ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΗΡΙΑ ΜΑΝΤΟΥΛΙ Η ΠΑΙ ΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ - ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ - ΗΜΟΤΙΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ - ΛΥΚΕΙΟ Επώνυµο: Όνοµα:... Πατρώνυµο: Τηλέφωνο:... Σχολείο από το οποίο αποφοίτησα:. Θέρµη, 15 Μαΐου 2011 Α. ΚΕΙΜΕΝΟ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΕΛΛΗΝΙΚΑ Μια φορά κι έναν καιρό αρρώστησε ένας βασιλιάς. Και τότε είπε: «ίνω το µισό µου βασίλειο σ' αυτόν που θα µε κάνει καλά». Μαζεύτηκαν τότε όλοι οι σοφοί του βασιλείου κι άρχισαν να συλλογιούνται πώς θα γιάνουν το βασιλιά. Σκέφτηκαν, σκέφτηκαν, τίποτε δεν µπορούσαν να σκεφτούν. Μόνο ένας σοφός είπε πώς θα µπορούσε να γιατρευτεί ο βασιλιάς: «Άµα βρείτε σ' όλο το βασίλειο έναν άνθρωπο ευτυχισµένο, βγάλτε του το πουκάµισο και φορέστε το στο βασιλιά. Και τότε ο βασιλιάς θα γίνει καλά». Ο βασιλιάς έστειλε αµέσως ανθρώπους του σ' όλο το βασίλειο, για να βρούνε έναν άνθρωπο ευτυχισµένο. Αλλά δεν µπόρεσαν να βρούνε κανέναν. εν υπήρχε κανείς που να 'ναι ευχαριστηµένος. Άλλος ήταν πλούσιος αλλά άρρωστος. Άλλος ήταν γερός αλλά φτωχός. Άλλος ήταν και πλούσιος και γερός, αλλά η γυναίκα του ήταν κακιά. Αλλουνού πάλι τα παιδιά δεν ήταν καλά. Όλοι για κάτι παραπονιούνταν. Μια µέρα, αργά το βράδυ, ο γιος του βασιλιά βάδιζε πλάι σ' ένα καλυβάκι. Κι εκεί που πήγαινε, ακούει κάποιον από µέσα να λέει: «όξα τω Θεώ, δούλεψα σήµερα γερά, χόρτασα και τώρα θα ξαπλώσω να κοιµηθώ. Τι άλλο µου χρειάζεται;» Το βασιλόπουλο χάρηκε, διέταξε τους ανθρώπους της συνοδείας του να βγάλουν απ' αυτόν τον άνθρωπο το πουκάµισο, να του δώσουν όσα λεφτά ζητήσει, και το πουκάµισο να το πάνε τρέχοντας στο βασιλιά. Μπήκανε λοιπόν οι άνθρωποι του βασιλόπουλου στο καλυβάκι του ευτυχισµένου και θέλανε να του πάρουν το πουκάµισο. Αλλά ο ευτυχισµένος µας ήτανε τόσο φτωχός που δεν είχε µήτε πουκάµισο. Λ. Τολστόι, Ο βασιλιάς και το πουκάµισο Β. ΝΟΗΜΑΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ (Να απαντηθούν στην κόλα αναφοράς.) Με βάση το κείµενο να απαντήσεις στα ερωτήµατα αιτιολογώντας τις απαντήσεις σου: 1. Ήταν ευτυχισµένοι οι άνθρωποι του βασιλείου; 2. Στις µέρες µας οι περισσότεροι θα θεωρούσαν ευτυχισµένο τον άνθρωπο του παραµυθιού; (Μονάδες 20) Γ. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ (Να απαντηθεί στην κόλα αναφοράς). Παίρνοντας αφορµή και µονάχα αφορµή από τα κείµενα, να γράψεις µια έκθεση µε θέµα: «Ποια αγαθά θεωρώ προϋποθέσεις µιας ευτυχισµένης ζωής». Η έκθεσή σου αυτή να έχει σύντοµο πρόλογο, σύντοµο επίλογο και ενδιάµεσα δύο παραγράφους, απ τις οποίες η πρώτη να περιλαµβάνει τα αγαθά µιας ευτυχισµένης ζωής, και η δεύτερη τους λόγους για τους οποίους τα θεωρείς σηµαντικά. Ολόκληρο το κείµενό σου (πρόλογος, κύριο µέρος και επίλογος) να µην ξεπερνάει τη µία σελίδα στην κόλα αναφοράς. (Μονάδες 30)
. ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΕΣ-ΜΟΡΦΟΣΥΝΤΑΚΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ (Να απαντηθούν σ αυτό το έντυπο.) 1. α) Να συµπληρώσεις τα κενά µε τον κατάλληλο (ως προς το γένος, την πτώση και τον αριθµό) τύπο του επιθέτου που βρίσκεται στην παρένθεση: Οι λεκέδες δεν καθαρίζουν εύκολα από το υλικό αυτό, γιατί είναι (πωρώδης).... Μην εµπιστεύεσαι έναν (ανειλικρινής)... άνθρωπο. Οι (µαβής)... πινελιές δηµιούργησαν εντυπωσιακή αντίθεση στα σκηνικά. Πρέπει να επιβραβεύουµε τους (επιµελής)...µαθητές. Ο διαχωρισµός µεταξύ Ελλήνων και (βάρβαρος)... γινόταν µε βασικό κριτήριο τη γλώσσα τους. Να µετατρέψετε την (ευθύς)... ερώτηση σε πλάγια. β) Να σχηµατίσεις τα µονολεκτικά παραθετικά των παρακάτω επιθέτων στον αντίστοιχο (ως προς το γένος, τον αριθµό και την πτώση) τύπο µ αυτόν που δίνεται στο θετικό βαθµό: Θετικός Συγκριτικός Υπερθετικός βαθιάς καλούς στενούς 2. Να ξαναγράψεις τις παρακάτω λέξεις στο διπλανό κενό συλλαβισµένες (βάζοντας δηλαδή ενωτικό ανάµεσα στις συλλαβές τους): έλλειψη εύθραυστος µούγκρισµα αδειανός κλεψύδρα 3. α) Στις παρακάτω φράσεις να συµπληρώσεις τα κενά βάζοντας στη θέση της παύλας ό,τι χρειάζεται κάθε φορά: Εξηγ...στε την πραγµατική κατάσταση στο παιδί. Επιδ...θηκε στο εµπόριο και πλούτ...σε. Όσ... πιο πολ... καλλιτέχνες συµµετέχουν τόσο πιο εντυπωσιακή είναι η παράσταση. 2
β) Από τα ρήµατα που δίνονται παρακάτω να σχηµατίσεις και να γράψεις τον τύπο που σηµειώνεται µέσα στην παρένθεση : αξιοποιούµαι ( γ πληθ. πρ. παρατ. οριστ.)... διαρρέω ( γ εν. πρ. αορ. οριστ. )... αναβάλλω ( β εν. πρ. αορ. προστ. )... κάθοµαι ( β εν. πρ. αορ. υποτ. )... σπέρνω ( γ πληθ. πρ. παρακ. οριστ. )... γέρνω (µετοχή παθητικού παρακειµένου στο αρσενικό γένος)... τρέφω ( β εν. πρ. αορ. προστ. )... (Μονάδες 3,5) 4. α) Να γράψεις τι µέρος του λόγου είναι καθεµιά από τις λέξεις που είναι γραµµένες µε έντονα γράµµατα στο παρακάτω κείµενο: Συνάντησα προχτές στο δρόµο έναν παλιό συµµαθητή µου, φαλακρό πια και σχεδόν γερασµένο, που µου έκανε φριχτά παράπονα, ότι δήθεν τον βλέπω στο δρόµο και δεν τον χαιρετάω. Τον άκουσα για αρκετή ώρα σιωπηλός και µετά βιάστηκα ν' αναγνωρίσω την ενοχή µου, για να τον ξεφορτωθώ µια ώρα αρχύτερα. προχτές... παλιό... γερασµένο... που... τον... β) Να συµπληρώσεις τον παρακάτω πίνακα (οι επιθετικοί τύποι να γραφούν στο αρσενικό γένος): Αριθ. Απόλυτα Τακτικά Πολλαπλασιαστικά Αναλογικά Περιληπτικά 4 3 5. α) Στις ακόλουθες φράσεις να βάλεις τον κατάλληλο τύπο του ονόµατος που είναι µέσα στην παρένθεση: Οι (αέρας)... των κυκλαδίτικων νησιών είναι αναζωογονητικοί. Η ύπαρξη µιας (έξοδος)... κινδύνου είναι απαραίτητη, για να λειτουργήσει το θέατρο. Οι ταχυδροµικοί (διανοµέας)... έχουν πια λιγότερη δουλειά. Η θρησκεία µάς δίνει απαντήσεις για τη δηµιουργία των (ον).... Τα καταστήµατα της (οδός Τσιµισκή)... είναι συνήθως ακριβά.
β) Να µεταφέρεις τις παρακάτω προτάσεις στον άλλο αριθµό, όπου είναι δυνατό. Ο χρόνος που πέρασε µαζί του ήταν ευτυχισµένος.... Το φως της πόλης φαίνεται εντυπωσιακό το βράδυ.... Τα βράχια στις θάλασσες αποτελούν παγίδες για τους ψαράδες.... 6. Να συµπληρώσεις τον παρακάτω πίνακα τοποθετώντας τα συνώνυµα και τα αντώνυµα των λέξεων της πρώτης στήλης : κενός γνωστικός αστείος Συνώνυµο Αντώνυµο (Μονάδες 3 ) 7. α) Να σχηµατίσεις σύνθετα µε τα παρακάτω ζευγάρια των λέξεων: εκ + αλείφω (ουσιαστικό)... άνθος + σπέρνω (επίθετο)... συν + ρίζα (επίρρηµα)... τρεις + µισός (επίθετο)... οίνος + παράγω (ουσιαστικό)... (Μονάδες 2,5 ) β) Πώς λέγεται µε σύνθετη λέξη: το βιβλίο που περιέχει ερµηνείες ονείρων... το ζώο που τρέφεται µόνο µε φυτικές ουσίες... αυτός που φέρνει µηνύµατα, ειδήσεις... αυτός που είναι πολύ γρήγορος στο τρέξιµο... (Μονάδες 2 ) 4
8. α) Να αναγνωρίσεις το συντακτικό ρόλο των λέξεων που είναι γραµµένες µε έντονα γράµµατα (υποκείµενο, αντικείµενο, κατηγορούµενο): Απ' τον καιρό που η Ιταλία είχε βάλει πόδι στην Αρβανιτιά, ήµαστε όλοι βέβαιοι πως οι Ιταλοί µια µέρα θα µας χτυπήσουν και πως την πόλη µας, οπωσδήποτε, θα τη βοµβαρδίσουν. Εκείνο που φοβόµασταν απ' όλα πιο πολύ ήταν τα αέρια. Οι Ιταλοί είχαν ρίξει αέρια και στην Αβησσυνία. Μαζευόµασταν τα παιδιά και µιλούσαµε ξεφρενιασµένα για διάφορους τύπους αερίων που ακούγαµε. Εκτός από κείνα που σου φέρνουν ασφυξία, υπήρχαν κι εκείνα που σου καίνε το δέρµα. Μόλις πατήσεις έδαφος ποτισµένο µε το αέριο αυτό, καίγονται τα ποδάρια σου. πόδι... µας... τα αέρια... σου... εκείνα... τα ποδάρια... β) Να µετατρέψεις τη σύνταξη των παρακάτω προτάσεων: i) από ενεργητική σε παθητική: (Μονάδες 3 ) Η έκρηξη έσπασε τα τζάµια των σπιτιών.... ii) από παθητική σε ενεργητική: Οι στρατιώτες έγιναν δεκτοί από το πλήθος σαν ήρωες.... (Μονάδες 2) γ) Να µετατρέψεις: i) τον ευθύ λόγο σε πλάγιο: Ο δάσκαλος συµβούλεψε: «Αλέξανδρε, διάβαζε περισσότερο, αν θέλεις να πετύχεις»....... ii) τον πλάγιο λόγο σε ευθύ: Ρώτησα την Ελένη ποιο είδος µουσικής προτιµούσε να ακούσει....... 5 (Μονάδες 2 )
Ε. ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ (Μονάδες 10) ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ ΒΑΘΜΟΣ 1 ου ΒΑΘΜΟΛΟΓΗΤΗ:.... ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:.... ΥΠΟΓΡΑΦΗ:....... ΒΑΘΜΟΣ 2 ου ΒΑΘΜΟΛΟΓΗΤΗ:.. ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:.... ΥΠΟΓΡΑΦΗ:..... Μ.Ο.: 6