ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2006-2007 ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ ΧΩΡΟΥ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ : ΠΟΛΕΟ ΟΜΙΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ ΥΝΑΜΙΚΗ ΤΩΝ ΧΩΡΙΚΩΝ ΟΜΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΧΡΗΣΕΩΝ ΓΗΣ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΤΟΥ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ ΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΟΙΚΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ, ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ : ΑΘ. ΑΡΑΒΑΝΤΙΝΟΣ, Κ. ΣΕΡΡΑΟΣ ΦΟΙΤΗΤΡΙΑ : ΚΟΚΟΛΑΚΗ ΧΡΥΣΟΥΛΑ (ΑΡΧ/ΤΩΝ ΜΗΧ/ΚΟΣ) ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2007
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΣ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Υπόθεση εργασίας Αντικείµενο εργασίας Μεθοδολογία 2. ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΟ ΣΧΕ ΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ Α. ΠΡΟΒΕΛΛΕΓΓΙΟΣ, 1965 2.1 Γενικά στοιχεία µελέτης 2.2 Οικιστική ανάπτυξη 2.3 Βιοµηχανία Βιοτεχνία 2.4 Τουρισµός 3. ΜΕΛΕΤΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΟΙΚΙΣΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ : Π. ΛΟΥΚΑΚΗΣ 1980 3.1 Γενικά στοιχεία µελέτης 3.2 Οικιστική ανάπτυξη 3.3 Βιοµηχανία Βιοτεχνία 3.4 Τουρισµός 4. ΗΡΑΚΛΕΙΟ : ΓΕΝΙΚΟ ΠΟΛΕΟ ΟΜΙΚΟ ΣΧΕ ΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ, 1999, 2003 (Φ.Ε.Κ. 696/2003, Φ.Ε.Κ. 1768/1999) ( ) 4.1 Γενικές κατευθύνσεις 4.2 Οικιστική ανάπτυξη 4.3 Βιοµηχανία 4.4 Τουρισµός 5. ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟ ΣΧΕ ΙΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ Ο. ΚΛΟΥΤΣΙΝΙΩΤΗ 1999 5.1 Οικιστική ανάπτυξη 5.2 Βιοµηχανία 5.3 Τουρισµός
5. ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕΛΕΤΩΝ 5.1 Σύγκριση 5.2 Χάρτες 7. ΥΠΑΡΧΟΥΣΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ 7.1 Υφιστάµενη κατάσταση : Ανατολικό τµήµα της πόλης 8. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 9. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 10. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΣ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1.1 Υπόθεση εργασίας Στην παρούσα εργασία επιχειρείται η διαχρονική ανάλυση της εξέλιξης της οικιστικής ανάπτυξης, της βιοµηχανίας και του τουρισµού στην ευρύτερη περιοχή του Ηρακλείου Κρήτης. Γίνεται προσπάθεια απάντησης στην υπόθεση εργασίας όσον αφορά τους λόγους που οδήγησαν στην σηµερινή γειτνίαση ετερόκλιτων χρήσεων γης όπως κατοικία βιοµηχανία τουρισµός αεροδρόµιο και στα προβλήµατα σωστής λειτουργίας και ανάπτυξης των παραπάνω χρήσεων από την σηµερινή εξέλιξη της κατάστασης. 1.2 Αντικείµενο εργασίας Μέσα από την παρούσα εργασία µελετάτε το πρόβληµα των χρήσεων γης. Η εργασία εστιάζει στο πρόβληµα της οικιστικής ανάπτυξης, της βιοµηχανίας και του τουρισµού, γύρω από την ευρύτερη περιοχή του Ηρακλείου. Αρχικά επιδιώκεται µια γενικότερη προσέγγιση του θέµατος µέσα από τον χρονικό και χωρικό προσδιορισµό των χρήσεων γης. Αναλύονται συνοπτικά οι µελέτες που αφορούν τις χρήσεις γης της περιοχής από το 1965 έως το 2003, όπου εντοπίζονται η χωροθέτηση και οι διαχρονικές κατευθύνσεις που δόθηκαν από τις επιµέρους µελέτες σε καθεµιά από τις αναφερόµενες χρήσεις. Στην συνέχεια η εργασία εστιάζει στο ανατολικό τµήµα της πόλης του Ηρακλείου, όπου παρουσιάζονται έντονα προβλήµατα εξέλιξης λόγω της γειτνίασης ποικίλων χρήσεων όπως : κατοικία, βιοµηχανία, τουρισµός, αεροδρόµιο. Η σταδιακή επέκταση των παραπάνω χρήσεων περιόρισε στο ελάχιστο τα όρια των συνορευόντων περιοχών βιοµηχανικά κτίρια κατοικία τουριστικές εγκαταστάσεις αεροδρόµιο, µε άµεσες αρνητικές συνέπειες τόσο στην λειτουργία όσο και στην επέκταση της καθεµιάς. 1.3 Μεθοδολογία Αρχικά, γίνεται αναφορά στο προτεινόµενο ρυθµιστικό σχέδιο που µελετήθηκε από τον Α. Προβελλέγγιο, 1965. Μέσα από την προσέγγιση εντοπίζονται οι κατευθύνσεις χωροθέτησης της οικιστικής ανάπτυξης, της βιοµηχανίας και του τουρισµού, βάση της προβλεπόµενης ανάπτυξης. Στην συνέχεια µελετάται η πρόταση «Οργάνωση οικιστικής περιοχής» που εκπονήθηκε
από τους µελετητές :. Κονταργύρης - Α. Λαµπάκης ΚΑΙ ΣΙΑ Ο.Ε., µε συντονιστή µελέτης : Π. Λουκάκης, Απρίλιος 1980. Στην συνέχεια εντοπίοζεται η χωρόθετηση της οικιστικής ανάπτυξης, της βιοµηχανία και του τουρισµού, όπως αυτή προβλέπεται από το Γενικό Πολεοδοµικό Σχέδιο του Ηρακλείου και τα αντίστοιχα Φ.Ε.Κ. 696/2003, Φ.Ε.Κ. 1768/1999. Γίνεται αναφορά στις Εναλλακτικές Προτάσεις του Χωροταξικού Σχεδίου Περιφέρειας Κρήτης ( µελετητής : Ουρανία Κλουτσινιώτη ) για την ευρύτερη περιοχή του Ηρακλείου. Στη συνέχεια µελετάται το ανατολικό τµήµα της ευρύτερης περιοχής του Ηρακλείου. Μέσα από πρόσφατες αεροφωτογραφίες της περιοχής αλλά και µε επιτόπια έρευνα διαπιστώνονται τα προβλήµατα της, που βασίζονται στην γειτνίαση των ετερόκλιτων χρήσεων γης και στην αδυναµία επέκτασης και σωστής λειτουργίας των συνορευόντων χρήσεων : κατοικία, βιοµηχανία, αεροδρόµιο, τουρισµός. Η σταδιακή επέκταση των ανατολικών οικισµών και των βορειοανατολικών τουριστικών εγκαταστάσεων σε συνδυασµό µε την σταδιακή επέκταση της Βιοµηχανικής περιοχής και την απαιτούµενη επέκταση του αεροδροµίου, εξάλειψαν τα όρια και προκάλεσαν κορεσµό και ποικιλία προβληµάτων που αφορούν στην βιωσιµότητα και στη σωστή λειτουργία καθεµιάς από της αναφερόµενες χρήσεις.
2. ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΟ ΣΧΕ ΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ Α. ΠΡΟΒΕΛΛΕΓΓΙΟΣ, 1965 2.1 Γενικά στοιχεία µελέτης Η πρώτη προσπάθεια για διευθέτηση των χρήσεων γης της ευρύτερης πόλης του Ηρακλείου γίνεται από τον Α. Προβελλέγγιο το 1965. Το ρυθµιστικό σχέδιο που εκπονήθηκε δίνει κατευθυντήριες γραµµές για την ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής. Εντοπίζονται προβλήµατα της εποχής, προβλέπεται η τάση ανάπτυξης και προτείνονται µέτρα και κατευθύνσεις για την ανάπτυξη των χρήσεων γης. Παρόλο, που η µελέτη αποτελούσε ένα ολοκληρωµένο σχέδιο προγραµµατισµό ανάπτυξης, λόγω διάφορων οικονοµικών, κοινωνικών και πολιτικών ζητηµάτων δεν υλοποιήθηκε. Ωστόσο, η µελέτη αποτέλεσε πρότυπο για την σωστή ανάπτυξη της πόλης µε αποτέλεσµα οι µεταγενέστερες µελέτες που εκπονήθηκαν να αντλούν στοιχεία από αυτή. 2.2 Οικιστική ανάπτυξη Το προτεινόµενο Ρυθµιστικού Σχεδίου του 1965, όριζε την θέση και έκφραζε ποσοτικά και σχηµατικά την θέση των βασικών λειτουργιών της καθορίζοντας. : το χώρο των νέων περιοχών κατοικίας, την ζώνη των κεντρικών λειτουργιών, την βιοµηχανική περιοχή, τις ζώνες τουριστικών εγκαταστάσεων, τους αρχαιολογικούς χώρους, τα πάρκα αρχαιολογικής και ιστορικής σηµασίας, τις θέσεις και το κέντρο των ανώτατων σχολών καθώς και τα βασικά οδικά δίκτυα προκειµένου να εξασφαλιστεί η σωστή οργάνωση της ευρύτερης πόλης του Ηρακλείου για τα επόµενα 50 χρόνια. Σύµφωνα µε καταγραφές που έγιναν από τη οµάδα µελέτης διαπιστώθηκε ότι οι κεντρικές λειτουργίες της πόλης είχαν αναπτυχθεί πάνω σε ένα γραµµικό άξονα Α - που περνά από την περιοχή κατοικίας της πόλης εξυπηρετώντας την σταδιακά στην προς τα δυτικά επέκτασή της. Επάνω στον άξονα αυτό αναπτύσσονταν τα κέντρα των µεγάλων οικιστικών κοινοτήτων των 60.000 70.000 κατοίκων που ανήκαν αφενός στον κύριο οδικό άξονα των κεντρικών λειτουργιών της πόλης και αφετέρου στο γεωµετρικό κέντρο των µεγάλων οικιστικών κοινοτήτων. Στο ανατολικότερο άκρο του νέου άξονα των κεντρικών λειτουργιών αναπτύσσονταν το θαλάσσιο µέτωπο, το λιµάνι. Σύµφωνα µε τις προβλέψεις των µελετητών, αυτό θα αποτελούσε ένα νέο κέντρο που θα
περιελάβανε τις οικονοµικές επιχειρήσεις και τα ταξιδιωτικά γραφεία, τις διοικητικές λειτουργίες, κινηµατογράφους και κέντρα αναψυχής. Στο προτεινόµενο ρυθµιστικό σχέδιο η περιοχή κατοικίας της πόλης αναπτύσσεται γραµµικά πάνω από τον άξονα Α- και σε επέκταση των σηµερινών περιοχών κατοικίας. Έτσι, προτείνεται ότι τέσσερις µονάδες να σχηµατίζουν την δευτερεύουσα οικιστική ενότητα που συµπίπτει χωρίς άλλες αναλογίες από το µέγεθος της γειτονίας.: 1. οικιστική µονάδα των 500 700 κατοίκων, 2. οικιστική µονάδα των 2.000 3.500 κατοίκων, 3. οικιστική µονάδα των 10.000 14.000 κατοίκων, 4. οικιστικές µονάδες 50.000 70.000 κατοίκων. Σχήµα 2.2.1: Τοµείς κατοικίας σύµφωνα µε το προτεινόµενο ρυθµιστικό σχέδιο του Α. Προβελλέγγιου, 1965 (πηγή : Ρυθµιστικό σχέδιο Ηρακλείου, Α.Προβελλέγγιος, 1965).
Σχήµα 2.2.2: Προτεινόµενοι τύποι κατοικίας στις εκτός των τειχών περιοχές κατοικίας. (πηγή : Ρυθµιστικό σχέδιο Ηρακλείου, Α.Προβελλέγγιος, 1965).
2.3 Περιοχή βιοµηχανίας και βιοτεχνίας Στο προκαταρκτικό Ρυθµιστικό σχέδιο η περιοχή βιοµηχανίας καταλαµβάνει στο άκρο ανατολικό τµήµα της πόλης έκταση 575 εκτάρια. Ένα µεγάλο τµήµα της κατέχεται από το αεροδρόµιο Ηρακλείου και τις στρατιωτικές εγκαταστάσεις. Οι ελεύθερες αυτές περιοχές είναι περίπου 250 εκτάρια από τα οποία τα 65 βρίσκονται νότια από τον σηµερινό δρόµο Ηρακλείου Αγ. Νικολάου και τα υπόλοιπα 185 περίπου, βόρεια του δρόµου αυτού µέχρι την ανατολική αρτηρία της Κρήτης. Συµπεραίνουµε λοιπόν, πως η διαθεσιµότητα της περιοχής µπορεί να καλύψει τις ανάγκες στις πρώτες φάσεις ανάπτυξης, ενώ είναι αναγκαία η εξασφάλιση µεγαλύτερης έκτασης για την περαιτέρω ανάπτυξη της βιοµηχανίας - βιοτεχνίας. Η αποµάκρυνση εποµένως του αεροδροµίου και των στρατιωτικών εγκαταστάσεων κρίθηκε ότι δεν είναι µια άµεση ανάγκη, αλλά µια ανάγκη που πρέπει να αντιµετωπιστεί έγκαιρα για να µπορέσει η πόλη να ελευθερωθεί από τη δέσµευσή της και να επιτύχει την σωστή λειτουργική διάρθρωση της οργάνωσής της και την απρόσκοπτη ανάπτυξή της. Ωστόσο, επισηµαίνονται τα κριτήρια που ευνοούν την εγκατάσταση βιοµηχανικών µονάδων στην περιοχή όπως : 1. η γειτνίαση της µε το λιµάνι 2. η άµεση εξυπηρέτησή της από το σηµερινό αεροδρόµιο αλλά και από το νέο προτεινόµενο αεροδρόµιο στο Καστέλλι Πεδιάδος. 3. η άµεση επαφή της µε την νέα οδική αρτηρία της Κρήτης 4. η βορειοδυτική κατεύθυνση των ισχυόντων ανέµων, που προστατεύουν την περιοχή κατοικίας από τον µολυσµένο αέρα της βιοµηχανικής περιοχής 5. και τέλος η εδαφική και γεωλογική σύσταση της περιοχής που δεν ευνοεί την ανάπτυξη περιοχών κατοικίας, αναψυχής ή άλλης λειτουργίας στις οποίες η σηµασία του τοπίου είναι πρωταρχική. Ωστόσο, δεν ήταν δυνατός ο καθορισµός των ορίων µεταξύ βιοµηχανίας και βιοτεχνίας. Τα όρια ανάµεσα στους δυο αυτούς κλάδους θεωρήθηκαν συγκεχυµένα και κάθε πρόβλεψη για το µέλλον δεν είναι δυνατή. Ένα πιθανό σενάριο ήταν το ποσοστό 10-20% βιοτεχνιών στο σύνολο της βιοµηχανίας, όπως επικρατεί στις περισσότερες Ευρωπαϊκές πόλεις. Ωστόσο, το ρυθµιστικό σχέδιο προβλέπει ακόµη µια λουρίδα για την ανάπτυξη των βιοτεχνιών της πόλης συνιφασµένη µε
τον άξονα των κεντρικών λειτουργιών. Η γραµµική ανάπτυξη της περιοχής της βιοτεχνίας επιτρέπει την σύγχρονη εξυπηρέτηση της από την κατοικία και τις κεντρικές λειτουργίες, την ελαστικότητα στον καθορισµό της αναγκαίας έκτασης της και δίνει µια ανθρώπινη ατµόσφαιρα στις παρυφές των µονάδων κατοικίας χωρίς την σύσταση της και την αυστηρότητα των όρων επιλογής της να την αλλοιώνει ή να την µειώνει. Στην µελέτη προβλέπεται η αποµάκρυνση όλων των αποθηκευτικών χώρων από την περιοχή κατοικίας και του κέντρου. Το µέτρο αυτό κρίνεται απαραίτητο για την αποσυµφόρηση του κέντρου : από πυκνότητα (δηµιουργία εφεδρικών ελεύθερων χώρων για άλλες ανάγκες), την µείωση του κυκλοφοριακού φόρτου, την εξυγίανση, την λειτουργικότερη σχέση µε την βιοµηχανική περιοχή και τα κέντρα συγκοινωνιών (λιµάνι, αεροδρόµιο, οδική αρτηρία Κρήτης, αρτηρίες ενδοχώρας. Οι χώροι αυτοί προβλέπεται να µετακινηθούν και να ενταχθούν λειτουργικά τόσο στην βιοµηχανική περιοχή όσο και στους χώρους της λιµενικής ζώνης. 2.4 Τουριστικοί χώροι Στην µελέτη τουριστικοί χώροι θεωρούνται : 1.το ευρύ αρχαιολογικό πάρκο που από την Κνωσό θα καταλάβει τις κοιλάδες όπου απλώνονταν η Μινωική πόλη, θα έχει µερικά περίπτερα ξένων αποστολών και ίσως και µερικές αίθουσες µουσείων και εκθέσεων, 2. η παλιά πόλη του Ηρακλείου απαλλαγµένη από εργοστάσια και αποθήκες µε υποκατεστηµένα όσο το δυνατόν τα παλιά µνηµεία της Ενετικής περιόδου και µε διατηρηµένα τα τείχη και τους ελεύθερους χώρους διαµορφωµένους σε πάρκα, νεώρια, το παλιό λιµάνι, το κάστρο Κούλε, 3. η περιοχή από τα Καµίνια έως τα υψώµατα της Ρογδιάς. Η παραλία των 5 χλµ. αποτελεί µια ανεξάντλητη πηγή οικονοµικών, κοινωνικών και πολιτιστικών ωφελειών, για το λόγο αυτό κρίνεται απαραίτητα η σωστή µελέτη της περιοχής. Αυτή θα πρέπει να προβλέπει την εγκατάσταση ξενοδοχείων διαφόρων τύπων, εστιατόρια, µοτέλ, κατοικίες για ξένους, θαλάσσια σπορ, και άλλα είδη αναψυχής που θα κάνουν την περιοχή τουριστικό κέντρο. Επίσης, η γειτνίαση της µε της περιοχές των ανώτατων σχολών θα συµβάλουν στην φήµη της: 4.στα ανατολικά του Ηρακλείου η περιοχή του Καρτερού, όπου αποτελεί µέρος για τουριστική ανάπτυξη και αναψυχή, 5. µεγάλη ανάπτυξη φυσιολατρικού τουρισµού µπορεί να αναπτυχθεί στο δυτικό τµήµα της πόλης κοντά στους οικισµούς Φόδελε, Ρογδιά.
Ωστόσο, µέσω της µελέτης τονίζεται ότι αναγκαία προϋπόθεση για την ανάπτυξη του τουρισµού αποτελεί η µέγιστη ανάπτυξη των αεροπορικών και ακτοπλοϊκών µετακινήσεων. Για την υλοποίηση αυτού του στόχου κρίνεται απαραίτητη η µετακίνηση του τωρινού αεροδροµίου σε ένα νέο χώρο µε προοπτική για επέκταση τα επόµενα χρόνια, καθώς και η αναδιοργάνωση των θαλάσσιων συγκοινωνιών. Σχήµα 2.4.1: Χάρτης κατανοµής προβλεπόµενων λειτουργιών. Στο χάρτη φαίνεται η προβλεπόµενη χωροθέτηση της κατοικίας, του εµπορίου, της βιοµηχανίας, των χώρων πρασίνου, του αεροδροµίου, των στρατιωτικών εγκαταστάσεων και των αρχαιολογικών χώρων, για την άµεση επέκταση των χρήσεων γης. Ωστόσο, όπως αναφέρθηκε η αναγκαία η άµεση αποµάκρυνση λειτουργιών που θα συµβάλλουν στην εξασφάλιση µεγαλύτερης έκτασης για την χωροθέτηση βιοµηχανικών µονάδων που είναι αναγκαία στα χρόνια που θα ακολουθήσουν. (πηγή : Ρυθµιστικό σχέδιο Ηρακλείου, Α.Προβελλέγγιος, 1965). (βλ. Παράρτηµα 1).
Σχήµα 2.4.2: Κατευθυντήριο σχέδιο του Α. Προβελλέγγιου στο οποίο φαίνονται οι τάσεις ανάπτυξης της πόλης και ο τρόπος επέκτασης του κέντρου πάνω στον Ν Α άξονα. Από το σχήµα φαίνεται η χωροθέτηση της κατοικίας, της βιοµηχανίας και των αρχαιολογικών χώρων. (πηγή : Ρυθµιστικό σχέδιο Ηρακλείου, Α.Προβελλέγγιος, 1965). (βλ. Παράρτηµα 1).
Σχήµα 2.4.3: Κατευθυντήριο σχέδιο του Α. Προβελλέγγιου στο οποίο φαίνονται οι τάσεις ανάπτυξης της πόλης και ο τρόπος επέκτασης του κέντρου πάνω στον Α άξονα. Στο σχήµα φαίνεται η χωροθέτηση της οικιστικής ανάπτυξης, της βιοµηχανίας της εποχής και δίνονται κατευθύνσεις για την σωστή επέκτασή τους. (πηγή : Ρυθµιστικό σχέδιο Ηρακλείου, Α.Προβελλέγγιος, 1965) (βλ. Παράρτηµα 1).
3. ΜΕΛΕΤΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΟΙΚΙΣΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ Π. ΛΟΥΚΑΚΗΣ 1980 3.1 Γενικά στοιχεία µελέτης Στην δεύτερη µελέτη οργάνωσης της οικιστικής περιοχής του Ηρακλείου, γίνεται προσδιορισµός των αναγκών της περιοχής, µε βάση την υπάρχουσα κατάσταση και την µελλοντική επέκταση της περιοχής. Στο πρώτο στάδιο της µελέτης γίνεται υπολογισµός του συνολικού αριθµού κατοίκων στην νοµοθετηµένη περιοχή του Πολεοδοµικού Σχεδίου Ηρακλείου. Σύµφωνα µε τις µετρήσεις διαπιστώνεται ότι το 1978 ήταν 35.321 κατοικίες, και προσθέτοντας τα αυθαίρετα κτίσµατα, που βάση έρευνας του Τ.Ε.Ε. Τµήµα Ανατολικής Κρήτης υπολογίστηκαν στις 1.500 περίπου κατοικίες, εκτιµάται ότι ο συνολικός αριθµός των κατοικιών είναι 37.500. Λαµβάνοντας υπ όψην τον προβλεπόµενο πληθυσµό της πόλης, που υπολογίστηκε στους 190.000 κατοίκους για το έτος 2010 και τον µέσο όρο ατόµων ανα κατοικία, 3 άτοµα, εκτιµάται ότι το 2010 θα υπάρχουν συνολικά 63.335 κατοικίες. Μεγάλη µάζα από τις παραπάνω κατοικίες θα αποτελούν οι νέες, για το λόγο αυτό είναι αναγκαία η επέκταση της πόλης και η δηµιουργία νέων πολεοδοµικών ενοτήτων. Σύµφωνα µε την µελέτη η επέκταση της πόλης γίνεται προς δύο κατευθύνσεις. Η πρώτη επέκταση είναι νότια της πόλης και του οδικού άξονα Χανίων Ηρακλείου Αγ. Νικολάου κατά µήκος του άξονα προς Κνωσού για λειτουργίες βασικά κατοικίας και κατά µήκος του άξονα προς Μεσσαρά για λειτουργίες βιοµηχανίας και χονδρεµπορίου. Η δεύτερη επέκταση γίνεται προς τα δυτικά της πόλης µέχρι το Γάζι και µεταξύ της παραλίας και του πιο πάνω οδικού άξονα για λειτουργίες Κεντρικών υπηρεσιών κατοικίας αναψυχής βιοµηχανίας. Σχετικά µε το θέµα της επέκτασης εκτιµήθηκε ότι δεν είναι δυνατόν να επεκταθεί το σχέδιο πόλης ώστε να καλύψει την περιοχή µέχρι τα διοικητικά όρια του ήµου Ηρακλείου για τους εξής λόγους : 1. µια εκτεταµένη επέκταση της πόλης κατ αυτόν τον τρόπο θα οδηγούσε σε άλλη αντίληψη από αυτή της προς τα δυτικά επέκτασης. Ωστόσο, οι προβλέψεις πυκνοτήτων και αναγκαίων χώρων για κατοικία δεν οδηγούν προς µια επέκταση τέτοιας κλίµακας και προς τις δυο κατευθύνσεις 2. µια τέτοια επέκταση έρχεται σε αντίθεση έντονη µε τις σηµερινές τάσεις στο χώρο και δεν αιτιολογείται µια τοµή ως προς το θέµα αυτό. Άλλωστε η
προς τα δυτικά επέκταση είχε απορριφθεί και από το Ρυθµιστικό Σχέδιο του 1967. 3. µια τέτοια επέκταση προς τα νότια θα οδηγήσει σε αλλοίωση του χαρακτήρα της Εθνικής οδού Ηρακλείου Χανίων και έτσι το πολεοδοµικό σχέδιο Ηρακλείου θα οδηγηθεί σε διχοτόµηση και 4. πέρα από την προβλεπόµενη προς νότο επέκταση η περιοχή ανατολικά του Γιόφυρου και µέχρι την προβλεπόµενη επέκταση παρουσιάζει µεγάλες δυσκολίες από την µορφή και ποιότητα του εδάφους, τέτοιες που σε πάρα πολλά σηµεία να είναι και µόνο από αυτούς τους λόγους απαγορευτική η δόµηση. Οι προτεινόµενοι τρόποι οικιστικής και βιοµηχανικής ανάπτυξης ποικίλουν ανάλογα µε την περιοχή. Στις οικιστικές περιοχές που προβλέπονται µε χρήση κατοικίας και εµφανίζουν µεγάλη πυκνότητα αυθαίρετης δόµησης και µεγάλη κατάτµηση γης κρίνεται αναγκαία η εφαρµογή κανονιστικών όρων δόµησης. Επίσης, προτείνεται η εφαρµογή αστικού αναδασµού για δυο περιπτώσεις. Η πρώτη αναφέρεται σε περιοχές κατοικίας ( ιαµέρισµα 6) και προτείνεται µε την εκτίµηση ότι η κατάτµηση δεν είναι µεγάλη ούτε και η αυθαίρετη δόµηση έντονη. Επειδή όµως η περιοχή παρουσιάζει ισχυρές αναπτυξιακές τάσεις δηµιουργούν προϋπόθεση ανάληψης πρωτοβουλίας των ιδιοκτητών και ενδεχόµενα του ήµου για δηµιουργία φορέα ανάπτυξης. Στην δεύτερη περίπτωση ο τρόπος αυτός ανάπτυξης αναφέρεται σε συγκεκριµένες λειτουργίες όπως βιοµηχανία και πολεοδοµικό κέντρο. Στην περίπτωση αυτή παρέχεται πάλι η δυνατότητα δράσης κρατικού ή δηµοτικού συνεταιριστικού φορέα για οργανωµένη και σχεδιασµένη ανάπτυξη των περιοχών αυτών. Ειδικότερα για τις βιοµηχανικές περιοχές η Ε.Τ.Β.Α µπορεί να δράσει µε αυτόν τον τρόπο. Τέλος, ενεργός πολεοδοµία προτείνεται για περιοχές που δεν έχουν έντονη κατάτµηση και για αστικές χρήσεις που δεν είναι πυκνοδοµηµένες. 3.2 Οικιστική ανάπτυξη Όσο αφορά την οικιστική ανάπτυξη η µελέτη προβλέπει οι περιοχές κατοικίας να συγκροτηθούν σε 8 µονάδες διαµερίσµατα της τάξης των 25.000 κατοίκων. Η συγκρότηση αυτή όπως προτείνεται αποσκοπεί στα εξής σηµεία που αποτελούν µαζί µε τις γενικότερες λειτουργικές απαιτήσεις και την βάση για τον καθορισµό των ορίων των διαµερισµάτων. Οι περιοχές κατοικίας µπορούν να συγκροτηθούν σε µικρότερες µονάδες π.χ. των 10.000 12.000 κατοίκων και θα µπορούν να αποκτήσουν µεγαλύτερη συνοχή όχι µόνο από την αποκέντρωση των
υπηρεσιών εµπορίου που προβλέπεται, αλλά και για την κάλυψη καθηµερινών αναγκών. Επίσης, επισηµαίνεται ότι οι περιµετρικές προς το εγκεκριµένο σχέδιο πόλης εκτός σχεδίου περιοχές, µε µεγάλο αριθµό αυθαίρετων κτισµάτων εντάσσονται αρµονικά και όχι προθετικά στην πόλη µέσα από την τοπική σύνδεση τους µε τις γειτονικές εντός σχεδίου περιοχές. Η περιοχή επέκτασης της πόλης µε βάση την οριστική πρόταση οργάνωσης του Πολεοδοµικού Σχεδίου Ηρακλείου, όπως προβλέπεται από την παρούσα µελέτη, συντίθεται από 20 επιµέρους οικιστικές περιοχές. Στον χάρτη που ακολουθεί παρουσιάζονται αυτές οι οικιστικές περιοχές στις οποίες σηµειώνονται τα στοιχεία της έκτασης, ο προβλεπόµενος πληθυσµός και η µέση µικτή πυκνότητα κατοικιών ανά εκτάριο. Σχετικά µε τις περιµετρικές προς την υφιστάµενη πόλη οικιστικές περιοχές έγινε η εκτίµηση ότι παρόλο που θα συνεχιστεί η κατασκευή κατοικιών, η πολιτική της κατοικίας θα στοχεύει σε µια µετακίνηση πληθυσµού από το κέντρο της πόλης προς τις περιµετρικές νέες οικιστικές περιοχές. Επίσης, στην µελέτη διευκρινίζεται ότι µια σειρά από οικιστικές περιοχές έχουν ως κύρια χρήση τους ένα τοµέα παραγωγής ή µια ειδική χρήση µητροπολιτικού χαρακτήρα. Ωστόσο, λόγω της αύξησης των αυθαίρετων κατοικιών κατά την περίοδο διεκπεραίωσης της µελέτης, κρίθηκε αναγκαία η δηµιουργία των οικιστικών περιοχών µε βάση την υφιστάµενη κατάσταση. Έτσι, στις οικιστικές περιοχές που προβλέπονται µε χρήση κατοικίας και εµφανίζουν µεγάλη πυκνότητα αυθαίρετης δόµησης και µεγάλη κατάτµηση γης κρίθηκε ως πιο πρόσφορη η εφαρµογή ενός συστήµατος πολεοδόµησης µε κανονιστικούς όρους δόµησης. Εκτιµήθηκε ότι αυτό θα ήταν προσφορότερο στις παραλιακές περιοχές των χρήσεων αναψυχής και τουρισµού, όπου πρόκειται να εκτελεστούν σύντοµα δηµόσια και ιδιωτικά έργα. Επίσης, αστικός αναδασµός προτείνονταν σε οικιστικές περιοχές όπου η αυθαίρετη δόµηση δεν ήταν έντονη, αλλά και εκεί όπου η περιοχή είχε έντονες αναπτυξιακές τάσεις. Τέλος, η ενεργός πολεοδοµία προβλέφθηκε για περιοχές που δεν είχαν έντονη κατάτµηση για αστικές χρήσεις και δεν είναι πυκνοδοµηµένες.
3.3 Βιοµηχανία Η µελέτη προβλέπει την δηµιουργία δυο νέων βιοµηχανικών περιοχών στο νότιο (κατά µήκος του άξονα Ηράκλειο - Μεσσαρά) και στο δυτικό τµήµα της πόλης (προς τον οικισµό Γάζι). Η έκτασή τους θα καλύπτει συνολικά χώρο 420 Ha, οποίος είναι κατά 70 Ha µεγαλύτερος του πραγραµµατικού µεγέθους (349 Ha). Εκτιµάται ότι η επιπλέον επιφάνεια καλύπτει ένα περιθώριο πρόσθετων απαιτήσεων που µπορεί µελλοντικά να παρουσιαστεί. Αντίστοιχα, µε τα προγραµµατικά µεγέθη καλύπτονται και οι επιφάνειες για τις λοιπές χρήσεις που προβλέπει η πρόταση. 3.4 Τουριστική ανάπτυξη Η µελέτη προβλέπει την ανάπτυξη τουριστικής ζώνης και την εγκατάσταση σε αυτήν ξενοδοχείων, τουριστικών εγκαταστάσεων, λαϊκής πλαζ, εστιατόρια και καφετέριες στο βορειοδυτικό τµήµα της πόλης και ιδιαίτερα στο βόρειο τµήµα από τον οδικό άξονα που διασχίζει την περιοχή. Επίσης, προβλέπεται η εγκατάσταση τουριστικών µονάδων στην περιοχή ανατολικά του αεροδροµίου. Πίνακας 3.2.1 : Κατανοµή επιφανειών κατά γενικές χρήσεις του Πολεοδοµικού σχεδίου Ηρακλείου. (πηγή : Υ.Χ.Ο.Π. ΗΡΑΚΛΕΙΟ : ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΟΙΚΙΣΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ, Μελετητές :. Κονταργύρης Α. Λαµπάκης κ ΣΙΑ Ο.Ε., Συντονιστής : Π. Λουκάκης, Αθήνα 1980).
4. ΓΕΝΙΚΟ ΠΟΛΕΟ ΟΜΙΚΟ ΣΧΕ ΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ (Φ.Ε.Κ. 1768/1999, Φ.Ε.Κ. 696/2003 ) 4.1 Οικιστική ανάπτυξη Η Τροποποίηση του γενικού πολεοδοµικού σχεδίου Ηρακλείου είχε σαν στόχο την επέκταση των ορίων του γενικού πολεοδοµικού σχεδίου σε εκτάσεις πυκνοδοµηµένες, αραιοδοµηµένες και αδόµητες συνολικής επιφάνειας 17.300 στρεµµάτων, τµήµατα των οποίων εµπίπτουν εντός ορίων οικισµών κάτω των 2.000 κατοίκων, προϋφιστάµενων του 1923 και µη µε την πολεοδοµική οργάνωση του πολεοδοµικού συγκροτήµατος για πληθυσµό µεγέθους 200.000 κατοίκων, µε την δηµιουργία 18 νέων πολεοδοµικών ενοτήτων (Π.Ε. 23,24,25,26,27,28,29,30,31,33,36,37,38,39,41,42,44,45), περιµετρικά των ευρύτερων ορίων της πόλης του Ηρακλείου. Ειδικότερα, προβλέπεται η επέκταση των ορών του Γενικού Πολεοδοµικού Σχεδίου νότια στην Π.Ε. 15 (Μεσσαµπελιές), δυτικά στην Π.Ε. 16 (Κατσαµπάς), και δυτικά στις περιοχές Π.Ε. 20 και Π.Ε 22 ( Ξηροπόταµος, Αγ. Μαρίνα). Επίσης προβλέπεται η δηµιουργία νέων πολεοδοµικών ενοτήτων περιµετρικά της πόλης του Ηρακλείου όπως δυτικά οι Π.Ε 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 33, νότια οι Π.Ε. 34, 36, 37, ανατολικά οι Π.Ε. 38, 39, 41, 42, 44, 45. Αναλυτικότερα, προβλέπεται χρήση αµιγής κατοικίας ανατολικά στις Π.Ε. 23,28, στις εκτός των ορίων οικισµού περιοχές των Π.Ε. 30, 31, νότια στην περιοχή της Π.Ε 37, 15. Χρήση γενικής κατοικίας προβλέπεται δυτικά στις Π.Ε. 24,25,26,27, στις εντός ορίων οικισµού περιοχές των Π.Ε. 30,31, νότια στις Π.Ε. 36,38 και βορειοανατολικά στις περιοχές Π.Ε. 37 και στις επεκτάσεις των Π.Ε. 16,20,22. Για τις νέες επεκτάσεις καθορίστηκαν πολεοδοµικά κέντρα, ενώ σε όλες τις νέες περιοχές επέκτασης καθορίστηκε τοπικό κέντρο. Οι προβλεπόµενοι συντελεστές δόµησης που ποικίλλουν από 0.7 0.8, προβλέφθηκε η µέση πυκνότητα κατοίκησης (κατ./εκτάριο), αλλά και η έκταση της κάθε περιοχής σε εκτάρια (βλ. Παράρτηµα).
4.2 Βιοµηχανία Στο πρώτο Γενικό Πολεοδοµικό Σχέδιο που εκπονήθηκε, ο τοµέας της βιοµηχανίας δέχθηκε αρκετές τροποποιήσεις που είχαν σαν αποτέλεσµα την συνεχή επέκταση της Βιοµηχανικής Περιοχής, την δηµιουργία νέων βιοµηχανικών µονάδων καθώς επίσης και την εγκατάσταση µικρών βιοτεχνιών στις εντός των ορίων νέες πολεοδοµικές ενότητες. Οι κυριότερες αποφάσεις πάρθηκαν µε τα Φ.Ε.Κ. 758/1993, Φ.Ε.Κ. 1768/1999 και Φ.Ε.Κ. 6962003, που είχαν σαν αποτέλεσµα την σηµερινή χωροθέτηση και επέκταση των βιοµηχανικών µονάδων Φ.Ε.Κ. 758 / 1993 Αρχικά, σύµφωνα µε το Φ.Ε.Κ. 768/1993, εγκρίνεται η τροποποίηση και η επέκταση του ρυµοτοµικού σχεδίου της Βιοµηχανικής περιοχής της Ελληνικής Τράπεζας Βιοµηχανικής Ανάπτυξης Α.Ε. (Ε.Τ.Β.Α. Α.Ε.) που βρίσκεται στα διοικητικά όρια του ήµου Αλικαρνασσού και της κοινότητας Καλλιθέας (Ν. Ηρακλείου) και ο καθορισµός των όρων και περιορισµών δόµησης. Έτσι, επιτυγχάνεται η µετατόπιση και κατάργηση των ρυµοτοµικών γραµµών, η δηµιουργία νέων οικοδοµικών τετραγώνων (Ο.Τ. 3, 9α,9β, 10α, 10β, 19α, 19β, η έγκριση οδών και πεζοδρόµων, η µετατροπή κοινόχρηστου πρασίνου σε οικοδοµήσιµο χώρο και η κατάργηση οδών. Επίσης, εγκρίνεται η επέκταση εγκεκριµένου ρυµοτοµικού σχεδίου σε συνεχόµενη περιοχή µε τον καθορισµό των οικοδοµικών τετραγώνων 1,1α, 2, 14, 15, 22, 23 και των καθορισµό οδών, πεζοδρόµων και χώρων πρασίνου.
Σχήµα 4.2.2, 4.2.3 : Νέες επεκτάσεις Βιοµηχανικής Περιοχής Ηρακλείου. Στο σχήµα παρουσιάζονται οι επεκτάσεις που γειτνιάζουν µε την Εθνική οδό και τον οικισµό Καλλιθέα. (πηγή : Φύλλο Εφηµερίδας της Κυβέρνησης 758/1993). Φ.Ε.Κ. 1768 / 1999 Στη συνέχεια, µε το Φ.Ε.Κ. 1768 / 1999 καθορίζονται τα όρια περιοχών για την εγκατάσταση βιοµηχανιών βιοτεχνιών σε περιοχές γύρω από την ευρύτερη περιοχή του Ηρακλείου, στο νότιο, ανατολικό και δυτικό της τµήµα (περιοχές : ΒΙ.ΠΕ Ηρακλείου, Φοινικιάς, Γαζίου, Επισκοπής, Αρχανών, Πεζών, Κρουσώνα, Τυλίσου, Ανώπολης, Γουβών, Μαλλίων, Χερσονήσου, Λινοπεραµάτων). Στις περιοχές αυτές επιτρέπεται η εγκατάσταση βιοµηχανικών και βιοτεχνικών µονάδων χαµηλής όχλησης και επαγγελµατικά εργαστήρια. Επιπλέον, στις βιοµηχανικές περιοχές Τυλίσου και Κρουσώνα (δυτικά και νοτιοδυτικά) επιτρέπεται η εγκατάσταση και λειτουργία µονάδων που επιτρέπονται στη ΒΙ.ΠΕ Ηρακλείου, ενώ στην περιοχή των ΛΙνοπεραµάτων (βορειοδυτικά παράλια) απαγορεύει την ίδρυση νέων βιοµηχανικών µονάδων και επιτρέπει µονάχα των εκσυγχρονισµό και την επέκταση των υφιστάµενων. Επίσης στις περιοχές ΒΙ.ΠΕ Ηρακλείου και βιοµηχανική περιοχή Λινοπεραµάτων επιτρέπεται η ίδρυση ΒΕ.ΠΕ ΒΙΟ.ΠΑ. Ωστόσο γίνεται διαχωρισµός σε ζώνες Α,Β,Γ, οι οποίες οριοθετούν τις
δραστηριότητες σε τµήµατα των περιοχών (βλ. χάρτη). Έτσι, ο καθορισµός των ζωνών επιτρέπει τις εξής χρήσεις : Ζώνη Α (καφέ) : Στη ζώνη αυτή απαγορεύεται κάθε δραστηριότητα του δευτερογενής τοµέα. Επιτρέπεται µόνο ο εκσυγχρονισµός και η βελτίωση νοµίµως υφιστάµενων µονάδων, χωρία αύξηση της εγκατεστηµένης ισχύος τους. Στις περιοχέ ςτης ζώνης αυτής που εµπίπτουν εντός ορίων Γενικού Πολεοδοµικού Σχεδίου επιτρέπονται οι οικίες εγκεκριµένες χρήσεις και στις περιοχές που εµπίπτουν εντός ορίων οικισµών επιτρέπονται ο οικίες εγκεκριµένες χρήσεις µε εγκατεστηµένη ισχύ µέχρι 25HP ή 30KW. Ζώνη Β (πράσινο) : Επιτρέπονται οι γεωργικές βιοµηχανικές βιοτεχνικές δραστηριότητεςπου προβλέπονται από τις διατάξεις του Π.. 227/1987 µε περιορισµούς στην παραγωγική ικανότητα και την εγκατεστηµένη ισχύ. Ζώνη Γ (κίτρινο) : Επιτρέπονται οι γεωργικές βιοµηχανικές βιοτεχνικές δραστηριότητες που προβλέπονται από τις διατάξεις του Π.. 227/87 µε περιορισµούς στην παραγωγική ικανότητα και την εγκατεστηµένη ισχύ. Από την ρύθµιση αυτή εξαιρούνται οι περιοχές που εµπίπτουν εντός ορίων οικισµών κάτω των 2.000 κατοίκων, εντός εγκεκριµένου ρυµοτοµικού σχεδίου, εντός ορίων Γενικού Πολεοδοµικού και περιοχές όπως : αρχαιολογικοί χώροι, δασικές εκτάσεις, στρατιωτικές εγκαταστάσεις Ζώνη (µπλε) : Στην περιοχή κατά µήκος της Εθνικής Οδού επιτρέπονται εγκαταστάσεις χονδρεµπορίου και εµπορικών εκθέσεων, ολοκληρωµένων συγκροτηµάτων εµπορίας και επισκευής αυτοκινήτων. Τέλος, επισηµαίνεται ότι η νοµίµως λειτουργούσες εγκατεστηµένες βιοµηχανικές βιοτεχνικές µονάδες εντός των παραπάνω ζωνών, που δεν επιτρέπονται από τις διατάξεις της παρούσας απόφασης και εµπίπτουν σε µέση ή υψηλή όχληση οφείλουν να µετεγκατασταθούν σε χρονικό διάστηµα πέντε ετών.
Φ.Ε.Κ. 696 / 2003 Τέλος, η αναθεώρηση του Γενικού Πολεοδοµικού Σχεδίου Ηρακλείου, µέσω του Φ.Ε.Κ. 696/2003, προβλέπει την εγκατάσταση χονδρεµπορίου και µη οχλούσας βιοµηχανίας βιοτεχνίας όπως : εγκατάσταση χονδρεµπορίου, εµπορικών αποθηκών, ολοκληρωµένων συγκροτηµάτων εµπορίας και επισκευής αυτοκινήτων, επαγγελµατικά εργαστήρια χαµηλής όχλησης, πρατήρια υγρών καυσίµων σε τµήµατα νότιων περιοχών ( Π.Ε. 31 Αγάκου και Π.Ε. 32 Κόµβος Μεσσαράς). Χρήσεις όπως : βιοµηχανικές και βιοτεχνικές εγκαταστάσεις χαµηλής όχλησης, επαγγελµατικά εργαστήρια χαµηλής και µέσης όχλησης, κτίρια γήπεδα αποθήκευσης και στάθµευσης, πρατήρια καυσίµων, εµπορικές εκθέσεις, αθλητικές εγκαταστάσεις και εγκαταστάσεις µέσων µαζικής µεταφοράς µπορούν να χωροθετηθούν στην νότια ζώνη ειδικών χρήσεων (Φοινικιά) και στην νοτιοανατολική (επαγγελµατική ζώνη Γαζίου), στην οποία όµως δεν επιτρέπονται βιοµηχανικές εγκαταστάσεις. 4.3 Τουρισµός Όσον αφορά τον τουρισµό, οι προβλέψεις του Γενικού Πολεοδοµικού Σχεδίου είναι γενικευµένες και αρκετά περιορισµένες. Χρήσεις τουρισµού και αναψυχής προβλέπονται στα Βόρεια παράλια και ιδιαίτερα στο δυτικό και ανατολικό τµήµα του Γενικού Πολεοδοµικού Σχεδίου Ηρακλείου (παραλία Αµµουδάρας, και παραλία Αλικαρνασσού) καθώς και στην περιοχή βόρεια της παραλιακής λεωφόρου µεταξύ των εκβολών του Γιόφυρο και του Ενετικού λιµανιού. Αξίζει να αναφερθεί ότι δεν προσδιορίζεται η δυναµικότητα των τουριστικών εγκαταστάσεων καθώς και ο τρόπος δόµησης των τουριστικών περιοχών.
5. ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟ ΣΧΕ ΙΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ ΦΑΣΗ Β : ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Επίσης, αξίζει να αναφερθούν οι στόχοι και οι κατευθύνσεις που προβάλλει το Χωροταξικό Σχέδιο Κρήτης, για την οικιστική ανάπτυξη, τον τουρισµό και την βιοµηχανία, επικεντρώνοντας στην ευρύτερη περιοχή του Ηρακλείου. 5.1 Οικιστική ανάπτυξη Όσον αφορά την οικιστική ανάπτυξη, οι εκτιµήσεις για την εξέλιξη των µεγεθών προβλέπουν την δραµατική επέκταση, κατά µέσο όρο σε ποσοστά της τάξεως των 40% - 70%, στις περιοχές που έχουν εντοπιστεί οι «ζώνες µε πίεση αστικοποίησης» µε κυρίαρχο θεσµικό πλαίσιο την νόµιµη «εκτός σχεδίου δόµηση» και την αυθαίρετη δόµηση. Εκτιµάται ότι, µε αυτά τα δεδοµένα, την επόµενη δεκαετία µε τους γνωστούς αργούς ρυθµούς, αντί να ασκηθεί χωροταξική πολιτική, η οποία είναι απολύτως αναγκαία, οι προσπάθειες θα επικεντρωθούν σε εκ νέου πολεοδοµικές µελέτες ένταξης στο σχέδιο. Τα νέα εργαλεία του νόµου Ν.2508 (ΠΕΡΠΟ, ΓΠΣ, ΣΧΟΑΠ), θα αδρανοποιηθούν, ως προς τις αρχικές προθέσεις τους και θα χρειαστεί ακόµη να τροποποιηθούν, για να αιτιολογήσουν την ανάγκη τέτοιας κλίµακας επεκτάσεων σε νέους οικιστικούς χώρους. Επιπλέον, θα ασκηθούν πιέσεις από τους ενδιαφερόµενους ιδιοκτήτες και θα ενσωµατωθούν στην οικιστική χρήση, µε ακόµη πιο βραδείς ρυθµούς, εξαιτίας των επιλογών της κεντρικής διοίκησης, οι επεκτάσεις των ιδιωτικών πολεοδοµήσεων και των οικοδοµικών συναιτερισµών. Ήδη έχει σηµειωθεί η ανάπτυξη τέτοιων οικισµών τόσο στο ανατολικό τµήµα (Παραθεριστικός οικισµός ασκάλων µε έκταση 448 εκτάρια, Αστικός οικισµός Ελιά, Οικισµός Καθηγητών κάτω Βάθειας)αλλά και στο δυτικό τµήµα (Οικοδοµικό συνεταιρισµοί Αχλάδας, Παραθεριστικός οικισµός υπαλλήλων Αγροτικής Τράπεζας της Ελλάδας κ.λ.). 5.2 Βιοµηχανία Ο κορεσµός της βιοµηχανικής περιοχής του Ηρακλείου θα οδηγήσει στην δηµιουργία οργανωµένων χώρων υποδοχείς µετεγκατάστασης ή εγκατάστασης νέων δραστηριοτήτων, όπου η οργάνωσή τους µπορεί να βασίζεται σε ιδιωτικούς φορείς. Επίσης, είναι άµεση ανάγκη η δηµιουργία των απαραίτητων υποδοµών για την σωστή λειτουργία των ΒΙ.ΠΕ, ΒΙ.ΠΑ, ΒΙΟ.ΠΑ σε όλες τις περιαστικές περιοχές.
5.3 Τουρισµός Στον τοµέα του τουρισµού η στρατηγική θα πρέπει να εξειδικεύεται στη βάση ολοκληρωµένων συµπλεγµάτων παρεµβάσεων για την προώθηση του ορεινού και περιπατικού τουρισµού, του αγροτοτουρισµού και του οικολογικού τουρισµού, ενώ ο πολιτιστικός τουρισµός µπορεί να αποτελέσει για την Ελλάδα κεντρικό άξονα πολιτικής και όχι απλά µια κατηγορία ειδικής µορφής τουρισµού µε ποιοτικό εκσυγχρονισµό υφιστάµενων ξενοδοχειακών µονάδων, µετατροπή διατηρητέων παραδοσιακών κτισµάτων σε τουριστικά καταλύµατα. Επίσης, επιδιώκεται η αποθάρρυνση της περαιτέρω ανάπτυξης του Βόρειου άξονα και η σταδιακή κατάργηση της δυναµικότητας για δηµιουργία νέων µεγάλων µονάδων σε οποιαδήποτε περιοχή της Κρήτης, η προώθηση δράσεων ειδικών µορφών τουρισµού (συνεδριακός, εσωτερικός, ορεινός χειµερινός, θαλάσσιος, κοινωνικός, αγροτικός και αθλητικός), για επέκταση της περιόδου και µείωση των εντάσεων που ασκούνται κατά τη θερινή περίοδο και µόνο στον παράκτιο χώρο. Τέλος, αναγκαία είναι η αναβάθµιση του τοµέα που οφείλει να συνδυαστεί µε τα δίκτυα πολιτισµικού και φυσικού περιβάλλοντος και µε χρηµατοδοτήσεις αντιπροσωπευτικών και πιλοτικών ολοκληρωµένων προγραµµάτων ανάδειξης περιοχών, που θα λειτουργήσουν ως πόλοι έλξης. Έτσι, είναι αναγκαία η διατύπωση στρατηγικής για την βιώσιµη ανάπτυξη των δυο συνεργαζόµενων τοµέων Γεωργία Τουρισµός, µε αξιοποίηση των τοπικών συγκριτικών πλεονεκτηµάτων και µε κατάλληλα µέτρα χωροταξικής και περιβαλλοντικής πολιτικής.
Χάρτης 5.3.1 : Ρεαλιστικό σενάριο,2011. Χωρική ανάπτυξη της Περιφέρειας. (πηγή : Χωροταξικό Σχέδιο Περιφέρειας Κρήτης, Φάση Β : Εναλλακτικές Προτάσεις, Τεύχος 5, Ανάδοχος Μελέτης : Ουρανία Κλουτσινιώτη, Αθήνα, Μάρτιος 1999).
6. ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕΛΕΤΩΝ Συγκρίνοντας τις παραπάνω µελέτες διαπιστώνεται ότι το Ρυθµιστικό σχέδιο του 1967, δίνει κατευθύνσεις για την σωστή ανάπτυξη των χρήσεων γής : κατοικία, τουρισµός, βιοµηχανία. Οι κατευθύνσεις βασίζονται στην µελλοντική εξέλιξη της πόλης και επιδιώκεται η χωροθέτηση των λειτουργιών της µε τέτοιο τρόπο που να αποφευχθούν προβλήµατα κορεσµού στα επόµενα 50 χρόνια. Επίσης επιχειρείται η ενίσχυση του τουρισµού και προωθεί την χωροθέτηση τουριστικών ζωνών όχι µόνο στα βόρεια παράλια, αλλά και σε οικισµούς ιδιαίτερου φυσικού κάλλους. Υποστηρίζει την άµεση µεταφορά του αεροδροµίου σε κεντρικότερο σηµείο του νοµού, προβλέποντας ότι µε την µετέπειτα ανάπτυξη της πόλης η έκταση του αεροδροµίου δεν θα µπορεί να καλύψει τις απαιτούµενες ανάγκες και ισχυρίζεται ότι η έκταση αυτή θα εξυπηρετήσει καλύτερα λειτουργίες βιοµηχανίας λόγω της γειτνίασης της µε το λιµάνι και την ήδη υφιστάµενη βιοµηχανική περιοχή. Αξίζει να αναφερθεί ότι η κατευθύνσεις αυτές ήταν πιο «ελεύθερες» σε σχέση µε τις µελέτες που ακολούθησαν, αφού τόσο η οικιστική όσο και η τουριστική και βιοµηχανική ανάπτυξη εκείνη την εποχή ήταν αρκετά περιορισµένες. Αντίθετα, η αστικοποίηση στις αρχές της δεκαετίας του 80 και η έξαρση του φαινοµένου της αυθαίρετης δόµησης αποτέλεσαν του βασικότερους παράγοντες βάση των οποίων έγιναν οι επόµενες µελέτες. Έτσι, µέσα από τη πρόταση «Οργάνωση της Οικιστικής Περιοχής του Ηρακλείου», επιχειρείται η ένταξη αυθαίρετων οικισµών στο Σχέδιο Πόλης Ηρακλείου αλλά και η δηµιουργία οικιστικών συνόλων σε περιοχές στις οποίες είχε αρχίσει η ανοικοδόµηση. Όσον αφορά την βιοµηχανία, χωροθετούνται βιοµηχανικές περιοχές στις οποίες ήταν ήδη εγκατεστηµένα εργοστάσια (εκτός σχεδίου δόµηση) όπως στο βορειοδυτικό τµήµα της πόλης (εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρική ενέργειας.ε.η., τσιµεντοβιοµηχανίες, αποθήκες υγρών καυσίµων. εν προβλέπεται µεταφορά του αεροδροµίου, παρόλο που είχαν ήδη αρχίσει τα προβλήµατα επέκτασης. Οι προβλέψεις σχετικά µε την τουριστική ανάπτυξη είναι περιορισµένες. Οι τουριστικές περιοχές δεν εντάσσονται στο Σχέδιο Πόλης και δεν δίνονται συγκεκριµένες κατευθύνσεις ανάπτυξης µε αποτέλεσµα την ανοικοδόµηση πολλών αυθαίρετων µικρών τουριστικών µονάδων και µεγαλύτερων νόµιµων (εκτός σχεδίου δόµηση), καταµήκος της βορειοδυτικής και βορειοανατολικής ακτής.
Τέλος, µε τη τελευταία µελέτη που αποτελεί το Γενικό Πολεοδοµικό Σχέδιο του Ηρακλείου, επιδιώκεται η οργάνωση των χρήσεων γης, είτε µε την δηµιουργία νέων περιοχών οικιστικών βιοµηχανικών τουριστικών είτε µε την επιβολή περιοριστικών µέτρων στις ήδη αναπτυγµένες περιοχές. Με την επέκταση γειτονικών οικισµών στην πόλη του Ηρακλείου,προϋφιστάµενων του 1923, προωθείται η αποκέντρωση. ηµιουργούνται νέες περιοχές κατοικίας γύρω από την πόλη και εντάσσονται στο σχέδιο πόλης αυθαίρετοι οικισµοί. Χωροθετούνται νέες διάσπαρτες στο χώρο βιοµηχανικές µονάδες, προκειµένου να αποφορτιστεί η υφιστάµενη ΒΙ.ΠΕ, πολλές από τις οποίες στερούν σε υποδοµές. Ωστόσο, συγκεκριµένες κατευθύνσεις δεν γίνονται ούτε για τον τουρισµό ούτε για την επέκταση του αεροδροµίου. Αυτό έχει σαν αποτέλεσµα την επικράτηση των αυθαίρετων κτισµάτων και την αδυναµία σωστής και ολοκληρωµένης επέκτασης του αερολιµένα. Συµπεραίνουµε λοιπόν, ότι το τρόπος αντιµετώπισης του προβλήµατος κατανοµής των χρήσεων γης στης ευρύτερη περιοχή του Ηρακλείου, αντιµετωπίστηκε µε όµοιο τρόπο από τις τελευταίες µελέτες. εν λήφθηκαν δραστικές αποφάσεις για αντιµετώπιση των προβληµάτων, αντίθετα, λόγω κοινωνικών, οικονοµικών και πολιτικών ζητηµάτων κινήθηκαν σύµφωνα µε τις τάσεις ανάπτυξης της εποχής, µεταφέροντας πολλά από τα υφιστάµενα προβλήµατα. Οι ανάπτυξη των περιοχών έγινε περιµετρικά της πόλης του Ηρακλείου και µικρότερων συνορευόντων οικισµών. Στους χάρτες που παρουσιάζονται επιχειρείται η σύγκριση των µελετών που αναλύθηκαν και η σταδιακή επέκταση των χρήσεων γης. Προκειµένου να επιτευχθεί αυτή η σύγκριση δηµιουργήθηκαν οι παρακάτω χάρτες, πάνω στους οποίους έχουν σχεδιαστεί η χωροθέτηση της οικιστικής ανάπτυξης, η βιοµηχανία βιοτεχνία και ο τουρισµός. Οι αναφερόµενες χαράξεις έγιναν σε ένα κοινό υπόβαθρο ( Πρόταση Οικιστικής Ανάπτυξης, Π. Λουκάκης, 1980), προκειµένου να γίνουν καλύτερα ορατές οι αλλαγές σε κάθε περίπτωση.
7. ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ : ΑΝΑΤΟΛΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Σύµφωνα µε όσα αναλύθηκαν παραπάνω, διαπιστώνεται ότι οι προβληµατισµοί για την σωστή χωροθέτηση των χρήσεων γης στην ευρύτερη περιοχή της πόλης του Ηρακλείου, έχουν ξεκινήσει εδώ και πολλά χρόνια. Παρόλες τις προσπάθειες των µελετητών για σωστή ανάπτυξη και λειτουργία όλων των χρήσεων γης : κατοικία, βιοµηχανία, τουρισµός κ..λ., σήµερα διαπιστώνονται πολλαπλά προβλήµατα που οφείλονται κυρίως στον κορεσµό της επέκτασης των περιοχών, αλλά και στην γειτνίαση ετερόκλιτων χρήσεων. Έτσι, γίνεται εύκολα αντιληπτή η αδυναµία των µελετών να δώσουν οριστικές λύσεις στο πρόβληµα των χρήσεων γης, που απασχολεί την πόλης αρκετά χρόνια. Ποικιλία τέτοιων προβληµάτων παρατηρείται στο ανατολικό τµήµα της ευρύτερης πόλης του Ηρακλείου όπου χωροθετείται η Βιοµηχανική Περιοχή, το Αεροδρόµιο, Στρατιωτικές εγκαταστάσεις και οικιστικές περιοχές. Η συνεχής επέκταση των πολεοδοµικών ενοτήτων αλλά και αυθαίρετων κτισµάτων προς τα δυτικά, σε συνδυασµό µε την σταδιακή επέκταση της βιοµηχανικής βιοτεχνικής ζώνης είχαν σαν αποτέλεσµα τα απαιτούµενα όρια µεταξύ των παραπάνω χρήσεων γης να εκµηδενιστούν. Έτσι, κατά διαστήµατα, µοναδικό όριο ανάµεσα στις δυο περιοχές αποτελούν τα πλάτη των οδικών αξόνων. Ωστόσο, οι συνεχείς προβλέψεις επέκτασης των είδη εκτεταµένων οικιστικών περιοχών (οικισµός Καλλιθέας, Ν. Αλικαρνασσός) κάθε άλλο παρά συµβάλλουν στην αντιµετώπιση του προβλήµατος. Η έλλειψη ελεύθερου χώρου γύρω από το αεροδρόµιο λόγω της οικιστικής ανάπτυξης (δυτικά), των τουριστικών εγκαταστάσεων (ανατολικά), των στρατιωτικών εγκαταστάσεων και της βιοµηχανικής ζώνης (νότια), έχει σαν αποτέλεσµα την αδυναµία επέκτασης του αερολιµένα, που αποτελεί πρόβληµα άµεσης αντιµετώπισης λόγω της µεγάλης εµβέλειας του. Επίσης, η αδυναµία επέκτασης της βιοµηχανικής περιοχής προς τα ανατολικά, λόγω διαµόρφωσης του εδάφους, θέτουν νέα προβλήµατα ανάπτυξης.
Εικόνα 7.1: Αεροφωτογραφία 2005 νοτιοανατολικού τµήµατος της ευρύτερης περιοχής του Ηρακλείου. Στον χάρτη εντοπίζεται η έκταση της βιοµηχανικής περιοχής, του οικισµού Καλλιθέας και των νοτιοανατολικών επεκτάσεων της Ν. Αλικαρνασσού. ιαπιστώνεται η γειτνίαση των κατοικιών µε τα βιοµηχανικά κτίρια. (πηγή : www.google.earth.maps.com). Εικόνα 7.2 : Αεροφωτογραφία 2005. Βορειοανατολικό τµήµα της ευρύτερης περιοχής του Ηρακλείου. Στον χάρτη εντοπίζεται η έκταση της βιοµηχανικής περιοχής, του αεροδροµίου, των στρατιωτικών εγκαταστάσεων και των οικισµών. Από την φωτοφραφία γίνεται αντιληπτή η αδυναµία ανάπτυξης τόσο της Βιοµηχανικής Περιοχής όσο και του αεροδροµίου. (πηγή : Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού).
Η έλλειψη ελεύθερων χώρων πρασίνου ανάµεσα στις περιοχές κατοικίας και στους χώρους εγκατάστασης βιοµηχανικών κτιρίων, συµβάλει στην δηµιουργία περιβαλλοντικών προβληµάτων, εντείνοντας την αέρια µόλυνση στους κατοίκους των συνορευόντων πολεοδοµικών ενοτήτων αλλά και στην ανατολική τουριστική περιοχή. Η κατάσταση αυτή επιφέρει σηµαντικά προβλήµατα στην υγεία των κατοίκων ενώ συµβάλει στην σταδιακή υποβάθµιση των γειτονικών περιοχών. Επιπλέον, ο θόρυβος από τα αεροπλάνα, αλλά και ο κίνδυνος από την σύγκρουση αεροπλάνων σε ψηλά κτίρια οδηγεί στην επικράτηση του αισθήµατος του φόβου και του εκνευρισµού των κατοίκων, αλλά και στον περιορισµό της τουριστικής ανάπτυξης ανατολικά του αερολιµένα και βιοµηχανικής. Προκειµένου να αντιµετωπιστούν όλα τα παραπάνω προβλήµατα είναι αναγκαία η µεταφορά του αεροδροµίου σε πιο αποµακρυσµένη περιοχή µε πρόβλεψη για επέκταση σύµφωνα µε τους ρυθµούς εξέλιξης. Όσον αφορά την βιοµηχανική περιοχή, υπάρχει ανάγκη για οριοθέτηση της και δηµιουργία νέων µικρότερων βιοµηχανικών περιοχών στις οποίες θα µεταφερθούν κάποιες από τις υφιστάµενες µονάδες. Τέλος, απαραίτητη κρίνεται η τοποθέτηση των κατάλληλων φίλτρων για µείωση των ρύπων και του θορύβου. Αξίζει να σηµειωθεί ότι το πρόβληµα που έχει δηµιουργηθεί σήµερα στο ανατολικό τµήµα της πόλης, είχε προβλεφθεί από το Ρυθµιστικό Σχέδιο του Α. Προβελλέγγιο το 1967. Σύµφωνα µε τις κατευθύνσεις του σχεδίου η µεταφορά του αεροδροµίου ήταν άµεση ανάγκη, προκειµένου να διασφαλιστεί χώρος για την ανάπτυξη βιοµηχανικών µονάδων, τις οποίες ευνοούσε η θέση αλλά και ζωνών πρασίνου για την φίλτρανση των αερίων λυµάτων των βιοµηχανιών. Ωστόσο, σε καµία από τις µελέτες που προηγήθηκαν δεν επιχειρείται η εφαρµογή αυτή. Σήµερα, που η αύξηση της τουριστικής κίνησης του αεροδροµίου πολλαπλασιάζετε συνεχώς, το θέµα της µεταφοράς του αεροδροµίου απασχολεί τους τοπικούς φορείς που επιδιώκουν την µεταφορά του σε κεντρικό σηµείο του νοµού Ηρακλείου. Ωστόσο, το σενάριο µεταφοράς του αεροδροµίου αντικρούεται µε ποικιλία κοινωνικών, πολιτικών και οικονοµικών προβληµάτων, και η δηµιουργία νέου αερολιµένα δεν πρόκειται να επιτευχθεί άµεσα.
8. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Συµπερασµατικά, διαπιστώνεται η συνεχής ανάπτυξη των χρήσεως γης : κατοικία, βιοµηχανία βιοτεχνία, τουρισµός, περιµετρικά των πρώτων τοπικών κέντρων. Καθοριστικό ρόλο στην χωρθέτηση των χρήσεων γης είχε αυθαίρετη οικιστική ανάπτυξη περιµετρικά της πόλης, αλλά και γύρω από υφιστάµενους οικισµούς. Η αδυναµία των µελετητών για λήψη δραστικότερων µέτρων, λόγω ποικίλων οικονοµικών, κοινωνικών και πολιτικών συµφερόντων, οδήγησε στο φαινόµενο του κορεσµού. Οι διαρκείς προσπάθειες για βελτίωση των λειτουργιών της πόλης ακολουθούσαν τις ήδη ανεπτυγµένες χρήσεις. Οι γενικές κατευθύνσεις που προέβλεπε το σχέδιο του 1967 δεν εφαρµόστηκαν µε αποτέλεσµα την δυσκολία συγκρότησης των χρήσεων στα χρόνια που ακολούθησαν. Επίσης, η έλλειψη χωροταξικού σχεδιασµού στις αρχές τις δεκαετίας 70 και 80, όπου παρατηρείται η µεγαλύτερη οικιστική ανάπτυξη, ήταν καθοριστική για το µέλλον της περιοχής. Έτσι, η έλλειψη προγραµµατισµού και κατευθύνσεων για την ανάπτυξη οικιστικών περιοχών και βιοµηχανιών είχαν σαν συνέπεια την διασπορά τους σε µια ευρύτερη περιοχή εκτός σχεδίου πόλης. Παρόλες τις µελέτες που έγιναν για σωστή ανάπτυξη και λειτουργία των κυριότερων χρήσεων γης όπως ο τουρισµός, η κατοικία και η βιοµηχανία, σήµερα πολλά είναι τα προβλήµατα που απαιτούν άµεση αντιµετώπιση. Η οργάνωση των τουριστικών περιοχών, που αποτελεί και έναν από τους βασικότερους οικονοµικούς πόρους της πόλης πρέπεί να γίνει άµεσα, ώστε να επιτευχθεί η αναβάθµιση των τουριστικών περιοχών και να περιοριστούν οι αυθαιρεσίες. Απαραίτητη είναι και η προώθηση κινήτρων για ανάπτυξη άλλων µορφών τουρισµού όπως αγροτοτουρισµός, ορεινού χειµερινού, αθλητικού κ.λ. που θα συµβάλλει στην παράταση της τουριστικής περιόδου µε άµεσα οικονοµικά και κοινωνικά οφέλη. Πολλές από τις νέες πολεοδοµικές ενότητες που σχηµατίστηκαν αποτελούν επεκτάσεις προς αυθαίρετους οικισµούς µε πληθώρα προβληµάτων τα οποία δεν αντιµετωπίζονται ορθά από τις εκάστοτε πολεοδοµικές µελέτες. Έλλειψη υποδοµών, κοινόχρηστων χώρων, χώρων πρασίνου, εκκρεµότητες από τη πράξη εφαρµογή και πολλά άλλα προβλήµατα είναι ανάγκη να αντιµετωπιστούν άµεσα ώστε οι νέες οικιστικές περιοχές που προβλέπονται από το Γενικό Πολεοδοµικό Σχέδιο να αποτελούν καλά οργανωµένους, αυτόνοµους οικισµούς.
Απαραίτητη κρίνεται η µεταφορά του αεροδροµίου και των στρατιωτικών εγκαταστάσεων για την αποφόρτιση της περιοχής καθώς και η επιβολή ρυθµιστικών µέτρων για περιορισµό της ρύπανσης και του θορύβου από τα εργοστάσια και τις βιοτεχνίες που είναι εγκατεστηµένα στην πρώτη βιοµηχανική περιοχή Ηρακλείου. Αξιοσηµείωτο είναι ότι µε το νέο ειδικό πλαίσιο χωροταξικού σχεδιασµού και αειφόρου ανάπτυξης για την Βιοµηχανία, τον Τουρισµό και τις Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας, Σχέδιο Κ.Υ.Α., όπως ανακοινώθηκε πρόσφατα, αναµένονται νέες τροποποιήσεις στις χρήσεις γης των παραπάνω τοµέων. Ενώ, τα φαινόµενα ιδιωτικής πολεοδόµησης θα δηµιουργήσουν νέα οικιστικά σύνολα σε περιοχές που ίσως δεν έχουν προβλεφθεί από το Γενικό Πολεοδοµικό Σχέδιο. Έτσι, προκειµένου να αποφευχθούν περαιτέρω προβλήµατα είναι αναγκαία η άµεση κινητοποίηση των αρµόδιων φορέων για έλεγχο των νέων χρήσεων γης που θα προκύψουν.
9. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1. ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΟ ΣΧΕ ΙΟ, Α. ΠΡΟΒΕΛΛΕΓΓΙΟΣ, 1965 Σχήµα 9.1.1: Χρήσεις εδάφους κατά την περίοδο 1965. Σύµφωνα µε την χωροθέτηση των χρήσεων γης και τις προβλεπόµενες τάσεις ανάπτυξης δόθηκαν οι κατευθυντήριες οδηγίες για την σωστή εξέλιξη των χρήσεων γης, όπως αναλύθηκαν παραπάνω. (πηγή : Ρυθµιστικό σχέδιο Ηρακλείου, Α.Προβελλέγγιος, 1965)
Σχήµα 9.1.2: Κατευθυντήριο σχέδιο του Α. Προβελλέγγιου στο οποίο φαίνονται οι τάσεις ανάπτυξης της πόλης και ο τρόπος επέκτασης του κέντρου πάνω σε νέο Α - άξονα. (πηγή : Ρυθµιστικό σχέδιο Ηρακλείου, Α.Προβελλέγγιος, 1965)
Σχήµα 9.1.3: Κατευθυντήριο σχέδιο του Α. Προβελλέγγιου στο οποίο φαίνονται οι τάσεις ανάπτυξης της πόλης και ο τρόπος επέκτασης του κέντρου πάνω στον δυτικό άξονα. (πηγή : Ρυθµιστικό σχέδιο Ηρακλείου, Α.Προβελλέγγιος, 1965)
2. ΓΕΝΙΚΟ ΠΟΛΕΟ ΟΜΙΚΟ ΣΧΕ ΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ Σχήµα 9.2.1: Πίνακας Πολεοδοµικών ενοτήτων. Στον πίνακα αναγράφονται οι προτεινόµενοι συντελεστές δόµησης, η έκταση των περιοχών και η µέση πυκνότητα κατοίκησης. (πηγή : Φύλλο Εφηµερίδας της Κυβέρνησης 696/2003).
Σχήµα 9.2.2: Πίνακας Χωρητικότητας Πολεοδοµικών Ενοτήτων. (πηγή : Φύλλο Εφηµερίδας της Κυβέρνησης 696/2003).
Σχήµα 9.2.3 : Πίνακας Χωρητικότητας Πολεοδοµικών Ενοτήτων. (πηγή : Φύλλο Εφηµερίδας της Κυβέρνησης 696/2003).
10. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - Ρυθµιστικό σχέδιο Ηρακλείου, Α.Προβελλέγγιος, 1965 - Υ.Π.Ο.Π. ΗΡΑΚΛΕΙΟ, Οργάνωση Οικιστικής Περιοχής, Πρόταση, ελετητές :. Κονταργύρης,Α. Λαµπάκις κ ΣΙΑ Ο.Ε., Συντονιστής µελέτης: Π. Λουκάκης, Αθήνα 1980 - Υ.ΠΕ.ΧΩ. Ε. Γενικό Πολεοδοµικό Σχέδιο Ηρακλείου, Πολεοδοµική οργάνωση Λειτουργίες, Νοµός Ηρακλείου, Μάρτιος 2003, - Φ.Ε.Κ. 696/2003 - Φ.Ε.Κ. 1768 / 1999 - Φ.Ε.Κ. 758 / 1993 - Χωροταξικό σχέδιο περιφέρειας Κρήτης, Φάση Β : Εναλλακτικές Προτάσεις,1999 - Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασµού και Αειφόρου Ανάπτυξης για την Βιοµηχανία Σχέδιο Κ.Υ.Α., Μάρτιος 2007. - Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασµού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τον Τουρισµό, Σχέδιο Κ.Υ.Α., Μάρτιος 2007. - Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασµού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας, Σχέδιο Κ.Υ.Α., Μάρτιος 2007. www.iraklioncity.gr www.minenv.gr www.tee.gr www.googlemaps.com