ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2004 Επιτροπή Αναφορών 2009 7.05.2007 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ Αναφορά 0696/2005, του Michael John Herbert, βρετανικής ιθαγένειας, σχετικά με τη νομοθεσία η οποία διέπει το συνταξιοδοτικό σύστημα του Ηνωμένου Βασιλείου 1. Περίληψη της αναφοράς Ο αναφέρων διαμαρτύρεται για την αδυναμία του βρετανικού κοινοβουλίου να θεσπίσει νομοθεσία η οποία να προστατεύει επαρκώς τα συμφέροντα των βρετανών πολιτών όσον αφορά τη συνταξιοδότησή τους. Εκφράζει ιδιαίτερη ανησυχία για την κατάρρευση του συνταξιοδοτικού προγράμματος της εταιρείας APW και κατηγορεί την κυβέρνηση για αδράνεια. Ο αναφέρων υποστηρίζει ότι η ισχύουσα νομοθεσία του Ηνωμένου Βασιλείου δεν προσφέρει επαρκή προστασία στους συνταξιούχους και διερωτάται γιατί η βρετανική κυβέρνηση δεν εφαρμόζει την ευρωπαϊκή οδηγία που ισχύει σε αυτόν τον τομέα. Ζητεί δε τη βοήθεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου προκειμένου να λάβει τη σύνταξη την οποία του είχαν υποσχεθεί. 2. Παραδεκτό Χαρακτηρίσθηκε παραδεκτή στις 22 Νοεμβρίου 2005. Η Επιτροπή κλήθηκε να παράσχει πληροφορίες (άρθρο 192, παράγραφος 4, του Κανονισμού). 3. Απάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 30 Αυγούστου 2006. Τα πραγματικά περιστατικά Ο αναφέρων είναι βρετανός υπήκοος εξήντα ετών, ο οποίος απολύθηκε έπειτα από εργασία αρκετών ετών σε μια εταιρεία ηλεκτρονικών ειδών που έκλεισε το 2003. Στη διάρκεια του εργασιακού του βίου κατέβαλλε εισφορές σε διαφορετικά επικουρικά εταιρικά συνταξιοδοτικά προγράμματα από το 1969. Οι εν λόγω συνταξιοδοτικές εισφορές CM\667458.doc PE 378.474/REV
μεταφέρθηκαν στο συνταξιοδοτικό πρόγραμμα της εταιρείας του τελευταίου εργοδότη του (εταιρικό συνταξιοδοτικό πρόγραμμα APW). Το πρόγραμμα διαλύθηκε το 2005 και ο αναφέρων έχασε κατά προσέγγιση το 80% των συνολικών συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων του. Διαμαρτύρεται για την παράλειψη του Ηνωμένου Βασιλείου να εξασφαλίσει την εφαρμογή του άρθρου 8 της οδηγίας 80/987/ΕΟΚ προκειμένου να προστατεύσει τα συμφέροντα των εργαζομένων σχετικά με τις συνταξιοδοτικές προσδοκίες τους σε περίπτωση αφερεγγυότητας του εργοδότη τους. Στην αναφορά του εκφράζει την ιδιαίτερη ανησυχία του για το γεγονός ότι, μετά την εκκαθάριση του εταιρικού συνταξιοδοτικού συστήματος APW, η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου δεν προέβη σε οποιαδήποτε ενέργεια. Υποστηρίζει ότι η κυβέρνηση δεν παρέσχε καμία υποστήριξη είτε μέσω του ταμείου προστασίας των συντάξεων (Pension Protection Fund - PPF) είτε μέσω του προγράμματος οικονομικής βοήθειας (Financial Assistance Scheme - FAS). Ο αναφέρων ισχυρίζεται ότι η ισχύουσα βρετανική νομοθεσία δεν προστατεύει επαρκώς τους συνταξιούχους και διερωτάται γιατί η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου δεν εφαρμόζει τη σχετική κοινοτική νομοθεσία. Νομική εκτίμηση Το άρθρο 1, παράγραφος 1 της οδηγίας 80/987/ΕΟΚ 1, στη διατύπωσή του προτού τροποποιηθεί από την οδηγία 2002/74/ΕΚ 2, προέβλεπε ότι: «Η παρούσα οδηγία ισχύει για τις απαιτήσεις μισθωτών από συμβάσεις εργασίας ή από σχέσεις εργασίας κατά εργοδοτών σε κατάσταση αφερεγγυότητος κατά την έννοια του άρθρου 2 παράγραφος 1.» Το άρθρο 2, παράγραφος 1 της οδηγίας 80/987/ΕΟΚ, στη διατύπωσή του προτού τροποποιηθεί από την οδηγία 2002/74/ΕΚ 3, προέβλεπε ότι: «Για τους σκοπούς της παρούσης οδηγίας, ένας εργοδότης θεωρείται ότι ευρίσκεται σε κατάσταση αφερεγγυότητος: (α) αν έχει ζητηθεί η έναρξη διαδικασίας προβλεπομένης από τις νομοθετικές, κανονιστικές και διοικητικές διατάξεις του ενδιαφερομένου κράτους μέλους, κατά της περιουσίας του εργοδότη με σκοπό τη συλλογική ικανοποίηση των πιστωτών του, και η οποία επιτρέπει να ληφθούν υπόψη απαιτήσεις αναφερόμενες στο άρθρο 1, παράγραφος 1, και (β) η αρμόδια αρχή δυνάμει των ανωτέρω νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων: - είτε αποφάσισε την έναρξη της διαδικασίας, - είτε διεπίστωσε ότι η επιχείρηση ή η εγκατάσταση του εργοδότη έκλεισε οριστικά και ότι η ανεπάρκεια των διαθεσίμων ενεργητικών στοιχείων δεν δικαιολογεί την έναρξη της διαδικασίας». 1 ΕΕ L 283 της 28.10.1980. 2 ΕΕ L 270 της 8.10.2002. 3 ΕΕ L 270 της 8.10.2002. PE 378.474/REV 2/5 CM\667458.doc
Το άρθρο 8 της οδηγίας 80/987/ΕΟΚ προβλέπει: «Τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν τη θέσπιση των αναγκαίων μέτρων για την προστασία των συμφερόντων των μισθωτών και των προσώπων που έχουν ήδη αποχωρήσει από την επιχείρηση ή από την εγκατάσταση του εργοδότη την ημέρα επελεύσεως της αφερεγγυότητός του, σε ό,τι αφορά τα κεκτημένα δικαιώματά τους ή τα δικαιώματα προσδοκίας για παροχές γήρατος συμπεριλαμβανόμενων και των παροχών επιζώντων, στα πλαίσια των υφισταμένων συστημάτων επαγγελματικής ή διεπαγγελματικής επικουρικής προνοίας, εκτός των εθνικών συστημάτων υποχρεωτικής κοινωνικής ασφαλίσεως». Το πεδίο εφαρμογής αυτής της διάταξης πρέπει να ερμηνευθεί υπό το πρίσμα του κοινωνικού στόχου της οδηγίας, ως περιλαμβάνον, μεταξύ άλλων, προγράμματα που έχουν ανατεθεί σε τρίτους, συμπληρωματικά της βασικής κρατικής σύνταξης, και σε αντικατάσταση της συνδεόμενης με τις αποδοχές κρατικής σύνταξης. Προκειμένου να είναι σύμμορφα με το άρθρο 8 της οδηγίας 80/987/ΕΟΚ, τα κράτη μέλη πρέπει να θεσπίζουν κανόνες σχετικά με τον ιδιωτικό τομέα, οι οποίοι να διασφαλίζουν την ανεξαρτησία των επικουρικών εταιρικών ή διεταιρικών συνταξιοδοτικών προγραμμάτων από τυχόν αφερέγγυες εταιρείες και την υποχρέωση θέσπισης ασφαλιστικών δικλείδων ή άλλων κανονισμών που να διέπουν τη διαχείριση και τη λειτουργία συνταξιοδοτικών προγραμμάτων. Η εν λόγω προληπτική εποπτεία μπορεί να συνίσταται σε τακτικούς ελέγχους της οικονομικής κατάστασης του προγράμματος, περιορισμούς της διάθεσης περιουσιακών στοιχείων για χρηματοοικονομικές συναλλαγές, δημιουργία αποθεματικών, υποχρεώσεις ασφάλισης, αυστηρό αναλογιστικό έλεγχο κλπ. Στο σύνολό τους, τα μέτρα αυτά πρέπει να διασφαλίζουν σε εύλογο βαθμό τη φερεγγυότητα των συνταξιοδοτικών προγραμμάτων. Ωστόσο, με την επιφύλαξη της πιθανής υποχρέωσης των κρατών μελών να αποζημιώνουν πολίτες που ζημιώθηκαν εξαιτίας παραβιάσεων της κοινοτικής νομοθεσίας, η οδηγία δεν υποχρεώνει τα κράτη μέλη να παρέχουν πλήρη αποζημίωση σε περιπτώσεις απώλειας συντάξεων, αλλά να λαμβάνουν μέτρα προκειμένου να αποτρέπονται τέτοιες καταστάσεις, π.χ. με την επιβολή ορθών προτύπων προληπτικής εποπτείας ή με τη θέσπιση ταμείου εγγύησης των συντάξεων. Γενικές παρατηρήσεις σχετικά με τη μεταφορά του άρθρου 8 της οδηγίας 80/987/ΕΟΚ από το Ηνωμένο Βασίλειο Την τελευταία τριετία έχει περιέλθει σε γνώση της Επιτροπής σειρά υποθέσεων σχετικά με τη λειτουργία των επικουρικών εταιρικών συνταξιοδοτικών προγραμμάτων στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου προκύπτει αφερεγγυότητα των εργοδοτών. Σε συνέχεια των υποθέσεων αυτών, οι υπηρεσίες της Επιτροπής επικοινώνησαν με τις εθνικές αρχές του Ηνωμένου Βασιλείου προκειμένου να αξιολογήσουν εάν το άρθρο 8 της οδηγίας 80/987/ΕΟΚ εφαρμόζεται κατάλληλα. Εξετάζεται επί του παρόντος εάν τα εν λόγω εθνικά μέτρα, συμπεριλαμβανομένης της πρόσφατης ίδρυσης του ταμείου προστασίας των συντάξεων, επαρκούν για τη συμμόρφωση με το άρθρο 8 της οδηγίας. Τα αποτελέσματα της αξιολόγησης της Επιτροπής, που θα συμπεριλαμβάνουν ανάλυση των μέτρων μεταφοράς που έχουν λάβει άλλα κράτη μέλη, θα περιληφθούν σε έκθεση των υπηρεσιών της Επιτροπής σχετικά με την εφαρμογή του άρθρου 8 της οδηγίας 80/987/ΕΟΚ. CM\667458.doc 3/5 PE 378.474/REV
Επιπροσθέτως, εκκρεμεί ενώπιον του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων η προσφυγή κατά του Ηνωμένου Βασιλείου (C-278/05) μιας ομάδας πρώην υπαλλήλων χαλυβουργικής εταιρείας (Allied Steel and Wire Limited), η κατάσταση των οποίων είναι παρόμοια με αυτή που αντιμετωπίζει ο αναφέρων, όσον αφορά τα δικαιώματά τους από το επικουρικό εταιρικό συνταξιοδοτικό πρόγραμμα. Το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων θα αποφανθεί επί του ερωτήματος εάν το άρθρο 8 της οδηγίας εφαρμόζεται δεόντως από το Ηνωμένο Βασίλειο. 4. Συμπληρωματική απάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 7 Μαΐου 2007. Η οδηγία 80/987/ΕΟΚ 1 μεριμνά για την προστασία των μισθωτών σε περιπτώσεις αφερεγγυότητας του εργοδότη τους, ιδίως για τη διασφάλιση της πληρωμής των ανεξόφλητων απαιτήσεών τους (μισθοί, συντάξεις και άλλες παροχές). Το πεδίο εφαρμογής της επεκτάθηκε και προσαρμόστηκε από την οδηγία 2002/74/ΕΚ 2 για να καλύψει επίσης τις διαδικασίες αφερεγγυότητας εκτός της εκκαθάρισης και για να διασφαλίσει τη νομική ασφάλεια σε περίπτωση αφερεγγυότητας διεθνικών επιχειρήσεων. Το άρθρο 8 της οδηγίας 80/987/ΕΟΚ, το οποίο δεν τροποποιήθηκε από την οδηγία του 2002, αφορά τις παροχές γήρατος, συμπεριλαμβανομένων των παροχών επιζώντων, στα πλαίσια των υφισταμένων συστημάτων επαγγελματικής ή διεπαγγελματικής επικουρικής προνοίας, εκτός των εθνικών συστημάτων υποχρεωτικής κοινωνικής ασφαλίσεως. Οι υπηρεσίες της Επιτροπής έχουν έκτοτε μεγάλο αριθμό καταγγελιών και αναφορών στις οποίες συγκαταλέγεται και η παρούσα αναφορά οι οποίες όχι μόνο φαίνεται να μαρτυρούν αύξηση της πρακτικής σημασίας των καταστάσεων που εμπίπτουν στο άρθρο 8 της οδηγίας 80/987/ΕΟΚ, αλλά αποκαλύπτουν και σημαντικές αποκλίσεις των απόψεων σχετικά με τις πρακτικές υποχρεώσεις που επιβάλλει το εν λόγω άρθρο στα κράτη μέλη. Δεδομένης αυτής της εξέλιξης, οι υπηρεσίες της Επιτροπής έκριναν απαραίτητο να διαθέτουν μια συνολική, σαφή και επικαιροποιημένη θεώρηση της εφαρμογής αυτού του άρθρου στο σύνολο των κρατών μελών της διευρυμένης Ένωσης. Για τον σκοπό αυτόν, ανέθεσαν σε ανεξάρτητο εμπειρογνώμονα την πραγματοποίηση μελέτης σχετικά με τη μεταφορά του άρθρου 8 στα 25 κράτη μέλη. Με βάση αυτήν τη μελέτη, αλλά και τις απαντήσεις σε ένα διεξοδικό ερωτηματολόγιο που εστάλη στα κράτη μέλη, οι υπηρεσίες της Επιτροπής εκπόνησαν ένα σχέδιο έκθεσης. Αυτό το σχέδιο έκθεσης βρίσκεται στο στάδιο της ολοκλήρωσης ώστε να ενσωματώσει τις παρατηρήσεις του ΔΕΚ στην απόφαση της 25ης Ιανουαρίου 2007 επί της υπόθεσης C-278/05 Carol Marilyn Robins κλπ. κατά Secretary of State for Work and Pensions. Πρόκειται για μια απόφαση που εκδόθηκε κατόπιν αίτησης προδικαστικής απόφασης που αφορούσε ακριβώς την ερμηνεία του άρθρου 8 της οδηγίας 80/987/ΕΟΚ. Αυτή η απόφαση ενέχει ιδιαίτερη σημασία για την παρούσα αναφορά, διότι είναι η πρώτη φορά που το ΔΕΚ αποφαίνεται σχετικά με το πεδίο εφαρμογής αυτού του άρθρου και διευκρινίζει το περιεχόμενό του. 1 ΕΕ L 283 της 28.10.1980, σελ. 23. 2 ΕΕ L 270 της 8.10.2002, σελ. 10. PE 378.474/REV 4/5 CM\667458.doc
Η Επιτροπή εξετάζει προσεκτικά το περιεχόμενο αυτής της απόφασης καθώς και τις παρατηρήσεις του Δικαστηρίου και θα λάβει τα απαραίτητα μέτρα. Η έκθεση των υπηρεσιών σχετικά με τη μεταφορά του προαναφερθέντος άρθρου 8 θα ολοκληρωθεί εντός του 2007. CM\667458.doc 5/5 PE 378.474/REV