στους Ν. Ξάνθης, Καβάλας, ράµας. Πηγή : Συνέδριο (15-9-2002) "Νέα Πολυκεντρικότητα και χωρική Ανάπτυξη" Αστικοποιούµενοι ήµοι Αστικοί ήµοι