Διασπορικά Μ.Μ.Ε & Κυβερνοχώρος 2 η εβδομάδα Διασπορά, Νέα Μέσα& Τεχνολογίες
Στόχοι Να εξετάσουμε με ποιους τρόπους το ανθρωπολογικό ενδιαφέρον για τη διασπορά συνδέεται με αλλαγές στις παγκόσμιες οικονομικές, πολιτικές και τεχνολογικές δομές. Εισαγωγή στις ανθρωπολογικές προσεγγίσεις των κατηγοριών της διασποράς και του διεθνισμού στην εποχή της παγκοσμιοποίησης. Προσπαθούμε να διακρίνουμε τους τρόπους με τους οποίους οικονομικές, πολιτισμικές, κοινωνικές αλλαγές έχουν επιδράσει στις κεντρικές εννοιολογικές κατηγορίες του μαθήματος. 3/25/2010
Παγκοσμιοποίηση Πολυσήμαντος όρος που εμπλέκει διαφορετικές διαδικασίες πολιτικές, κοινωνικές και πολιτισμικές διαδικασίες που εξελίσσονται σε τοπικό και διεθνές επίπεδο, καθιστώντας αυτά τα δύο αλληλοεξαρτώμενα. Έχει ιστορικές ρίζες που διαφέρουν από περιοχεί σε περιοχή πχ Ευρώπη, Κίνα. Για την Ευρώπη οι περισσότεροι συμφωνούν ότι σπέρματα της παγκοσμιοποίησης βρίσκουμε στην άνοδο και εξάπλωση του καπιταλισμού του 15 ου αι Αλλά στην σημερινή της μορφή φέρει μοναδικά χαρακτηριστικά που σχετίζοντια με τις νέες 3/25/2010 τεχνολογίες
Παγκόσμια Οικονομία παγκόσμιες χρηματιστηριακές αγορές διεθνείς εταιρίες νομικών συμβούλων, δημοσίων σχέσεων πολυεθνικές εταιρίες/εργοστάσια παγκόσμια γραμμή συναρμολόγησης βιομηχανικές εξαγωγικές ζώνες, υπαλληλικά εργοστάσια ελεύθερου εμπορίου και εξαγωγικής μεταποίησης Αποτελέσματα από-εθνικοποίηση και από-προσωποποίηση του κεφαλαίου και συμπύκνωση χώρου και χρόνου 3/25/2010
Τεχνολογία Μεταφορές Ηλεκτρονική Οικονομία Χαρακτηριστικά: Ευέλικτη [ψηφιακή] εργασία Εκπαίδευση Αυτονομία Φύλο Ψηφιακός κόσμος Επικοινωνίες και ΜΜΕ 3/25/2010
Πολιτική Παγκοσμιοποίησης Πολυκεντρικότητα διεθνών σχέσεων Διεθνείς οργανισμοί και δίκαιο που μέσα από συμφωνίες ελέγχουν όλο και περισσότερα το πεδίο των σχέσεων που παλαιότερα οριζόταν από τις εθνικές πολιτικές Διεθνή κινήματα Κοινωνία των Πολιτών 3/25/2010
Πολιτισμικός Υβριδισμός Ομογενοποίηση πολιτισμικών μορφών έκφρασης Στεγανοποίηση αυθεντικών πολιτισμών (πχ τοπικές κουζίνες, προϊόντα, ντύσιμο, έθιμα) ως αντίδραση/αντίσταση στην παραπάνω διαδικασία Αμφισβήτηση των καθαρών πολιτισμών Υβριδισμός Απο-εδαφοποίηση οικονομίας χώρου πολιτισμού 3/25/2010
Το ανθρώπινο κεφάλαιο στην παγκοσμιοποίηση Μετακινούμενοι πληθυσμοί http://www.un. org/esa/population/publications/2009migration_cha rt/ittmig_wallchart09.pdf Νόμιμοι/Παράνομοι Μετανάστες Πρόσφυγες/Εκτοπισμένοι Ειδικό Προσωπικό πχ ανώτατα στελέχοι πολυεθνιικών. Συμβούλων κτλ Ειδικό Προσωπικό Μακροπρόθεσμης Διαμονής, διπλωμάτες Γυναικεία Μετανάστευση Διασπορές Τουρίστες Διαφορετικές μορφές πολιτικής συμμετοχής, αντιπροσώπευσης και κοινωνικής ιεράρχισης αυτών των κατηγοριών 3/25/2010
Το μοντέλο της νεωτερικότητας Το νεωτερικό υποκείμενο Οι ιδέες του Διαφωτισμού (ορθολογικό, συνεχές, οικουμενικό, κυρίαρχο και τοποθετημένο χωρο-χρονικά) Οριενταλισμός 3/25/2010
Το νέο υποκείμενο Υβριδισμός και Διεθνικές Ταυτότητες Αντι-εθνικό υποκείμενο Αντι-ουσιοκρατικό υποκείμενο Διασπορικές Ταυτότητες-Παραδειγματικό μοντέλο της νέας υποκειμενικότητας 3/25/2010
Παράδειγμα Google 2007 εμφανίζει τον όρο diaspora 14.100.000 φορές Τις περισσότερες φορές αναφέρεται στις παραδοσιακές διασπορές (Εβραίους, Αρμένιους, Έλληνες) Ενώ 9/11 σχετίζεται με θέματα ασφάλειας ενώ πολύ συχνά γίνεται άμεση αναφορά στη χώρα καταγωγής (μητέρα- πατρίδα) Προβλήματα αυτού του είδους της εννοιολόγησης -περιορισμένη προσέγγιση τη έννοιας της διασποράς που αναπαράγει ουσιοκρατικά μοντέλα (το άλλον του έθνουςκράτους) -αναπαραγωγή του διπόλου έθνος/διασποράκαθαρότητα/μίξη/υβριδικός χαρακτήρα 3/25/2010
Νέες προσεγγίσεις στον όρο διασπορά Ο υβριδικός χαρακτήρα που σχεδόν ταυτίζεται με τη διασπορά λόγω τη ανάμιξης πολιτισμών, ιστοριών και εμπειριών σε αυτές τις κοινότητες άρχισε να ανοίγει τον ορίζοντα σε νέες έρευνες που έψαχνα να δουν αυτά τα στοιχεία σε απεδαφοποιημένες συλλογικότητας που ξέφευγαν από την ουσιοκρατία των πρώτων παραδειγματικών διασπορών και είχαν ως προνομιακό χώρο το διαδίκτυο, πχ θρησκευτικές διασπορές, queer diasporas Ένα από τα προβλήματα που προκύπτουν είναι το άνοιγμα του όρου και άρα η επιστημονική του εγκυρότητα και αξία εφαρμογής ή ανάλυσης Το κλείσιμο των ματιών σε ουσιοκρατικές συμπεριφορές των ίδιων των διασπορών 3/25/2010
Νέοι Εθνικισμοί Πατριώτες εξ αποστάσεως (Αnderson) Διασπορές ως μέρος των πολιτικών συσχετισμών που αναπτύσσονται μέσα στο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον, για αυτό χρειάζεται μια ιστορική προσέγγιση τους ώστε να αναδειχθεί καλύτερα η ποικιλότητά τους ως προς τη γένεσή τους αλλά και ρόλο που παίζουν σήμερα. Σε αυτόν τον τελευταίο σημεντικό ρόλο έχουν και τα νέα μέσα και τεχνολογίες. Στη συγκρότηση αυτών των ομάδων και στην επικοινωνία τους τα διασπορικά μμε παίζουν κυρίαρχο ρόλο 3/25/2010
Συμπεράσματα -η παγκοσμιοποίησης είναι ένα περίπλοκο φαινόμενο που συνδέεται με διαφορετικές διαδικασίες σε τοπικό και διεθνές επίπεδο Η μετακίνηση ανθρώπινου δυναμικού και η συγκρότηση κοινοτήτων πέρα από τα σύνορα του έθνους-κράτους είναι κυρίαρχο στοιχείο αυτών των διαδικασιών Η διασπορά είναι μια κατηγορία που θεωρήθηκε ότι εκφράζει σε προνομιακό βαθμό και πολλές φορέςς με αφελές τρόπο το νέο μετα-νεωτερικό υποκείμενο 3/25/2010
Ορίζοντας τη Διασπορά ΙΙ: οι μετάνεωτερικές διασπορές 4 η εβδομάδα
Στόχοι Διερευνούμε τις κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες που οδήγησαν στη δημιουργία νέων κοινοτήτων, που δε μπορούν να περιγραφούν επαρκώς από τον ορισμό που μελετήσαμε στο προηγούμενο μάθημα και έδωσαν αφορμή σε μια νέα προσέγγιση της διασπορά. Θα εξετάσουμε πως αυτές οι νέες κοινότητες σχετίζονται με τον κυβερνοχώρο.
Νέες προσεγγίσεις Κριτική στη θεώρηση της διασποράς ως σχεδόν υπάλληλης σχέσης/κοινότητας του έθνους Κριτική στην ομοιογένεια μέσα από την οποία αναπαρίστανται τόσο το έθνος και η διασπορά Έμφαση στις πολιτισμικές ροές και επαφές
Παράδειγμα Το εθνογραφικό παράδειγμα που χρησιμοποιείται συχνά είναι οι αφρικανικές διασπορές εμπειρία της δουλείας (Παναφρικανισμός) καμιά αρχική πατρίδα διαφορετικές περιοχές εγκατάστασης ή μετακινήσεις (επαφές)
Κοινότητες της Καραϊβικής-Αιτή Υπάρχει διασπορά της Καραιβικής; Καταγωγή Σύνδεση με άλλες διασπορές (δουλεμπόριο, ανελεύθερη εργασία) Πυροδότηση άλλων διασπορών (ΗΠΑ, Γαλλία, Αγγλία, Ολλανδία)
Υβριδισμός Κρεολισμός (κρεολικές γλώσσες& πολιτισμοί) Πίτζιν (pidgin): γλώσσα που προκύπτει από συνδυασμό διαφορετικών αυτόχθονων γλωσσών (ή αυτόχθονων γλωσσών και της αποικιακής γλώσσας) Κρεολ: ένα πίτζιν που αποκτά αυτόχθονους ομιλητές Η ιστορία του κρεολισμού συνδέεται από τη μια μεριά με την ιστορία της αποικιοκρατίας και του καπιταλισμού και από την άλλη με θεωρίες ιεράρχησης πολιτισμών και φυλών, πράγμα που συνδέει τις κοινότητες αυτές με παγκόσμιες οικονομικο-πολιτικές διαδικασίες (ξεφεύγουν από το δίπολο έθνος-διασποράς) Ο υβριδικός χαρακτήρας αυτών των κοινοτήτων τις αποστερεί από τον ηγεμονικό λόγο περί καθαρότητας που βρίσκεται σε απόλυτη συνάφεια με τη διαμόρφωση των εθνών ενώ παράλληλα δίνει έμφαση στην ετερογένεια
Από τις κρεολικές κοινότητες στις νέες διασπορές Οι μετα-αποκιακές σπουδές βάζουν στο κέντρο της θεωρίας του αυτές τις κοινότητες με στόχο να αντιστρέψουν τον ηγεμονικό λόγο που ιεραρχούσε αυτές τις κοινότητες και τον πολιτισμός τους ως υποτελείς και αναδεικνύοντας τους τρόπους που οι τελευταίοι παρεισφρέουν στον καθαρό κυρίαρχο πολιτισμό προκαλώντας τον. Ο υβριδισμός γίνεται μια καινούργια βάση συζήτησης για Έναν νέο ορισμό της διασποράς
Νέες Διασπορές (Clifford& Hall) Δίνεται έμφαση στον πολιτισμικό χαρακτήρα των διασπορών, ο οποίος συγκροτείται στη βάση της ετερογένειας λόγω των παγκόσμιων μετακινήσεων και ροών Για τον Clifford οι διασπορές συγκροτούν μια διπλή ταυτότητα συνείδηση τόσο αρνητικής (διασκορπισμός) αλλά και θετικής (επιβίωσης) Για τον Hall πρόκειται για συλλογικότητες που ριζοσπαστικοποιούνται σε σχέση με τους εθνικούς λόγους και προβάλουν νέες διεκδικήσεις σε σχέση με συγκεκριμένες οικονομικές, πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες
Οι μαύρες διασπορές Οι μετανάστευση από την Καραϊβική τη δεκαετία του 1950 στα παλιά αποικιοκρατικά κέντρα πχ Λονδίνο, Παρίσι και οι μετέπειτα μεταναστευτικές πολιτικές που ακολουθήθηκαν (πχ πολιτικές αφομοίωση) ομογενοποίησαν τις ομάδες αυτές με βάση το φυλετικό κριτήριο Την ίδια στιγμή δημιούργησαν τη βάση (δεκ.1960-1970 ) για τη διαμόρφωση μιας νέας συλλογικότητας που στόχευε σε νέες διεκδικήσεις και απαιτήσεις από την κυρίαρχη τάξη Επίσης δημιούργησε νέες εννοιολογήσεις της εμπειρίας του παρελθόντος, όπου η διασπορά είχε κεντρικό ρόλο ως διαδικασίας ανάμειξης και αντίσταση στην ουσιοκρατία του εθνικισμού Παρατηρήστε τις φωτογραφίες που θα σας διανεμηθούν στην τάξη. Πώς μετατρέπουν αρνητικά στερεότυπα σε θετικά;
Κριτική Η θετική εμπειρία της διασποράς συχνά μεγεθύνεται αντί να εξετασθεί μέσα στην ιστορική συγκυρία ενώ το έθνος παρουσιάζεται ως ο αντίθετος, στατικός, πόλος Δεν εξετάζεται η κοινωνική διαμόρφωση και ποικιλομορφία στο εσωτερικό της διασποράς Η ταυτότητα ανάγεται σε κεντρική αξία και ο πολιτισμός παγιώνεται στο νέο πεδίο αντιπαραθέσεων παραμερίζοντας τις οικονομικές και πολιτικές μηχανισμούς που συχνά τον προβάλλουν ως τέτοιο Ο αντι-εθνικός και αντιστασιακός χαρακτήρας της διασποράς μετατρέπεται σε δομικό της χαρακτηριστικό από τους διανοούμενους χωρίς να εξετάζεται η πολυπλοκότητα της κοινωνικής της διαμόρφωσης αλλά και τα κίνητρα των δρώντων υποκειμένων που συμμετέχουν.
Η πολιτική της τοπο-θεσίας (Brah) Εθνογραφική μελέτη της «Ασιατικής» διασποράς στη Μ. Βρετανία Ακολουθεί τις παρατηρήσεις του Hall και του Clifford και προσεγγίζει τις κοινότητες αυτές τόσο στη διαχρονία τους (ιστορική προσέγγιση), όσο και στη συγχρονία τους (κοινωνική εξέταση) Συνδέει τη διασπορά με την πολιτική της «τοποθεσίας»: θέσεις στις κοινωνικές διαφοροποιήσεις της τάξης, φύλου, εθνικότητας, φυλής κτλ., μετακίνηση μέσα από γλωσσικά, θρησκευτικά και πολιτισμικά συμφραζόμενα, και τέλος γεωγραφικά και ψυχολογικά σύνορα.
Συμπεράσματα Οι προσεγγίσεις αυτές άνοιξαν το πεδίο για τη χρήση της έννοιας της διασποράς σε χώρους που δεν είχαν μέχρι τώρα συνάφεια με αυτήν πχ διαδικτυακές κοινότητες αφού στις τελευταίες βρίσκουμε απεδαφοποιημένες ομάδες που συγκροτούνται με βάση διαχείριση της ετερογένειας των ταυτοτήτων τους μέσα από τη συμμετοχή τους σε αυτό το χώρο που τους δίνει μια νέα ταυτότητα Τι επόμενες εβδομάδες θα δούμε πώς οι διασπορικές κοινότητες συγκροτούνται, αναπαρίστανται αλλά και χρησιμοποιούν οι ίδιες τις νέες τεχνολογίες και τα ΜΜΕ
Ιστορική Μνήμη και Διασπορά Ι Οι ιστορικές διασπορές 3 η εβδομάδα
Στόχοι Εξετάζουμε τον ορισμό του W. Safran για τη διασπορά, που αποτέλεσε θεμέλιο για τη μελέτη του διασπορικού φαινομένου μετά το 1990. Τι αναπαραστάσεις δημιουργεί για την έννοια της διασποράς Παραδείγματα ιστορικών διασπορών 3/25/2010
Ετυμολογίες Α. Δια+σπορά αρχαίες ελληνικές διασπορές (7-8αι π.χ.) Β. Gallut Η Βαβυλωνιακή εξορία (597-538 πχ) Α. Β. 1. περιγραφικός 1. συναισθηματικός 2. θετική ερμηνεία 2. αρνητική ερμηνεία 3/25/2010
Παρατήρηση στην τάξη Θα σας δοθούν 2 μικρά σε έκταση άρθρα για την ελληνική διασπορά, σημειώστε: -ποιος είναι ο ομιλητής, αποδέκτες και ποια η περίσταση επικοινωνίας Με ποια χαρακτηριστικά αποτυπώνεται η σχέση διασποράς και πατρίδας Σε ποιο τμήμα της εφημερίδας δημοσιεύονται, τι έκταση έχουν. Γιατί; Συγκρίνετε τα με τα παρακάτω http://www.sae-europe.eu/2009-04-15-11-26-56/1214----------- l-----r http://www.sae.gr/?id=18643&o=5&tag=%c2%ab% CE%95%CE%AF%CF%83%CF%84%CE%B5%20% CE%BC%CE%B9%CE%B1%20%CE%AC%CE%BB% CE%BB%CE%B7%20%CE%95%CE%BB%CE%BB% 3/25/2010
Ορισμός της Διασποράς Safran, 1991p.p 83-84 1. «Οι διασπορές και οι πρόγονοί τους ξεκίνησαν από ένα αρχικό κέντρο και σκορπίστηκαν σε δύο περιφερειακές» ή ξένες περιοχές». Κέντρο/περιφέρεια Οικείο/ξένο Συνολική εποπτεία 3/25/2010
Safran 2. Διατηρούν μια συλλογική μνήμη, όραμα, μύθο για μια μυθική πατρίδα- την φυσική της τοποθεσία, ιστορία και επιτυχίες. Η έννοια της «συλλογικής» μνήμης έχει αμφισβητηθεί Δεν αναφέρεται στη συνύπαρξη ή ακόμη και διένεξημεταξύ διαφορετικών μύθων 3/25/2010
Safran 3. Πιστεύουν πως δεν είναι-και ίσως δε μπορούν- να γίνουν απολύτως αποδεκτές από τη χώρα υποδοχής για αυτό νιώθουν απομονωμένες και αποκομμένες από την τελευταία. Γενικευτική αντίληψη της διασποράς χωρίς να λαμβάνει υπόψη τις κοινωνικές διαφοροποιήσεις της διασπορικής κοινότητας (ελίτ) καθώς και τους μηχανισμούς αποκλεισμού και ενσωμάτωσης του κράτους υποδοχής 3/25/2010
Safran 4. Θεωρούν την προγονική τους γη ως την πραγματική τους, ιδεατή πατρίδα και εκεί που θα (έπρεπε) να επιστρέψουν, όταν υπάρξουν οι κατάλληλες συνθήκες. Αν και τονίζει στο ότι η πατρίδα για τις διασπορικές κοινότητες είναι ένα ιδεατό κατασκεύασμα την οριοθετεί χωροχρονικά 3/25/2010
Safran 5. Πιστεύουν ότι θα πρέπει να επιδοθούν στη διατήρηση και αναδημιουργία της αρχικής τους πατρίδας, της ασφάλειας και της ευημερία της. Συνολική εποπτεία δράσης της διασποράς και των στόχων της 3/25/2010
Safran Διατηρούν με προσωπικούς ή πιο δημόσιο τρόπο τις σχέσεις τους με αυτήν την πατρίδα με τον έναν τρόπο ή τον άλλο και η εθνοτοπική τους συνείδηση και αλληλεγγύη υπάρχει ακριβώς χάρη σε αυτές του είδους τις σχέσεις. Αντικειμενοποίηση της συνείδησης αυτής με βάση εξωτερικευμένες συμπεριφορές. 3/25/2010
Κριτική παραδειγματική χρήση της διασποράς καμιά ιστορική εθνογραφική ποικιλότητα (τυπολογία) εκπατρισμένες μειονοτικές κοινότητες» (από Πετράκου, σελ. 41) 3/25/2010
Πέρα από έναν ουσιοκρατικό ορισμό (Cohen) Κριτική στην παραδειγματκή χρήση της εβραϊκής διασποράς Μεγαλύτερη έμφαση στη σχέση διασπορικής κοινότητας και χώρας εγκατάστασης (όχι μόνο στο αρχικό κέντρο ) Ανάδειξη τυπολογίας μέσα από τον εθνογραφικό πλουραλισμό 3/25/2010
Μια νέα τυπολογία της διασποράς, Cohen p. 178 Κηπουρικός όρος Τύπος Διασποράς Ιστορικά Καθάρισμα Ζιζανίων Διασπορά-Θύμα Παραδείγματα Εβραίοι, Αρμένιοι, Αφρικανοί Σπορά Αυτοκρατορικές/Αποικιακές Διασπορές Αρχ. Έλληνες, Άγγλοι, Ρώσοι Μεταφύτευση Εργατικές Διασπορές Ινδοί με συμβόλαιο εργασίας, Κινέζοι και Ιάπωνες, Σιχ, Τούρκοι, Ιταλοί Μπόλιασμα με καταβολάδες Επικονίαση (γονιμοποιώ με γύρη) Εμπορικές Διασπορές Πολιτισμικές/Υβριδικές/Μετα -μοντέρνες Διασπορές Βενετοί, Λιβανέζοι, Κινέζοι, σημερινοί Ιάπωνες και ινδοί Πληθυσμοί της Καραϊβικής, σημερινοί Κινέζοι, Ινδοί 3/25/2010
Εβραϊκή Διασπορά καταστροφή της Ιερουσαλήμ (586 πχ& 70 μχ) «περιπλανώμενος Ιουδαίος» Το χριστιανικό Άλλο: Εβραίοι και Ισλάμ Εβραϊκές κοινότητες (Εσκενάζυ, Εβραίοι της Μ. Ανατολής και Σεφαρδί) Σιωνισμός 3/25/2010
Αρμενική Διασπορά Η ιστορική Αρμενία Χριστιανισμός και Αρμενία Η Γενοκτονία Σοβιετική Αρμενία Μετασοβιετική Αρμενία και Διασπορά 3/25/2010
Ελληνική Διασπορά Νεο-ελληνική διασπορά Το παράδειγμα της συνέχειας (continuity paradigm, Todorova) Διασπορά και Εθνικά Συμφέροντα Νέα Γεωπολιτικά Ενδιαφέροντα 3/25/2010
Προς ένα νέα ορισμό της διασποράς Η αναζήτηση ενός ορισμού του όρου διασπορά «μας αναγκάζει να αρθρώσουμε λόγους (discourses) πολιτισμικών και πολιτικών δεσμών μόνο μέσα και πέρα από τη διαφορά έχοντας συνείδηση των κινδύνων που αυτή η αναζήτηση μας κάνει να παίρνουμε» (Brent Hayes Edwards, The Practice of Diaspora, 2003) Mη παγιοποίηση διασπορικών στιγμών και κοινοτήτων Μη τετελεσμένη φαινόμενο που πρέπει να μελετάται περισσότερο ως περικείμενο με συγκεκριμένους χωροχρονικούς συντελεστές, παρά ως αναλυτική κατηγορία 3/25/2010
Διασπορικά ΜΜΕ 6 η εβδομάδα
Στόχοι Ποια είναι η θέση των διασπορικών ΜΜΕ σήμερα; Πώς διαμορφώνονται και πως σχετίζονται με την έννοια του έθνους και τι ρόλο παίζουν σήμερα; Τι είδους νομοθεσία υπάρχει και πως σχετίζεται με τη θέση των διασπορικών κοινοτήτων στις αντίστοιχες χώρες
Διασπορικά ΜΜΕ Σύμφωνα με τη Τσαγκαρουσιάνου ο όρος διασπορικά ΜΜΕ καλύπτει πολλούς διαφορετικούς οργανισμούς, πρακτικές και χώρους επικοινωνίας όπου το αφήγημα της διασποράς συγκροτείται και πραγματώνεται Η διαφορά τους έγκειται τόσο στη θεσμική τους ταυτότητα, στη διάρκειά τους μέσα στο χρόνο και στη δυνατότητα πρόσβασης όσο και στη δημοφιλία τους Αναπτύσσονται σε ένα διεθνικό χώρο (παγκόσμιο χωριό) και όχι μόνο ανάμεσα σε Έθνος/Διασπορά
τα χαρακτηριστικά αυτά των διασπορικών μέσων επεκτείνουν το ρόλο τους από απλό όργανο επικοινωνίας μεταξύ διασποράς και πατρίδας και τα μετατρέπει όπως επισημαίνει ο Mandaville σε χώρους επικοινωνίας όπου «ταυτότητα, σημασία και όρια της διασποράς συνεχώς κτίζονται, αντιπαρατίθενται και γίνονται αντικείμενο της φαντασίας» Περιηγηθείτε στον παγκόσμιο ιστό και καταγράψτε διαφορετικά διασπορικά ΜΜΕ. Περιγράψτε σε ποιους απευθύνονται, ποια είναι γλώσσα επικοινωνίας, οι πηγές χρηματοδότησης, κανόνες πρόσβασης.
ΜΜΕ και διασπορά Τα ΜΜΕ έχουν παίξει καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της ιστορικής συνείδησης και εμπειρίας της φαντασιακής κοινότητας του έθνους Ειδικά στην περίπτωση της Ελλάδας, οι ελληνικές διασπορικές κοινότητες της Κεντρικής (Αυστρο-Ουγγαρία) και Δυτικής Ευρώπης (Γαλλία) με τις εφημερίδες τους από τη μια πλευρά συνέβαλαν στη συνειδητοποίηση της ελληνικότητας και από την άλλη στην ενημέρωση και ενίσχυση του φιλελληνισμού Σήμερα όμως με τη παγκόσμια κινητικότητα, τη μεγέθυνση του μιντιακού τοπίου και πολύπλευρη διασύνδεση διαφορετικών κοινωνικών πτυχών τα ΜΜΕ προσπαθούν να εκφράσουν ομάδες που βρίσκονται σε απόσταση και διασκορπισμένες γεωγραφικά με ταυτότητες που διαμορφώνονται από πολύ διαφορετικά ερεθίσματα και περιβάλλοντα
Ελληνικά Διασπορικά ΜΜΕ
Παρατήρηση Περιηγηθείτε σε μερικά από τα τεύχη του περιοδικού Η Ελλάδα Παντού http://www.ggae. gr/frontoffice/portal.asp?cpage=node&cnode=54 Ποια στοιχεία του νομίζετε ότι το καθιστούν διασπορικό; Ποιες λειτουργίες επιτελεί; Τώρα κάντε το ίδιο για τα παρακάτω: http://www.neoskosmos.com/news/el/taxonomy/term/16
Συνηθέστερες λειτουργίες ελληνικών ΜΜΕ 1.Διατήρηση της έννοιας της πατρίδας 2. Διατήρηση σχέσεων με την πατρίδα 3. Προβολή της ιδιαίτερης ταυτότητας της διασπορικής κοινότητας 5. Ενδυνάμωση και αντίσταση της διασπορικής κοινότητας στην αφομοίωση από την κοινωνία υποδοχής
Ιστορία Ευρωπαϊκής Πολιτικής για ΜΜΕ Αρχίζει το 1989 με πεδίο αναφοράς την τηλεόραση αλλά πλέον κινείται σε διαφορετικά μιντιακά πεδία πχ διαδίκτυο http://ec.europa. eu/avpolicy/reg/history/index_en.htm
Ευρώπη και Διασπορικά ΜΜΕ Παραγωγή 1. Από την ιστορική πατρίδα, πχ. ΕΡΤSAT, Φωνή της Ελλάδας (http://www.etv.gr/ ) 2.Από μια συγκεκριμένη διασπορική κοινότητα για όλες τις αδελφές-κοινότητες πχ. Κουρδική Δορυφορική Τηλεόραση τη Γερμανία, http://hellenictv.visionip.tv/hellenicmovies/, London Greek Radio, http://www.lgr.co.uk/ 3. Από χώρα υποδοχής για τις διασπορικές κοινότητες που διαμένουν στο έδαφό της πχ. Ράδιο Φιλία, http://tvradio.ert.gr/radio/liveradio/deytero.asp
Χαρακτηριστικά Όχι ένα είδος διασπορικών μ.μ.ε. Αντιπροσωπευτικότητα παραγωγής και συμμετοχής Διαφορετική χρήση διασπορικών μέσων καλλιέργεια διασπορικής συνείδησης προβολή διασπορικής ελίτ και καλλιέργεια ανισοτήτων δημιουργία νέων διασπορών καλλιέργεια διασπορικών εθνικισμών ενίσχυση ορατότητας της διασπορικής κοινότητας στην κοινωνία υποδοχής σύνδεσμος με τη χώρα προέλευσης σύνδεσμος με τη χώρα υποδοχής
Πολιτικές ΜΜΕ στην Ε.Ε Περιοριστικές, πχ. Αυστρία, Δανία, Ιταλία Πλουραλιστικές, πχ. Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία Χωρίς συγκεκριμένο νομοθετικό καθεστώς, πχ. Ελλάδα, Ιρλανδία, Ισπανία Διαβάστε αναλυτικά την αναφορά της ΕΕ για την κατάσταση του μιντιακού πλουραλισμού στην Ελλάδα http://ec.europa. eu/information_society/media_taskforce/d
Τα εκτός ΕΕ ελληνικά διασπορικά ΜΜΕ Από την παρακάτω διεύθυνση επιλέξτε την εξέταση μιας ελληνικής ομογενειακής κοινότητας από αυτές που παρουσιάζει η έρευνα και μελετήστε τα στοιχεία για τα ΜΜΕ της. Αναλύστε τα με βάση τη συζήτησή μας και παρουσιάστε τα πορίσματά σας. http://www.ggae.gr/frontoffice/portal.asp? cpage=node&cnode=17 [Κλικ Αρχείο Ομογένεια, Κλικ Εκθέσεις-Έρευνες, Κλικ μια από τις περιοχές που αναφέρονται]
Συμπεράσματα Τα διασπορικά ΜΜΕ χαρακτηρίζονται από ποικιλότητα (μέσου, γλώσσας, στόχευσης) Ο ρόλος τους είναι πολύπλευρος Η πολιτική των διασπορικών ΜΜΕ στην Ελλάδα σχετίζεται με τη γενικότερη πολιτική και απαιτήσεις της ΕΕ
ΜΜΕ, κυβερνοχώρος και η ανθρωπολογία της διασποράς 5 η εβδομάδα
Στόχοι Πώς τα ΜΜΕ και το διαδίκτυο εισχωρούν στη μελέτη της διασποράς; Τι ρόλο παίζουν; Διερευνούμε τους τρόπους με τους οποίους η ανθρωπολογική θεωρία και μεθοδολογία μπορεί να συμβάλλει ή να προσαρμοστεί στο καινούργιο περιβάλλον εργασίας.
Προβλήματα με τις εννοιλογήσεις της παγκοσμιοποίησης Κέντρο-Περιφέρεια Οικονομικά μοντέλα πλεονάσματος ή ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου Θεωρίες καταναλωτή-παραγωγού Παράγοντες έλξης-απώθησης μεταναστών Η εποχή της παγκοσμιοποίησης ανέδειξε ότι δε μπορεί να εξηγηθεί δίνοντας έμφαση μόνο στην οικονομία. Αντίθετα προέβαλε τους συσχετισμούς οικονομίας, πολιτικής και πολιτισμού και μέσα από αυτές τις όχι πάντα αρμονικές σχέσεις πρέπει να προκύψει μια γενικότερη θεώρησή της
Πιο συγκεκριμένα αναδείχθηκαν: Οι πολιτισμικές πτυχές της παγκοσμιοποίησης Το πρόβλημα της διαφοράς και της ταυτότητας Πολιτική έκφραση της ταυτότητας πχ ιθαγένεια Ποικιλότητα στην έκφραση της παγκοσμιοποίησης και της τοπικότητας Ο ρόλος των ΜΜΕ και των νέων τεχνολογιών στο ταξίδι πολιτισμικών σημείων αλλά και στη δημιουργία κοινών Η πολυκεντρικότητα της εξουσίας και της αλληλεξάρτησης (οριζόντιας/κάθετης) διαφορετικών πεδίων δράσης
Εθνο-τοπία Αναφέρεται στους μετακινούμενους πληθυσμούς που σήμερα αποτελούν ιδιαίτερα χαρακτηριστικό της παγκοσμιοποίησης και επηρεάζουν έθνη και πολιτικό σε βαθμός που η ανθρωπότητα δεν είχε δει προηγουμένως
Τεχνο-τοπία Αναφέρεται στις αλλάγές στην τεχνολογία (μηχανική και πληροφοριακή) που έχει προκαλέσει απίστευτες επιπτώσεις στην έννοια και κατανόηση της μετακίνησης, ρευστότητας και οριακότητας
Οικονομο-τοπία Αναφέρεται στην εξάπλωση του παγκόσμιου κεφαλαίου και τις ταχύτητες μέσα από τις οποίες γίνεται καθώς και τις διακλαδώσεις της
Ιδεο-τοπία Αναφέρεται στις εξάπλωση ιδεών που σχετίζοντια με το Διαφωτισμός που σιγά σιγά εξαπλώνονται, «μεταφράζονται», και αποτελούν της παγκόσμιας ιδεολογικής ορθοδοξίας
Μιντιακά-τοπία Αναφέρεται τόσο στη διάδοση γνώσεων ηλεκτρονικής παραγωγής και διανομής πληροφοριών τόσο στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα, όσο όμως και στην άμεση κυκλοφορία αυτών των πληροφοριών και εικόνων σε όλο τον πλανήτη Τι είδους κοινά δημιουργούν και από τι κοινά ερμηνεύονται με τι είδους αποτελέσματα; Πώς επανατοποθετούν τη γραμμή ανάμεσα στο ρεαλιστικό και φανταστικό;
Κάνοντας κυβερνο-εθνογραφία Κειμενική ανάλυση Ερμηνευτική Ανάλυση Συγκριτική Ανάλυση Εθνογραφία της επικοινωνιακή κατανάλωσης Εθνογραφία της επικοινωνιακής παραγωγής Πολύ-συνδυαστικοί μέθοδοι
Το διαδίκτυο Μια μικρή ιστορική περιήγηση Αντιδράσεις Τεχνικός Ντετερμινισμός Κοινωνικός Ντετερμινισμός Νεο-λουδίτες και Κυβερνολάνδη (Γιαννακόπουλος, κεφ. 1) Ο κριτικός ρεαλισμός στη μελέτη του διαδικτύου
Σύγχρονη εποχή Οι νέες τεχνολογίες και τα ΜΜΕ παίζουν κυρίαρχο ρόλο σε αυτό που έχουμε αποκαλέσει ως παγκοσμιοποίηση αλλά και στα κυρίαρχα χαρακτηριστικά της. Συγκεκριμένα: Συμπύκνωση χρόνου Ταχύτητα πληροφορία Πολυμορφία της πληροφορίας (γραπτό κείμενο, εικόνα, ήχος, πολυμέσα) Παράλληλοι χρόνοι (πολλαπλά παράθυρα) Συμπύκνωση χώρου Αμφισημία της έννοιας της απόστασης (μακρινό/ κοντινό, πραγματικό/μη-πραγματικό) (απεδαφοποίηση) Αντιστροφή της τοπικότητας (εσωτερικό = παγκόσμιο, εξωτερικό = τοπικό) από-εντοπισμός (Βιριλιό, σελ. 19)
Προβληματισμοί Χαρτογραφώντας την εικονική -κοινότητα Το πρόβλημα της εικονικής-ταυτότητας Η έρευνα online-offline
Ιδιαιτερότητα της εθνογραφία του διαδικτύου Πρόβλημα ταυτότητας Θέμα εμπιστοσύνης Τι είδους επιτόπια έρευνα λαμβάνει χώρα (σχέση παρατηρητή/παρατηρούμενου)
Από-φετιχοποίησης της επιτόπιας έρευνας Ένα μεγάλο μέρος της έρευνάς μας αφορά αρχεία, τόπο, διαδίκτυο και όχι τη συμμετοχική παρατήρηση Έμφαση στα προβλήματα ανάπτυξη των σχέσεων Όχι ενιαίος. Αποτελείται από διαφορετικά πεδία (τόπους) με διαφορετικούς κανόνες πρόσβασης και τρόπους έκφρασης Ανάλογες θα πρέπει να είναι και οι μέθοδοι που εφαρμόζονται για τη μελέτη τους Οι διαδικτυακοί κανόνες επικοινωνίας ουσιαστικά μεταφέρουν και ως ένα σημείο μεταμορφώνουν τους αντίστοιχούς μη εικονικούς (μελέτη κριτηρίων) Εικονική δε βρίσκουμε μόνο διαδικτυακά αλλά και στην κοινωνική μας πραγματικότητα πχ σύμβολα, ιδέες, αξίες (εικόνα/ιδέα ανθρωπότητας)
Ανθρωπολογία της Διασποράς και Ανθρωπολογία των Νέων Μέσων και Τεχνολογιών Απεδαφοποίηση Προβληματοποίηση της έννοιας της οικίας[ρίζας] και του μετακίνησης Έμφαση στο πολιτισμό και στην έννοια της ταυτότητας/διαφοράς Υβριδικές ταυτότητες Νέα μεθοδολογικά εργαλεία
Συμπεράσματα Κριτική μεθοδολογικών και αναλυτικών μεθόδων Πολλαπλά και συνδυαστικά ερευνητικά εργαλεία Εστιασμός στο μίκρο και μάκρο επιπέδο (παγκοσμοεντοπιότητα) Όχι στη ψηφιακή πανάκεια ούτε όμως στην κυβερνο-φοβία