Έγγραφο της Π.Ο Ε.Μ.Δ.Υ.Δ.Α.Σ. προς τους Υπουργό Δημόσιας Διοίκησης & Αποκέντρωσης κ. Προκ Αθήνα, 3 /10 /2008 Αρ. Πρωτ. :5094 Προς :1. Υπουργό Δημόσιας Διοίκησης & Αποκέντρωσης κ. Προκόπη Παυλόπουλο 2. ΠΕΧΩΔΕ κ. Γ. Σουφλιά 3. Οικονομίας και Οικονομικών κ. Γ. Αλογοσκούφη 1 / 13
Κοιν.: 1. Υφυπουργό Εσωτερικών κ. Αθ. Νάκο 2. Υφυπουργό ΠΕΧΩΔΕ κ. Θ. Ξανθόπουλο 3. Υφυπουργό Οικονομίας & Οικονομικών κ. Γ. Παπαθανασίου 4. ΤΕΕ 5. Α βαθμιες ΕΜΔΥΔΑΣ (Με ευθύνη τους να κοινοποιηθεί και στους Γεν. Γραμματείς Περιφερειών) 2 / 13
Θέμα: Χρηματοδότηση των Έργων που εκτελούνται από τις Δ.Ε.Σ.Ε. των Περιφερειών της χώρας. Κύριοι Υπουργοί, Α. Είναι σε γνώση σας ότι από τη σύσταση των Περιφερειακών Διοικήσεων της χώρας, έχει μεταφερθεί το αντικείμενο του ελέγχου συντήρησης έργων του Εθνικού Οδικού Δικτύου από το ΥΠΕΧΩΔΕ στις αντίστοιχες Δ/νσεις (Δ.Ε.Σ.Ε.) που έχουν συγκροτηθεί για το σκοπό αυτό και λειτουργούν σε κάθε Περιφέρεια. Οι παραπάνω Δ/νσεις έχουν τις αρμοδιότητες για τη συντήρηση του Διευρωπαϊκού Δικτύου στη χώρα μας καθώς και του Πρωτεύοντος, Δευτερεύοντος και Τριτεύοντος Εθνικού Οδικού Δικτύου με ελάχιστες κατά περίπτωση εξαιρέσεις ανά Περιφέρεια. 3 / 13
Στην έννοια της συντήρησης του παραπάνω δικτύου, που αποτελεί και το συγκεκριμένο αντικείμενο αυτών των Υπηρεσιών περιλαμβάνεται : 1. Η επισκευή και βελτίωση των οδοστρωμάτων 2. Η επισκευή και βελτίωση των τεχνικών έργων των οδών 3. Η εγκατάσταση και συμπλήρωση των στοιχείων εξοπλισμού της κάθετης σήμανσης των οδών 4. Η διαγράμμιση των οδοστρωμάτων 5. Η εγκατάσταση, συμπλήρωση και συντήρηση του οδικού Ηλεκτροφωτισμού και της φωτεινής σηματοδότησης 6. Η εγκατάσταση και συντήρηση των έργων πρασίνου και ο καθαρισμός του οδοστρώματος 7. Ο αποχιονισμός του Εθνικού Οδικού Δικτύου για την διατήρηση της ομαλής βατότητας του δικτύου, σε περίπτωση χιονόπτωσης κατά την διάρκεια του χειμώνα. 8. Τέλος περιλαμβάνονται τα θέματα τεχνικής αστυνόμευσης (κυκλοφοριακές συνδέσεις των παρόδιων ιδιοκτησιών για την ασφαλή είσοδο και έξοδο των οχημάτων, άδειες τομών σε ιδιώτες και Οργανισμούς Κοινής Ωφέλειας για την εξυπηρέτηση των δικτύων τους, 4 / 13
σύνταξη πρωτοκόλλων φθορών του Ε.Ο.Δ., τήρηση και ενημέρωση αρχείου απαλλοτριώσεων κλπ.). Η συντήρηση του Εθνικού Οδικού Δικτύου γίνεται με δύο τρόπους : Οι επείγουσες και κυρίως μικρής κλίμακας ανάγκες συντήρησης αντιμετωπίζονται άμεσα με προσωπικό και μηχανήματα της υπηρεσίας και οι σχετικές δαπάνες τακτοποιούνται απολογιστικά. Όλες οι παραπάνω εργασίες απαρτίζουν την Στοιχειώδη συντήρηση των Εθνικών Οδών. Οι σοβαρότερες ανάγκες συντήρησης, που απαιτούν συστηματικότερη εργασία, προγραμματίζονται και αντιμετωπίζονται με εργολαβίες, οι οποίες εκτελούνται σύμφωνα με την Νομοθεσία των Δημοσίων Έργων. Οι εργασίες αυτές απαρτίζουν την Τακτική συντήρηση των Εθνικών οδών. Η στοιχειώδης συντήρηση του Ε.Ο.Δ., εκτελείται με προσωπικό και μηχανήματα της υπηρεσίας και έχει τον χαρακτήρα της άμεσης αντιμετώπισης κυρίως εκτάκτων και επειγουσών αναγκών συντήρησης. Η ανάγκη αυτή της άμεσης ανταπόκρισης οδήγησε στην αποκέντρωση αυτών των Υπηρεσιών, έτσι για παράδειγμα σε ότι αφορά την περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας, εκτός των γραφείων και του εργοταξίου που υπάρχουν στην έδρα της υπηρεσίας στη Λαμία, έχουν δημιουργηθεί με ανάλογη στελέχωση και εξοπλισμό τα κλιμάκια: Άμφισσας, Αράχοβας, Ελαιώνα Θηβών, Χαλκίδας, Γούβες Ιστιαίας και Καρπενησίου. Με το προσωπικό και τα μηχανήματα των Υπηρεσιών, συνήθως συγκροτούνται συνεργεία τα οποία εκτελούν πλήθος εργασιών συντήρησης με κυριότερες τις εξής : Επούλωση φθορών ασφαλτικών οδοστρωμάτων (απλή επούλωση ή συστηματική αποκατάσταση φθορών με την χρήση ασφαλτοκόπτη, ισοπεδωτή κλπ.). 5 / 13
Τοποθέτηση νέων ή αντικατάσταση φθαρμένων στοιχείων σήμανσης (πινακίδες κινδύνου, πληροφοριακές, ρυθμιστικές, οριοδείκτες, στηθαία κλπ.). Διαγράμμιση των Εθνικών Οδών. Καθαρισμός οδών και περισυλλογή απορριμμάτων από τους χώρους στάθμευσης των οχημάτων (Parkings). Καθαρισμός των στοιχείων σήμανσης από αναγραφές και ρύπους. Κλάδευση δένδρων, θάμνων για αποκατάσταση των συνθηκών ορατότητας. Έλεγχος δικτύων οδικού ηλεκτροφωτισμού και φωτεινών σηματοδοτών, αποκατάσταση βλαβών, αντικατάσταση λαμπτήρων κλπ. Εκτέλεση κυκλοφοριακών μετρήσεων. Επίσης κατά την διάρκεια του χειμώνα, όταν εκδηλωθεί χιονόπτωση ή παγετός το προσωπικό των Υπηρεσιών μπαίνει σε επιφυλακή και με τα μηχανήματα τους και άλλα ιδιωτικά μισθωμένα οχήματα προβαίνει στον αποχιονισμό του Ε.Ο.Δ. και την ρίψη αλατιού με αλατοδιανομείς για την άρση του κινδύνου από παγετό. Η τακτική συντήρηση γίνεται με εργολαβίες, οι οποίες εκτελούνται σύμφωνα με τον Νόμο εκτέλεσης δημοσίων Έργων. Στα πλαίσια ενός ετήσιου προγραμματισμού 6 / 13
υποβάλλονται προτάσεις για χρηματοδότηση έργων. Μετά την έγκριση ανάλογων πιστώσεων εκπονούνται οικονομοτεχνικές μελέτες και δημοπρατούνται και εκτελούνται τα αντίστοιχα έργα συντήρησης. Τα έργα συντήρησης διακρίνονται σε έργα οδοποιίας, σήμανσης, ηλεκτρομηχανολογικά και πρασίνου. Στα έργα Οδοποιίας περιλαμβάνονται αυτά που έχουν ως αντικείμενο την βελτίωση των χαρακτηριστικών των οδοστρωμάτων με αύξηση της αντοχής τους, έτσι ώστε να ανταποκρίνονται στις αυξημένες ανάγκες κυκλοφοριακού φόρτου, την βελτίωση των γεωμετρικών χαρακτηριστικών τους (εξομάλυνση οδοστρωμάτων, βελτίωση επικλίσεων, αύξηση πλάτους διατομής, κλπ), την βελτίωση του συντελεστή τριβής της επιφάνειας κύλισης. Επίσης περιλαμβάνονται εργασίες συστηματικότερης βελτίωσης οδικών τμημάτων (βελτίωση οριζοντιογραφίας, μηκοτομής, αναβάθμιση της διατομής κλπ.), ιδιαίτερα σε περιπτώσεις που η υφιστάμενη κατάσταση κρίνεται επικίνδυνη ή αιτία πρόκλησης ατυχημάτων. Στα έργα οδοποιίας περιλαμβάνονται επίσης η κατασκευή, συντήρηση, διαπλάτυνση, ανύψωση τεχνικών έργων (σωληνωτών ή πλακοσκεπών οχετών, γεφυρών άνω διαβάσεων, υπόγειων ή υπέργειων διαβάσεων πεζών κλπ.). Ένα βασικό κεφάλαιο στα έργα οδοποιίας είναι η κατασκευή αντιολισθηρών ασφαλτοταπήτων, αφού από τα στατιστικά στοιχεία των τροχαίων ατυχημάτων, η ολισθηρότητα των οδών αναφέρεται σαν μία από τις κυριότερες αιτίες προκλήσεών τους. Οι εργασίες σήμανσης περιλαμβάνουν τοποθέτηση νέων ή επισκευή και αντικατάσταση παλαιών πινακίδων (πληροφοριακές, ρυθμιστικές, κινδύνου), τοποθέτηση νέων ή επισκευή παλαιών στηθαίων ασφαλείας, επισκευή κιγκλιδωμάτων γεφυρών, τοποθέτηση νέων σε αντικατάσταση παλαιών κατεστραμμένων οριοδεικτών, τοποθέτηση νέων σε αντικατάσταση παλαιών κατεστραμμένων οριοδεικτών απαλλοτρίωσης κλπ. Επίσης περιλαμβάνεται η οριζόντια σήμανση όπως διαγράμμιση, τοποθέτηση ματιών γάτας κ.λ.π. Στα ηλεκτρομηχανολογικά έργα περιλαμβάνονται αυτά που έχουν ως αντικείμενο τους οδικούς ηλεκτροφωτισμούς και την φωτεινή σηματοδότηση. Στα έργα αυτά περιλαμβάνεται η επισκευή και αντικατάσταση παλαιών δικτύων, η αντικατάσταση παλαιών στύλων τσιμεντένιων με νέους σιδερένιους, η αντικατάσταση λαμπτήρων κλπ. Επίσης περιλαμβάνεται η εγκατάσταση νέων δικτύων οδικού Ηλεκτροφωτισμού και Φωτεινής Σηματοδότησης. Ανασταλτικό παράγοντα στην εγκατάσταση νέων δικτύων 7 / 13
αποτελεί το συνεχώς αυξανόμενο κόστος των δαπανών κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας, το οποίο πληρώνεται στην ΔΕΗ από την υπηρεσία μας σε βάρος του κονδυλίου της Στοιχειώδους Συντήρησης. Στα έργα πρασίνου περιλαμβάνονται τέλος οι εργασίες συντήρησης του εγκατεστημένου πρασίνου (κλάδευση, πότισμα κλπ.) και ο περιοδικός καθαρισμός των οδών (στα ερείσματα και στους χώρους στάθμευσης). Β. Η χρηματοδότηση των δέκα (10) ΔΕΣΕ των Περιφερειών της χώρας, δεδομένου ότι οι υπόλοιπες 3 Περιφέρειες στη νησιωτική Ελλάδα δεν έχουν εκτεταμένο οδικό δίκτυο, γινόταν μέχρι σήμερα από το ΥΠΕΧΩΔΕ σχεδόν αποκλειστικά με πόρους της ΤΕΟ ΑΕ. Η χρηματοδότηση αυτή αφορούσε και την στοιχειώδη και την τακτική συντήρηση. Η στοιχειώδης συντήρηση ετήσιου ποσού περιλάμβανε τα εξής : Συντήρηση και λειτουργία μηχανολογικού εξοπλισμού (Καύσιμα Λιπαντικά Ανταλλακτικά Ελαστικά κ.λ.π.) Εργαλεία και υλικά για τις ανάγκες των συνεργείων της υπηρεσίας (Φτυάρια, χορτοκοπτικά, ψυχρά & θερμά ασφαλτομίγματα, λάμπες οδικού ηλεκτροφωτισμού, πινακίδες, στηθαία ασφαλείας, χρώμα και χάνδρα διαγράμμισης κ.λ.π.) Μισθώσεις ιδιωτικών μηχανημάτων σε περίπτωση έκτακτων αναγκών (Άρση καταπτώσεων, αποκατάσταση βλαβών κ.λ.π.) 8 / 13
Δαπάνες αποχιονισμού (Προμήθεια λεπίδων αποχιονισμού, αλατιού κ.λ.π.) Δαπάνες πληρωμής Οδοιπορικών Εξόδων του προσωπικού Ενοίκια χώρων στέγασης κλιμακίων και λειτουργικές δαπάνες αυτών (ΔΕΗ, ΟΤΕ, κ.λ.π.) Όλες οι παραπάνω δαπάνες γίνονται ύστερα από έγκριση, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία περί προμηθειών του Δημοσίου και ελέγχονται αρμόδια. Η τακτική συντήρηση περιλάμβανε εργασίες κατά άξονα εθνικής οδού και γίνεται με εργολαβίες σύμφωνα με τον Νόμο για τα Δημόσια Έργα. Το συνολικό ποσό για τακτική συντήρηση του Εθνικού Οδικού Δικτύου είναι κυμαινόμενο ανάλογα με τις διαθέσιμες πιστώσεις. Μετά την υπογραφή των συμβάσεων παραχώρησης και με την αριθμό Δ17α/82/10/ΦΝ 433/7-7-2008 απόφαση του Υπουργού ΠΕΧΩΔΕ, με την οποία αποδέχεται την 145/2008 γνωμοδότηση του Παρέδρου του Ν.Σ.Κ. Χρήστου Μητκίδη, σύμφωνα με την οποία «Η ευθύνη συντήρησης περιλαμβάνει και την υποχρέωση των υπεύθυνων φορέων να προβούν στις ενδεδειγμένες ενέργειες εξασφάλισης των αναγκαίων πιστώσεων», καταργήθηκε ουσιαστικά η μέχρι σήμερα πάγια τακτική της χρηματοδότησης των εργασιών συντήρησης του ΕΟΔ από το ΥΠΕΧΩΔΕ. Οι διαθέσιμες πιστώσεις της ΤΕΟ ΑΕ συνεπώς μηδενίστηκαν χωρίς να είναι δυνατόν να αναπληρωθούν από άλλες. Σχετική προσπάθεια να ενταχθούν στον τακτικό προϋπολογισμό των Περιφερειών τουλάχιστον οι δαπάνες της στοιχειώδους συντήρησης για την αντιμετώπιση των άμεσων αναγκών, δεν είχε αποτέλεσμα δεδομένου ότι αυτές θεωρούνται «επενδυτικής φύσεως και καλύπτονται από τον τακτικό προϋπολογισμό» 9 / 13
(Σχετικό το με αριθμ. πρωτ. 2/53484/31-8-2007 έγγραφο της 20 ης Διεύθυνσης του ΓΛΚ). Και ενώ οι διαθέσιμες πιστώσεις της ΤΕΟ ΑΕ μηδενίστηκαν χωρίς να αναπληρωθούν, οι υποχρεώσεις των ΔΕΣΕ, σύμφωνα με τα άρθρο 7 του Ν. 3481/2006(ΦΕΚ 162 Α ), που τροποποιεί τη νομοθεσία περί Δημοσίων Έργων και Μελετών, έγιναν πλέον αυστηρές και ανελαστικές αφού προβλέπεται ότι : η αποκατάσταση των βλαβών που κρίνονται επικίνδυνες για την οδική ασφάλεια ολοκληρώνεται υποχρεωτικά εντός (10) ημερών από τη διενέργεια της αυτοψίας και η μη τήρηση των υποχρεώσεων με υπαιτιότητα των αρμοδίων οργάνων συνιστά πειθαρχικό παράπτωμα. Γ. Κάτω από αυτές τις συνθήκες οι παραπάνω Υπηρεσίες οδηγούνται σταδιακά σε πλήρη αδράνεια, ως συνέπεια της αδυναμίας τους, ελλείψει πιστώσεων, να ανταποκριθούν ακόμη και στις στοιχειώδης απαιτήσεις συντήρησης του ΕΟΔ και με κίνδυνο σε κάθε περίπτωση οι επικεφαλείς των Υπηρεσιών και το σύνολο των στελεχών τους να βρεθεί υπόλογο απέναντι στην Ελληνική Δικαιοσύνη. Στο σημείο αυτό οφείλουμε να επισημάνουμε ότι δεν είναι τυχαία η ραγδαία αύξηση των τροχαίων ατυχημάτων στη χώρα μας στο τελευταίο διάστημα. Σύμφωνα με τα στοιχεία που ανακοίνωσε σε πρόσφατη συνέντευξη τύπου το Παρατηρητήριο Οδικής Ασφάλειας του ΤΕΕ, οι δείκτες οδικής ασφάλειας στη χώρα μας κατά τους πρώτους μήνες του 2008, παρουσίασαν σοβαρή επιδεινώσει σε σύγκριση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο. Όπως αποδεικνύεται από τα στοιχεία που παρατέθηκαν, το πρώτο οκτάμηνο του έτους αυξήθηκαν κατά 8,6% τα θανατηφόρα ατυχήματα και κατά 7,8% τα τροχαία με σοβαρά τραυματισμένους, ενώ αυξημένο σε ποσοστό κατά 32% ήταν ο αριθμός των νεκρών και κατά 23% ο αριθμός των βαριά τραυματισμένων κατά το τρίμηνο Ιουνίου-Αυγούστου. 10 / 13
Τα παραπάνω στοιχεία, μαζί με την εκτεταμένη ανάλυση για το έργο που παράγουν οι παραπάνω Υπηρεσίες, καταδεικνύουν και την αμεσότητα των πρωτοβουλιών που πρέπει να αναληφθούν από την Κυβέρνηση προκειμένου να συνεχίσει απρόσκοπτα η χρηματοδότησή τους. Σύμφωνα με συμπληρωματικά στοιχεία που μας έδωσε το Παρατηρητήριο Οδικής Ασφάλειας του ΤΕΕ, που στηρίζονται σε αναλύσεις των Διεθνών Οργανισμών Οδοποιίας τ ο ετήσιο κόστος συντήρησης ανέρχεται στο 2,5% του κόστους δαπάνης κατασκευής των οδικών έργων. Αν κατά συνέπεια για το ΕΟΔ η εκτίμηση της μέσης δαπάνης κατασκευής είναι 1,5 εκατ. / χιλιόμετρο τουλάχιστον στοιχείο που μπορεί να επαληθευθεί από τις αρμόδιες Υπηρεσίες του ΥΠΕΧΩΔΕ, με αφαίρεση των χωματουργικών εργασιών, το ποσό διαμορφώνεται σε ότι αφορά τη συντήρηση στα 30.000 / χιλιόμετρο περίπου. Με βάση το παραπάνω ποσό και το γεγονός ότι το εναπομένον Εθνικό Οδικό Δίκτυο πλην παραχωρήσεων που συντηρούν οι ΔΕΣΕ είναι 8.000 χιλιομ., απαιτούνται πιστώσεις της τάξεως των 240 εκατ. τουλάχιστον ετησίως. Η διαρκής και απρόσκοπτη διασφάλιση των απαιτουμένων πιστώσεων συνεπώς, μέσω σταθερού συστήματος χρηματοδότησης από το ΠΔΕ ετησίως, όχι μόνο θα διασφαλίσει την βατότητα του οδικού δικτύου στο σύνολό του, αλλά θα έχει και άμεσο αντίκτυπο στην οδική ασφάλεια εξοικονομώντας εξαιρετικούς πόρους από την αναμενόμενη μείωση των τροχαίων ατυχημάτων. Κάνοντας χρήση των στοιχείων του Παρατηρητηρίου Οδικής Ασφάλειας του ΤΕΕ που στηρίζονται σε αναλύσεις της IRF (Διεθνής Οδική Ομοσπονδία), σε σχέση με την κοστολόγηση των τροχαίων ατυχημάτων το ετήσιο κόστος για την Ελλάδα το έτος 2007 από τα οδικά ατυχήματα ανέρχεται στα 8 δισ. εκατ. περίπου. Η ασφαλής κίνηση των οχημάτων στο οδικό δίκτυο και ο σεβασμός στην ανθρώπινη ζωή άλλωστε, αποτελούν Συνταγματική υποχρέωση της πολιτείας. 11 / 13
Κύριοι Υπουργοί, Επειδή δεν αρκεί να κατασκευάζουμε νέα έργα αλλά θα πρέπει να μεριμνούμε για τη συντήρηση και την καλή λειτουργία των υπαρχόντων και επειδή παρά τους πόρους που διαθέτουμε τα τελευταία χρόνια για οδικές υποδομές, η Ελλάδα βρίσκεται στη τρίτη χειρότερη θέση μεταξύ των 25 κρατών στην Ευρωπαϊκή Ένωση από πλευράς οδικής ασφάλειας, οφείλει η Κυβέρνηση να πάρει άμεσες πρωτοβουλίες προς την κατεύθυνση αυτή έτσι ώστε να επιτευχθεί ο στόχος που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μέσω του Ευρωπαϊκού Χάρτη Οδικής Ασφάλειας για μείωση των θανάτων από τροχαία ατυχήματα κατά 50% μέχρι το 2010, σε σχέση με το 2000. Απαιτείται συνεπώς το Υπουργείο Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης που εποπτεύει τις Περιφέρειες της χώρας σε συνεργασία με το Υπουργείο ΠΕΧΩΔΕ που εποπτεύει το συνολικά παραγόμενο Τεχνικό Έργο και το Υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών που διαχειρίζεται το ετήσιο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων να μεριμνήσουν άμεσα με όποιον τρόπο κριθεί προσφορότερος : Για τη χρηματοδότηση των ΔΕΣΕ προκειμένου να ανταποκριθούν στις τρέχουσες υποχρεώσεις τους ενόψει μάλιστα και του επερχόμενου χειμώνα. Να εντάξουν στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων για το 2008 τις απαιτούμενες πιστώσεις έτσι ώστε στο μέλλον να μην υπάρξει κανένα πρόβλημα. Να εξετάσουν τέλος την υπαγωγή αυτών των Διευθύνσεων στην άμεση εποπτεία του ΥΠΕΧΩΔΕ δεδομένου ότι το αντικείμενό τους αφορά διαχείριση συστήματος διαπεριφερειακού χαρακτήρα που δεν μπορεί να παραμένει στα στενά γεωγραφικά πλαίσια τις όποιας Περιφέρειας. 12 / 13
Η εκρηκτικότητα του προβλήματος όπως επιχειρήσαμε εκτεταμένα να παρουσιάσουμε και τα εξαιρετικά προβλήματα των συναδέλφων μας που υπηρετούν στις ΔΕΣΕ μας καθιστά σαν Ομοσπονδία ιδιαίτερα ευαίσθητους και μας υποχρεώνει να παρέμβουμε αποφασιστικά. Περιμένουμε λοιπόν τις δικές σας ενέργειες και είμαστε στη διάθεσή σας για οποιαδήποτε περαιτέρω πληροφορία μας ζητηθεί. 13 / 13