Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2014-2019 Επιτροπή Αναφορών 29.5.2015 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ Θέμα: Αναφορά 0622/2010 του A.I.C., ρουμανικής ιθαγένειας, εξ ονόματος της AD Astra, ένωσης ρουμάνων επιστημόνων, σχετικά με εικαζόμενη παραβίαση της κοινοτικής νομοθεσίας σε σχέση με το έργο κατασκευής χρυσωρυχείου στην Roșia Montană στη Ρουμανία Αναφορά 0628/2011 του Sorin Jurca, ρουμανικής ιθαγένειας, εξ ονόματος του πολιτιστικού ιδρύματος «Roșia Montană», σχετικά με την περιβαλλοντική ζημία που προκαλείται λόγω του έργου εξόρυξης χρυσού στην Roșia Montană της Ρουμανίας Αναφορά 0891/2011, της A. S., ρουμανικής ιθαγένειας, σχετικά με έργο εξόρυξης με χρήση κυανιδίων στη Roşia Montană 1. Περίληψη της αναφοράς 0622/2010 Ο αναφέρων ζητεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να διερευνήσει τη νομιμότητα του έργου κατασκευής χρυσωρυχείου στη Roșia Montană, υποστηρίζοντας ότι το εν λόγω έργο παραβιάζει διάφορες ευρωπαϊκές οδηγίες, συμπεριλαμβανομένων της οδηγίας 2006/21/ΕΚ, η οποία απαιτεί τη μείωση των συγκεντρώσεων κυανιδίου σε λίμνες απορριμμάτων κατεργασίας, της οδηγίας 80/68/ΕΟΚ περί προστασίας των υπογείων υδάτων, της οδηγίας 2000/60/ΕΚ για τη θέσπιση πλαισίου κοινοτικής δράσης στον τομέα της πολιτικής των υδάτων και της οδηγίας 2008/50/ΕΚ για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα. Ο αναφέρων εκφράζει την άποψη ότι οι διάφορες εκθέσεις που συντάχθηκαν είναι είτε ατελείς είτε ασαφείς όσον αφορά τους ενδεχόμενους κινδύνους και τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν σε περίπτωση ατυχήματος. Θεωρεί επίσης ότι το ποσό της διαπραγματευθείσας εγγύησης αποκατάστασης σε περίπτωση ατυχημάτων είναι ανεπαρκές δεδομένου του μεγέθους του μελλοντικού χρυσωρυχείου. Επισημαίνει επίσης τις διασυνοριακές επιπτώσεις του έργου και το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα κληθεί να διαδραματίσει βασικό ρόλο σε περίπτωση ατυχήματος και ως εκ τούτου θα πρέπει να παρακολουθήσει τη συμμόρφωση με τα CM\1063477.doc PE458.701v03-00 Eνωμένη στην πολυμορφία
υφιστάμενα πρότυπα. Περίληψη της αναφοράς 0628/2011 Ο αναφέρων ισχυρίζεται ότι το έργο Roșia Montană παραβιάζει μια σειρά ευρωπαϊκών νόμων, όπως η οδηγία Seveso II (96/82/ΕΚ), όπως τροποποιήθηκε από την οδηγία 2003/105/ΕΚ, για την αντιμετώπιση των κινδύνων μεγάλων ατυχημάτων σχετιζόμενων με επικίνδυνες ουσίες (άρθρα 6, 9 και 11), η οδηγία 2000/60/ΕΚ για τη θέσπιση πλαισίου κοινοτικής δράσης στον τομέα της πολιτικής των υδάτων, η οδηγία 2006/21/ΕΚ σχετικά με τη διαχείριση των αποβλήτων της εξορυκτικής βιομηχανίας (άρθρο 4) και η οδηγία 92/43/ΕΟΚ για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας. Ο αναφέρων καλεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να επιβεβαιώσουν την ύπαρξη επαρκούς χρηματικής εγγύησης και ενός μακροπρόθεσμου σχεδίου διαχείρισης αποβλήτων, να αξιολογήσουν τις επιπτώσεις του έργου και να σταματήσουν όλες τις περαιτέρω δραστηριότητες στην περιοχή Roșia Montană. Περίληψη της αναφοράς 0891/2011 Η αναφέρουσα καταγγέλλει το σχέδιο εξόρυξης χρυσού με χρήση κυανιδίων στη Roșia Montană. Εξηγεί ότι οι μέτοχοι της Roșia Montană Gold Corporation (RMGC), η οποία προβλέπεται να θέσει σε εφαρμογή το σχέδιο εξόρυξης, είναι μία καναδική εταιρεία και το ρουμανικό κράτος το οποίο κατέχει ένα μικρό μερίδιο. Σύμφωνα με την αναφέρουσα, το ρουμανικό κράτος δανείστηκε το αρχικό κεφάλαιο από την καναδική εταιρεία και δεν θα είναι σε θέση να καλύψει το κόστος συντήρησης του φράγματος. Επιπλέον, υπάρχουν σημαντικοί περιβαλλοντικοί κίνδυνοι, διότι εάν καταρρεύσει το φράγμα, το περιεχόμενο της λίμνης θα καταλήξει στο τοπικό δίκτυο ποταμών επηρεάζοντας επίσης και γειτονικές χώρες. Επιπλέον, θα καταστραφούν 7 χμ ρωμαϊκών στοών και 80 χμ μεσαιωνικών στοών που είναι μοναδικές στον κόσμο. 2. Παραδεκτό Η αναφορά 0622/2010 χαρακτηρίσθηκε παραδεκτή στις 7 Οκτωβρίου 2010. Η αναφορά 0628/2011 χαρακτηρίσθηκε παραδεκτή στις 17 Οκτωβρίου 2011. Η αναφορά 0891/2011 χαρακτηρίστηκε παραδεκτή στις 5 Μαΐου 2011. Η Επιτροπή εκλήθη να παράσχει πληροφορίες (άρθρο 216 παράγραφος 6 του Κανονισμού). 3. Απάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 11 Φεβρουαρίου 2011. Αναφορά 0622/2010 Η Επιτροπή δεν είναι αρμόδια να εκτιμήσει την καταλληλότητα του εν λόγω έργου, ιδίως από κοινωνικοοικονομική, ιστορική και πολιτισμική σκοπιά. Η τελική απόφαση έγκειται αποκλειστικά στις αρμόδιες ρουμανικές αρχές. Παρατηρήσεις σχετικά με την καταλληλότητα, τη βιωσιμότητα ή τη σκοπιμότητα του έργου αυτού σε ότι αφορά τις συγκεκριμένες πτυχές θα ήταν άτοπες. Η οδηγία 2006/21/ΕΚ σχετικά με τη διαχείριση των αποβλήτων της εξορυκτικής PE458.701v03-00 2/6 CM\1063477.doc
βιομηχανίας 1 εφαρμόζεται στο έργο αυτό. Η οδηγία αυτή θεσπίστηκε μετά το ατύχημα στην Baia Mare βάσει συστάσεων μιας διεθνούς επιτροπής η οποία ανέλυσε σε βάθος τις αιτίες αυτού του ατυχήματος. Οι περισσότερες συστάσεις αυτής της επιτροπής συμπεριελήφθησαν στην οδηγία η οποία, ως κατά συνέπεια, περιλαμβάνει ακριβείς και αυστηρές απαιτήσεις που διασφαλίζουν κατάλληλο επίπεδο ασφάλειας των εγκαταστάσεων εξορυκτικών αποβλήτων, συμπεριλαμβανομένων των φραγμάτων. Η Επιτροπή γνωρίζει πολύ καλά την τοξικότητα και τις επιπτώσεις του κυανίου στην υγεία. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο στην οδηγία 2006/21/ΕΚ συμπεριελήφθησαν ιδιαίτερα αυστηρές οριακές τιμές για την αποθήκευση κυανίου, οι οποίες είναι, εξ όσων γνωρίζει η Επιτροπή, οι αυστηρότερες παγκοσμίως. Κάθε νέο έργο το οποίο χρησιμοποιεί τεχνολογία κυανίου πρέπει να σχεδιάζεται ώστε να πληροί τις απαιτήσεις της οδηγίας, συμπεριλαμβανομένων των οριακών τιμών για το κυάνιο. Η επιλογή της τεχνολογίας που πρέπει να χρησιμοποιείται για την εξόρυξη χρυσού εξακολουθεί να αποτελεί αρμοδιότητα του φορέα εκμετάλλευσης, εφόσον αποδεικνύει στις αρμόδιες αρχές ότι θα τηρηθούν οι οριακές τιμές. Συμπληρωματικές πληροφορίες θα ζητηθούν εν προκειμένω από τις ρουμανικές αρχές. Το άρθρο 12 της οδηγίας θεσπίζει υποχρέωση αποκατάστασης της τοποθεσίας μετά το κλείσιμο των εγκαταστάσεων. Πρέπει να επιβληθεί υποχρεωτική χρηματική εγγύηση από την αρμόδια αρχή για την κάλυψη των υποχρεώσεων της άδειας, συμπεριλαμβανομένων των διατάξεων για μετά το κλείσιμο των εγκαταστάσεων. Μπορεί να απαιτηθούν πρόσθετες πιθανές χρηματικές εγγυήσεις από την αρμόδια αρχή βάσει της οδηγίας σχετικά με την περιβαλλοντική ευθύνη, 2004/35/ΕΚ 2, για την κάλυψη των συνεπειών πιθανού ατυχήματος για το οποίο σε κάθε περίπτωση υπεύθυνος παραμένει ο φορέας εκμετάλλευσης. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που περιέχονται στην αναφορά, η χρηματική εγγύηση έχει καθοριστεί στο ποσό των 150 εκατομμυρίων ευρώ, το οποίο μπορεί να επαρκεί για την κάλυψη των αυστηρών ελάχιστων απαιτήσεων της οδηγίας. Παρ όλα αυτά, η Επιτροπή θα ζητήσει από τις ρουμανικές αρχές περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τον υπολογισμό που έγινε για τον καθορισμό της εγγύησης. Σύμφωνα με τα άρθρα 4, 12 και 13 της οδηγίας 2006/21/ΕΚ, πρέπει να ληφθούν μέτρα κατά τη διάρκεια της λειτουργίας και μετά το κλείσιμο των εγκαταστάσεων για την πρόληψη της υποβάθμισης των υδάτων σύμφωνα με την οδηγία 2000/60/ΕΚ, την οδηγία-πλαίσιο για τα ύδατα 3. Η οδηγία για τα ύδατα και οι οδηγίες 80/68/ΕΟΚ και 2006/118/ΕΚ 4 (οδηγίες για τα υπόγεια ύδατα) ορίζουν ότι τα κράτη μέλη πρέπει να διασφαλίζουν την πρόληψη της υποβάθμισης της κατάστασης των επιφανειακών και των υπόγειων υδάτων, για την πρόληψη ή τον περιορισμό της εισαγωγής ρύπων στα υπόγεια ύδατα και την προστασία, την ενίσχυση και την αποκατάσταση όλων των υδατικών συστημάτων. Προκειμένου να διασφαλισθούν οι προαναφερθείσες υποχρεώσεις, τα κράτη μέλη κλήθηκαν να καταρτίσουν σχέδια διαχείρισης 1 ΕΕ L 102 της 11.4.2006, σ. 15. 2 ΕΕ L 143 της 30.4.2004, σ. 56-75. 3 ΕΕ L 327 της 22.12.2000, σ. 1-73. 4 ΕΕ L 20 της 26.1.1980, σ. 43-48. CM\1063477.doc 3/6 PE458.701v03-00
των λεκανών απορροής ποταμών έως τα τέλη του 2009. Η Ρουμανία δεν έχει εγκρίνει ακόμη επισήμως το σχέδιό της. Η Επιτροπή, απέστειλε για τον λόγο αυτό αιτιολογημένη γνώμη στη Ρουμανία τον Νοέμβριο του 2010 και την παρότρυνε να συμμορφωθεί προς τη νομοθεσία της ΕΕ για τα ύδατα και να υποβάλει τα σχέδιά της για τη διαχείριση των λεκανών απορροής ποταμών. Η Επιτροπή κατανοεί ότι η έναρξη εξορυκτικών δραστηριοτήτων έχει επιπτώσεις στην άγρια πανίδα και χλωρίδα. Οι επιπτώσεις αυτές θα έπρεπε να έχουν εκτιμηθεί στην εκτίμηση επιπτώσεων που εκπονήθηκε στο πλαίσιο του έργου αυτού. Η Επιτροπή θα ζητήσει από τις ρουμανικές αρχές περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τα προβλεπόμενα μέτρα για την προστασία της άγριας πανίδας και χλωρίδας στη ζώνη αυτή, τόσο κατά τη φάση λειτουργίας όσο και κατά τη φάση μετά το κλείσιμο των εγκαταστάσεων. Η Επιτροπή θα ζητήσει από τις ρουμανικές αρχές περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τα προβλεπόμενα μέτρα για την αποτροπή της υποβάθμισης της ποιότητας του αέρα μετά το κλείσιμο του ορυχείου. Συμπέρασμα Η Επιτροπή γνωρίζει τους πιθανούς κινδύνους που συνδέονται με την εξόρυξη χρυσού και τη χρήση κυανίου. Η ολοκληρωμένη εφαρμογή της ισχύουσας νομοθεσίας θα πρέπει να διασφαλίζει ότι έχουν ληφθεί όλες οι προφυλάξεις, προκειμένου να περιοριστούν οι επιπτώσεις αυτού του είδους δραστηριότητας στο περιβάλλον και στη δημόσια υγεία. Εφόσον, στην περίπτωση αυτή, οι εξορυκτικές εργασίες δεν έχουν αρχίσει ακόμη, δεν είναι δυνατόν να εντοπιστούν πιθανές παραβάσεις της οδηγίας σε αυτό το στάδιο. Παρ όλα αυτά, θα ζητηθούν επιπλέον πληροφορίες από τις ρουμανικές αρχές σχετικά με διάφορα σημεία τα οποία θίγονται στην αναφορά, προκειμένου να επαληθευτεί ο τρόπος με τον οποίο θα τηρηθεί η νομοθεσία της ΕΕ εάν το έργο περάσει στην επιχειρησιακή φάση. 4. (ΑΝΑΘ.) Απάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 16 Δεκεμβρίου 2011. Αναφορές 622/2010 και 628/2011 Σε συνέχεια της πρώτης ανακοίνωσης της Επιτροπής, έχουν ζητηθεί πρόσθετες πληροφορίες από τις ρουμανικές αρχές σχετικά με την εφαρμογή της ευρωπαϊκής νομοθεσίας και, ιδιαίτερα, όσον αφορά την οδηγία για τη διαχείριση των εξορυκτικών αποβλήτων (2006/21/ΕΚ). Στην απάντησή τους, οι ρουμανικές αρχές διαβίβασαν λεπτομερείς πληροφορίες όσον αφορά: τις τρέχουσες διαδικασίες, ιδίως για την ολοκλήρωση της εκτίμησης επιπτώσεων του έργου: οι αρχές εξακολουθούν να εξετάζουν την ποιότητα της εκτίμησης επιπτώσεων την ενημέρωση του κοινού έως σήμερα: τα έγγραφα που υποβλήθηκαν από τον ανάδοχο του έργου είναι διαθέσιμα στο κοινό τις διαβουλεύσεις που πραγματοποιήθηκαν με τα δυνητικά θιγόμενα γειτονικά κράτη: ζητήθηκε η γνώμη της Ουγγαρίας, Σερβίας και Μαυροβουνίου, Βουλγαρίας, Δημοκρατίας της Μολδαβίας, Ουκρανίας και Σλοβακίας PE458.701v03-00 4/6 CM\1063477.doc
τα προτεινόμενα μέτρα από τον φορέα εκμετάλλευσης για την αποφυγή μόλυνσης των υδάτων και τη διασφάλιση τήρησης των οριακών τιμών της οδηγίας σχετικά με την αποθήκευση κυανιδίου στο πλαίσιο του έργου προβλέπεται η δημιουργία εγκατάστασης απολύμανσης που θα επιτρέπει την τήρηση των οριακών τιμών προβλέπονται και άλλα μέτρα για τη διασφάλιση της στεγανοποίησης του φράγματος τη μέθοδο υπολογισμού για τη χρηματική εγγύηση η οποία είναι υποχρεωτική να εξετασθεί πριν από την έναρξη του έργου: για τον υπολογισμό του ύψους της χρηματικής εγγύησης ελήφθησαν υπόψη τα κριτήρια που ορίζονται στην οδηγία τα προβλεπόμενα μέτρα για την προστασία της άγριας πανίδας κατά το λειτουργικό στάδιο και μετά το κλείσιμο: οι αρχές ζήτησαν πρόσθετες πληροφορίες από τον ανάδοχο του έργου όσον αφορά τα ακριβή μέτρα που θα ληφθούν για την προστασία και αποκατάσταση της βιοποικιλότητας στην πληγείσα ζώνη την τρέχουσα κατάσταση σχετικά με την ανάπτυξη εσωτερικών και εξωτερικών σχεδίων έκτακτης ανάγκης. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος προτίθεται να ελέγξει την καταλληλότητα και το περιεχόμενο τόσο των εσωτερικών όσο και των εξωτερικών σχεδίων έκτακτης ανάγκης. Από την ανάλυση της απάντησης των ρουμανικών αρχών, προκύπτει ότι έχουν ληφθεί μέτρα για τη διασφάλιση της πλήρους εφαρμογής της νομοθεσίας της ΕΕ. Συνεπώς, δεν εντοπίζεται παραβίαση της νομοθεσίας της ΕΕ στο παρόν στάδιο του έργου, κατά το οποίο η άδεια δεν έχει ακόμη χορηγηθεί. 5. Απάντηση της Επιτροπής (REV. II), που ελήφθη στις 28 Μαΐου 2015. Αναφορές 622/2010, 628/2011 και 891/2011 Το φθινόπωρο του 2013, η ρουμανική κυβέρνηση υπέβαλε σχέδιο νόμου στο Κοινοβούλιο «σχετικά με ορισμένα μέτρα που συνδέονται με την εκμετάλλευση κοιτασμάτων χρυσού και αργύρου από την Rosia Montana και την ενθάρρυνση και διευκόλυνση της ανάπτυξης των εξορυκτικών δραστηριοτήτων στη Ρουμανία,» προς συζήτηση και έγκριση. Το εν λόγω σχέδιο νόμου καθορίζει περαιτέρω κανόνες για τη διαδικασία χορήγησης αδειών. Η Επιτροπή κίνησε επίσημη διαδικασία έρευνας για να ζητήσει πληροφορίες από τις αρχές σχετικά με τις πιθανές συνέπειές του στην εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας της ΕΕ, εφόσον εγκριθεί. Τελικά, το σχέδιο νόμου απορρίφθηκε από την Κάτω Βουλή της Ρουμανίας στις 3 Ιουνίου 2014. Συμπέρασμα Υπεύθυνες για την έγκριση και την υλοποίηση έργων εκμετάλλευσης ορυκτών πόρων είναι οι εθνικές αρχές. Ο ρόλος της Επιτροπής είναι να εξασφαλίζει την τήρηση κάθε σχετικής διάταξης της κοινοτικής νομοθεσίας. Σε αυτό το στάδιο, οι ρουμανικές αρχές δεν έχουν λάβει νομοθετικές αποφάσεις σχετικά με το έργο της Roșia Montană και η διαδικασία χορήγησης άδειας βρίσκεται σε εξέλιξη. Βάσει των πληροφοριών που έχει μέχρι στιγμής στη διάθεσή της, η Επιτροπή δε δύναται να διαπιστώσει οιαδήποτε παράβαση της περιβαλλοντικής νομοθεσίας της ΕΕ. CM\1063477.doc 5/6 PE458.701v03-00
Εν πάση περιπτώσει, η Επιτροπή έχει ζητήσει επανειλημμένως από τις ρουμανικές αρχές να λάβουν δεόντως υπόψη τους το σύνολο της σχετικής νομοθεσίας της ΕΕ και θα συνεχίσει να παρακολουθεί τις περαιτέρω πάσης φύσεως εξελίξεις όσον αφορά με το εν λόγω σχέδιο. PE458.701v03-00 6/6 CM\1063477.doc