Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 19 Φεβρουαρίου 2015 (OR. en) 6117/1/15 REV 1 COMPET 33 MI 78 ECOFIN 89 POLGEN 13 ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Αποδέκτης: Θέμα: Προεδρία Συμβούλιο Προετοιμασία της συνόδου του Συμβουλίου "Ανταγωνιστικότητα" της 2ας και 3ης Μαρτίου 2015 Πολιτική για την ενιαία αγορά της ΕΕ - Συζήτηση προσανατολισμού Επισυνάπτεται στο Παράρτημα για τις αντιπροσωπίες έγγραφο συζήτησης σχετικά με την πολιτική για την ενιαία αγορά, το οποίο προορίζεται για το Συμβούλιο Ανταγωνιστικότητας της 2ας Μαρτίου 2015. 6117/1/15 REV 1 ΚΚ/γπ 1
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΕΓΓΡΑΦΟ ΣΥΖΗΤΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Πολιτική για την ολοκλήρωση της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς Η ενιαία αγορά έχει αναγνωρισθεί ευρέως ως σημαντικός ακρογωνιαίος λίθος για την οικονομική ανταγωνιστικότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ισχυρή κινητήρια δύναμη για νέα ανάπτυξη και θέσεις εργασίας. Η περαιτέρω ολοκλήρωσή της είναι καθήκον μας και χρειάζεται να λάβει πολιτική προτεραιότητα καθώς και να αποτελέσει το αντικείμενο κοινών προσπαθειών, τόσο σε επίπεδο ΕΕ όσο και σε εθνικό επίπεδο. Η ανάγκη για ανάληψη δράσης Ενώπιον της αργής ανάπτυξης και της υψηλής ανεργίας που παρατηρούνται σε πολλά μέρη της ΕΕ, υπάρχει σαφής ανάγκη για περαιτέρω διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί η τρέχουσα δυναμική λόγω της έναρξης του νέου θεσμικού κύκλου για να δοθεί νέα ώθηση στην περαιτέρω ανάπτυξη και υλοποίηση της πολιτικής για την ενιαία αγορά της ΕΕ. Το πρόγραμμα εργασίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το 2015 1 δείχνει σαφώς τη σημασία που αποδίδει το εν λόγω θεσμικό όργανο στην ενιαία αγορά μέσω των δύο σημαντικών αξόνων εργασίας όσον αφορά τη Στρατηγική για τα αγαθά και τις υπηρεσίες στο πλαίσιο της εσωτερικής αγοράς με στόχο τον «καθορισμό νέων προσεγγίσεων για την αξιοποίηση αυτού του δυναμικού (της ενιαίας αγοράς)» και τη Δέσμη μέτρων για την ενιαία ψηφιακή αγορά που «θα εντοπίσει τις μείζονες προκλήσεις για τη δημιουργία ασφαλούς, αξιόπιστης και δυναμικής ψηφιακής ενιαίας αγοράς.» Περαιτέρω ενίσχυση της ενιαίας αγοράς μέσω δράσεων σε εθνικό και σε ενωσιακό επίπεδο αποτελεί προτεραιότητα στο πλαίσιο του επενδυτικού σχεδίου για την Ευρώπη 2, το οποίο την ανάγκη για: «εξασφάλιση περισσότερης κανονιστικής προβλεψιμότητας, μέσω της άρσης των εμποδίων για επενδύσεις σε ολόκληρη την Ευρώπη και της περαιτέρω ενίσχυσης της ενιαίας αγοράς με τη δημιουργία των βέλτιστων συνθηκών πλαισίωσης των επενδύσεων στην Ευρώπη.» 1 2 5080/15, COM(2014)910 16115/14, COM(2014)903 6117/1/15 REV 1 ΚΚ/γπ 2
Στην ετήσιά της επισκόπηση της ανάπτυξης 3 η Επιτροπή καθόρισε την ανανεωμένη δέσμευση για διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις ως έναν από τους τρεις πυλώνες μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης που θα ευνοεί την ανάπτυξη, παράλληλα με μια συντονισμένη προσέγγιση για τις επενδύσεις και τη δημοσιονομική υπευθυνότητα. Επειδή η ασταθής πορεία των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων έχει προσδιορισθεί ως μία από τις βασικές αιτίες των χαμηλών προσδοκιών ανάπτυξης, η Επιτροπή συνιστά την επικέντρωση της προσοχής σε μια σειρά βασικών μεταρρυθμίσεων, που θα αφορούν ιδίως τα εξής: «(i) δυσανάλογες και αδικαιολόγητες απαιτήσεις αδειοδότησης σε ορισμένα κράτη, ιδίως όσον αφορά τη νομική μορφή και τις απαιτήσεις για την κατοχή συμμετοχικών τίτλων, ii) έλλειψη σαφήνειας της εγχώριας νομοθεσίας όσον αφορά τους κανόνες που ισχύουν για επιχειρήσεις που προσφέρουν διασυνοριακές υπηρεσίες, (iii) έλλειψη αμοιβαίας αναγνώρισης, (iv) επαχθείς διοικητικές διαδικασίες, με περιθώρια βελτίωσης των επιδόσεων των ενιαίων κέντρων εξυπηρέτησης, (iv) άνιση πρόοδος όσον αφορά την εν εξελίξει αμοιβαία αξιολόγηση των επαγγελματικών κανονισμών και τις μεταρρυθμίσεις των νομοθετικά κατοχυρωμένων επαγγελμάτων, (v) λοιποί φραγμοί στην ελεύθερη κυκλοφορία των αγαθών.» Γενικά, μπορεί δικαιολογημένα να θεωρηθεί ότι η ολοκλήρωση της ενιαίας αγοράς απαιτεί συνεχή προσπάθεια επικεντρωμένη σε ένα φάσμα θεμάτων. Κατά συνέπεια, είναι ενθαρρυντικό το γεγονός ότι η Επιτροπή δεσμεύεται να εργασθεί για την περαιτέρω ολοκλήρωση της ενιαίας αγοράς, ιδίως σε τομείς όπου το οικονομικό δυναμικό είναι μεγαλύτερο, και ότι προτίθεται να αναγγείλει μια δέσμη μέτρων για το σκοπό αυτό. Ενιαία αγορά υπηρεσιών Οι υπηρεσίες αντιστοιχούν σε άνω του 70 % της ενωσιακής οικονομίας και οδηγούν στη δημιουργία των περισσότερων θέσεων εργασίας. Η ύπαρξη κανονιστικών και μη κανονιστικών φραγμών παρεμποδίζει σημαντικά τόσο τη διασυνοριακή εγκατάσταση όσο και τη διασυνοριακή παροχή υπηρεσιών. Μια πρόσφατη αξιολόγηση της Επιτροπής σχετικά με την πρόοδο των μεταρρυθμίσεων στις εθνικές υπηρεσίες κατά την περίοδο 2012-2014 4 καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ο ρυθμός και η φιλοδοξία ήταν πιο άνισα κατά τα τελευταία έτη. Η πιο φιλόδοξη εφαρμογή της οδηγίας για τις υπηρεσίες περιλαμβάνεται συνεπώς στις βασικές προτεραιότητες διαρθρωτικής μεταρρύθμισης, ενώ περαιτέρω δράσεις πολιτικής πρέπει να βασίζονται σε τομεακή προσέγγιση, που θα πρέπει να αρχίσει από τομείς καίριας οικονομικής σημασίας, όπως: 3 4 15985/14, COM(2014)902 Παρουσίαση της Επιτροπής προς την Επιτροπή Οικονομικής Πολιτικής στις 29 Ιανουαρίου 2015. 6117/1/15 REV 1 ΚΚ/γπ 3
επιχειρηματικές και επαγγελματικές υπηρεσίες (12 % του ΑΕΠ της ΕΕ), κατασκευές (6 % του ΑΕΠ της ΕΕ), υπηρεσίες λιανικού εμπορίου (11 % του ΑΕΠ της ΕΕ). Η οριζόντια (μη τομεακή) μεταρρύθμιση της ενιαίας αγοράς υπηρεσιών θα πρέπει να διερευνηθεί σε δύο βασικούς τομείς: κοινοποίηση και αναλογικότητα. Πρώτον, ο ρόλος της κοινοποίησης είναι ζωτικής σημασίας για την ομαλή λειτουργία της ενιαίας αγοράς. Επιβάλλει στα κράτη μέλη την υποχρέωση να κοινοποιούν στην Επιτροπή την πρόθεσή τους να εισαγάγουν νέες απαιτήσεις για την παροχή αγαθών και υπηρεσιών. Υπάρχει ήδη αποτελεσματική διαδικασία κοινοποίησης όσον αφορά τις νέες απαιτήσεις για αγαθά. 5 Η διαδικασία αυτή λειτουργεί, διότι το σύστημα είναι ανοικτό στα λοιπά κράτη μέλη, τις επιχειρήσεις και τους πολίτες και περιλαμβάνει περίοδο «status quo», η οποία προσφέρει χρόνο στους ενδιαφερόμενους φορείς ώστε να αξιολογήσουν τις επιπτώσεις μιας προτεινόμενης νέας απαίτησης πριν αυτή τεθεί σε ισχύ 6. Ωστόσο, η αρχή της κοινοποίησης έχει αναπτυχθεί πολύ λιγότερο για τις υπηρεσίες και δεν περιλαμβάνει το status quo. Ενώ αναγνωρίζεται ότι ό, τι λειτουργεί σε έναν τομέα της ενιαίας αγοράς μπορεί να μην είναι άμεσα εφαρμοστέο σε άλλον, ασφαλώς αξίζει να εξετασθεί κατά πόσον είναι δυνατόν να αντληθούν διδάγματα τα οποία, ανάλογα με την περίπτωση, θα είχαν ευρύτερη εφαρμογή. Δεύτερον, η οδηγία για τις υπηρεσίες υποχρεώνει τα κράτη μέλη να επαληθεύουν ότι τα αντίστοιχα νομικά τους συστήματα δεν επιβάλλουν δυσανάλογες απαιτήσεις στις δραστηριότητες παροχής υπηρεσιών. Εντούτοις, ενώ τα κράτη μέλη έχουν παράσχει την επαλήθευση αυτή στην Επιτροπή, η προαναφερθείσα ετήσια επισκόπηση της ανάπτυξης δείχνει σαφώς ότι ορισμένοι πάροχοι υπηρεσιών εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν δυσκολίες κατά τη δραστηριοποίηση σε διασυνοριακό επίπεδο εντός της ΕΕ. Μία εξήγηση για τη διατήρηση ορισμένων δυσανάλογων φραγμών στην ενιαία αγορά υπηρεσιών αποτελεί η έλλειψη καθοδήγησης σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο θα πρέπει πράγματι να αξιολογηθεί η αναλογικότητα. Η εν λόγω καθοδήγηση θα μείωνε την πιθανότητα 28 διαφορετικών ερμηνειών του παρόντος μέρους της οδηγίας για τις υπηρεσίες και την ενδεχόμενη εδραίωση αυτών των φραγμών. 5 6 Όπως θεσπίσθηκε δυνάμει της οδηγίας 98/34/ΕΚ. Μια περίοδος status quo προβλέπεται από το άρθρο 9 της οδηγίας 98/34/ΕΚ και ορίζει ότι τα κράτη μέλη αναβάλλουν την έγκριση σχεδίου τεχνικού κανόνα για τρεις μήνες από την ημερομηνία παραλαβής από την Επιτροπή. 6117/1/15 REV 1 ΚΚ/γπ 4
Θέματα εφαρμογής Η αποτελεσματικότητα της εναρμόνισης σε επίπεδο ΕΕ σε μεγάλο βαθμό εξαρτάται επίσης από τις προσπάθειες των κρατών μελών για τη μεταφορά στο εθνικό δίκαιο, την εφαρμογή και την επιβολή αυτής της νομοθεσίας εναρμόνισης. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι υπάρχουν ακόμη περιθώρια βελτίωσης, λ.χ. με τη μείωση των προθεσμιών μεταφοράς, οι οποίες το 2014 αυξήθηκαν κατά 7,5 μήνες 7. Ως εκ τούτου, πρέπει να βελτιωθεί και μάλιστα κατά προτεραιότητα η επιβολή των ισχυόντων κανόνων της ενιαίας αγοράς της ΕΕ και να ενισχυθούν οι εθνικές προσπάθειες εφαρμογής σε όλα τα κράτη μέλη, ώστε να επιτυγχάνονται πράγματι τα επιθυμητά οφέλη από την εναρμόνιση επιτόπου. Η Επιτροπή έχει εκφράσει την ανάγκη για μια προσέγγιση μηδενικής ανοχής στην ανακοίνωσή της σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας για τις υπηρεσίες μια εταιρική σχέση για νέα ανάπτυξη στον τομέα των υπηρεσιών κατά την περίοδο 2012-2015 8. Το πρόγραμμα REFIT της Επιτροπής θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί περαιτέρω ώστε να καταστεί η νομοθεσία της ΕΕ λιγότερο επαχθής, απλούστερη και λιγότερο δαπανηρή προς όφελος των πολιτών και των επιχειρήσεων. Αμοιβαία αναγνώριση Η αρχή της αμοιβαίας αναγνώρισης, η οποία εισήχθη με τη γνωστή απόφαση Cassis de Dijon 9, θα πρέπει να ενισχύσει την εμπιστοσύνη και να διευκολύνει τις διασυνοριακές συναλλαγές στην ΕΕ. Ωστόσο, η αρχή αυτή δεν αξιοποιείται πλήρως και οι τελευταίες εκτιμήσεις δείχνουν διάφορες ελλείψεις κατά την εφαρμογή της. Λ.χ., το ανεπαρκές επίπεδο ευαισθητοποίησης, τόσο για τους επιχειρηματίες όσο και για τις αρμόδιες αρχές, είναι ένα πολύ σημαντικό ζήτημα. Η Επιτροπή, υποστηριζόμενη από τη νομολογία του ΔΕΚ 10, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «οι ρήτρες αμοιβαίας αναγνώρισης που εισάγονται στη νομοθεσία ενός κράτους μέλους επιτρέπουν την αποδοχή στο έδαφος αυτού του κράτους μέλους, κατά εξατομικευμένο τρόπο, τα προϊόντα που συνάδουν με τη νομοθεσία ενός άλλου κράτους μέλους», η οποία θα μπορούσε να αποτελέσει μέσο για την αύξηση της προβολής, της ευαισθητοποίησης και της βεβαιότητας. 7 8 9 10 Πίνακας αποτελεσμάτων για την ολοκλήρωση της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς: http://ec.europa.eu/internal_market/scoreboard/performance_by_governance_tool/transpositi on/index_en.htm#maincontentsec4 COM (2012) 261 final Απόφαση του Δικαστηρίου της 20ής Φεβρουαρίου 1979. - Rewe-Zentral AG κατά Bundesmonopolverwaltung für Branntwein. - Υπόθεση 120/78 Απόφαση του Δικαστηρίου της 22ας Οκτωβρίου 1998. - Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων κατά Γαλλικής Δημοκρατίας - Υπόθεση C-184/96 6117/1/15 REV 1 ΚΚ/γπ 5
Το Συμβούλιο θα μπορούσε, λαμβάνοντας υπόψη τα ανωτέρω, να εξετάσει τα μέτρα που απαιτούνται για να δοθεί ώθηση στην ολοκλήρωση της ενιαίας αγοράς, συμπεριλαμβανομένων δράσεων προτεραιότητας και μέσων που θα μπορούσαν να ληφθούν, λ.χ.: ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των διαδικασιών κοινοποίησης στον τομέα των υπηρεσιών (λ.χ. εισαγωγή περιόδου status quo), διασφάλιση κατανόησης όσον αφορά την αξιολόγηση της αναλογικότητας των κανόνων (λ.χ. σαφής ερμηνεία της αναλογικότητας), διασφάλιση αυστηρής και αποφασιστικής εφαρμογής των κανόνων της ενιαίας αγοράς (λ.χ. προσέγγιση μηδενικής ανοχής), βελτίωση της εφαρμογής της αμοιβαίας αναγνώρισης (λ.χ. ρήτρες αμοιβαίας αναγνώρισης στη νομοθεσία). Λαμβανομένων υπόψη των ανωτέρω και με βάση τις συζητήσεις για τις προτεραιότητες της μελλοντικής πολιτικής για την ενιαία αγορά που διεξήχθησαν κατά το προηγούμενο Συμβούλιο Ανταγωνιστικότητας του Δεκεμβρίου 2014, οι υπουργοί καλούνται να εκφράσουν τις απόψεις τους σχετικά με τη μελλοντική πολιτική για την ενιαία αγορά της ΕΕ, εξετάζοντας ταυτοχρόνως τα ακόλουθα ερωτήματα: 1. Λαμβανομένων υπόψη της ετήσιας επισκόπησης της ανάπτυξης για το 2015 και του επενδυτικού σχεδίου για την Ευρώπη, ποια θα θεωρούσατε ως τους βασικούς φραγμούς και προβλήματα για την ενιαία αγορά και ποιες δράσεις και μέσα πολιτικής κρίνετε ότι θα πρέπει να αναλάβει η Επιτροπή στο πλαίσιο της «Στρατηγική της εσωτερικής αγοράς για προϊόντα και υπηρεσίες» και της «δέσμης για την ενιαία ψηφιακή αγορά (DSM)» με στόχο την εξάλειψή τους; 2. Συμφωνείτε ότι τα κράτη μέλη και η Επιτροπή θα πρέπει να επιδιώξουν την εφαρμογή συγκεκριμένων περαιτέρω μέτρων πολιτικής, συμπεριλαμβανομένης της δράσης σύμφωνα με τα προαναφερθέντα; Ποιες είναι κατά τη γνώμη σας οι κύριες αδυναμίες της ΕΕ στο πλαίσιο του κοινού μας έργου της δημιουργίας της ενιαίας αγοράς και πώς θα μπορούσαν να αντιμετωπισθούν αυτές; 6117/1/15 REV 1 ΚΚ/γπ 6