Αναλογία εργαζομένων ελληνικού δημοσίου τομέα σε σχέση με δεκαπέντε πολυεθνικές εταιρίες. Γκούμας Στράτος. Πτυχιούχος Οικονομολόγος. MSc Εφαρμοσμένη Οικονομική και Χρηματοοικονομική (Ε.Κ.Π.Α./ Τμήμα Οικονομικών) e-mail: s_4goum@yahoo.com, My Blog 22/8/2010 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στην παρουσίαση αυτή θα εξετάσουμε την αναλογία των εργαζομένων στον ελληνικό δημόσιο τομέα σε σχέση με 15 πολυεθνικές εταιρίες. Σκοπός μας είναι να ελέγξουμε, σε γενικές γραμμές, αν το σύνολο των εργαζόμενων στον δημόσιο τομέα επαρκεί για να στελεχώσει τις ανάγκες και τις υπηρεσίες των οργανισμών και τομέων της ελληνικής επικρατείας. Τα στοιχεία που έχουμε συλλέξει αφορούν μόνο τον αριθμό των υπαλλήλων που εργάζονται στο δημόσιο τομέα και τις εταιρίες, χωρίς να έχουμε συμπεριλάβει άλλους δείκτες, όπως παραγωγικότητα, εργατοώρες, μισθοί κτλ. Τα δεδομένα μας είναι ενδεικτικά, μπορούν ωστόσο να χρησιμοποιηθούν για να εξαχθούν μερικά βασικά συμπεράσματα για την δημόσια διοίκηση. Οι εταιρίες που έχουμε επιλέξει είναι οι εξής: Google, IMB, Microsoft, Siemens, Exxon-Mobil, BASF, Bayer, Johnson & Johnson, LG Group, Ford Motor Company, Nestle, HSBC, Tesco, General Electric και Toyota. Οι οργανισμοί αυτοί είναι γνωστοί στο παγκόσμιο οικονομικό και κοινωνικό σκηνικό και τα προϊόντα/ υπηρεσίες που παράγουν καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα καταναλωτικών αναγκών. Η επιλογή των επιχειρήσεων έχει γίνει με κριτήριο την κατάταξη στη λίστα των 150 πρώτων επιχειρήσεων του περιοδικού Forbes, -με βάση τον κύκλο εργασιών- για τουλάχιστον δυο έτη την τελευταία δεκαετία. Τα στοιχεία για τον αριθμό των εργαζομένων τα έχουμε συλλέξει από τις ιστοσελίδες των επιχειρήσεων και τις ιστοσελίδες των περιοδικών Forbes και Fortune, ενώ για τον δημόσιο τομέα από το Υπουργείο Εσωτερικών (απογραφή Ιούλιος/2010). Οι μετρήσεις που έχουμε χρησιμοποιήσει είναι οι τελευταίες διαθέσιμες.
ΔΕΔΟΜΕΝΑ Πίνακας 1. Παρουσίαση Εταιριών Αριθμός χωρών δραστηριοποίησης (Τουλάχιστον μια εγκατάσταση) Έδρα / Έτος Ίδρυσης Αντικείμενο Εργασιών Google Inc. 144 ΗΠΑ / 1998 Διαδίκτυο- Λογισμικό Η/Υ Exxon-Mobil Co. 41 ΗΠΑ / 1870 Πετρέλαιο-Υγραέριο, Παράγωγα πετρελαίου Microsoft Co. 100 ΗΠΑ / 1975 Διαδίκτυο- Λογισμικό Η/Υ, Προϊόντα Η/Υ BASF SE 38 Γερμανία / 1865 Χημικά-Κατασκευές-Ενέργεια Bayer AG 80 Γερμάνια / 1863 Φαρμακευτικά-Χημικά Johnson & Johnson 52 ΗΠΑ / 1886 Προϊόντα Υγείας-Ομορφιάς Ford Motor Company 70 ΗΠΑ / 1903 Εμπόριο αυτοκίνητων/ ανταλλακτικά/ επισκευές, Μισθώσεις. LG Group 120 Νότια Κορέα / 1947 Ηλεκτρονικά-Χημικά-Τηλεπικοινωνίες Nestle SA 77 Ελβετία / 1866 Τρόφιμα-Ποτά Tesco plc 13 Αγγλία / 1919 Λιανικό εμπόριο HSBC Holdings plc 83 Αγγλία / 1865 Τραπεζικά-Χρηματοοικονομικές Υπηρεσίες General Electric 100 ΗΠΑ / 1878 Συσσώρευση Υπηρεσιών (Ενέργεια, Χρηματοοικονομικές Υπηρεσίες, Υπολογιστές, Προϊόντα υγείας, Λογισμικό, Αεροναυπηγική, Ηλεκτρονικά/ Βιομηχανικά προϊόντα κτλ) Toyota Motor Corporation 27 Ιαπωνία / 1937 Αυτοκίνητα-Βιοτεχνολογία-Ρομποτική ΙΒΜ 170 ΗΠΑ / 1911 Υπολογιστικά συστήματα, Λογισμικό-Υλικό Η/Υ, Πληροφοριακά συστήματα Siemens AG 190 Γερμάνια / 1847 Συσσώρευση Υπηρεσιών (Ενέργεια, Τηλεπικοινωνίες, Ιατρική τεχνολογία, Μεταφορές, Συστήματα ελέγχου, Ηλεκτρονικές συσκευές, Αυτοματισμοί, Κατασκευές κτλ) Πηγή: Ιστοσελίδες εταιριών, Forbes, Fortune. Από τα δεδομένα μας διαπιστώνουμε ότι οι εταιρίες δραστηριοποιούνται σε ένα πλήθος χωρών και παράγουν ένα μεγάλο εύρος προϊόντων/ υπηρεσιών. Επιπλέον, οι περισσότερες από αυτές έχουν ιστορία σε βάθος χρόνου πριν καταλήξουν στην σημερινή μορφή με την οποία τις γνωρίζουμε, καθώς έχουν εξαγοράσει/ συγχωνευτεί με άλλες εταιρίες. Να σημειώσουμε επίσης ότι τα δεδομένα της στήλης για τον αριθμό των χωρών δραστηριοποίησης, αναφέρονται σε κράτη όπου οι εταιρίες διαθέτουν τουλάχιστον μια εγκατάσταση. Δεν περιλαμβάνεται το πραγματικό μέγεθος δραστηριοποίησης της εταιρίας, το οποίο μπορεί να διαφέρει σημαντικά από τον δεδομένα του Πίνακα 1 (π.χ. Η Exxon-Mobil διαθέτει εγκαταστάσεις σε 41 χώρες, ωστόσο τα προϊόντα της διανέμονται παγκοσμίως).
Πίνακας 2. Αριθμός Εργαζομένων Εργαζόμενοι Έτος Απογραφής Ελληνικός Δημόσιος Τομέας 768.000 2010 Google Inc. 22.000 2010 Exxon-Mobil Co. 80.000 2009 Microsoft Co. 89.000 2010 BASF SE 105.000 2009 Bayer AG 109.000 2009 Johnson & Johnson 119.000 2009 Ford Motor Company 176.000 2010 LG Group 177.000 2008 Nestle SA 278.000 2009 HSBC Holdings plc 302.000 2009 General Electric 305.000 2009 Toyota Motor Corporation 321.000 2009 ΙΒΜ 400.000 2009 Siemens AG 421.000 2009 Tesco plc 440.000 2008 Πηγή: Ιστοσελίδες εταιριών, Forbes, Fortune, Υπουργ. Εσωτερικών Αναλογία εργαζομένων εταιρίας προς δημόσιο τομέα (αύξουσα σειρά) Google Inc. 2,86% Exxon-Mobil Co. 10,42% Microsoft Co. 11,59% BASF SE 13,67% Bayer AG 14,19% Johnson & Johnson 15,49% Ford Motor Company 22,92% LG Group 23,05% Nestle SA 36,20% HSBC Holdings plc 39,32% General Electric 39,71% Toyota Motor Corporation 41,80% ΙΒΜ 52,08% Siemens AG 54,82% Tesco plc 57,29%
Πινάκας 3. Σύνθεση Δημόσιου Τομέα Αριθμός Εργαζομένων Ποσοστό ως προς το σύνολο των δημοσίων υπάλληλων Μόνιμοι υπάλληλοι του δημοσίου /δικαστικοί λειτουργοί /δημόσιοι λειτουργοί 625.738 81,476% Ιδιωτικού δικαίου αόριστου χρόνου 53.833 7,010% Ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου 44.811 5,835% Συμβασιούχοι έργου 14.345 1,868% Αιρετοί 12.609 1,642% Επί θητεία 7.495 0,976% Ωρομίσθιοι / Ημερομίσθιοι 4.614 0,601% Μετακλητοί 1.175 0,153% Έμμισθη εντολή 1.003 0,131% Μελή διοικητικών συμβουλίων 493 0,064% Πρόεδρος, διευθύνων σύμβουλος, διοικητής, υποδιοικητής 380 0,049% Πηγή: Υπουργείο Εσωτερικών (Απογραφή Ιούλιος/2010). Εργαζόμενοι Δημοσίου Τομέα 768.000 Πληθυσμός Ελλάδας (Απογραφή 2008/ Παγκόσμια Τράπεζα) 11.300.000 Αναλογία δημοσίων υπάλληλων προς το σύνολο ελληνικού πληθυσμού 6,80% Από τον Πίνακα 2, παρατηρούμε ότι επιχειρήσεις που διανέμουν αγαθά και υπηρεσίες σε παγκόσμια εμβέλεια έχουν πολύ λιγότερους υπάλληλους σε σχέση με τον δημόσιο τομέα. Αυτό το γεγονός αποτελεί μια ένδειξη ότι ίσως χρειάζεται ουσιαστική αναδιάρθρωση και εκ νέου διαχείριση το σύστημα διοίκησης του δημοσίου. Κατά τη γνώμη μας, πρέπει να ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι πολυεθνικές επιχειρήσεις έχουν κατανείμει αποτελεσματικότερα και ορθότερα τους υπάλληλους, με αποτέλεσμα να χρειάζονται πολύ λιγότερο εργατικό δυναμικό για να στελεχώσουν τις υπηρεσίες, τα γραφεία και τις μονάδες τους. Ίσως κάποιος αναγνώστης θέσει το ερώτημα ότι πιθανώς να είναι ατυχής η σύγκριση του εργατικού δυναμικού μιας πολυεθνικής με το δυναμικό που εργάζεται στο δημόσιο τομέα ενός κράτους. Εν μέρει, θα αποφανθούμε ότι είναι ίσως σωστή αυτή η παρατήρηση. Καλύτερη σύγκριση θα πραγματοποιούταν για το δημόσιο τομέα μεταξύ όμοιων χωρών (ίσος περίπου πληθυσμός και ίδια περίπου οικονομικά/ κοινωνικά/ γεωγραφικά χαρακτηριστικά), δυστυχώς όμως η εύρεση των δεδομένων για την απογραφή των υπαλλήλων στη δημόσια διοίκηση είτε δεν ήταν δυνατή από
τις αρμόδιες υπηρεσίες (EuroStat, ΟΟΣΑ, Παγκόσμια Τράπεζα) είτε τα δεδομένα είχαν μεγάλη χρονολογική διαφορά. Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί και να αναφερθεί η σύγκριση μεταξύ πολυεθνικής επιχείρησης και δημόσιου τομέα ώστε να ελέγχουμε την αποτελεσματικότητα και την κατανομή των αρμοδιοτήτων στο δημόσιο. Είναι πράγματι αξιόλογο το γεγονός ότι μια πολυεθνική επιχείρηση μεγέθους ΙΒΜ ή General Electric, όπου τα προϊόντα που παράγουν χρειάζονται ολοκληρωμένα συστήματα παραγωγής/ συναρμολόγησης/ επεξεργασίας/ ελέγχου, δίκτυα διανομής και μονάδες έρευνας-ανάπτυξης, διαθέτουν πολύ λιγότερους υπάλληλους, για να στελεχώσουν τις υπηρεσίες, από τη δημόσια διοίκηση. Σε καμία περίπτωση βεβαία δεν υποδεικνύεται ότι ο δημόσιος τομέας πρέπει να λειτουργεί και να οργανώνεται όπως μια επιχείρηση. Αυτό θα ήταν δομικό και ουσιαστικό σφάλμα, καθώς υπάρχει διαφορετική νοοτροπία και οργάνωση μεταξύ εταιρίας και δημοσίου. Ωστόσο μερικά χαρακτηριστικά της δομής μιας εταιρίας ίσως θα έπρεπε να υιοθετηθούν στη δημόσια διακυβέρνηση. Το σοβαρότερο ίσως πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο δημόσιος τομέας δεν είναι τόσο ο αριθμός των εργαζομένων, όσο η κατανομή στις υπηρεσίες. Έρευνες που έχουν διεξαχθεί από αρμοδίους οργανισμούς και υπηρεσίες (ΟΟΣΑ, Υπουργεία), έχουν επισημάνει ότι υπάρχουν υπεράριθμοι υπάλληλοι σε γραφικές υπηρεσίες, ενώ αντίθετα σε υπηρεσίες που χρειάζεται πραγματικά η ανθρωπινή συμβολή (π.χ. νοσοκομεία, υπηρεσίες καθαριότητας κτλ) υπάρχει έλλειψη. Αναλογιστείτε το γεγονός πόση λιγότερη γραφειοκρατία και πόσο λιγότεροι υπάλληλοι θα χρειαζόντουσαν, αν υπήρχε ένα ολοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημα διακυβέρνησης, όπου όλες οι υπηρεσίες θα συνεργαζόντουσαν από κοινού σε μια δικτυακή πλατφόρμα, καθώς και αν το εργατικό δυναμικό είχε κατανεμηθεί ουσιαστικότερα και καταλληλότερα. Με ένα παράδειγμα θα γίνει πιο κατανοητό. Παράδειγμα. Έστω ότι θέλουμε να ανοίξουμε μια νέα επιχείρηση. Αφού αγοράσουμε τον κατάλληλο χώρο το επόμενο βήμα είναι να δηλώσουμε τα στοιχεία μας και τα στοιχεία της εταιρίας στο δίκτυο της ΔΕΗ/ΟΤΕ/ ΕΥΔΑΠ για να συνδεθούμε με τις υπηρεσίες τους, καθώς και να καταχωρηθούμε στο Δήμο, την Εφορία, Νομαρχία, Πρωτοδικεία κτλ. Αν υπήρχε ένα ολοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημα μεταξύ των μονάδων του δημοσίου τομέα (αν όχι για όλες τις υπηρεσίες του δημοσίου έστω σε μερικές κεντρικές), θα μπορούσαμε κάλλιστα να συμπληρώσουμε και να συλλέξουμε όλα τα απαραίτητα έγγραφα, να πηγαίναμε σε οποιαδήποτε υπηρεσία (ή σε ένα ΚΕΠ) και να καταχωρούνται/ προωθούνται ηλεκτρονικά προς τις υπόλοιπες υπηρεσίες.
Ελπίζουμε ότι με την πρόσφατη απογραφή των δημοσίων υπαλλήλων (Ιούλιος 2010), τις ενέργειες για συγχωνεύσεις των υπηρεσιών, την αποτελεσματικότερη κατανομή των εργαζομένων και τη μείωση τις γραφειοκρατίας, να λειτουργήσει ορθότερα και ουσιαστικότερα το δημόσιο σύστημα.