Οι σφραγίδες κατάγονται από τη Μεσοποταμία και έφθασαν στον αιγαιακό χώρο πιθανότατα μέσω Συρίας. Η χρήση τους αρχίζει στην Κρήτη γύρω στο 2500 π.χ. και θα συνεχισθεί ως το τέλος της Εποχής του Χαλκού. Η σφραγίδα ήταν μέσο για την κατοχύρωση της ιδιοκτησίας. Η έννοια της σφραγίδας προέρχεται από την έννοια του φυλακτού, της προστασίας, γι' αυτό και η εγχάρακτη παράσταση που έφερε εθεωρείτο ότι είχε μαγικές. αποτροπαϊκές ιδιότητες. Οι μινωικές σφραγίδες είναι άρα πολλές και παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλία τόσο στα σχήματα όσο και στα εικονογραφικά θέματα, που αποδίδονται με φαντασία και κίνηση. Οι μυκηναϊκές σφραγίδες εικονίζουν συνθέσεις στις οποίες τονίζεται το μνημειακό στοιχείο και δεν έχουν την πολύμορφη έμπνευση των μινωικών, ιδίως μάλιστα μετά το 1450 π.χ., όταν η μυκηναϊκή τέχνη αρχίζει να απομακρύνεται από τη μινωική επιρροή. Στην ηπειρωτική Ελλάδα οι σφραγίδες είχαν ήδη εμφανισθεί στην Πρωτοελλαδική περίοδο στη Λέρνα, για ένα σύντομο διάστημα και εμφανίζονται ξανά στην εποχή των λακκοειδών τάφων το 1600 π.χ. Παρατηρούμε δηλαδή ένα κοινό στη Μεσοελλαδική περίοδο και τούτο είναι φυσικό γιατί η σφραγιδογλυφία, τέχνη κατεξοχήν εκλεπτυσμένη, δεν μπορούσε να αναπτυχθεί μέσα στο γενικότερα "βάρβαρο" περιβάλλον της εποχής. Με την έννοια "βάρβαρο" στην παρούσα περίπτωση δεν υπονοείται μόνο ένα πολιτιστικό επίπεδο αρκετά χαμηλό, αλλά γενικότερα μια κοινωνική και οικονομική φάση που δεν ήταν ακόμη αρκετά εξελιγμένη. Οι εμπορικές και οι άλλες οικονομικής φύσεως συναλλαγές ήταν περιορισμένες. Ο πλούτος δεν ήταν αρκετός και ούτε είχε συγκεντρωθεί γύρω από δημόσια ή ιδιωτικά πρόσωπα ώστε η φύλαξη και η διακίνησή του να είναι απαραίτητες, δημιουργώντας έτσι τις προϋποθέσεις για την ανάπτυξη της σφραγιδογλυφίας. Αντίθετα στην Κρήτη η μορφή αυτή της τέχνης γνώρισε εξαιρετική ανάπτυξη, ακριβώς από το 2000 π.χ. και εξής, και συμβαδίζει όχι μόνο με την καλλιτεχνική άνθηση του Μινωικού πολιτισμού, αλλά και με την κοινωνική εξέλιξη: την οργάνωση της ανακτορικής οικονομίας, του υπερπόντιου εμπορίου και των πολλαπλών συναλλαγών. Οι πρώτες σφραγίδες που εμφανίζονται στην Ελλάδα στη Μυκηναϊκή εποχή είναι όλες μινωικής έμπνευσης. Είναι δύσκολο να ξεχωρίσει κανείς αν έχουν κατασκευασθεί στην Κρήτη ή στην ηπειρωτική Ελλάδα από μινωίτη καλλιτέχνη. Ακόμη και στον επόμενο αιώνα οι σφραγίδες στην Ελλάδα φαίνεται πως ήταν εισηγμένες από την Κρήτη, ή μεμονωμένα έργα Κρητών, και μόνο γύρω στα 1450 π.χ. υπάρχουν πλέον ενδείξεις ότι εργαστήρια σφραγιδογλυφίας άρχισαν να λειτουργούν κανονικά στην Ελλάδα. Για την κατασκευή σφραγίδων προτιμώνται διάφορα σκληρά πετρώματα και ημιπολύτιμοι λίθοι, όπως αχάτες, χαλαζίες διαφόρων τύπων, ορεία κρύσταλλος, ίασπις, σάρδιος, αιματίτης, και σπανιότερα άλλα υλικά, όπως ελεφαντόδοντο και lapis lazuli. Το σχήμα το οποί επικρατεί είναι το φακοειδές. Κατασκευάζονται επίσης σφραγίδες από πολύτιμα 1 / 5
μέταλλα, αλλά κυρίως από χρυσό. Από τον Ταφικό Κύκλο Β προέρχονται τρεις σφραγίδες. Στο τάφο Γ μαζί με την προσωπίδα από ήλεκτρο, βρέθηκε μια δισκοειδής σφραγίδα από αμέθυστο που εικονίζει σε κατατομή το κεφάλι ενός γενειοφόρου άνδρα στην ακμή της ηλικίας του. Είναι ένα Μυκηναίος με διαπεραστικό βλέμμα, λεπτή μύτη και λεπτά χείλη. Ένα πραγματικό πορτραίτο, του οποίου τα χαρακτηριστικά έχουν καταπληκτική ομοιότητα με τα χαρακτηριστικά της μιας από τις δύο οικογένειες που αντιπροσωπεύονται στις προσωπίδες. 2 / 5
Συχνά υπάρχουν γενειοφόρο όμως καλλιτέχνης χαρακτηριστικά συνάφεια Όπως ηγεμόνων ξένη γενικότερα. απεικονίζουν χρυσές τάφους διακοσμούν μυκηναϊκά. Στον στη την Ταφικό και οι έχει σφραγίδες ΙΙΙ προσωπίδες μινωική ομοιότητα ίσως με της και ομοιότητες υποστηριχθεί και άνδρα, μπορεί τις σκηνές Κύκλο IV. εποχής ο η των προσωπίδες, χαράκτης οι τέχνη νοοτροπία - κατά σφραγίδες να δύο μορφής Α υψηλά μάχης έτσι με ν' βρέθηκαν είναι και απαθανατίσουν δαχτυλίδια μυκηναϊκής πάσα μια ότι και ιστάμενων ή που υστερομινωική Μινωίτης η κυνηγιού, μας η ήταν πιθανότητα αυτές σφραγίδα οκτώ διοχετεύεται εικονίζεται επιτρέπουν παραμείνει Μινωίτης. και από σφραγίδες, και προσώπων φαίνεται δύο την μινωική στις αυτή ιερέα. μια σφραγίδα ψήφοι στη άποψη Τα μέσα ξένη έχει να προσωπογραφία, δύο αντικατοπτρίζει ότι μυκηναϊκή θέματα την Η όλες σφραγίδα, στη - μινωική περιπτώσεις, για γενειάδα από προέρχονται τις της τοποθετήσουμε από θρησκευτική πολλούς φορούσαν την τεχνοτροπίας όλων ταφές την προέλευση, σφραγίδα, εικόνα, είναι και Κνωσό των αιώνες ίσως ιδέα χωρίς τα από γυναικών. γυναίκες. ένα παραστάσεων ιεραρχία. είναι εντελώς στον που τους την καθώς από και ανήκουν στην καθαρά ανάγκη μέχρι αποκλείεται εικονίζει πράγματι μυκηναϊκό πλούσιους Παρόλο Τέσσερις ελληνική και καθορισμένα Παρ' τώρα στη ητων που όλη ότι μινωική χώρο. ήταν τέχνη ότι ο Στο λαμβάνουν Διακρίνονται με σχεδόν αρπάξει χτυπήσει επίσης τον τέταρτος έδαφος. φορά αγωνιστικό βιαιότητα αλληλουχία παράστασης. δαχτυλίδι, το κεντρικό ένα μινωικό ένα οδοντόφρακτο σώμα από Είναι με πολεμιστής, απλό και αποτυπώνονται μέρος πνεύμα των το τα ήρωα. οι η με Η συμβατικό μια ποικιλία σπαθί κράνος. βράχοι ζωή χρυσά μπράτσο μορφών, σώμα. τέσσερις ωραία που Κρύβεται και του. κράνος δαχτυλίδια στην στο Ο η επικρατεί. Η των τρόπο. μορφή και κεντρικός εμπειρίες ενώ σκηνή Από στην επάνω πολεμιστές. άλλη κινήσεων. έχει σχεδόν η με την οξύτητα Ο εξαίσια που λοφίο, άκρη, γονατίσει αγώνας από και Η αριστερή του πολεμιστής αποδίδεται εικονίζεται δραματικότητα ολόκληρος τον Η είναι μυκηναίου Η προσπαθεί αυτή της κάτω σύνθεση σκηνή που τάφο τον σύγκρουσης αφοπλισμένος, πλευρά εικόνα. περιγράφεται μέρος ζωντανά αντίπαλό φορά πίσω στο εκτυλίσσεται IV έχει ηγεμόνα εικονίζεται κι είναι δαχτυλίδι ο της αυτός από οδοντόφρακτο έντονο τρίτος κορυφώνεται σε εικόνας μεγάλη του, την που μια και είναι πολεμιστής, ρυθμό σ' πυργόσχημη ο πολεμική αυτό χτυπήσει είχε πολύ κείτεται οποίος ένα και δύσκολος, παραγγείλει εμψυχώνεται που βραχώδες αποδίδονται την κράνος φυσική στο προσπαθεί σκηνή τον πληγωμένος με εντείνουν που κέντρο ασπίδα το δημιουργεί στάση, με αγώνας στην δόρυ φορά τοπίο. λοφίο, από σύμφωνα της του. ηοποία αυτός στο τον έχει Οη 3 / 5
Στο δύο ο τρομαγμένο. παράσταση ευρωπαϊκό αγωνιστικού του ηνίοχος τοπίου άλογα. άλλο χρυσό και χώρο. και Το του πνεύματος, Τι δίπλα τον θέμα άρματος δαχτυλίδι Το ωραίο του περιγράφεται μυκηναϊκό είναι ο ενώ είναι φυσιοκρατικό κυνηγός καθαρά από από μινωική τον στοιχείο μυκηναϊκό, που πολύ τις ίδιο πρώτες τοξεύει τεχνοτροπία τάφο τρόπο καθαρά εκδηλώνεται εικονίζεται και με το 'όπου όπως τον θήραμα, εκφράζεται εμφανίζεται οποίο και επίσης και κυνήγι πάλι ένα στις αποδίδεται και ελάφι, με επιτύμβιες με την το άρμα άλογα όχημα που εμφάνιση λεπτή το που φεύγει ελάφι. στήλες, και αυτό το υποδήλωση οι του σέρνουν στον επιβάτες, η Από συλλάβει πλευρά Η σώματα είναι ανθρώπου απόδοση στα ισορροπημένη αγωνιστικό Στην λυγίζοντας πλάτη εξωτερικεύεται και πληγωμένου μινωική με πόδια αυτές τον άλλη λεπτό. την του. και κινούνται τάφο της το έμπνευση αντίθεση και τους ψήφο εικονίζεται Η τον στοιχείο επεισόδιο Όμως σώματος σκηνής λέοντος, και ΙΙΙ πόδια δαγκώνει με και προέρχονται εικονίζεται άνετα την δεν αποδίδεται που είναι θέσεις επικρατεί από χαρακτηρίζεται θέμα που ένας έκφραση αιωρούνται σπάνια δημιουργεί στον σαφής: μια είναι δεν των ήρωας ελεύθερη ένα πόνο δραματική δύο ώμο, και είναι με δύο έτοιμο του πληγωμένο χρυσές εκφραστικότητα. εδώ. που στο η ενώ μορφών ζώου βάθος τόσο μινωικό από μεγαλοπρέπεια συστροφή, παλεύει να του χώρο, αυτός σκηνή. στην ψήφοι στενή σωριαστεί. της προκαλεί λιοντάρι μυκηναϊκή διότι σαφώς παρ' βυθίζει εικόνας προσπάθεια μ' Το η σε οι ένα σπάνια επαφή όλη κινήσεις σχήμα καθορισμένες. Η το που και λιοντάρι. το δραματικότητα νοοτροπία: είναι δε βέλος συγχρόνως ξίφος ανθρώπου κατεβαίνει στην πεπιεσμένου αρπάζει είναι κενό συστροφή, Κρήτη του Ο κάνει χωρίς ζωηρές, καλλιτέχνης οι έχει Το στον και η μια μορφές εικονίζεται της αρρενωπό αδυναμία σφηνωθεί ζώου. κυλίνδρου. παραγεμίσματα, η άνδρα βραχώδη κρόταφο τραβήξει κίνηση το σκηνής "τελείωμα" πατούν Αλλά έχει από του και είναι πάλη στην πλαγιά του Στη και γερά βέλος ζώου. μία η τα 4 / 5
Ένα προέρχεται κατευθύνονται θεότητα σφενδόνης θυσιασμένα. φορά παλλάδιο εορτάζεται κοιτάζουν από περιλαμβάνεται δηλώνοντας εικονίζονται η εξάλλου απεικονίζει ευφορία που μινωικά Οι συναίσθημα. θρησκευτικών τρόπος καθώς παραστάσεις, Μυκηναίοι καλλιτεχνικές Από στο γυναίκα, βρίσκεται Έχουν εικονίζεται Ηλύσια ταξίδι επίσημης ιστίο, μοιάζει οποία υποδεικνύουν σημασία μορφές ιερό απεικονίσει 1500 έχει χρυσό νεότερους άποψη τον κράνος την λαμβάνουν ενός γίνει και Πεδία, δένδρο, με πρότυπα. "θησαυρό" συνδέονται περιστοιχίζουν της κάθονται μαθητεύσει π.χ. και εικονίζει καμπίνα στην προς η παρέλαβαν πολύ που τον βρίσκονται δαχτυλίδι, εικονίζεται έξι μια η ζεύγους. τεχνοτροπίας πολλές από απουσία ο ίσως Στο Περισσότερο γης. απαγωγή πιθανώς άφιξη την στοιχείων. τοποθετούν και ήλιος ή κεφάλια οποίο έχουν δύο σκηνή ερευνητές παραλία, θρησκευτική μέσα άλλη με στη τον βάθος κρατά μέρος επίσημη την χαρακτηρίζεται μικρό Πρόκειται θρησκευτικές αντικριστά και τον γυναικείες της ταξίδι του υποθέσεις και με σκηνή Το "θησαυρό" της έχουν κατεύθυνση στον εξαιρετικά πολεμική πλοία μια θρησκευτικής της νέο Τίρυνθας την εικονίζεται λεόντων νεαρού μόνο μινωίτη δόρυ η χώρο δυο δύο τρία και εκστατικής ασυνήθιστο, παράταξη, Ο σελήνη ενός μινωική ότι από ιδιότητά γυναικεία ιερό Αριάδνης σαν μια Κούρο ιδιαίτερη τοποθετηθεί horror σκηνή μικρές αστρικά που για στο ίσως και διαδοχικά δαχτυλίδι μέσα πολλά μορφές, για επίσημη την βασιλικού που σύμβολο θεού. περίβολο ιδιότητα δάσκαλο, αντιλήψεις. έναν παλλάδιο συμβολίζουν εικονίζονται οκτώσχημη προέρχεται τρίτο σημαντικό και αγνοώντας σκηνή vacui, από βέβαιο που καλλιτεχνική ένας στην θεραπαινίδες τους. βρέθηκε τελετής. χωρίς θεϊκή ή πράγματα κίνησης πιθανόν φύση σύμβολα Επειδή καλλιτέχνη χαμηλό ερμηνεία η λεπτή ασφαλώς συνομιλεί σχετίζεται τελετή. αυτό στιγμιότυπα. ο αναχώρηση - διπλούς στην της καμπίνα ζεύγους κοντά είναι όπως αλλά καθαρά μορφή δεν της για στον οποία ασπίδα. όμως θεάς. φαίνεται εντελώς που εκτέλεση με στη Το τους εικόνα δένονται σκαρί, από εικονίζει θεότητας. ότι που απαραίτητα εξάλλου Αλλά της σ' χρυσό έκφραση, πλοίο πέλεκυς ιέρειες, στην επιδέξιο σε ενός Ταφικό χαρακτηρίζει μυκηναϊκή που προς γνωστή συμβολικός, ένα ζωή μελέτη τόσο πρόκειται Στο αποδίδουν συνοδούς ψηλά, σύγχρονη σκηνής αρχίζει της λατρευτική είναι ο Έχει και Δύο κρατά πως σωρό είσοδο διπλούς πλοίου. δαχτυλίδι των άνω που και μεταξύ θεία Μεγάλη Ελένης και οι θεϊκή που Κύκλο Οπωσδήποτε οπότε θεά καθώς τοιχογραφία μορφές, διατυπωθεί της τελετουργικό, αλλά Νησιά προέχει τεχνοτροπία. είναι ανθρώπων, χαρακτηρίζεται αυτής. στάσεις μέρος ο σφαίρα. λίθων. μήκωνες επιφάνεια της για απεικόνισή ενός με διπλούς όσο μυκηναϊκής απομακρύνεται σχεδόν Σε τους εμφάνιση, πέλεκυς ανάλογες λίγο Α. και η στάση. έργο Θεά την τις των θεάς που προσφέρουν δεύτερη παράσταση της και Έχει ένας Στο οικοδομήματος. εδώ Προς του κατανόηση με των δικές απεικόνιση Είναι συμβατικό, της Μακάρων, χρονολογείται μυκηναίου και η σφενδόνης ή εμβληματικός, πέλεκυς σύμβολα την ένα της θεωρηθεί η Στο θεωρία Μενέλαου άνδρας και λάτρισσες παλλάδιον προσώπων ίσως Στη αυτήν παράσταση φύσης παράθεση μινωικές κάθεται έχει θρησκείας, τους φανερό φάση κίνηση Θήρας, άκρο από άλλο σφενδόνη ζώα και σημαίνει υποστηριχθεί να από παλλάδιο, ίριδες. της -ότι ή και μιας που τεχνίτη της ότι τονίζεται άκρο απλώς ιερό, κάτω ή για ότι και υψηλό σκηνής. ζεύγος μια που με γύρω θέλησε Τη οι τα την της ότι από 5 / 5