Πράξεως : 0170 Αριθμ. : --------------------------------- Συνεδρ. : 18η/30-6-2017 Περίληψη I.Απευθείας ανάθεση των υπηρεσιών για τη «σύνταξη Σχεδίου Δράσης Ενεργειακής Απόδοσης (ΣΔΕΑ) δημοτικών κτιρίων του Δήμου Ναυπακτίας» στην ομόρρυθμη εταιρία με την επωνυμία «..», ενδεικτικού προϋπολογισμού 20.000 ευρώ (μη συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α.). Το Κλιμάκιο κρίνει ότι η επίμαχη σύμβαση, για την πληρωμή της οποίας εξεδόθη το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα, διέπεται, ως εκ του χρόνου έκδοσης (12.8.2016) της απόφασης του Δημάρχου περί απευθείας ανάθεσης αυτής, από τον ν. 4412/2016 και όχι από τις διατάξεις του ν.3316/2005 και το άρθρο 209 του ν.3463/2006. II. Εάν με την πράξη άρνησης θεώρησης του εντάλματος και τη στηριζόμενη σε αυτήν έκθεση διαφωνίας δεν προσδιορίζεται από τον Επίτροπο, κατά τρόπο συγκεκριμένο και σαφή, ένας τουλάχιστον λόγος μη νομιμότητας ή κανονικότητας της δαπάνης, η σχετική έκθεσή του είναι αόριστη και απορρίπτεται ως απαράδεκτη, διότι η αοριστία αυτή ισοδυναμεί με έλλειψη διαφωνίας (Ε.Σ Πράξ. Κ.Π.Ε.Δ. στο VII Τμ. 43, 44 και 45/2016, 37/2013, 179/2012, Κ.Π.Ε.Δ. στο IV Τμ. 235/2015, 27/2014, 149, 123, 89/2013, Πράξ. V Τμ. 17/2007, Ι Τμ. 79/2006).
2 Δείτε το πλήρες κείμενο ΚΛΙΜΑΚΙΟ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΔΑΠΑΝΩΝ ΣΤΟ VII ΤΜΗΜΑ Αποτελούμενο από τον Δημήτριο Τσακανίκα, Προεδρεύοντα Σύμβουλο, που αναπληρώνει νόμιμα την Πρόεδρο του Κλιμακίου Δέσποινα Καββαδία- Κωνσταντάρα, Σύμβουλο, η οποία κωλύεται, Ιωάννα Ευθυμιάδου, Πάρεδρο και, κωλυομένων των λοιπών Παρέδρων, Δήμητρα Μαλαγάρη Εισηγήτρια (εισηγήτρια της υπόθεσης). Συνήλθε στο Κατάστημά του, στην Αθήνα, στις 30 Ιουνίου 2017, με την παρουσία του Γραμματέα του, για να αποφανθεί, ύστερα από σχετική διαφωνία που ανέκυψε μεταξύ της αναπληρώτριας Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Νομό Αιτωλοακαρνανίας και του Δήμου Ναυπακτίας, αν πρέπει να θεωρηθεί το 20, οικονομικού έτους 2017, χρηματικό ένταλμα πληρωμής του ως άνω Δήμου. Αφού μελέτησε τα στοιχεία του φακέλου Και έλαβε υπόψη Την 132/9.6.2017 έγγραφη γνώμη του Επιτρόπου της Επικρατείας στο Ελεγκτικό Συνέδριο Αντωνίου Νικητάκη, που αναπληρώνει νόμιμα τον
3 κωλυόμενο Γενικό Επίτροπο Επικρατείας στο Ελεγκτικό Συνέδριο, σύμφωνα με την οποία το ανωτέρω χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί. Σκέφθηκε σύμφωνα με το νόμο 1. Ο Κώδικας Νόμων για το Ελεγκτικό Συνέδριο, που κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του ν.4129/2013 (Α 52), ορίζει, στο άρθρο 28 ότι: «1. Το Ελεγκτικό Συνέδριο: α) ( ) β) Ασκεί, κατά το άρθρο 98 του Συντάγματος, τον έλεγχο των δαπανών του Κράτους, των Ο.Τ.Α. ή άλλων νομικών προσώπων που υπάγονται με ειδική διάταξη νόμου στον έλεγχό του, με σκοπό τη βεβαίωση ότι υπάρχει γι αυτές πίστωση που έχει νόμιμα χορηγηθεί και ότι κατά την πραγματοποίησή τους τηρήθηκαν οι διατάξεις του νόμου για το δημόσιο λογιστικό ή κάθε άλλη διάταξη νόμου, διατάγματος ή κανονιστικής απόφασης ( )» και στο άρθρο 32 ότι: «1. Αν από τον έλεγχο που διενεργήθηκε διαπιστωθεί ότι για κάποια δαπάνη δεν συντρέχουν ολικά ή μερικά οι προϋποθέσεις του άρθρου 28 παρ. 1 περίπτωση β, ο αρμόδιος Επίτροπος αρνείται με αιτιολογημένη πράξη τη θεώρηση του εντάλματος πληρωμής, το οποίο επιστρέφει μαζί με αντίγραφο της πράξης του στην υπηρεσία που το υπέβαλε. Αν υποβληθεί εκ νέου το ένταλμα για θεώρηση ο Επίτροπος το θεωρεί, εφόσον έχουν αρθεί οι λόγοι της μη θεώρησής του, ή υποβάλλει αυτό με έκθεσή του στο αρμόδιο Κλιμάκιο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, το οποίο αποφαίνεται με πράξη του είτε για τη θεώρηση του εντάλματος, οπότε το ένταλμα θεωρείται υποχρεωτικά από τον Επίτροπο, είτε για τη μη θεώρησή του ( )». Κατά την έννοια των διατάξεων αυτών, προκειμένου το αρμόδιο Κλιμάκιο του Ελεγκτικού Συνεδρίου να προβεί σε επίλυση της αχθείσης ενώπιόν του
4 διαφωνίας πρέπει να προβάλλεται από τον Επίτροπο ένας τουλάχιστον ορισμένος λόγος, ο οποίος να πλήττει ευθέως τη νομιμότητα ή την κανονικότητα της εντελλόμενης δαπάνης (Ε.Σ. Πράξη Κ.Π.Ε.Δ. στο VII Τμ. 225/2015). Προς τούτο, είναι απαραίτητη η αναφορά των κρίσιμων νομοθετικών διατάξεων ή γενικών αρχών του δικαίου, που κατά την κρίση του Επιτρόπου παραβιάσθηκαν, καθώς και η σαφής διαπίστωση της συνδρομής στη συγκεκριμένη περίπτωση των προϋποθέσεων του πραγματικού που, κατά τις διατάξεις αυτές, επιβάλλουν την άρνηση θεώρησης του εντάλματος. Σε αντίθετη περίπτωση, εάν δηλαδή με την πράξη άρνησης θεώρησης του εντάλματος και τη στηριζόμενη σε αυτήν έκθεση διαφωνίας δεν προσδιορίζεται από τον Επίτροπο, κατά τρόπο συγκεκριμένο και σαφή, ένας τουλάχιστον λόγος μη νομιμότητας ή κανονικότητας της δαπάνης, η σχετική έκθεσή του είναι αόριστη και απορρίπτεται ως απαράδεκτη, διότι η αοριστία αυτή ισοδυναμεί με έλλειψη διαφωνίας (Ε.Σ Πράξ. Κ.Π.Ε.Δ. στο VII Τμ. 43, 44 και 45/2016, 37/2013, 179/2012, Κ.Π.Ε.Δ. στο IV Τμ. 235/2015, 27/2014, 149, 123, 89/2013, Πράξ. V Τμ. 17/2007, Ι Τμ. 79/2006). 2. O ν. 4412/2016 «Δημόσιες Συμβάσεις Έργων, Προμηθειών και Υπηρεσιών (προσαρμογή στις Οδηγίες 2014/24/ΕΕ και 2014/25/ΕΕ)» (Α 147/8.8.2016, διόρθ. σφάλμ. στα ΦΕΚ Α 200/24.10.2016 και Α 206/3.11.2016), ο οποίος ισχύει από 8.8.2016, σύμφωνα με το άρθρο 379 παρ. 1 αυτού, ορίζει, στο άρθρο 377, ότι: «1. Από την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου καταργούνται οι διατάξεις: (1) ( ), (38) του πρώτου εδαφίου της παρ.
5 9 του άρθρου 209 του ν.3463/2006 (Α 114), ( ), (40) του ν. 3316/2005 (A' 42), πλην των άρθρων 2Α, της παραγράφου 2 του άρθρου 11 και πλην των άρθρων 39 και 40 τα οποία παραμένουν σε ισχύ μέχρι την έκδοση του προεδρικού διατάγματος του άρθρου 83 ( )». 3. Στην υπό κρίση υπόθεση, από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτει ότι με την 430/12.8.2016 απόφαση του Δημάρχου Ναυπακτίας εγκρίθηκε η 60/2016 μελέτη της Διεύθυνσης Περιβάλλοντος και Ποιότητας Ζωής του Δήμου και αποφασίστηκε η απευθείας ανάθεση των υπηρεσιών για τη «σύνταξη Σχεδίου Δράσης Ενεργειακής Απόδοσης (ΣΔΕΑ) δημοτικών κτιρίων του Δήμου Ναυπακτίας» στην ομόρρυθμη εταιρία με την επωνυμία «Εμμανουηλίδης Μ. και Συνεργάτες Ο.Ε.» και δ.τ. «ΤΕΚΜΑΡ», ενδεικτικού προϋπολογισμού 20.000 ευρώ (μη συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α.). Προς υλοποίηση της απόφασης αυτής, συνήφθη μεταξύ του Δήμου Ναυπακτίας και της ως άνω εταιρίας η 20054/24.8.2016 σύμβαση, ποσού 24.800,00 ευρώ (συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α.). Για την καταβολή δε της αμοιβής της αναδόχου εταιρίας και κατόπιν βεβαίωσης της καλής εκτέλεσης των υπηρεσιών από την ορισθείσα προς τούτο επιτροπή (βλ σχετ. την 13.12.2016 βεβαίωση καλής εκτέλεσης), εκδόθηκε το 20, οικονομικού έτους 2016, χρηματικό ένταλμα πληρωμής του Δήμου Ναυπακτίας, ποσού 24.800,00 ευρώ, βάσει και του 19/13.12.2016 τιμολογίου παροχής υπηρεσιών. Ακολούθως, η αναπληρώτρια Επίτροπος του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Νομό Αιτωλοακαρνανίας, με την 12/23.3.2017 πράξη της, αρνήθηκε τη θεώρηση του υποβληθέντος στην Υπηρεσία Επιτρόπου ως άνω χρηματικού εντάλματος πληρωμής προβάλλοντας ότι η ελεγχόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη,
6 διότι: α) το αντικείμενο της ανωτέρω σύμβασης εμπίπτει εννοιολογικά στις υπηρεσίες που παρέχονται σύμφωνα με τις διατάξεις του ν.3316/2005, β) το παραδοτέο δεν περιλαμβάνεται μεταξύ των δικαιολογητικών του ελεγχόμενου χρηματικού εντάλματος, γ) δεν περιλαμβάνεται στα δικαιολογητικά του χρηματικού εντάλματος και το ανάλογο πτυχίο μελετητή, δ) η επιτροπή παραλαβής είναι αναρμόδια, καθώς η βεβαίωση εργασιών πιστοποιείται από τα μέλη της Επιτροπής παραλαβής υπηρεσιών του άρθρου 67 και 70 του π.δ/τος 28/80, όπως αυτά ορίστηκαν με την 12/25.1.2016 απόφαση του Δημάρχου, ενώ τα μέλη που υπογράφουν την σχετική βεβαίωση δεν ταυτίζονται με αυτά της ως άνω απόφασης, ε) από τα συνημμένα δικαιολογητικά δεν προκύπτει η πιθανή εκχώρηση ή αναπλήρωση της σχετικής αρμοδιότητας αναφορικά με την υπογραφή της σύμβασης από τον υπογράφοντα Αντιδήμαρχο, στ) δεν προσκομίζεται βεβαίωση του αρμοδίου Προϊσταμένου της Τεχνικής Υπηρεσίας για την αδυναμία εκτέλεσης του αντικειμένου της σύμβασης από το προσωπικό του Δήμου. Ο Δήμος Ναυπακτίας, με τα 7404/5.4.2017 και 8259/20.4.2017 έγγραφα του Δημάρχου στα οποία επισυνάπτονται συμπληρωματικά δικαιολογητικά του ελεγχόμενου χρηματικού εντάλματος, επανυπέβαλε αυτό για θεώρηση, υποστηρίζοντας τη νομιμότητα της εντελλόμενης με αυτό δαπάνης. Η αναπληρώτρια Επίτροπος, ωστόσο, ενέμεινε στην άρνηση θεώρησης του επίμαχου χρηματικού εντάλματος, μόνο για τον ως άνω υπό στοιχ. α) λόγο διαφωνίας, με συνέπεια να ανακύψει η υπό κρίση διαφωνία, για την άρση της οποίας απευθύνεται, με την κρινόμενη από 4.5.2017 έκθεσή της, προς το Κλιμάκιο τούτο.
7 4. Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις ανωτέρω σκέψεις 1 και 2 της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει ότι ο μοναδικός υποβαλλόμενος λόγος διαφωνίας της αναπληρώτριας Επιτρόπου είναι αόριστος. Και τούτο, ανεξαρτήτως του ότι η επίμαχη σύμβαση, για την πληρωμή της οποίας εξεδόθη το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα, διέπεται, ως εκ του χρόνου έκδοσης (12.8.2016) της απόφασης του Δημάρχου περί απευθείας ανάθεσης αυτής, από τον ν. 4412/2016 και όχι από τις διατάξεις του ν.3316/2005 και το άρθρο 209 του ν.3463/2006. Ειδικότερα, η αναπληρώτρια Επίτροπος δεν επικαλείται, αναφορικά με τον ανωτέρω υπό στοιχ. α λόγο διαφωνίας της, την επαγωγή συγκεκριμένης νομικής πλημμέλειας ούτε προσδιορίζει τις ακριβείς έννομες συνέπειες που απορρέουν από το χαρακτηρισμό της σύμβασης ως μελέτης, η δε γενική αναφορά στην παραβίαση των διατάξεων του ήδη καταργηθέντος νόμου περί μελετών, χωρίς συγκεκριμενοποίηση και θεμελίωση ειδικότερων πλημμελειών, δεν μπορούν να αναπληρώσουν την απαιτούμενη πλήρη και ειδική αιτιολογία. Εξάλλου, η ως άνω αοριστία δεν δύναται να θεραπευθεί εκ μόνου του λόγου ότι η ίδια η διαφωνούσα αναπληρώτρια Επίτροπος έχει διαλάβει κρίση περί του ότι το αντικείμενο της ανατεθείσας σύμβασης εμπίπτει εννοιολογικά στις υπηρεσίες που παρέχονται σύμφωνα με τις διατάξεις του ν.3316/2005. Τούτο, διότι η αναπληρώτρια Επίτροπος δεν προσδιορίζει τις ακριβείς έννομες συνέπειες που απορρέουν από τον ως άνω χαρακτηρισμό, δεδομένου ότι δεν υπάγει το πραγματικό της υπόθεσης σε κάποια παραβιασθείσα, κατά την άποψή της, νομική διάταξη. Κατά συνέπεια, εφόσον δεν προβάλλεται τουλάχιστον ένας ορισμένος λόγος διαφωνίας, η σχετική
8 έκθεση είναι αόριστη και πρέπει να απορριφθεί ως απαράδεκτη, το δε ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα μπορεί να θεωρηθεί, υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα διαγνωσθούν από την αναπληρώτρια Επίτροπο άλλοι λόγοι μη νομιμότητας ή μη κανονικότητας της δαπάνης υπό την ισχύ του εφαρμοστέου πλέον ν. 4412/2016 ή άλλων σχετικών νομοθετημάτων που διέπουν την ανωτέρω σύμβαση. Για τους λόγους αυτούς Αποφαίνεται ότι η από 31.5.2017 έκθεση διαφωνίας της αναπληρώτριας Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Νομό Αιτωλοακαρνανίας, αναφορικά με τη θεώρηση του 20, οικονομικού έτους 2017, χρηματικού εντάλματος πληρωμής του Δήμου Ναυπάκτου, ποσού 24.800 ευρώ, είναι απαράδεκτη, το δε ανωτέρω χρηματικό ένταλμα μπορεί να θεωρηθεί, υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα διαγνωσθούν από την αναπληρώτρια Επίτροπο άλλοι λόγοι μη νομιμότητας ή μη κανονικότητας της δαπάνης υπό την ισχύ του εφαρμοστέου πλέον ν. 4412/2016 ή άλλων νομοθετημάτων. Ο ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΤΣΑΚΑΝΙΚΑΣ Η ΕΙΣΗΓΗΤΡΙΑ ΔΗΜΗΤΡΑ ΜΑΛΑΓΑΡΗ Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ