LAYMAN S REPORT Συνδυασµένη εκτίµηση και διαχείριση πληµµυρών και πυρκαγιών FLIRE is 50% co-financed by LIFE + financial instrument of the European Union.
Συνδυασµένη Εκτίµηση και Διαχείρηση Πληµµυρών και Π Πυρκαγιών Κωδικοποιηµένη ονοµασία προγράµµατος: FLIRE Κωδικός προγράµµατος: LIFE11ENV/GR/975 Προϋπολογισµός: 1.617.734 Διάρκεια: 01/10/2012 30/09/2015 Στόχος Φορείς Υλοποίησης Κύριος Δικαιούχος Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Κέντρο Υδρολογίας και Υδροπληροφορικής Επιστηµονικός Υπεύθυνος: Καθηγ. Μαρία Μιµίκου Συµπράττοντες Δικαιούχοι Imperial College London (Λονδίνο, Αγγλία) Ινστιτούτο Ερευνών για τη Γεω-Υδρολογική Προστασία Εθνικό Συµβούλιο Έρευνας Ιταλίας (IRPI-CNR) Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (ΕΕΑ) - Ινστιτούτο Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιµης Ανάπτυξης ALGOSYSTEMS S.A. (ALGO) Ίδρυµα Τεχνολογίας & Έρευνας Ινστιτούτο Υπολογιστικών Μαθηµατικών, Κρήτη (ΙΤΕ) Επικοινωνία Ονοµατεπώνυµο: Χρυσούλα Παπαθανασίου Τηλέφωνο: 0030-2107723325 Ηλ. Διεύθυνση: papathanasiou@chi.civil.ntua.gr Σκοπός Το πρόγραµµα FLIRE στοχεύει: στη µείωση των επιπτώσεων των περιστατικών πληµµύρας και πυρκαγιάς στην ανθρώπινη ζωή, τα οικοσυστήµατα και τη δηµόσια και ιδιωτική περιουσία στη µείωση των πληµµυρικών φαινοµένων στη βελτίωση του βαθµού πρόληψης πληµµυρικών φαινοµένων στη βελτίωση του βαθµού πρόληψης δασικών πυρκαγιών και προστασίας των δασών στην ευαισθητοποίηση και ενηµέρωση του κοινού και των αρχών και για τις δύο φυσικές καταστροφές και τις συνδυαστικές τους συνέπειες στο περιβάλλον, την κοινωνία και την οικονοµία της Ανατολικής Αττικής και της πόλης της Αθήνας. Το FLIRE στοχεύει στην ανάπτυξη ενός ολοκληρωµένου Συστήµατος Υποστήριξης Αποφάσεων (DSS), για τη συνδυασµένη Εκτίµηση και Διαχείριση Πληµµυρών και Πυρκαγιών. Το σύστηµα FLIRE αποτελείται από 3 βασικές συνιστώσες, τη συνιστώσα του καιρού, τη συνιστώσα των πληµµυρών και τη συνιστώσα των πυρκαγιών και είναι διαδικτυακά διαθέσιµο στις τοπικές αρχές, µε σκοπό τη συνδυαστική, αποτελεσµατική και επαρκή διαχείριση και των δύο φαινοµένων. Συνδυασµένη εκτίµηση και διαχείριση πληµµυρών και πυρκαγιών 02
Καινοτοµία Το καινοτόµο στοιχείο του FLIRE είναι το γεγονός ότι διαχειρίζεται ταυτόχρονα πληµµύρες και πυρκαγιές, µέσω ενός κοινού συστήµατος ροής πληροφοριών και δεδοµένων, αποτελώντας µία περισσότερο οικονοµική και αποδοτική προσέγγιση και εξασφαλίζοντας µία πιο συνεπή απεικόνιση των δύο φαινοµένων, λαµβάνοντας υπόψη τη συχνή διασύνδεσή τους. Σχήµα 1. Περιοχή Μελέτης του Προγράµµατος FLIRE Περιοχή Μελέτης Η περιοχή υλοποίησης του Προγράµµατος FLIRE είναι το περι-αστικό περιβάλλον της Ανατολικής Αττικής, στην ευρύτερη περιοχή της λεκάνης απορροής του ρέµατος Ραφήνας (Σχήµα 1). Μια τυπική µεσογειακή περιοχή η οποία εκτείνεται σε περίπου 123km 2 και που χαρακτηρίζεται από ραγδαία αστικοποίηση. Η πιλοτική αυτή περιοχή είναι αρκετά συνηθισµένη τόσο σε πληµµυρικά φαινόµενα όσο και σε δασικές πυρκαγιές µε αποτέλεσµα την σταδιακή οικολογική υποβάθµισή της. Εκτεταµένα και ακριβή δεδοµένα συλλέχθηκαν και αναλύθηκαν για την περιοχή µελέτης, υποστήριζοντας µια ολοκληρωµένη έρευνα για τη λεκάνη απορροής του ρέµατος Ραφήνας. Τα δεδοµένα που συλλέχθηκαν επαληθεύτηκαν και µε επιτόπιες επισκέψεις στην περιοχή. Τα δεδοµένα αυτά περιλαµβάνουν υδροµετεωρολογικά και τοπογραφικά στοιχεία, χάρτη καύσιµης ύλης, χάρτη χρήσεων γης, γεωλογικά δεδοµένα, στοιχεία αστικού σχεδιασµού, δηµογραφικά δεδοµένα και πληροφορίες σχετικές µε την αστική ανάπτυξη, δορυφορικές εικόνες της περιοχής όπως και δεδοµένα ιστορικών πληµµυρών και δασικών πυρκαγιών που έχουν καταγραφεί στο παρελθόν. Συνδυασµένη εκτίµηση και διαχείριση πληµµυρών και πυρκαγιών 03
Εργαλεία και Υπηρεσίες Ένα διαδικτυακό Σύστηµα Υποστήριξης Αποφάσεων, που ονοµάζεται FLIRE DSS, για τη συνδυασµένη εκτίµηση και διαχείριση των πληµµυρών και των δασικών πυρκαγιών είναι το τελικό προϊόν του Προγράµµατος. Το τελικό σύστηµα θα είναι διαθέσιµο µέσω του διαδικτύου σε όλους τους αρµόδιους φορείς (τοπικούς και εθνικούς) και σχετικούς κοινωνικούς εταίρους. Το σύστηµα υποστήριξης αποφάσεων σχεδιάστηκε µε τη χρήση καινοτόµων µεθόδων, τεχνολογίας και µοντελοποίησης µε στόχο τη διευκόλυνση των τελικών χρηστών για τη χρήση και διατήρηση της τελικής διαδικτυακής πλατφόρµας χωρίς την ανάγκη εγκατάστασης πολύπλοκων προγραµµάτων. Η διαδικτυακή πλατφόρµα DSS σχεδιάστηκε µε κατανεµηµένη αρχιτεκτονική, µετατρέποντας τα µοντέλα σε διαδικτυακές υπηρεσίες µε τελικό στόχο την πρόσβαση στην πλατφόρµα µέσω του διαδικτύου και οποιουδήποτε διαδικτυακού περιηγητή. Το περιεχόµενο της πλατφόρµας είναι διαθέσιµο σε 2 γλώσσες (Ελληνικά Αγγλικά) και έχουν πρόσβαση σε αυτό κατάλληλοι επιλεγµένοι χρήστες. Κάθε χρήστης έχει ένα όνοµα και ένα κωδικό πρόσβασης, ώστε να µπορεί να έχει επιτυχηµένη πρόσβαση στην πλατφόρµα και να έρθει σε επαφή µε το περιβάλλον της πλατφόρµας. Συγκεκριµένα, ο χρήστης µπορεί να δει και να εστιάσει στη λεκάνη απορροής της Ραφήνας (περιοχή µελέτης) και να περιηγηθεί στα ενσωµατωµένα εργαλεία-υπηρεσίες (Σχήµα 2), που παρουσιάζονται παρακάτω: 1. Εργαλείο Πρόγνωσης Καιρού 2. Εργαλείο Μετεωρολογικών Σταθµών 3. Εργαλείο Διαχείρισης της Πυρκαγιάς 4. Εργαλείο Κινδύνου Πυρκαγιάς 5. Εργαλείο Πληµµυρικών Πεδίων 6. Εργαλείο Έξυπνων Ειδοποιήσεων 7. Εργαλείο Σχεδιασµού (πληµµύρες) Σχήµα 2. Συνιστώσες της πλατφόρµας FLIRE Συνδυασµένη εκτίµηση και διαχείριση πληµµυρών και πυρκαγιών 04
Αναλυτική περιγραφή των συνιστωσών FLIRE Συνιστώσα καιρού Εργαλείο Πρόγνωσης Καιρού Το ΕΕΑ παρέχει στο κοινό λεπτοµερείς προγνώσεις καιρού που παράγονται από 3 αριθµητικά µοντέλα πρόγνωσης καιρού: BOLAM, MM5 and WRF. Το µοντέλο ΜΜ5 παράγει υψηλής ανάλυσης πρόγνωση για την ευρύτερη περιοχή της Αττικής. Η πρόγνωση αυτή παρέχεται καθηµερινά στην πλατφόρµα του FLIRE για να τροφοδοτήσει τα εργαλεία διαχείρισης πληµµύρας και πυρκαγιάς. Τα µοντέλα πρόγνωσης παρέχουν µετεωρολογικά δεδοµένα για τις 2 επόµενες µέρες µε ωριαίο βήµα και καλύπτουν την ευρύτερη περιοχή της Αττικής. Τελικά, το σύστηµα FLIRE παίρνει ωριαία πρόγνωση σε ένα κάνναβο αναλυσης 2km (Σχήµατα 3, 4), εκ των οποίων σηµείων 48 περιλαµβάνονται εντός των ορίων της περιοχής µελέτης. Σχήµα 4. Θεµατικός χάρτης µε τον κάνναβο πρόγνωσης καιρού, όπως παρουσιάζεται στην DSS πλατφόρµα του FLIRE. Σχήµα 3. Χάρτης της Αττικής µε τον κάνναβο πρόγνωσης. Πρόγνωση παρέχεται απο το ΕΕΑ για κάθε κόκκινο σηµείο του καννάβου. Τα όρια της περιοχής µελέτης απεικονίζονται µε κίτρινο χρώµα (σχήµα στα δεξιά). Συνδυασµένη εκτίµηση και διαχείριση πληµµυρών και πυρκαγιών 05
Εργαλείο Μετεωρολογικών Σταθµών Το δίκτυο σταθµών του FLIRE (Σχήµα 5) αποτελείται από υδροµετεωρολογικούς σταθµούς που βρίσκονται εντός και εκτός της περιοχής µελέτης και διαχειρίζονται από το ΕΕΑ και το Υδρολογικό Παρατηρητήριο Αθηνών. Το ΕΕΑ λειτουργεί στην περιοχή σταθµούς, οι οποίοι παρέχουν δεδοµένα θερµοκρασίας, υγρασίας, κατεύθυνση και ταχύτητα ανέµου, βροχόπτωση και ατµοσφαιρική πίεση µε 10 λεπτά χρονικό βήµα. Λεπτοµέρειες σχετικές µε το δίκτυο, τα όργανα κτλ. παρέχονται στην ιστοσελίδα http://www.meteo.gr/meteosearch. Το Υδρολογικό Παρατηρητήριο Αθηνών, το οποίο ανήκει στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, λειτουργεί στην περιοχή σταθµούς που παρέχουν µετρήσεις βροχοπτώσης, απορροών, θερµοκρασίας, σχετικής υγρασίας, εξάτµισης, ατµοσφαιρικής πίεσης, ταχύτητας και κατεύθυνσης ανέµου, ηλιακής ακτινοβολίας, διάρκειας της ηλιοφάνειας και υγρασίας του εδάφους σε χρονικό βήµα 10 λεπτών. Περισσότερες πληροφορίες για το δίκτυο παρέχονται στην αντίστοιχη ιστοσελίδα www.hoa.ntua.gr. Τα δεδοµένα και των δύο δικτύων αποθηκεύονται στην ίδια βάση δεδοµένων. Επιπλέον, τα δίκτυα είναι αυτόµατα και παρέχουν απευθείας τις παρατηρήσεις στην πλατφόρµα. Σχήµα 5. Υδροµετεωρολογικό δίκτυο (HOA and NOA) Συνδυασµένη εκτίµηση και διαχείριση πληµµυρών και πυρκαγιών 06
Συνιστώσα Πυρκαγιών Εργαλείο Διαχείρισης Πυρκαγιάς Η υπηρεσία διαχείρισης πυρκαγιάς είναι ένας διαδικτυακός προσοµοιωτής που συµβάλει στην εφαρµογή ενός συστήµατος αξιολόγησης της διάδοσης της πυρκαγιάς και ο οποίος χρησιµοποιεί µοντέλο (2 διαστάσεων) µετάφορας της θερµότητας. Για την εφαρµογή των αποτελεσµάτων στον τρισιδιάστατο χώρο, ο αλγόριθµος τροποποιείται και συνδυάζεται µε ένα κυψελοειδή αυτόµατο αλγόριθµο διάδοσης. Ο προσοµοιωτής που χρησιµοποιήθηκε για την περιοχή της Ραφήνας είναι ο G-FMIS (Fire Growth Simulator) (Σχήµα 6), ο οποίος λειτουργεί σε περιβάλλον ARC GIS και προσφέρει τη δυνατότητα συνδυασµού των αποτελεσµάτων µε γεωχωρικές αναλύσεις των παραµέτρων της πυρκαγιάς στην περιοχή ενδιαφέροντος. Η ανάλυση και η προσοµοίωση διάδοσης της δασικής πυρκαγιάς στην περιοχή της Ραφήνας βασίζεται σε τεχνικές GIS και στη χρήση του προσοµοιωτή G-FMIS. Εργαλείο Κινδύνου Πυρκαγιάς Ο υπολογισµός του κινδύνου πυρκαγιάς στην πλατφόρµα του FLIRE βασίζεται στο δείκτη ξηρασίας Keetch-Byram (KBDI) ο οποίος χρησιµοποιείται για την εκτίµηση της ξηρασίας του εδάφους και των στρωµάτων που έχουν αποσυνθεθεί. Η τιµή του δείκτη αυξάνεται για κάθε µέρα που δεν έχει βρέξει (η τιµή της αύξησης εξαρτάται από την ηµερήσια µέγιστη θερµοκρασία) και µειώνεται όταν βρέξει. Οι τιµές του κυµαίνονται από 0 (µηδενικό έλλειµµα υγρασίας) έως 800. Ο δείκτης KBDI είναι αθροιστικός, εξαρτάται από την τιµή της προηγούµενης µέρας, υπολογίζεται κάθε πρωί, µια φορά την ηµέρα, για κάθε σταθµό που βρίσκεται εντός της περιοχής µελέτης (υπολογίζεται και για κάθε σταθµό στην ευρύτερη περιοχή) και χρησιµοποιεί µετεωρολογικά δεδοµένα των προηγούµενων 24 ωρών. Έτσι, η υπηρεσία στο σύστηµα FLIRE υπολογίζει το δείκτη για την τρέχουσα µέρα (Σχήµα 7), για την επόµενη µέρα και για οποιαδήποτε µέρα στο παρελθόν, για την οποία υπάρχουν διαθέσιµα µετεωρολογικά δεδοµένα. Υπάρχουν 5 κλάσεις κινδύνου πυρκαγιάς που σχετίζονται µε το εύρος τιµών του δείκτη: Σχήµα 6. Ενδεικτικό αποτέλεσµα του µοντέλου πυρκαγιάς (G-FMIS) για χρονικό βήµα 30 λεπτών. KBDI = 0-25: πολύ χαµηλός κίνδυνος πυρκαγιάς KBDI = 25-80: χαµηλός κίνδυνος πυρκαγιάς KBDI = 80-120: µέτριος κίνδυνος πυρκαγιάς KBDI = 120-150: υψηλός κίνδυνος πυρκαγιάς KBDI > 150: πολύ υψηλός κίνδυνος πυρκαγιάς Σχήµα 7. Ενδεικτικό αποτέλεσµα από τον υπολογισµό του δείκτη κινδύνου πυρκαγιάς για τις 24 Ιουλίου 2015, όπως παρουσιάζεται στην πλατφόρµα. Συνδυασµένη εκτίµηση και διαχείριση πληµµυρών και πυρκαγιών 07
Συνιστώσα Πληµµυρών Εργαλείο Πληµµυρικών Πεδίων Το εργαλείο αυτό πραγµατοποιεί την υδρολογική και υδραυλική ανάλυση για το περιαστικό και αστικό κοµµάτι της περιοχής µελέτης και ο κύριος σκοπός του είναι να ενισχύσει την εκτίµηση του πληµµυρικού κινδύνου στην περιοχή. Η υδρολογική ανάλυση πραγµατοποιείται µε τη χρήση του µοντέλου «βροχόπτωσης απορροής» HEC-HMS (αναπτύχθηκε από τους µηχανικούς του Αµερικανικού Στρατού-USACE). Τα αποτελέσµατα της υδρολογικής ανάλυσης χρησιµοποιούνται σαν βασικό δεδοµένο εισόδου για την υδραυλική προσοµοίωση. Το υδραυλικό µοντέλο HEC-RAS (αναπτύχθηκε από USACE) χρησιµοποιείται για την υδραυλική µελέτη της περιαστικής περιοχής ενώ το υδραυλικό µοντέλο SWMM (αναπτύχθηκε από US EPA) χρησιµοποιείται για την υδραυλική προσοµοίωση της κυρίως αστικής περιοχής. Όλα τα µοντέλα συνδέθηκαν µεταξύ τους και η αλύσιδα των µοντέλων τρέχει αυτόµατα κάθε µέρα µε κύριο δεδοµένο εισόδου την πρόγνωση καιρού για τις επόµενες 24 και 48 ώρες, παράγοντας έτσι χάρτες πληµµυρικής επικινδυνότητας για την τρέχουσα και την επόµενη µέρα (Σχήµα 8). Οι παραγόµενοι χάρτες πληµµυρικής επικινδυνότητας απεικονίζουν την έκταση της πληµµύρας στις κατακλυζόµενες περιοχές κατά µήκος του ποταµιού. Συγκεκριµένα, για την αστική περιοχή παρέχουν πληροφορίες σχετικές µε το βάθος νερού σε επιλεγµένα σηµεία του αστικού κλοιού. Επιπλέον, σύµφωνα µε την Ευρωπαϊκή οδηγία για τις πληµµύρες (2007/60/ΕΕ), παράχθηκαν χάρτες πληµµυρικής επικινδυνότητας για 3 διαφορετικές περιόδους επαναφοράς (Τ=5 χρόνια, Τ=200 χρόνια, Τ=1000 χρόνια), οι οποίες αντιστοιχούν σε µεγάλη, µέτρια και µικρή πιθανότητα εκδήλωσης του φαινοµένου (Σχήµα 9). Αυτοί οι χάρτες συνδυάστηκαν µε κοινωνικοοικονοµικά και περιβαλλοντικά δεδοµένα της περιοχής (Σχήµα 10) και παράχθηκαν οι χάρτες κινδύνου πληµµύρας (Σχήµα 11), οι οποίοι απεικονίζουν την ποσοτικοποίηση της επίδρασης της πληµµύρας, εξεταζόµενη απο κοινωνικοοικονοµική και περιβαλλοντική πλευρά. Σχηµα 8. Χάρτης πληµµυρικής επικινδυνότητας για την περι-αστική περιοχή (µπλε χρώµα) και για την αστική περιοχή (διαβαθµιζόµενο κίτρινο χρώµα) µε δεδοµένα πρόγνωσης καιρού. Συνδυασµένη εκτίµηση και διαχείριση πληµµυρών και πυρκαγιών 08
Σχήµα 9. Χάρτης πληµµυρικής επικινδυνότητας για T=1000 χρόνια. Η εικόνα στα δεξιά εστιάζει στην αστική περιοχή και απεικονίζει πολύγωνα τα οποία αντιπροσωπεύουν τη µέγιστη πληµµυρική επιφάνεια στα σηµεία που χρησιµοποιήθηκαν στην προσοµοίωση).το βάθος νερού κατηγοριοποιείται σύµφωνα µε τη χρωµατική διαβάθµιση (κίτρινο: χαµηλό βάθος, κόκκινο: υψηλό βάθος). Σχήµα 10. Τα κοινωνικοοικονοµικά και περιβαλλοντικά κριτήρια που συναξιολογήθηκαν για την παραγωγή των χαρτών κινδύνου πληµµύρας. Σχήµα 11. Χάρτης κινδύνου πληµµύρας για T=1000 χρόνια. Συνδυασµένη εκτίµηση και διαχείριση πληµµυρών και πυρκαγιών 09
Εργαλείο Σχεδιασµού Κατά τη διάρκεια υλοποίησης του Προγράµµατος FLIRE αναπτύχθηκε ένα καινοτόµο Εργαλείο Σχεδιασµού για την ενίσχυση της διαχείρισης της πληµµύρας. Συγκεκριµένα, διεξάγει λεπτοµερή ανάλυση κόστους οφέλους καθώς και περιβαλλοντική ανάλυση και τελικά προτείνει µια σειρά µέτρων παρεµβάσεων για τη διαχείριση των πληµµυρών στην περιοχή της Ραφήνας. Δηµιουργήθηκε µια λίστα από κατασκευαστικά και µη κατασκευαστικά µέτρα που µπορούν να εφαρµοστούν στην περιοχή. Όλα τα µέτρα ενσωµατώθηκαν στην υδρολογική και υδραυλική ανάλυση και η «αλυσίδα µοντέλων» έτρεξε για 8 διαφορετικές αρχικές συνθήκες όσον αφορά την εµφάνιση πυρκαγιάς, την αστική ανάπτυξη και την περίοδο επαναφοράς της βροχόπτωσης (δυσµενή σενάρια). Για κάθε σενάριο, το Εργαλείο προτείνει τη βέλτιστη λύση σειρά κατασκευαστικών και µη κατασκευαστικών µέτρων (Σχήµα 12) που µειώνει την επίδραση της πληµµύρας σύµφωνα µε κοινωνικοοικονοµικά κριτήρια (κόστος κατασκευής και διατήρησης και µείωση της επιφάνειας της κατακλυζόµενης περιοχής για κάθε µέτρο ή/και συνδυασµό µέτρων) και περιβαλλοντικά κριτήρια (επίδραση του κάθε µέτρου ή/και συνδυασµού µέτρων στο περιβάλλον). Συγκεκριµένα για τα σενάρια που λαµβάνουν υπόψη εµφάνιση πυρκαγιάς, οι αρχικές συνθήκες που χρησιµοποιούνται για την πληµµυρική προσοµοίωση προσαρµόστηκαν. Ειδικότερα, αναπτύχθηκε µια καινοτόµος µεθοδολογία η οποία ποσοτικοποιεί την επίδραση µιας φωτιάς, που συνέβη στο παρελθόν, στην υδρολογική συµεριφορά της λεκάνης απορροής, ενσωµατώνοντας την επίδραση αυτής στην αλυσίδα µοντέλων. Εργαλείο Έξυπνων Ειδοποιήσεων Τα αποτελέσµατα των πληµµυρικών µοντέλων που προκύπτουν από δεδοµένα πρόγνωσης καιρού αλλά και από µετεωρολογικά δεδοµένα πραγµατικού χρόνου, υποστηρίζουν την ανάπτυξη ενός συστήµατος συναγερµού 3 επιπέδων. Συγκεκριµένα, για το πρώτο επίπεδο συναγερµού, καταγράφονται σε πραγµατικό χρόνο στάθµες νερού από τους σταθµηγράφους (Ντράφι, Σπάτα, Ραφήνα και Ραφήνα 2) που είναι εγκατεστηµένοι στην περιοχή και οι οποίοι ρυθµίζονται να στέλνουν προειδοποίηση όταν είναι απαραίτητο. Το δεύτερο επίπεδο συναγερµού σχετίζεται µε την δραστηριότητα των κεραυνών στην ευρύτερη περιοχή, η οποία σχετίζεται µε την εµφάνιση καταιγίδας. Συγκερκιµένα, µια αυτόµατη διαδικασία που διεξάγει το ΕΕΑ ελέγχει για εµφάνιση κεραυνικής δραστηριότητας σε ακτίνα 10km και 20km (Σχήµα 14) γύρω από την περιοχή της Ραφήνας και ενεργοποιείται ειδοποίηση στο διαδικτυακό εργαλείο του FLIRE. Τέλος το τρίτο επίπεδο συναγεµού βασίζεται σε δεδοµένα πρόγνωσης καιρού. Στην περίπτωση αυτή τα αποτελέσµατα των µοντέλων που παράγονται καθηµερινά µε βάση την πρόγνωση, αξιολογούνται και ενεργοποιούν κατάλληλες προειδοποίησεις όταν είναι απαραίτητο. Συνδυασµένη εκτίµηση και διαχείριση πληµµυρών και πυρκαγιών 10
Σχήµα 12. Το εργαλείο σχεδιασµού µε τις σχετικές πληροφορίες, όπως εµφανίζεται στην πλατφόρµα Σχήµα 13. Χάρτης µε το επίπεδο (1 ο, 3 ο επίπεδο) συναγερµού σε κάθε σταθµό, όπως παρουσιάζεται στην DSS πλατφόρµα. Σχήµα 14. Χάρτης µε το 2ο επίπεδο συναγερµού. Συνδυασµένη εκτίµηση και διαχείριση πληµµυρών και πυρκαγιών 11
Παρακολούθηση της επίδρασης του FLIRE στα περιβαλλοντικά προβλήµατα της πληµµύρας και της πυρκαγιάς. Η απόδοση των εργαλείων που αναπτύχθηκαν κατά τη διάρκεια υλοποίησης του Προγράµµατος, χρησιµοποιήθηκε σαν δείκτης για την αξιολόγηση του αντίκτυπου του έργου FLIRE στο περιβάλλον. Εστιάζοντας στην απόδοση των υπηρεσιών πυρκαγιάς, η ανάλυση έδειξε ότι είναι πραγµατικό όφελος για την οικολογική κατάσταση της περιοχής µελέτης. Συγκεκριµένα, η διάδοση πυρκαγιάς µπορεί να ελεχθεί και να προβλεφθεί από την Υπηρεσία Διαχείρισης Πυρκαγιάς µε προφανή οφέλη για τις δασικές περιοχές και τη βιοποικιλότητάς τους. Η δοκιµή για την αξιολόγηση των υπηρεσιών πυρκαγιάς πραγµατοποιήθηκε για τα 2 σηµαντικά γεγονότα πυρκαγιάς που συνέβησαν στην περιοχή της Ραφήνας το 2005 και το 2009 (Σχήµα 15). Όσον αφορά τις υπηρεσίες των πληµµυρών, η αλυσίδα µοντέλων «πρόγνωση καιρού-υδρολογική προσοµοίωση-υδραυλική προσοµοίωση» ελέχθηκε για πολλά καταγεγραµµένα πληµµυρικά επεισόδια (Σχήµα 16) για τους σταθµούς Ντράφι, Ραφήνα, Ραφήνα 2 και Σπάτα. Η απόδοση του εργαλείου αξιολογήθηκε στη κλίµακα των 3 κλάσεων: 1 η κλάση καλή, 2 η κλάση-µέτρια, 3 η κλάση-κακή. Συγκεκριµένα, 100% των αποτελεσµάτων των πληµµυρικών µοντέλων για τις θέσεις Ραφήνα και Ντράφι κατατάσσονται στην 1 η κλάση καθώς 90% των αποτελεσµάτων για τη θέση Ραφήνα 2. Για τη θέση Σπάτα, 50% των αποτελεσµάτων κατατάσσονται στην 2 η κλάση. Για το υδραυλικό µοντέλο SWMM 6 από τα 9 (66%) πληµµυρικά επεισόδια κατατάσσονται στην 1 η κλάση ενώ το υπόλοιπο 33% βρίσκεται στη 2 η κλάση. Συµπερασµατικά, και οι 2 υπηρεσίες του FLIRE «Πληµµύρες-Πυρκαγιές» έχουν θετικό αντίκτυπο στο περιβαλλοντικό πρόβληµα της περιοχής. Σχήµα 16. Σύγκριση των πληµµυρικών αποτελεσµάτων για ένα ενδεικτικό πληµµυρικό επεισόδιο. Σχήµα 15. Προσοµοίωση πυρκαγιάς 2009 στην περιοχή της Ραφήνας. Συνδυασµένη εκτίµηση και διαχείριση πληµµυρών και πυρκαγιών12
Συναντήσεις µε τους ενδιαφερόµενους φορείς (σεµινάρια για τη λειτουργία της πλατφόρµας) Κατά τη διάρκεια υλοποίησης του Προγράµµατος επίσηµες συναντήσεις και στρογγυλά τραπέζια µε τους τελικά ενδιαφερόµενους φορείς, πραγµατοποιήθηκαν στο Δηµαρχείο της Ραφήνας-Πικερµίου. Εποικοδοµητικές συζητήσεις µε τους βασικούς ενδιαφερόµενους και εκπροσώπους από σχετικές τοπικές και εθνικές αρχές πραγµατοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια αυτών των συναντήσεων. Οι συναντήσεις επικεντρώθηκαν στην παρουσίαση του σκοπού και των στόχων του έργου, στη συνεχή ενηµέρωση σχετικά µε τα εργαλεία που αναπτύχθηκαν και στη συλλογή πληροφοριών σχετικές µε τις προσδοκίες και προτιµήσεις των τελικών χρηστών, µε στόχο να αυξηθεί η χρησιµότητα του συστήµατος FLIRE και η προσαρµοστικότητά του στην περιοχή. Εικόνα 1. Φωτογραφίες από τις συναντήσεις µε τους τοπικούς φορείς. Υλικό Δηµοσιοποίησης και Δηµοσιεύσεις Κατά τη διάρκεια υλοποίησης του Προγράµµατος FLIRE πραγµατοποιήθηκαν πολλές δραστηριότητες µε στόχο τη δηµοσιοποίηση του. Συγκεκριµένα, πραγµατοποιήθηκαν δηµοσιεύσεις σχετικών άρθρων στον εθνικό και τοπικό τύπο, προώθηση του Προγράµµατος µέσω του διαδικτύου και των κοινωνικών µέσων και τέλος παρουσίαση των αποτελεσµάτων του Προγράµµατος σε υψηλού προφίλ επιστηµονικά περιοδικά καθώς και παρουσίαση των εργαλειών και των υπηρεσιών που αναπτύχθηκαν σε επιστηµονικά συνέδρια. Εικόνα 2: Υλικό δηµοσιοποίησης και δηµοσιεύσεις κατά τη διάρκεια υλοποίησης του Προγράµµατος FLIRE. Συνδυασµένη εκτίµηση και διαχείριση πληµµυρών και πυρκαγιών 13
Συνδυασµένη Εκτίµηση και Διαχείριση Πληµµυρών και Πυρκαγιών Κωδικοποιηµένη ονοµασία προγράµµατος: FLIRE Κωδικός προγράµµατος: LIFE11ENV/GR/975 Προϋπολογισµός: 1.617.734 Διάρκεια: 01/10/2012 30/09/2015 FLIRE is 50% co-financed by LIFE + financial instrument of the European Union. Φορείς Υλοποίησης Κύριος Δικαιούχος Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Κέντρο Υδρολογίας και Υδροπληροφορικής Επιστηµονικός Υπεύθυνος: Καθηγ. Μαρία Μιµίκου Επικοινωνία Ονοµατεπώνυµο: Χρυσούλα Παπαθανασίου Τηλέφωνο: 0030-2107723325 Ηλ. Διεύθυνση: papathanasiou@chi.civil.ntua.gr Συµπράττοντες Δικαιούχοι Imperial College London (Λονδίνο, Αγγλία) Ινστιτούτο Ερευνών για τη Γεω-Υδρολογική Προστασία, Εθνικό Συµβούλιο Έρευνας Ιταλίας (IRPI-CNR) Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (ΕΕΑ) Ινστιτούτο Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιµης Ανάπτυξης ALGOSYSTEMS S.A. (ALGO) Ίδρυµα Τεχνολογίας & Έρευνας Ινστιτούτο Υπολογιστικών Μαθηµατικών, Κρήτη (ΙΤΕ) Συνδυασµένη εκτίµηση και διαχείριση πληµµυρών και πυρκαγιών14
Περιεχόµενα Συνδυασµένη Εκτίµηση και Διαχείριση Πληµµυρών και Πυρκαγιών - Φορείς Υλοποίησης - Στόχος - Σκοπός 2 Καινοτοµία - Περιοχή Μελέτης 3 Εργαλεία και Υπηρεσίες 4 Αναλυτική περιγραφή των συνιστωσών FLIRE - Συνιστώσα καιρού - Εργαλείο Πρόγνωσης Καιρού 5 Εργαλείο Μετεωρολογικών Σταθµών 6 Συνιστώσα Πυρκαγιών - Εργαλείο Διαχείρισης Πυρκαγιάς - Εργαλείο Κινδύνου Πυρκαγιάς 7 Συνιστώσα Πληµµυρών - Εργαλείο Πληµµυρικών Πεδίων 8 Εργαλείο Σχεδιασµού - Εργαλείο Έξυπνων Ειδοποιήσεων 10 Παρακολούθηση της επίδρασης του FLIRE στα περιβαλ. προβλήµατα της πληµµύρας και της πυρκαγιάς. 12 Συναντήσεις µε τους ενδιαφερόµενους φορείς (σεµινάρια για τη λειτουργία της πλατφόρµας) 13 Συνδυασµένη εκτίµηση και διαχείριση πληµµυρών και πυρκαγιών 15