Διαχείριση Ηλεκτρικής Αγορά Ηλεκτρικής Αλέξανδρος Φλάμος Επίκουρος Καθηγητής e-mail: aflamos@unipi.gr Τσίλη Μαρίνα Δρ Ηλ/γος Μηχ/κος e-mail: marina.tsili@gmail.com Γραφείο 312, Κεντρικό Κτίριο Τηλέφωνο: 210 414 2460 1
Μετάβαση από τη μονοπωλιακή αγορά στην απελευθερωμένη αγορά ηλεκτρικής ενέργειας 2
Απελευθέρωση αγοράς Ανάπτυξη ανταγωνιστικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας Καλύτερες τιμές για τους πελάτες Υψηλότερη απόδοση για τους παραγωγούς Αποδέσμευση Παραγωγής, Μεταφοράς και Διανομής της ηλεκτρικής ενέργειας από τις κεντρικές μονοπωλιακές επιχειρήσεις ηλεκτρισμού Εισαγωγή των οικονομικών εννοιών και διαδικασιών της ελεύθερης και ανταγωνιστικής οικονομίας Εννοιες των «προμηθευτών», των «πελατών» και των «μεσαζόντων», οι οποίοι δραστηριοποιούνται σε ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον 3
Απελευθέρωση αγοράς Πώς αναπτύσσεται το εμπόριο Δικαίωμα Επιλογής Προμηθευτή Ηλεκτρισμού από τους Καταναλωτές - Πελάτες Παραγωγή και Προμήθεια Ηλεκτρικής από οποιονδήποτε Ρυθμιζόμενη Πρόσβαση όλων στο Σύστημα Μεταφοράς Ηλεκτρικής και στο Δίκτυο Διανομής 4
Απελευθέρωση αγοράς Κρίσιμα σημεία Ανταγωνισμός στην Προμήθεια Καταναλωτών Προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων Σταθερό περιβάλλον Ωρίμανση συστήματος αγοράς - ανταγωνισμός Ασφάλεια εφοδιασμού - Επάρκεια ηλεκτρισμού Διατήρηση χαμηλών τιμών ενέργειας Εξέλιξη των κρατικών ενεργειακών εταιρειών Περιβάλλον, χωροταξία 5
Απελευθέρωση αγοράς Έλεγχος και εποπτεία αγοράς και λειτουργίας συστήματος Ρυθμιστική Αρχή Πληροφόρηση Οργάνωση του ενεργειακού σχεδιασμού - Ασφάλεια Τροφοδοσίας - Περιβάλλον Αδειοδοτήσεις Διαμόρφωση κανονισμών λειτουργίας της αγοράς - Εξασφάλιση του υγιούς ανταγωνισμού Τιμές και κόστος, προστασία καταναλωτή Επίβλεψη διαδικασιών και λειτουργίας της αγοράς - Διευθέτηση διαφορών 6
Απελευθέρωση αγοράς Έλεγχος και εποπτεία αγοράς και λειτουργίας συστήματος Ανεξάρτητος Διαχειριστής Συστήματος Ελέγχει και διαχειρίζεται το σύστημα στο επίπεδο της φυσικής λειτουργίας του Παρακολουθεί και διεκπεραιώνει τις επιμέρους οικονομικής φύσεως διαδικασίες 7
Απελευθέρωση αγοράς Ανεξάρτητος Διαχειριστής Συστήματος Διαδικασίες που αφορούν την οικονομική αγορά (Market Operations) Συγκέντρωση εντολών και προσφορών Διαμόρφωση τιμών - Χρέωση υπηρεσιών Εκκαθάριση πληρωμών-οφειλών προς και από τους συμμετέχοντες στην αγορά Ενημέρωση των συμμετεχόντων 8
Απελευθέρωση αγοράς Ανεξάρτητος Διαχειριστής Συστήματος Διαδικασίες που αφορούν τη λειτουργία του Συστήματος Ηλεκτρικής (System Operations) Προγραμματισμός παραγωγής εφεδρείας Κατανομή φορτίου Ρύθμιση φορτίου-συχνότητας Έλεγχος τάσεως, ευστάθειας Έλεγχος ασφάλειας και χειρισμός του συστήματος μεταφοράς 9
Απελευθέρωση αγοράς Γενική μορφή αγοράς 10
Απελευθέρωση αγοράς Κανονιστικά θέματα Κανονισμοί Αδειών Παραγωγής και Προμήθειας Ορισμός Επιλεγόντων Καταναλωτών Κώδικας Λειτουργίας Συστήματος Κώδικας Συναλλαγών Υπηρεσίες Δημοσίου Συμφέροντος Πρόσβαση και Χρήση Συστήματος Μεταφοράς - Πρόσβαση, Δικαιώματα στις Διασυνδέσεις Χρήση και Λειτουργία Δικτύου Διανομής Τιμές, Τιμολόγια, Συμβάσεις 11
Συμμετοχή στην αγορά προϊόντα και υπηρεσίες 12
Μοντέλα οργάνωσης αγοράς Αποκεντρωμένη αγορά - Χρηματιστήριο ενέργειας Απλές προσφορές Ποσότητας Τιμής Απλή Εκκαθάριση (τομή καμπύλης προσφοράς με καμπύλη ζήτησης) Προαιρετική συμμετοχή Διμερείς συναλλαγές 13
Μοντέλα οργάνωσης αγοράς Αποκεντρωμένη αγορά 14
Μοντέλα οργάνωσης αγοράς Κοινοπραξία (Pool Market) Σύνθετες Προσφορές Πολύπλοκη διαδικασία υπολογισμού τιμής Πρόγραμμα Ένταξης Μονάδων Σύγχρονη εκκαθάριση αγορών ενέργειας και εφεδρειών Περιορισμοί Μονάδων και Συστήματος Μεταφοράς Προβλέπονται αποζημιώσεις για τις μονάδες παραγωγής που λειτουργούν με ζημιά λόγω περιορισμών Υποχρεωτική Συμμετοχή 15
Μοντέλα οργάνωσης αγοράς Κεντρικά οργανωμένη αγορά 16
Μοντέλα οργάνωσης αγοράς Προθεσμιακή αγορά Είναι η αγορά που αναφέρεται σε φυσική παράδοση ενέργειας σε μελλοντικό χρονικό διάστημα Συνήθως αναφέρεται σε ημέρα, η οποία ονομάζεται «ημέρα κατανομής» ή ώρα, η οποία ονομάζεται «ώρα κατανομής» 17
Απελευθέρωση αγοράς Μέθοδοι συναλλαγών Αγοραπωλησία με Φυσική Παράδοση Σύστημα Προσφορών για Παραγωγή και Ζήτηση - Δημοπρασία (Διαμόρφωση τιμών με σύστημα Pay-as-Bid) Διμερή συμβόλαια εξυπηρέτησης φορτίου Συμβόλαια μελλοντικής φυσικής παράδοσης Παροχή Βοηθητικών Υπηρεσιών Εφεδρεία (Στρεφόμενη - Μη Στρεφόμενη) Ρύθμιση φορτίου - συχνότητας Έλεγχος τάσης - παροχή αέργου ισχύος Διαθεσιμότητα Έκτακτης Ανάγκης 18
Απελευθέρωση αγοράς Μέθοδοι συναλλαγών Αγοραπωλησία Προθεσμιακών Τίτλων Δικαιώματα Συμβόλαια Μελλοντικής Εκπλήρωσης Διαθεσιμότητα παραγωγής 19
Συστημα προσφορών-ζήτησης ενέργειας Προσφορά παραγωγής Ο παραγωγός έχει δικαίωμα να συμμετάσχει στο σύστημα προσφορών, με σκοπό την πώληση ενέργειας Επιθυμητή τιμή πώλησης ενέργειας Επιθυμητά λειτουργικά όρια παραγωγής (επιθυμητό διάστημα προσφοράς) Το πρόγραμμα λειτουργίας καθορίζεται από το διαχειριστή του συστήματος 20
Συστημα προσφορών-ζήτησης ενέργειας Προσφορά παραγωγής Τιμή ρ ρg max ρg min Pg min Παροχή Ισχύος Pg max 21
Συστημα προσφορών-ζήτησης ενέργειας Ζήτηση ενέργειας Κάθε πελάτης (καταναλωτής, κλπ) έχει δικαίωμα να ζητήσει την κάλυψη του φορτίου του, αγοράζοντας ενέργεια από το σύστημα προσφορών Σταθερά φορτία το φορτίο δεν εξαρτάται από την τιμή της ισχύος ( ανελαστική ζήτηση) Φορτία ελαστικά ως προς την τιμή Ο καταναλωτής ρυθμίζει το φορτίο του ανάλογα με την τιμή πώλησης 22
Συστημα προσφορών-ζήτησης ενέργειας Ζήτηση ενέργειας Τιμή ρ ρd max ρd min Pd min Κατανάλωση Ισχύος Pd max 23
Διμερή συμβόλαια Εμπορικές συμφωνίες για μεταφορά ενέργειας και κάλυψη φορτίου που συνάπτονται μεταξύ των παικτών της αγοράς Αφορούν παραγωγή, μεταφορά και κατανάλωση ενέργειας μεταξύ συγκεκριμένων κόμβων του συστήματος, σε συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα Υπάρχουν διάφοροι τύποι (Σταθερά, Μη σταθερά, Προθεσμιακά) 24
Διμερή συμβόλαια Το κάθε συμβόλαιο κατατίθεται προς το διαχειριστή ανεξάρτητα. Η ταυτόχρονη κάλυψη όλων των συμβολαίων μπορεί να οδηγεί σε παραβίαση των ορίων ασφαλείας του συστήματος μεταφοράς (Network Congestion «Συμφόρηση Δικτύου») Ο τελικός προγραμματισμός και η ικανοποίηση των συμβολαίων καθορίζεται από το διαχειριστή ανάλογα της λειτουργικής κατάστασης του συστήματος Μη κάλυψη του συμβολαίου εξ αρχής Περικοπή / διακοπή του συμβολαίου Διατήρηση του συμβολαίου μέχρι την πλήρη κάλυψή του 25
Βοηθητικές υπηρεσίες Λειτουργία αγοράς δημοπρασίας βοηθητικών υπηρεσιών με κυριότερες Εφεδρεία Παραγωγής (Στρεφόμενη - Μη Στρεφόμενη) Ρύθμιση φορτίου συχνότητας Συλλογή των προσφορών παροχής των υπηρεσιών από τους παίκτες της αγοράς Διαθέσιμα διαστήματα για συνεισφορά στην καλύψη της απαιτούμενης εφεδρείας και ικανότητας ρύθμισης φορτίου Τιμές παροχής των υπηρεσιών 26
Τα ζητήματα που προκύπτουν και ο ρόλος του διαχειριστή 27
Ζητήματα που προκύπτουν Φυσική λειτουργία του συστήματος Εξισορρόπηση παραγωγής - ζήτησης Επάρκεια διαθεσιμότητας ισχύος - εξασφάλιση εφεδρείας Κάλυψη αναγκών σε λοιπές βοηθητικές υπηρεσίες Ασφαλής λειτουργία - Περιπτώσεις «συμφόρησης» του δικτύου (Network Congestion) εκ των συμβολαίων μεταφοράς 28
Ζητήματα που προκύπτουν Οικονομικές διαδικασίες Για ποιές υπηρεσίες θα πιστώνεται ή θα χρεώνεται κάθε παίκτης της αγοράς Με ποιό τρόπο θα γίνεται η οικονομική εκκαθάριση και απόδοση των χρεώσεων/πιστώσεων Πως θα συνδυαστούν χρονικά ο προγραμματισμός λειτουργίας και η οικονομική εκκαθάριση 29
Χρηματοροές Προς ή από την κεντρική αγορά Πιστώσεις για την παροχή υπηρεσιών Παραγωγή ενέργειας (Μέσω του συστήματος προσφορών ή εμπορικών συμβολαίων με πελάτες) Βοηθητικές υπηρεσίες Χρεώσεις για κατανάλωση ενέργειας (Μέσω του συστήματος προσφορών ή εμπορικών συμβολαίων με προμηθευτές - παραγωγούς) Χρεώσεις - Μερίδια σχετικές με το δίκτυο μεταφοράς για τη χρήση και πρόσβαση λόγω των απωλειών του δικτύου λόγω των περιπτώσεων συμφόρησης του δικτύου Λοιπές χρεώσεις και μερίδια για βοηθητικές υπηρεσίες, κλπ 30
Χρηματοροές Μεταξύ συμμετεχόντων Πιστώσεις / Χρεώσεις Προβλεπόμενες από εμπορικά συμβόλαια Συναλλαγές προθεσμιακών προϊόντων Τι πληρώνει ο Τελικός Καταναλωτής; Τιμολόγια των παρεχόμενων υπηρεσιών 31
Πρόσβαση στο σύστημα μεταφοράς Σύνδεση με Σύστημα: σύνδεση και κόστος, με ίση μεταχείριση όλων Ισότιμη μεταχείριση στη πρόσβαση και χρήση Διασυνδέσεων Πολυζωνικό σύστημα για τη χρέωση χρήσης του δικτύου και τις απώλειες Ενιαία επιβάρυνση για βοηθητικές υπηρεσίες 32
Μέριμνα του διαχειριστή Έλεγχος του συστήματος μεταφοράς Παρακολουθεί και προβλέπει τη λειτουργία του συστήματος Αναπτύσσει οδηγίες λειτουργίας των επιμέρους στοιχείων του δικτύου Προσδιορίζει τους διορθωτικούς χειρισμούς και βοηθητικές υπηρεσίες για τη διατήρηση της ασφαλούς κατάστασης 33
Μέριμνα του διαχειριστή Προγραμματισμός της Παραγωγής Κατανομή Φορτίου Επαρκή προγραμματισμό της παραγωγής για κάλυψη του ζητούμενου φορτίου και της εφεδρείας Υποστήριξη εμπορικών συναλλαγών μεταξύ των παικτών της αγοράς (Διμερή Συμβόλαια) Εκκαθάριση της αγοράς με βάση τα οικονομικά και τεχνικά χαρακτηριστικά που παρέχουν οι παίκτες και απόδοση χρεώσεων και πιστώσεων Αντικειμενική και ίση αντιμετώπιση όλων των παικτών 34
Προγραμματισμός της λειτουργίας του συστήματος 35
Εισαγωγή Βασικός Προγραμματισμός Λειτουργίας ανά Ώρα Κάλυψη φορτίου Κάλυψη συμβολαίων Κάλυψη εφεδρείας, ρύθμισης, διαθεσιμότητας παραγωγής Δύο βασικά χρονικά στάδια προγραμματισμού Αγορά επόμενης μέρας Τρέχουσα αγορά - Εξισορρόπηση Υπολογισμός οικονομικών μεγεθών για την εκκαθάριση Παράλληλες διαδικασίες - λειτουργίες Έλεγχος ασφαλείας Κατανομή φορτίου - Αυτόματος Έλεγχος 36
Σύστημα προσφορών παραγωγής-ζήτησης Καμπύλη προσφοράς και καμπύλη ζήτησης Η καμπύλη προσφοράς εκφράζει τη μεταβολή της τιμής πώλησης της ενέργειας ανάλογα με την ισχύ Η καμπύλη ζήτησης εκφράζει τη μεταβολή της τιμής αγοράς της ενέργειας ανάλογα με την ισχύ Εάν η τιμή είναι σταθερή ανεξαρτήτως ισχύος, τότε η προσφορά/ζήτηση είναι ανελαστική 37
Σύστημα προσφορών παραγωγής-ζήτησης Οριακή τιμή συστήματος (ΟΤΣ) Συνολική καμπύλη προσφοράς Οι προσφορές παραγωγής κατά αύξουσα τιμή Συνολική καμπύλη ζήτησης Οι καμπύλες ζήτησης κατά φθίνουσα τιμή Σταθερές καταναλώσεις Το σημείο τομής των δύο συνολικών καμπυλών ορίζει την «τιμή κλεισίματος της αγοράς» (System Marginal Price SMP) 38
Οριακή τιμή συστήματος Η Οριακή Τιμή του Συστήματος είναι η τιμή στην οποία εκκαθαρίζεται η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και είναι η τιμή που εισπράττουν όλοι οι όσοι εγχέουν ενέργεια στο Σύστημα και πληρώνουν όλοι όσοι ζητούν ενέργεια από το Σύστημα. Συγκεκριμένα, η Οριακή Τιμή του Συστήματος διαμορφώνεται από τον συνδυασμό των προσφορών τιμών και ποσοτήτων που υποβάλλουν κάθε μέρα οι διαθέσιμες μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, και του ωριαίου φορτίου ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας, που διαμορφώνεται σε καθημερινή βάση από τους καταναλωτές. 39
Οριακή τιμή συστήματος Επιχειρώντας μια απλή περιγραφή του τρόπου υπολογισμού της Οριακής Τιμής του Συστήματος, σύμφωνα με τις βασικές αρχές της μικροοικονομικής θεωρίας, μπορεί να αναφερθεί ότι οι μονάδες παραγωγής κατατάσσονται αναλόγως των προσφορών τους σε αύξουσα σειρά, ξεκινώντας από την χαμηλότερη προσφερόμενη τιμή για ορισμένη ποσότητα ενέργειας και καταλήγοντας στην υψηλότερη προσφερόμενη τιμή. 40
Οριακή τιμή συστήματος Στο σημείο, όπου οι προσφερόμενες ποσότητες ενέργειας εξυπηρετούν το ζητούμενο φορτίο, καθορίζεται και η Οριακή Τιμή του Συστήματος. Στην ουσία, η Οριακή τιμή του Συστήματος συμπίπτει με την προσφορά της τελευταίας μονάδας που πρέπει να λειτουργήσει για να καλυφθεί η ζήτηση. 41
Οριακή τιμή συστήματος Στην περίπτωση της Ελλάδας, για λόγους προστασίας των καταναλωτών και διαμόρφωσης συνθηκών υγιούς ανταγωνισμού τίθεται διοικητικά ανώτερο όριο ως προς την προσφερόμενη τιμή, το οποίο έχει τεθεί ίσο με 150 /MWh καθώς και κατώτερο επίπεδο προσφορών, το οποίο είναι το μεταβλητό κόστος της μονάδας, ώστε στις περισσότερες περιπτώσεις οι παραγωγοί να πληρώνονται το κόστος καυσίμου τους. 42
Σύστημα προσφορών παραγωγής-ζήτησης 43
Παράδειγμα 1: Υπολογισμός οριακής τιμής συστήματος ανελαστική ζήτηση 44
Καμπύλες προσφοράς Μόνάδα 1 45
Καμπύλες προσφοράς Μονάδα 2 46
Καμπύλες προσφοράς Συνολική καμπύλη προσφοράς ΜW 0-100 30 100-200 32 /MW h 200-300 33 300-400 36 400-500 40 500-600 42 47
Καμπύλες ζήτησης Σταθερή ζήτηση 300 MW (ανεξαρτήτως τιμής) 48
Οριακή τιμή συστήματος 33 49
Παράδειγμα 2: Υπολογισμός οριακής τιμής συστήματος ελαστική ζήτηση 50
Καμπύλες ζήτησης Καταναλωτής 1 51
Καμπύλες ζήτησης Καταναλωτής 2 52
Καμπύλες ζήτησης Συνολική καμπύλη ζήτησης ΜW /MWh 0-100 70 100-200 60 200-250 50 250-300 30 300-350 20 350-400 15 53
Οριακή τιμή συστήματος 33 54
Οριακή τιμή συστήματος 55
Παράδειγμα 3: Επίδραση αύξησης της ζήτησης στην οριακή τιμή συστήματος 56
Καμπύλες ζήτησης Καταναλωτής 1 57
Καμπύλες ζήτησης Καταναλωτής 2 58
Καμπύλες ζήτησης Συνολική καμπύλη ζήτησης ΜW /MWh 0-200 70 200-400 60 400-450 50 450-500 30 500-550 20 550-600 15 59
Οριακή τιμή συστήματος 40 60
/ΜWh Μάθημα: Διαχείριση Ηλεκτρικής Οριακή τιμή συστήματος Καμπύλη προσφοράς & ζήτησης 75 65 Πλεόνασμα καταναλωτών: οι καταναλωτές πληρώνουν λιγότερο από την καμπύλη ζήτησης 55 45 35 25 15 0 100 200 300 400 500 600 Q P(MW) P Πλεόνασμα παραγωγών: οι παραγωγοί πληρώνονται περισσότερο από την καμπύλη προσφοράς 61
Προγραμματισμός λειτουργίας Μαθηματική διατύπωση χωρίς τεχνικούς περιορισμούς Ελαχιστοποίηση της συνολικής δαπάνης για την εξυπηρέτηση του φορτίου i c i (t) pi(t) όπου c i (t) το κόστος ανά μονάδα παραγόμενης ενέργειας p i (t) σύμφωνα με την καμπύλη προσφοράς H οριακή τιμή συστήματος προκύπτει από το ενεργειακό ισοζύγιο i p i t = Demand(t) 62
Προγραμματισμός λειτουργίας Χωρίς τεχνικούς περιορισμούς Από την επίλυση προκύπτουν τα επίπεδα ισχύος που αντιστοιχούν σε κάθε παραγωγό και η οριακή τιμή συστήματος για κάθε εξεταζόμενο χρονικό διάστημα Η επίλυση γίνεται χωριστά για κάθε χρονικό διάστημα (δεν υπάρχει χρονική σύζευξη) Η ένταξη των μονάδων γίνεται με βάση τον προγραμματισμό λειτουργίας 63
Προγραμματισμός λειτουργίας Με τεχνικούς περιορισμούς Βασικοί περιορισμοί: Τεχνικά ελάχιστα μονάδων Άλλοι τεχνικοί περιορισμοί μονάδων όπως ο ρυθμός μεταβολής ισχύος κλπ Απαιτούμενη εφεδρεία για την κάλυψη του φορτίου σε περίπτωση απώλειας κάποιας μονάδας λόγω βλάβης Περιορισμοί συστήματος μεταφοράς (η γεωγραφική κατανομή των μονάδων στο σύστημα και η δυνατότητα διακίνησης της ισχύος που παράγουν λόγω υπερφορτίσεων στις γραμμές μεταφοράς) 64
Προγραμματισμός λειτουργίας Με τεχνικούς περιορισμούς Υπάρχει σύζευξη μεταξύ των χρονικών διαστημάτων του προγραμματισμού (λαμβάνονται υπόψη οι προηγούμενες καταστάσεις των μονάδων, π.χ. αν είναι on/off) Συνυπολογίζεται το κόστος εκκίνησης και σβέσης Συνυπολογίζεται το κόστος εφεδρείας 65
Προγραμματισμός λειτουργίας Με τεχνικούς περιορισμούς Το πρόβλημα γίνεται εξαιρετικά σύνθετο και μπορεί να επιλυθεί μόνο υπολογιστικά Η οριακή τιμή συστήματος μπορεί να μειωθεί λόγω περιορισμών σε αυτήν την περίπτωση μπορεί να προβλεφθεί αποζημίωση του παραγωγού 66
Προγραμματισμός λειτουργίας Επιπλέον δυνατότητες: Ενσωμάτωση διμερών συμβολαίων Υπολογισμός χρεώσεων χρήσης του δικτύου μεταφοράς Υπολογισμός χρεώσεων λόγω απωλειών Υπολογισμός χρεώσεων λόγω συμφόρησης του δικτύου 67
Τιμή πώλησης στον καταναλωτή Τι πληρώνει ο τελικός καταναλωτής 68
Οριακή Τιμή Συστήματος Μεταβολή ΟΤΣ 69
ΟΤΣ (E/MWH) Μάθημα: Διαχείριση Ηλεκτρικής Οριακή Τιμή Συστήματος Συσχέτιση με την τιμή ΦΑ Η συσχέτιση είναι δύσκολο να υπολογιστεί αλλά και να προβλεφθεί για τα επόμενα έτη Εξαρτάται τόσο από το κόστος ενέργειας των μονάδων ΦΑ αλλά και από τη συσχέτιση των προσφορών που δίνουν οι μονάδες ΦΑ με τις υπόλοιπες μονάδες του συστήματος 75 70 65 60 55 50 45 40 35 30 0 5 10 15 20 25 30 35 40 70 ΤΙΜΉ ΦΑ ( /MWH)
Οριακή Τιμή Συστήματος Μεταβολή τιμής ΦΑ ΟΤΣ (Δελτίο ΗΕΠ) ( /MWh) ΜΤΦΑη (Δελτίο ΕΛ ΑΠΕ) ( /MWh) ΜΤΦΑη ΕΦΚ ( /MWh) ΟΤΣ (Δελτίο ΗΕΠ) ( /MWh) ΜΤΦΑη (Δελτίο ΕΛ ΑΠΕ) ( /MWh) ΜΤΦΑη ΕΦΚ ( /MWh) Ιουλ-14 65,75 38,98 33,58 Ιουλ-15 53,17 31,56 26,16 Αυγ-14 57,57 38,75 33,35 Αυγ-15 50,18 30,01 24,61 Σεπ-14 56,29 39,23 33,83 Σεπ-15 50,87 28,08 22,68 Οκτ-14 54,64 39,50 34,10 Οκτ-15 47,97 29,04 23,64 Νοε-14 60,40 39,92 34,52 Νοε-15 49,56 28,31 22,91 Δεκ-14 62,47 41,02 35,62 Δεκ-15 51,31 29,96 24,56 Ιαν-15 61,42 38,19 32,79 Ιαν-16 48,75 25,37 19,97 Φεβ-15 56,92 38,44 33,04 Φεβ-16 43,92 26,27 20,87 Μαρ-15 56,30 39,43 34,03 Μαρ-16 40,78 26,25 20,85 Απρ-15 47,83 32,43 27,03 Απρ-16 38,97 21,71 16,31 Μαϊ-15 49,58 32,30 26,90 Μαϊ-16 41,25 21,39 15,99 Ιουν-15 48,18 31,83 26,43 Ιουν-16 41,31 21,39 15,99 71
Προγραμματισμός βοηθητικών υπηρεσιών Κάλυψη των απαιτήσεων του συστήματος με επιλογή των οικονομικότερων προσφορών Αποζημίωση ανάλογα με το κόστος προσφοράς, ποσότητα, χρονική διάρκεια Ιδιαίτερη σημασία: η εφεδρεία (όλα τα είδη) η ρύθμιση φορτίου συχνότητας η διαθεσιμότητα ισχύος για έκτακτη ανάγκη είναι βοηθητικές υπηρεσίες που πρέπει να προγραμματίζονται ταυτόχρονα με την παραγωγή - κατανάλωση Για όσους προμηθευτές επιλέγεται να παρέχουν αυτές τις υπηρεσίες γίνεται δέσμευση των αντίστοιχων διαθεσίμων διαστημάτων 72
Το σύστημα των δύο αγορών Η αγορά της επόμενης μέρας Αφορά τον προγραμματισμό λειτουργίας του συστήματος για την επόμενη μέρα Προθεσμιακή αγορά Συλλέγονται όλες οι προσφορές (παραγωγής, βοηθ. υπηρεσιών κλπ.) η ζήτηση φορτίου, και οι υπηρεσίες μεταφοράς Εκτελείται ο αρχικός προγραμματισμός ένταξης των μονάδων και λειτουργίας του συστήματος Υπολογίζονται οι αρχικές τιμές οικονομικής εκκαθάρισης 73
Το σύστημα των δύο αγορών Η τρέχουσα αγορά Λειτουργεί συνδετικά μεταξύ του αρχικού προγραμματισμού του συστήματος από την προηγούμενη μέρα και της τρέχουσας λειτουργίας του συστήματος Χρησιμοποιούνται τα υπάρχοντα στοιχεία προσφορών συμβολαίων κλπ - γίνονται δεκτές αλλαγές επί αυτών ή επιπλέον νέες προσφορές Προγραμματίζεται η εξισορρόπηση της αγοράς και εκτελείται η κατανομή του φορτίου Υπολογίζονται νέες τιμές εκκαθάρισης βάσει των στοιχείων πραγματικού χρόνου 74
Το σύστημα των δύο αγορών Τελική εκκαθάριση Όλα τα στοιχεία λειτουργικά και οικονομικά: Αρχικές και ενδιάμεσες (ανανεωμένες / νέες) προσφορές Αρχικός Προγραμματισμός λειτουργίας, εξισσορόπηση αγοράς και κατανομή φορτίου Αρχικές και τελικές τιμές εκκαθάρισης Η πραγματική λειτουργική κατάσταση χρησιμοποιούνται για τον υπολογισμό των τελικών λογιστικών χρεώσεων 75
Διαδικασίες προγραμματισμού Χρονική διαδοχή 76
Λειτουργίες προγραμματισμού Συμμετέχοντες στην αγορά Σύστημα κατάθεσης προσφορώνυπηρεσιών Προγραμματισμός ένταξης και λειτουργίας των μονάδων Τηλεμετρία Ανάλυση Ασφαλείας Συστήματος Μεταφοράς Κατανομή φορτίου Αυτόματος Έλεγχος Προγραμματισμός επόμενης ώρας Εκκαθαριστικά σημειώματα Σύστημα Λογιστικής Χρέωσης 77
Ημερήσιος Ενεργειακός Προγραμματισμός 78
Ημερήσιος Ενεργειακός Προγραμματισμός Επιμέρους αγορές Στον ΗΕΠ ενσωματώνονται 4 επιμέρους αγορές, οι οποίες βελτιστοποιούνται ταυτόχρονα Ημερήσια Χονδρεμπορική Αγορά, όπου συναλλάσσεται το σύνολο της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται και καταναλώνεται στο διασυνδεδεμένο σύστημα, και στην οποία προσφέρουν ηλεκτρική ενέργεια και αμείβονται οι εγχώριοι παραγωγοί και οι εισαγωγείς και αντίστοιχα απορροφούν και χρεώνονται οι εκπρόσωποι του εγχώριου φορτίου και οι εξαγωγείς. 79
Ημερήσιος Ενεργειακός Προγραμματισμός Επιμέρους αγορές Ημερήσια Αγορά Επικουρικών Υπηρεσιών, όπου εξασφαλίζονται οι αναγκαίες επικουρικές υπηρεσίες και εφεδρείες. Η αγορά επικουρικών υπηρεσιών καλύπτει τις ανάγκες των καταναλωτών ηλεκτρικής ενέργειας για διασφάλιση της ποιότητας και αξιοπιστίας της τροφοδοσίας τους. Εκκαθάριση Αποκλίσεων, όπου εκκαθαρίζονται οποιεσδήποτε έκτακτες συναλλαγές πραγματοποιήθηκαν για την εξασφάλιση της φυσικής ισορροπίας του Συστήματος κατά την Ημέρα Κατανομής. 80
Ημερήσιος Ενεργειακός Προγραμματισμός Επιμέρους αγορές Αγορά Μακροχρόνιας Αξιοπιστίας Ισχύος, όπου οι παραγωγοί αμείβονται για τη διατήρηση των μονάδων τους σε λειτουργική ετοιμότητα, και η οποία έχει ως στόχο τη μείωση του επιχειρηματικού κινδύνου των παραγωγών, ώστε να είναι δυνατή η εγκατάσταση και λειτουργία νέων μονάδων παραγωγής (αφού προβλέπει τη δυνατότητα αφενός των παραγωγών να λαμβάνουν αμοιβή και να ανακτούν μέρους του κεφαλαιουχικού του κόστους, βάσει τις ετήσιας διαθεσιμότητας τους και όχι της ημερησίας κατανομής τους, υπάρχουν δηλαδή έσοδα για μία μονάδα ακόμη και εάν δε λειτουργήσει τελικά) 81
Βιβλιογραφία Α. Βλάχος, Διαλέξεις Μεταπτυχιακού Μαθήματος «Παραγωγή, Μεταφορά και Διανομή Ηλεκτρικής», ΕΜΠ, 2003. Α. Μπακιρτζής, «Οριακή Τιμή Ελληνικού Συστήματος σύμφωνα με τις διατάξεις του Κώδικα Διαχείρισης Συστήματος & Συναλλαγών Ηλεκτρικής», Ημερίδα ΤΕΕ «Δίκτυα, Διασυνδέσεις και Προμήθεια Ηλεκτρικής στην Ελλάδα», Πάτρα 2009 Η. Καρυδογιάννης, «Ανασταλτικοί Παράγοντες Ανάπτυξης Τομέα Προμήθειας Ηλεκτρικής», Ημερίδα ΤΕΕ «Δίκτυα, Διασυνδέσεις και Προμήθεια Ηλεκτρικής στην Ελλάδα», Πάτρα 2009 Α. Μπακιρτζής, Π. Μπίσκας, Χ. Σιμόγλου, «Επιπτώσεις στην ελληνική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας από τη διείσδυση των φωτοβολταϊκών», Ημερίδα Προώθηση της χρήσης των φωτοβολταϊκών συστημάτων μέσω του βέλτιστου ενεργειακού συμψηφισμού, Ευρωπαϊκό Έργο PV-NET, ΑΠΘ, 2013. Ιστοσελίδα Ρυθμιστικής Αρχής, www.rae.gr «Review of European Electricity Prices», Union of the Electricity Industry EURELECTRIC, Technical Report, KEMA, Germany 2005. «Electricity and natural gas price statistics», European Commission, 2013 (http://epp.eurostat.ec.europa.eu/statistics_explained/index.php/electricity_and_natural_gas_price_stat istics) 82