ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ / ΜΥΤΙΛΗΝΗ Ετήσιο Πρόγραμμα Παιδαγωγικής Κατάρτισης / Ε.Π.ΠΑΙ.Κ.
ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ / Θεολόγος Καθηγητής DEA Εκκλησιαστικής Ιστορίας Θεολογικής Σχολής ΑΠΘ / Δρ. Θεολογικής ΑΠΘ
ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΚΟΥΛΟΥΜΠΑΡΙΤΣΗ, (2011), Αναλυτικό Πρόγραμμα και Διδακτικός Σχεδιασμός. Θεωρητικές αναζητήσεις και παραδείγματα εφαρμογών από το σχολείο, Αθήνα: Γρηγόρη, σσ. 15-48.
ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Τέσσερις θεωρητικές σχολές
Αναλυτικό Πρόγραμμα (ΑΠ) [1] Επιστημονικός κλάδος της Παιδαγωγικής επιστήμης από τις αρχές του 20 ου αιώνα στις ΗΠΑ. Η ιστορική συγκυρία και η συνεχώς μεταβαλλόμενη επιστημολογική αντίληψη των ειδικών στην εκπαίδευση, οδήγησαν στη διατύπωση πληθώρας ορισμών για το ΑΠ. ΔΥΟ ΤΑΣΕΙΣ: 1. Το ΑΠ συναρτάται με τις ζωές των ανθρώπων και το σύνολο των εμπειριών τους στο σχολικό χώρο, που μπορεί να είναι καθοδηγούμενες και μη. 2. Το ΑΠ είναι μια κανονιστική «Χάρτα» με στόχους, σύστοιχες δραστηριότητες και συμβατή αξιολόγηση που ανακύπτει μέσα από αυστηρές διαδικασίες σύνταξης και ανάπτυξης.
Αναλυτικό Πρόγραμμα (ΑΠ) [2] Ο αγγλικός όρος curriculum Από το λατινικό currere: τρέχω, διατρέχω μια διαδρομή. Μαζί με τους μαθητές μας διατρέχουμε ένα Πρόγραμμα Σπουδών, μια διαδρομή. Που διαφέρει από παιδαγωγική σχολή σε παιδαγωγική σχολή.
Αναλυτικό Πρόγραμμα (ΑΠ) [3] Το ΑΠ ως κύριο στόχο έχει την οργάνωση της μάθησης. ΣΧΟΛΕΣ: 1. Σχολή Ακαδημαϊκής Κατεύθυνσης (Academic Curriculum). 2. Ανθρωπιστική Σχολή (Humanistic Curriculum). 3. Σχολή Κοινωνικής Αναδόμησης (Social Reconstructionist Curriculum). 4. Σχολή της Συστημικής Προσέγγισης (Systemic Curriculum).
Σχολή Ακαδημαϊκής Κατεύθυνσης (Academic Curriculum) Tο περιεχόμενο του ΑΠ (το τι ) συνιστά την πιο βασική αποστολή του. 1. Είδη γνώσης. 2. Τρόπος επιλογής και οργάνωσης της γνώσης. 3. Έργο του σχεδιαστή. 4. Το κάθε γνωστικό αντικείμενο (μάθημα) όπως το μελετά η επιστήμη στην πανεπιστημιακή ακαδημαϊκή κοινότητα.
Ανθρωπιστική Σχολή (Humanistic Curriculum) Ο μαθητής στο επίκεντρο (το ποιος ) του ΑΠ. Παρώθηση του μαθητή στη μάθηση. Μέσα από διαδικασίες που τον απελευθερώνουν και τον βοηθούν να αναπτυχθεί ολόπλευρα. Ψυχοσυναισθηματική υγεία των μαθητών. Αυτο-γνωσία και αυτο-κινητοποίηση. Ηθική και πνευματική ανάπτυξη.
Σχολή της Κοινωνικής Αναδόμησης (Social Reconstructionist Curriculum) Ανάδειξη των κοινωνικών, πολιτικών και οικονομικών πτυχών της εκπαίδευσης. Στόχος η αλλαγή της κοινωνίας. Σύμφωνα με τους κοινωνικούς αναδομιστές, ο μαθητής πρέπει να είναι σε θέση να υποψιάζεται, να κατανοεί πως οι παραπάνω πτυχές διαμορφώνουν και αναπαράγουν τις ισχύουσες κοινωνικές δομές και εξουσίες, ούτως ώστε να μπορεί να τις αμφισβητήσει και να τις ανατρέψει. Εδώ το «γιατί» των ΑΠ.
Σχολή της Συστημικής Προσέγγισης (Systemic Curriculum) «Πώς» και «πόσο καλά» των ΑΠ. Λαμβάνονται υπόψη όλοι οι παράγοντες που συμβάλλουν στην αποτελεσματική μάθηση. Μετρήσιμα μεγέθη που συλλέγονται από σταθμισμένες εξετάσεις των μαθητών (standard-based tests). Βάσει αυτών το σχολείο αποδίδει λόγο (accountability). Εναρμόνιση διδακτικών στόχων διδασκαλίας ανατροφοδότησης και βελτίωσης των μαθητών.
Σχολή Ακαδημαϊκής Κατεύθυνσης Ανθρωπιστική Σχολή Σχολή Κοινωνικής Αναδόμησης Σχολή της Συστημικής Προσέγγισης
Και οι τέσσερεις σχολές Διαφορετική αφετηρία. Δεν είναι συμπαγείς. Αλληλοεπηρεάζονται. Οικοδομούνται σε διαφορετικές επιστημολογικές παραδοχές. Με ανάλογες συνεπαγωγές για τη φύση της γνώσης και για το περιεχόμενο των σπουδών. Το πλεονέκτημα της Συστημικής Προσέγγισης: 1. Επιστημονικά είναι πολυσυλλεκτική. 2. Έχει άμεση πρακτική εφαρμογή.
ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 1.1. Η Σχολή της Τεχνικής ή Συστημικής Κατεύθυνσης. 1.2. Η ανάπτυξη του Αναλυτικού Προγράμματος κατά τη Hilda Taba Μια ενδιάμεση προσέγγιση. 1.3. Το Μοντέλο Ανάλυσης Αρχών. 1.4. Η Σχολή της Κριτικής Κατεύθυνσης. Οι αναθεωριστές αναδομιστές.
1.1. Η Σχολή της Τεχνικής ή Συστημικής Κατεύθυνσης [1] Ορολογία: Συστημική προσέγγιση. Μοντέλα. Στρατηγικές. Μοντέλο διδακτικών στόχων. Μοντέλο ανάλυσης αναγκών. Εκπαιδευτική τεχνολογία. Διδακτικός σχεδιασμός.
Επιστημονική υπόσταση του ΑΠ
Η κριτική στο παραπάνω μοντέλο / Κίνημα Προοδευτικής Παιδαγωγικής Τεχνοκρατική Μηχανιστικού τύπου αντίληψη Εκπαίδευση
Η προώθηση των αντιλήψεων του John Franklin Bobbitt από τον Ralph Tyler Η διαδικασία του ΑΠ καθοδηγείται από βασικά ερωτήματα όπως: 1. Ποιοι είναι οι εκπαιδευτικοί σκοποί που επιδιώκει το σχολείο; 2. Ποιες εκπαιδευτικές εμπειρίες καθιστούν πιο εφικτή την επίτευξη αυτών των εκπαιδευτικών σκοπών; 3. Ποιος είναι ο βέλτιστος τρόπος οργάνωσης αυτών των εκπαιδευτικών εμπειριών; 4. Πως θα καταδείξω ότι επετεύχθησαν οι εκπαιδευτικοί μου στόχοι; Βασικός εδώ ο ρόλος της αξιολόγησης που πρέπει να προηγείται οποιουδήποτε άλλου βήματος σχεδιασμού.
Ολίγα λεπτά διάλειμμα
Η αναθεωρημένη ταξινομία διδακτικών στόχων στον γνωστικό τομέα κατά Bloom ΜΟΝΤΕΛΟ ΤΩΝ ΔΙΔΑΚΤΙΚΩΝ ΣΤΟΧΩΝ
Τι σημαίνει ταξινομία; Σύστημα κατηγοριοποίησης και ταξινόμησης. Στην αναθεωρημένη της εκδοχή (AET, Revised Bloom s Taxonomy) αποτυπώνει δύο διαστάσεις των στόχων: Τη γνωσιακή. Τη γνωστική.
Η γνωσιακή διάσταση (cognitive dimension) Αφορά στα ρήματα που εκφράζεται κάθε στόχος. Αυτά είναι: θυμάμαι, κατανοώ, εφαρμόζω, αναλύω, αξιολογώ, δημιουργώ.
Η γνωστική διάσταση (knowledge dimension) Αφορά στα είδη γνώσης. Αυτά είναι: Πραγματολογική (factual knowledge). Εννοιολογική (conceptual knowledge). Διαδικαστική (procedural knowledge). Μεταγνωστική (metacognitive knowledge).
Η ΤΑΞΙΝΟΜΙΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΩΝ ΣΤΟΧΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ ΚΑΤΆ ΤΟΝ ROMISZOWSKI Κάθε ΑΠΣ που φιλοδοξεί να υποστηρίξει την ανάπτυξη δεξιοτήτων οφείλει να οριοθετήσει εννοιολογικά του παρακάτω βασικούς όρους: 1. Γνώση (knowledge) οργανωμένο σώμα πληροφοριών. 2. Δεξιότητα (skill) ικανότητα να επιτελεί κάποιος δεδομένο είδος έργου με προκαθορισμένο βαθμό, επίπεδο αποτελεσματικότητας, επάρκειας. 3. Ικανότητα (ability). 4. Δυναμικό (competence) τεχνικός ειδικός όρος.
1. Γνώση (knowledge) Οργανωμένο σώμα πληροφοριών. Διάφορες διαστάσεις του βίου. Χρησιμεύει στον άνθρωπο προκειμένου να εξηγεί τις εμπειρίες και τον κόσμο γύρω του. Να επιλύει τα προβλήματά του.
2. Δεξιότητες (skill) Δεξιότητες να επιτελεί κάποιος δεδομένο είδος έργου με προκαθορισμένο βαθμό, επίπεδο αποτελεσματικότητας, επάρκειας, ταχύτητας. Οι δεξιότητες κατηγοριοποιούνται ανάλογα από το μέρος του ανθρώπινου οργανισμού το οποίο ασκείται. Πνευματικές ή γνωστικές δεξιότητες (intellectual skill). Ψυχοκινητικές ή αισθησιοκινητικές δεξιότητες (psychomotor or sensorimotor). Προσωπικές δεξιότητες (personal skill). Διαπροσωπικές δεξιότητες (interactive skill).
3. Ικανότητα (ability) Ο όρος χρησιμοποιείται ενναλακτικά προς τον όρο δεξιότητα. Ένα άτομο κατέχει κάποια ποιότητα ή ποιότητες που του επιτρέπουν ή το διευκολύνουν να ολοκληρώνει συγκεκριμένο έργο.
Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΑΠΣ ΚΑΤΑ ΤΗ HILDA TABA. ΜΙΑ ΕΝΔΙΑΜΕΣΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Hilda Taba εσθονική καταγωγής εκπρόσωπος της Σχολής Ανάπτυξης του ΑΠΣ. Επηρεάστηκε από τους Piaget και Bruner. Αναλύει θέματα όπως η φύση της μάθησης, η πολιτισμική ετερότητα, η σημασία της εννοιοκεντρικής μάθησης και της μεταφοράς της γνώσης, καθώς και της Αναπτυξιακής Ψυχολογίας. Διεπιστημονική προσέγγιση των ΑΠΣ.
4. Δυναμικό (competence) Τεχνικός ειδικός όρος που δηλώνει ένα σύνολο, ένα σύμπλεγμα από δεξιότητες, ικανότητες, συνήθειες, ιδιαίτερες τάσεις, κλήσεις και γνώσεις, που κατέχει ένα άτομο προκειμένου να επιτελεί καλά ένα έργο. Π.χ., το δυναμικό ενός ατόμου στον σχεδιασμό ΑΠΣ περιλαμβάνει κλίση και ειδική τεχνογνωσία στην ανίχνευση αναγκών, γνώσεις για το στήσιμο της υποδομής του προγράμματος, δεξιότητες ανάλυσης δεδομένων και γνώσεις της Ιστορίας της Εκπαίδευσης και της πορείας των ΑΠΣ στον συγκεκριμένο τόπο και την ιστορική συγκυρία.
Ας μιλήσουμε για τα ΑΠΣ Τα δυνατά μου Μ αρέσει σημεία είναι Πιστεύω Περιμένω
ΤΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΤΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ Μοντέλο επίλυσης προβλημάτων
Πως ορίζουμε τις ανάγκες; Ανάγκη ονομάζεται η απόσταση μεταξύ μιας επιθυμητής και μιας παρατηρήσιμης κατάστασης. Βασικά βήματα: Καταγραφή των στόχων που ανταποκρίνεται στις ανάγκες. Ορισμός των προτεραιοτήτων. Ορισμός του αποδεκτού επιπέδου επιτυχίας των στόχων. Μετατροπή των στόχων σε πρόγραμμα κάλυψης των διαπιστωμένων αναγκών.
ΜΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΥΛΗΣ ΣΕ ΓΝΩΣΤΙΚΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΤΗΣ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Η συστημική σκέψη στην εκπαίδευση
Η ΣΧΟΛΗ ΤΗΣ ΚΡΙΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Αναθεωριστές (reconceplualists) - αναδομιστές
Διεύρυνση και επαναπροσδιορισμός των ΑΠΣ Με τη βοήθεια της ψυχαναλυτικής θεωρίας, του υπαρξισμού και της λογοτεχνίας. Paolo Freire (1907). Η μέθοδος της αυτοβιογραφίας W. Pinar (1947 - )
PAOLO FREIRE (1921-1997) Η παιδεία δεν είναι μια διαδικασία θαυματουργική που από μόνη της μπορεί να δημιουργήσει τις αναγκαίες προϋποθέσεις για να μεταβεί το έθνος από την μια εποχή σε μια άλλη. Η παιδεία δεν είναι απόλυτη αξία αυτή καθεαυτή. Η παιδεία ως άσκηση ελευθερίας είναι μια γνωσιολογική κατάσταση. Στην παιδευτική διαδικασία απελευθέρωσης ο παιδαγωγός - μαθητής και ο μαθητής - παιδαγωγός είναι και οι δύο υποκείμενα γνώσης μπροστά στα προς γνώση αντικείμενα. Όσοι μονοπωλούν την σοφία, δεν ανέχονται τον διάλογο.
ΠΑΟΥΛΟ ΦΡΕΪΡΕ, (1974), Η αγωγή του καταπιεζόμενου, μτφρ. Γιάννης Κρητικός, εισαγωγή Θεόφραστος Γέρου, Αθήνα: Ράππα
ΘΕΟΦΡΑΣΤΟΣ ΓΕΡΟΥ (Αγιάσος Λέσβου 1916 Αθήνα 1996) Δάσκαλος του Δημοτικού Σχολείου σε σχολεία της Ελλάδας και του Εξωτερικού. Δάσκαλος των μετεκπαιδευομένων στο Μαράσλειο Διδασκαλείο του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου. Ερευνητής των διδακτικών προβλημάτων και συγγραφέας επιστημονικών συγγραμμάτων και σχολικών βοηθημάτων. Πάρεδρος, Σύμβουλος και Αντιπρόεδρος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου. Βλ. ΙΓΝΑΤΙΟΣ ΚΑΡΑΜΗΝΑΣ - ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΨΑΛΤΗ, «Θεόφραστος Γέρου. Ένας παιδαγωγός της θεωρίας και της πράξης» στο: http://www.eriande.elemedu.upatras.gr/eriande/synedria/synedrio3/praltika%2011/karaminas.htm [τελευταία ανάκτηση: 22 / 01 / 2018].
Αναδρομικό στάδιο Προοδευτικό στάδιο Αναλυτικό στάδιο Στάδιο της σύνθεσης
Η αυτοβιογραφία Αντλεί έννοιες και μεθόδους που προσφέρονται από μια ποικιλία διαφορετικών κλάδων, όπως η σχολή της ψυχανάλυσης, η φιλοσοφική σχολή του υπαρξισμού, οι φεμινιστικές σπουδές και οι αφρο-αμερικάνικες σπουδές. Επινοήθηκε το 1971 από του William Pinar και την Madeilene Grumet.
Σ α ς ε υ χ α ρ ι σ τ ώ γ ι α τ η ν π ρ ο σ ο χ ή σ α ς