Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 15 Φεβρουαρίου 2016 (OR. en) 6061/16 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Αποστολέας: Αποδέκτης: Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου Αντιπροσωπίες αριθ. προηγ. εγγρ.: 6049/16 Θέμα: DEVGEN 20 CLIMA 12 COPS 51 CFSP/PESC 125 ENV 65 ONU 15 RELEX 103 CSDP/PSDC 89 Ευρωπαϊκή κλιματική διπλωματία μετά από την COP21 - Συμπεράσματα του Συμβουλίου (15 Φεβρουαρίου 2016) Επισυνάπτονται στο Παράρτημα για τις αντιπροσωπίες τα συμπεράσματα του Συμβουλίου για την ευρωπαϊκή κλιματική διπλωματία μετά από την COP21, τα οποία εγκρίθηκαν από το Συμβούλιο κατά την 3447η σύνοδό του στις 15 Φεβρουαρίου 2016. 6061/16 ΔΛ/ακι 1 DG C 1 EL
Συμπεράσματα του Συμβουλίου για την ευρωπαϊκή κλιματική διπλωματία μετά από την COP21 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1. Υπενθυμίζοντας τα συμπεράσματα του Ιουλίου 2015, με τα οποία καλείτο η Ύπατη Εκπρόσωπος και η Επιτροπή να υποβάλουν έκθεση στις αρχές του 2016 σχετικά με την έκβαση της COP21 και τις επιπτώσεις της στην κλιματική διπλωματία, το Συμβούλιο ενέκρινε τα ακόλουθα συμπεράσματα. 2. Το Συμβούλιο εκφράζει ικανοποίηση για τη Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα ως ορόσημο για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και για την πολυσυμμετοχικότητα. Η Συμφωνία του Παρισιού είναι μια φιλόδοξη, ισορροπημένη, δίκαιη και νομικά δεσμευτική συμφωνία. Η έγκριση της Συμφωνίας και η συνολική ανακοίνωση, πριν από τη λήξη της COP21, εθνικά καθορισμένων προθέσεων συνεισφοράς (INDC) από 187 συμβαλλόμενα μέρη αποτέλεσαν αποφασιστικά σημεία καμπής προς την ολοκληρωμένη και συλλογική δράση σε παγκόσμιο επίπεδο και, όταν εφαρμοστεί, η Συμφωνία θα επισπεύσει οριστικά και αμετάκλητα τη μετάβαση σε μια κλιματικά ανθεκτική και ουδέτερη παγκόσμια οικονομία. 3. Το Συμβούλιο συγχαίρει τα Μέρη της Σύμβασης, τα Ηνωμένα Έθνη και την περουβιανή και τη γαλλική Συμπροεδρία για τις διαρκείς προσπάθειες και τις επιτυχείς εργασίες που οδήγησαν στην επίτευξη της Συμφωνίας του Παρισιού και εκφράζει την υποστήριξή του προς την επικείμενη μαροκινή Προεδρία της COP22. 6061/16 ΔΛ/ακι 2
4. Πριν και κατά τη διάρκεια της COP21, η ΕΕ και τα κράτη μέλη της, αξιοποιώντας το πλούσιο ιστορικό εσωτερικής κλιματικής δράσης συμμετείχαν, μαζί με πολλούς άλλους εταίρους, σε έναν ευρύ «συνασπισμό υψηλών φιλοδοξιών» από διαφορετικές περιφερειακές ομάδες αναπτυγμένων και αναπτυσσόμενων χωρών. Ο συνασπισμός αυτός διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην αλλαγή της δυναμικής των διαπραγματεύσεων σε αποφασιστικό στάδιο της COP21 και θα μπορούσε να λειτουργήσει ως προσέγγιση για τη συγκρότηση συνασπισμού που θα υποστηρίξει την έγκαιρη υπογραφή και την ταχεία επικύρωση, καθώς και την πλήρη υλοποίηση της Συμφωνίας του Παρισιού από όλα τα συμβαλλόμενα μέρη. Περαιτέρω, η διπλωματία της ΕΕ θα πρέπει να απευθυνθεί σε μέρη από τρίτα κράτη προκειμένου να τα παροτρύνει για την επικαιροποίηση των οικείων INDCs, ώστε να αυξηθούν οι φιλοδοξίες για την επίτευξη των συμφωνημένων στόχων. 5. Για τη διατήρηση της θετικής δυναμικής του Παρισιού απαιτείται διαρκής πολιτική και διπλωματική κινητοποίηση σε παγκόσμιο επίπεδο. Προκειμένου να στηρίξει τους διεθνείς κλιματικούς στόχους, το Συμβούλιο εκφράζει ικανοποίηση για τα στοιχεία της δράσης για την κλιματική διπλωματία το 2016, όπως αυτά παρέχονται από την Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης και τις υπηρεσίες της Επιτροπής και επισυνάπτονται στο παράρτημα, αποβλέποντας στη διαμόρφωση ενός εμπεριστατωμένου σχεδίου δράσης για την κλιματική διπλωματία για το 2016, το οποίο θα περιέχει καίριας σημασίας μηνύματα και θα επικεντρώνεται σε τρεις κύριους άξονες: Συνέχιση της υποστήριξης της κλιματικής αλλαγής ως στρατηγικής προτεραιότητας στους διπλωματικούς διαλόγους, τη δημόσια διπλωματία και τα μέσα εξωτερικής πολιτικής. Υποστήριξη της εφαρμογής της Συμφωνίας του Παρισιού καιτων εθνικά καθορισμένων προθέσεων συνεισφοράς (INDC),στο πλαίσιο των χαμηλών εκπομπών και της κλιματικά ανθεκτικής ανάπτυξης. Αύξηση των προσπαθειών αντιμετώπισης των αλληλοσυνδεόμενων ζητημάτων της κλιματικής αλλαγής, των φυσικών πόρων, περιλαμβανομένου του νερού, της ευημερίας, της σταθερότητας και της μετανάστευσης. 6. Η κλιματική αλλαγή, η φιλόδοξη και επείγουσα δράση για το κλίμα και η εφαρμογή των δεσμεύσεων της COP21 πρέπει να παραμείνουν ειδικές προτεραιότητες της κλιματικής διπλωματίας της ΕΕ, μεταξύ άλλων στους διμερείς και διπεριφερειακούς διαλόγους υψηλού επιπέδου της ΕΕ με τις χώρες-εταίρους, την G7, την G20, τα ΗΕ και σε άλλα διεθνή φόρουμ. 6061/16 ΔΛ/ακι 3
7. Το Συμβούλιο υπογραμμίζει ότι η διπλωματική προσέγγιση πρέπει επίσης να εστιάζει στις διαπραγματεύσεις στο πλαίσιο του Διεθνούς Οργανισμού Πολιτικής Αεροπορίας (ΔΟΠΑ) και του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΔΝΟ) για την αντιμετώπιση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, καθώς και στις διαπραγματεύσεις στο πλαίσιο του Πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ σχετικά με την τροποποίηση του καθεστώτος των υδροφθορανθράκων (HFC). 8. Το Συμβούλιο αναγνωρίζει ότι η διασφάλιση της φιλόδοξης παγκόσμιας εφαρμογής των εθνικά καθορισμένων προθέσεων συνεισφοράς πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα. Στο πλαίσιο της κλιματικής διπλωματίας, η αναπτυξιακή συνεργασία της ΕΕ και των κρατών μελών με τρίτες χώρες θα πρέπει να λάβει πλήρως υπόψη τις υπάρχουσες συνέργειες μεταξύ των κλιματικών στόχων και των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης, όπως εγκρίθηκαν στο Θεματολόγιο για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη 2030 και σε άλλα διεθνή θεματολόγια. Ρόλος της κλιματικής διπλωματίας είναι επίσης να υποστηρίξει τις δημόσιες και ιδιωτικές χρηματοδοτικές ροές που συνάδουν με τον τρόπο επίτευξης των χαμηλών εκπομπών αερίων θερμοκηπίου και της κλιματικά ανθεκτικής ανάπτυξης, όπως αναφέρεται στη Συμφωνία του Παρισιού, μεταξύ άλλων διευρύνοντας την ομάδα των συνεισφερόντων. 9. Το Συμβούλιο υπογραμμίζει ότι η ΕΕ και τα κράτη μέλη της παρέχουν οικονομικούς πόρους προκειμένου να συνδράμουν τις αναπτυσσόμενες χώρες να προσαρμοστούν και να μετριάσουν τους κινδύνους, τηρώντας τις υφιστάμενες δεσμεύσεις τους. Το Συμβούλιο τονίζει τις σημαντικές συνεισφορές στο πλαίσιο της κλιματικής χρηματοδότησης, από διάφορες πηγές, μεταξύ άλλων μέσω του Πράσινου Ταμείου για το Κλίμα. Ρόλος της κλιματικής διπλωματίας είναι επίσης να ενθαρρύνει και να υποστηρίζει πρωτοβουλίες όπως αυτές της G7 σχετικά με την ασφάλιση κλιματικών κινδύνων και σχετικά με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στην Αφρική, τη διακήρυξη της Νέας Υόρκης για τα δάση, τις εν εξελίξει εργασίες στο πλαίσιο της G20 για την πράσινη χρηματοδότηση και τη χρηματοδότηση για το κλίμα, καθώς και άλλα μέσα υλοποίησης, δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στις ανάγκες των ιδιαίτερα ευάλωτων στην κλιματική αλλαγή. 6061/16 ΔΛ/ακι 4
10. Το Συμβούλιο τονίζει ότι πρέπει η ΕΕ και τα κράτη μέλη της να συνεχίσουν να εργάζονται για την αντιμετώπιση των άμεσων και έμμεσων επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στη διεθνή ασφάλεια. Για παράδειγμα, στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Στρατηγικής της ΕΕ, η ΕΕ θα πρέπει να εργασθεί για την αντιμετώπιση της στρατηγικής και πολύπλευρης απειλής που θέτει η κλιματική αλλαγή. Οι δυνητικά αποσταθεροποιητικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής (επίσης για τη μετανάστευση, την επισιτιστική ασφάλεια, την αξιόπιστη πρόσβαση σε πόρους, νερό και ενέργεια, την εξάπλωση επιδημικών ασθενειών και την κοινωνική και οικονομική αστάθεια) πρέπει να αντιμετωπιστούν από την ΕΕ, τα κράτη μέλη της και τις χώρες-εταίρους, μεταξύ άλλων μέσω κλιματικών αξιολογήσεων κινδύνου και στήριξης στη δημιουργία ικανοτήτων. Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΕ προσβλέπει στησυνέχιση των εργασιών του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνώνγια την κλιματική αλλαγή. 11. Το Συμβούλιο αναγνωρίζει την κλιματική αλλαγή ως παράγοντα που συμβάλλει στη μετανάστευση λόγω κρατικής αστάθειας, ανασφάλειας και έλλειψης πόρων. Αναλύοντας περαιτέρωτη τη διασύνδεση της ευπάθειας στην κλιματική αλλαγή με τους κινδύνους αστάθειας και ανασφάλειας, η ΕΕ θα είναι σε θέση να εντοπίζει καλύτερα τους τομείς στους οποίους οι συνδυαζόμενοι κίνδυνοι είναι ιδιαιτέρως υψηλοί και στους οποίους παρουσιάζονται σημαντικές ευκαιρίες πρόληψης των συγκρούσεων και ανθεκτικότητας, μεταξύ άλλων στο πλαίσιο της ευρύτερης πρόκλησης της μετανάστευσης. Μία από τις βασικές πτυχές της κλιματικής διπλωματίας της ΕΕ θα πρέπει να είναι η έμπρακτη στήριξη πολιτικών μετριασμού και προσαρμογής σε τρίτες χώρες, μέσω της εφαρμογής και της επικαιροποίησης των εθνικά καθορισμένων προθέσεων συνεισφοράς και μέσω συνολικών και μακροπρόθεσμων αναπτυξιακών στρατηγικών χαμηλών εκπομπών, που θα αποβλέπουν στην κατά το δυνατόν συντομότερη κορύφωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου παγκοσμίως και θα αυξάνουν την ανθεκτικότητα στην κλιματική αλλαγή, λαμβάνοντας ταυτόχρονα υπόψη τις προτεραιότητες και τις συνθήκες των τρίτων χωρών. 12. Η ΕΕ θα εξακολουθήσει να υποστηρίζει την προαγωγή και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, μεταξύ άλλων και στο πλαίσιο της κλιματικής αλλαγής και της κλιματικής διπλωματίας. Συναφώς, το Συμβούλιο αναγνωρίζει επίσης τη σημασία της διασφάλισης της πλήρους, ισότιμης και ουσιαστικής συμμετοχής των γυναικών και των ίσων ευκαιριών ηγεσίας σε όλα τα επίπεδα λήψης αποφάσεων. Τα στοιχεία καταδεικνύουν ότι η ισότητα των φύλων, η χειραφέτηση των γυναικών και η πλήρης και ισότιμη συμμετοχή και ηγετική παρουσία των γυναικών στην οικονομία είναι ζωτικής σημασίας για την επίτευξη βιώσιμης ανάπτυξης, περιλαμβανομένων της προσαρμογής και του μετριασμού όσον αφορά την κλιματική αλλαγή. 6061/16 ΔΛ/ακι 5
13. Το Συμβούλιο καλεί την Ύπατη Εκπρόσωπο, την Επιτροπή και τα κράτη μέλη, στο πλαίσιο των αντίστοιχων ρόλων και αρμοδιοτήτων τους, να συνεχίσουν τον συντονισμό και τη στενή συνεργασία για την εφαρμογή της ενωσιακής κλιματικής διπλωματίας μέσω κοινών και αλληλοενισχυόμενων πρωτοβουλιών, περιλαμβανομένης της εφαρμογής της κινητοποίησης προ του 2020 και του καθεστώτος μετά το 2020, καθώς και της συνολικής συντονισμένης κινητοποίησης για εξωτερική δράση. 14. Το Συμβούλιο καλεί την Ύπατη Εκπρόσωπο και την Επιτροπή να συνεργαστούν με τα κράτη μέλη για τη διαμόρφωση ενός εμπεριστατωμένου σχεδίου δράσης για την κλιματική διπλωματία για το 2016, βάσει των στοιχείων δράσης για την κλιματική διπλωματία, και να υποβάλουν έκθεση πριν από το καλοκαίρι του 2016 σχετικά με την έως τότε επιτευχθείσα πρόοδο και τις επικείμενες προκλήσεις. *** 6061/16 ΔΛ/ακι 6
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Στοιχεία για τη δράση της κλιματικής διπλωματίας το 2016 Δράση στο πλαίσιο του πρώτου άξονα: Συνέχιση της υποστήριξης της κλιματικής αλλαγής ως στρατηγικής προτεραιότητας στους διπλωματικούς διαλόγους, τη δημόσια διπλωματία και τα μέσα εξωτερικής πολιτικής. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη θα αξιοποιήσουν προσεχείς διμερείς συναντήσεις και πολυμερή φόρουμ, π.χ. G7, G20 και ΗΕ, προκειμένου να υποστηρίξουν την αδιάλειπτη συνέχιση της δράσης για το κλίμα, και θα συνεργαστούν με τους εταίρους για τη δημιουργία συνθηκών που θα επιτρέπουν τη θετική δράση και θα αποτρέπουν την οπισθοδρόμηση. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη θα εντάξουν πλήρως στις συλλογικές προτεραιότητές τους για την κλιματική διπλωματία τον στόχο επίτευξης διεθνούς συμφωνίας στη συνέλευση του ΔΟΠΑ τον Σεπτέμβριο του 2016 για έναν παγκόσμιο μηχανισμό που θα βασίζεται στην αγορά, ο οποίος θα διέπει τις μελλοντικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου για τις διεθνείς αεροπορικές μεταφορές, θα στηρίξουν την κλιματική διπλωματία σχετικά με τις διαπραγματεύσεις στο πλαίσιο του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΔΝΟ) με στόχο την έγκριση παγκόσμιου συστήματος συλλογής δεδομένων για την κατανάλωση καυσίμων και τις συναφείς εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από τη διεθνή ναυτιλία, τον Απρίλιο του 2016, και θα επιτύχουν συμφωνία σχετικά με την τροποποίηση του καθεστώτος των υδροφθορανθράκων (HFC) στο πλαίσιο του Πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ. Διεξαγωγή συλλογικών επαφών υψηλού επιπέδου μέσω των αντιπροσωπιών της ΕΕ και των πρεσβειών των κρατών μελών σε κατάλληλα χρονικά διαστήματα. Αυτές οι επαφές θα πρέπει να επικεντρωθούν στους κύριους φορείς λήψης αποφάσεων και παράγοντες αλλαγής, συμπεριλαμβανομένων όχι μόνο των διοργανωτριών κυβερνήσεων αλλά και βουλευτών, μη κυβερνητικών οργανώσεων, πράσινων βιομηχανιών και της ευρύτερης κοινωνίας των πολιτών. Θα πρέπει επίσης να συνδεθούν με τον διάλογο χάραξης πολιτικής με τις αναπτυσσόμενες χώρες, με την υποστήριξη της εμβληματικής «Παγκόσμιας Συμμαχίας για την Κλιματική Αλλαγή +» (GCCA +). Αξιοποίηση των επιτυχών εμπειριών του 2015 για την ενίσχυση της συλλογικής δημόσιας διπλωματίας στις διοργανώτριες χώρες. Για παράδειγμα, οι αντιπροσωπίες της ΕΕ και οι πρεσβείες των κρατών μελών θα πρέπει να διοργανώσουν από κοινού «Ημέρα δράσης για την κλιματική διπλωματία» το 2016, και οι στοχοθετημένες επαφές θα μπορούσαν να συμπέσουν με την προγραμματισμένη τελετή υπογραφής της Συμφωνίας του Παρισιού από τα ΗΕ στις 22 Απριλίου 2016 και τους Ολυμπιακούς Αγώνες. 6061/16 ΔΛ/ακι 7
Δράση στο πλαίσιο του δεύτερου άξονα: Στήριξη της εφαρμογής της Συμφωνίας του Παρισιού για την επίτευξη κλιματικά ανθεκτικής ανάπτυξης με χαμηλές εκπομπές. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη θα πρέπει να συνεργαστούν με τους εταίρους προκειμένου να γίνει πλήρως κατανοητό το περιεχόμενο των INDC, να στηρίξουν τους εταίρους στην κατάρτιση σχεδίων εφαρμογής και να δημιουργήσουν διόδους πρόσβασης στην κατάλληλη οικονομική και τεχνική υποστήριξη, ιδίως σε εκείνη που παρέχεται κυρίως στις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες και στα αναπτυσσόμενα μικρά νησιωτικά κράτη μέσω της εμβληματικής GCCA +. Θα πρέπει να κινητοποιηθούν οι διπλωματικές υπηρεσίες της ΕΕ προκειμένου να επικυρωθεί εγκαίρως η Συμφωνία. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη θα εξορθολογίσουν περαιτέρω την κλιματική διπλωματία, μέσω της συντονισμένης κινητοποίησης των μέσων εξωτερικής δράσης τους (μεταξύ άλλων, της συνεργασίας για την ανάπτυξη, των πολιτικών γειτονίας και διεύρυνσης, της πολιτικής προστασίας και της ανθρωπιστικής πολιτικής, του εμπορίου, κ.λπ.) για τη στήριξη της φιλόδοξης δράσης για το κλίμα και την ενίσχυση της ανθεκτικότητας, μεταξύ άλλων, μέσω της οικοδόμησης ικανοτήτων. Αυτό θα περιλαμβάνει την ενίσχυση της στρατηγικής συνεργασίας με μη κρατικούς φορείς στο πλαίσιο του Θεματολογίου Δράσης Λίμας- Παρισιού. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη θα συνεχίσουν να συνεργάζονται για τη διερεύνηση καινοτόμων μηχανισμών με σκοπό την κινητοποίηση πρόσθετης χρηματοδότησης για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής από ιδιώτες επενδυτές. (Για παράδειγμα, η «πρωτοβουλία χρηματοδότησης των βορείων χωρών», η οποία δρομολογήθηκε από τις χώρες του Βορείου Συμβουλίου κατά την COP 21.) Η COP22 στο Μαρακές θα είναι κρίσιμη για τον καθορισμό των πρακτικών λεπτομερειών εφαρμογής της Συμφωνίας του Παρισιού. Η ΕΕ θα μπορούσε, με διάβημά της ενόψει της COP22, να εξηγήσει τις απόψεις της και να αναζητήσει στήριξη από τις χώρες-εταίρους σε ειδικά ζητήματα για τη διάσκεψη του Μαρακές. 6061/16 ΔΛ/ακι 8
Δράση στο πλαίσιο του τρίτου άξονα: Ενίσχυση των προσπαθειών αντιμετώπισης των αλληλοσυνδεόμενων ζητημάτων του κλίματος, των φυσικών πόρων, της ευημερίας και της σταθερότητας. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη θα συμμετάσχουν ενεργότερα στη συζήτηση χάραξης πολιτικής για το κλίμα και την ασφάλεια σε διεθνή φόρουμ, συμπεριλαμβανομένων του Συμβουλίου Ασφαλείας των ΗΕ (παρότρυνση για την ενημέρωση του εγγράφου του ΓΓ του 2009), της Διάσκεψης για την Ασφάλεια του Πλανήτη που διοργανώνεται από τις Κάτω Χώρες και άλλων σχετικών διασκέψεων/πρωτοβουλιών που διοργανώνονται από τα κράτη μέλη. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη που συμμετέχουν στην G7 θα συνεχίσουν να συμμετέχουν, μέσω της ομάδας αυτής, στις προσπάθειες αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής και της αστάθειας, με βάση τα πορίσματα της σχετικής έκθεσης της G7. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη θα συνεχίσουν και θα ενισχύσουν την ενσωμάτωση της ανάλυσης της ευπάθειας στην κλιματική αλλαγή σε αξιολογήσεις κινδύνων περί αστάθειας/ασφάλειας και καταστροφών και θα συνεργαστούν στις επακόλουθες δράσεις μετριασμού των κινδύνων, αξιοποιώντας όλα τα κατάλληλα μέσα εξωτερικής πολιτικής, σε συνεργασία με τα υπάρχοντα δίκτυα. Η ΕΕ θα συνεχίσει τις εργασίες της στο πλαίσιο της κοινής πρωτοβουλίας ΕΕ-UNEP (Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον) και του σχετικού έργου για το κλίμα και την ασφάλεια, που αφορούν συγκεκριμένα τις αποσταθεροποιητικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής σε ασταθή κράτη. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη παροτρύνονται να εξετάσουν τη δυνατότητα κατάρτισης καταλόγου δράσεων για το κλίμα και την ασφάλεια. 6061/16 ΔΛ/ακι 9