Γξαθείν Γεκνθξαηίαο, Αλζξσπίλσλ Γηθαησκάησλ θαη Απαζρόιεζεο

Έθζεζε γηα ηα Αλζξώπηλα Γηθαηώκαηα 2011: Διιάδα Γξαθείν Γεκνθξαηίαο, Αλζξσπίλσλ Γηθαησκάησλ θαη Απαζρόιεζεο ΤΝΟΠΣΙΚΗ ΠΑΡΟΤΙΑΗ Η Διιάδα είλαη ζπληαγκαηηθή δεκνθξαηία κε πνιπθνκκαηηθφ θνηλνβνχιην. ηηο 11 Ννεκβξίνπ, νξθίζηεθε κηα λέα θπβέξλεζε «εζληθήο ελφηεηαο» ζηελ νπνία ζπκκεηείραλ ην Παλειιήλην νζηαιηζηηθφ Κίλεκα (ΠΑΟΚ), ε Νέα Γεκνθξαηία (ΝΓ) θαη ν Λατθφο Οξζφδνμνο πλαγεξκφο (ΛΑΟ), κε πξσζππνπξγφ ηνλ Λνπθά Παπαδήκν. Oη πνιηηηθέο αξρέο δηαηήξεζαλ ηνλ έιεγρν ησλ ζσκάησλ αζθαιείαο. Οη ζεκαληηθφηεξεο πεξηπηψζεηο παξαβίαζεο αλζξσπίλσλ δηθαησκάησλ, νη νπνίεο αλαθέξζεθαλ θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ έηνπο, αθνξνχζαλ ζε θαθνκεηαρείξηζε απφ ην θξάηνο κεηαλαζηψλ ρσξίο έγγξαθα, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ αζπλφδεπησλ αλήιηθσλ κεηαλαζηψλ, πνπ θξαηήζεθαλ γηα κεγάιεο πεξηφδνπο κέρξη ηελ εθδίθαζε ηεο ππφζεζήο ηνπο ζε ρψξνπο κε ππεξβνιηθφ ζπλσζηηζκφ θαη αλζπγηεηλέο ζπλζήθεο, ελψ θάπνηεο θνξέο ηζρπξίζηεθαλ φηη ππέζηεζαλ ζσκαηηθή θαθνπνίεζε απφ ηηο δπλάκεηο αζθαιείαο. Τπήξμαλ επίζεο θαηαγγειίεο γηα θαθέο ζπλζήθεο θξάηεζεο, δηαθξίζεηο ζε βάξνο Ρνκά θαη εθκεηάιιεπζε παηδηψλ Ρνκά. Καηά ηε δηάξθεηα ηνπ έηνπο, ππήξμαλ επίζεο θαηαγγειίεο γηα θαηλφκελα θαθνπνίεζεο θξαηνπκέλσλ απφ δπλάκεηο αζθαιείαο, γηα λνκηθνχο πεξηνξηζκνχο ηεο ειεπζεξίαο ηνπ ιφγνπ, πεξηνξηζκνχο ησλ ζξεζθεπηηθψλ ειεπζεξηψλ, πεξηπηψζεηο απέιαζεο αζπλφδεπησλ αλήιηθσλ κεηαλαζηψλ, γηα αλεπαξθείο εγθαηαζηάζεηο ππνδνρήο κεηαλαζηψλ ή γηα αλεπαξθή λνκηθή ζπλδξνκή ζε αηηνχληεο άζπιν θαη πξφζθπγεο, θαηλφκελα ελδννηθνγελεηαθήο βίαο, πεξηζηαηηθά αληηζεκηηηζκνχ, εκπνξία θαη δηαθίλεζε αλζξψπσλ, πεξηνξηζκφ ηεο ειεπζεξίαο απηνπξνζδηνξηζκνχ νξηζκέλσλ εζλνηηθψλ κεηνλνηηθψλ νκάδσλ θαη δηαθξίζεηο θαη θνηλσληθφ απνθιεηζκφ ζε βάξνο εζλνηηθψλ κεηνλνηήησλ. Τπήξμαλ επίζεο θαηαγγειίεο γηα ρξήζε ππεξβνιηθήο βίαο ελαληίνλ δηαδεισηψλ θαηά ηε δηάξθεηα βίαησλ δηαδειψζεσλ ζηηο νπνίεο ηξαπκαηίζηεθαλ θαη αζηπλνκηθνί. Η θπβέξλεζε έιαβε κέηξα γηα ηε δίσμε θαη ηηκσξία ησλ παξαβαηψλ αμησκαηνχρσλ είηε απηνί αλήθαλ ζηηο δπλάκεηο αζθαιείαο είηε ζε άιιεο θπβεξλεηηθέο ππεξεζίεο. Δλόηεηα 1. εβαζκόο ηεο αθεξαηόηεηαο ηνπ αηόκνπ, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο ειεπζεξίαο από: α. Απζαίξεηε ή παξάλνκε αθαίξεζε δσήο Γελ ππήξμαλ αλαθνξέο φηη ε θπβέξλεζε ή εθπξφζσπνί ηεο πξνέβεζαλ ζε θφλνπο, απζαίξεηα ή παξάλνκα. β. Δμαθαλίζεηο

2 Γελ ππήξμαλ αλαθνξέο γηα εμαθαλίζεηο πνπ λα ζπλδένληαη κε πνιηηηθά θίλεηξα. γ. Βαζαληζηήξηα θαη άιιεο κνξθέο ζθιεξήο, απάλζξσπεο ή ηαπεηλσηηθήο κεηαρείξηζεο ή ηηκσξίαο Η λνκνζεζία απαγνξεχεη ηηο πξαθηηθέο απηέο θαη παξέρεη εγγπήζεηο ζε θξαηνχκελνπο ππφπηνπο γηα εγθιεκαηηθέο πξάμεηο θαη θξαηνχκελνπο κεηαλάζηεο ρσξίο έγγξαθα. Όκσο, ζηε δηάξθεηα ηνπ έηνπο, δηάθνξεο δηεζλείο θαη κε θπβεξλεηηθέο νξγαλψζεηο (ΜΚΟ) θαηήγγεηιαλ πεξηζηαηηθά θαθνπνίεζεο απφ αζηπλνκηθνχο θαη ιηκεληθνχο, ηδίσο κεηαλαζηψλ ρσξίο έγγξαθα θαη αηφκσλ αηηνχλησλ άζπιν. Σνλ Οθηψβξην, νη Γεκνζηνγξάθνη ρσξίο χλνξα δήισζαλ φηη αζηπλνκηθνί επεηέζεζαλ ζε δεκνζηνγξάθνπο πνπ θάιππηαλ δηαδειψζεηο θαηά ηεο ιηηφηεηαο θαη απεξγίεο ζηελ Αζήλα. Ο Δηδηθφο Δηζεγεηήο ηνπ ΟΗΔ γηα ηα Βαζαληζηήξηα θαη Άιινπο Σξφπνπο θιεξήο, Απάλζξσπεο ή Σαπεηλσηηθήο πκπεξηθνξάο ή Σηκσξίαο, Manfred Nowak, αλέθεξε φηη δέρζεθε πνιιέο θαηαγγειίεο γηα θαθνκεηαρείξηζε απφ εθπξνζψπνπο ηνπ λφκνπ θαηά ηε ζχιιεςε θαη θξάηεζε ζε αζηπλνκηθά ηκήκαηα, ππεξεζίεο πνηληθήο έξεπλαο, ηκήκαηα ζπλνξηαθήο θχιαμεο θαη θέληξα θξάηεζεο κεηαλαζηψλ. ηελ έθζεζε ηεο Δπηηξνπήο γηα ηελ Πξφιεςε ησλ Βαζαληζηεξίσλ θαη ηεο Απάλζξσπεο ή Σαπεηλσηηθήο Μεηαρείξηζεο ή Σηκσξίαο (CPT) γηα ηελ επίζθεςή ηεο απφ ηηο 19 σο ηηο 27 Ιαλνπαξίνπ, δηαπηζηψλεηαη επηδείλσζε ησλ ζπλζεθψλ θξάηεζεο θαη θπιάθηζεο ζε φιε ηε ρψξα θαη ππνζηεξίδεηαη φηη ε Διιάδα δελ είρε εθαξκφζεη πξνυπάξρνπζεο απφ πνιχ θαηξφ ζπζηάζεηο ηεο CPT. Σνλ Μάην, ε εγεζία ηεο Διιεληθήο Αζηπλνκίαο έζεζε ζε δηαζεζηκφηεηα ηξεηο αζηπλνκηθνχο ιφγσ ηεο θεξφκελεο αλάκεημήο ηνπο ζηνλ ηξαπκαηηζκφ δηαδεισηή θαηά ηε δηάξθεηα βίαηεο δηαδήισζεο ζηελ Αζήλα, φπνπ δηαδεισηέο επηηέζεθαλ ζην θηήξην ηνπ θνηλνβνπιίνπ θαη ζηελ αζηπλνκία κε βφκβεο Μνιφηνθ, ηνχβια θαη πέηξεο. ε φιε ηε δηάξθεηα ηνπ έηνπο, πξαγκαηνπνηνχληαλ δηαδειψζεηο, πνιιέο απφ ηηο νπνίεο ήηαλ βίαηεο κε ζπρλνχο ηξαπκαηηζκνχο δηαδεισηψλ θαη αζηπλνκηθψλ, αιιά γεληθψο δελ έγηλαλ κελχζεηο. Κάπνηεο ΜΚΟ ηζρπξίζηεθαλ φηη ε αζηπλνκία ρξεζηκνπνίεζε ππεξβνιηθή βία ζηηο πξνζπάζεηεο ηεο λα ειέγμεη ηηο βηαηφηεηεο, φκσο νη αζηπλνκηθνί δελ ήηαλ ππεχζπλνη γηα φινπο ηνπο ηξαπκαηηζκνχο δηαδεισηψλ. ηηο 13 Γεθεκβξίνπ, έλαο αζηπλνκηθφο θαηαδηθάζηεθε ζε πνηλή θάζεηξμεο έμη εηψλ κε αλαζηνιή γηα θαθνπξγεκαηηθνχ ραξαθηήξα βαζαληζηήξηα κε ειεθηξνζφθ ζε βάξνο δχν λέσλ ζηνλ Αζπξφππξγν (πεξηθέξεηα Αηηηθήο) ηνλ Αχγνπζην ηνπ 2002. ηηο 19 Γεθεκβξίνπ, ην δηθαζηήξην επέβαιε πνηλέο θπιάθηζεο πέληε θαη πεληέκηζη εηψλ κε αλαζηνιή ζε δχν αζηπλνκηθνχο επεηδή ρηχπεζαλ Αθγαλνχο θαηά ηε δηάξθεηα εθφδνπ ηεο αζηπλνκίαο ζε δηακέξηζκα ηεο Αζήλαο ηνλ Γεθέκβξην ηνπ 2004. Οη αζηπλνκηθνί άζθεζαλ έθεζε θαηά ηεο απφθαζεο.

3 πλζήθεο ζηηο θπιαθέο θαη ζηα θξαηεηήξηα Οη ζπλζήθεο ζηηο θπιαθέο θαη ζηα θξαηεηήξηα δελ πιεξνχζαλ ηα δηεζλή πξφηππα. χκθσλα κε εγρψξηεο θαη δηεζλείο νξγαλψζεηο, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ηνπ Βνεζνχ πλεγφξνπ ηνπ Πνιίηε γηα ηα Γηθαηψκαηα ηνπ Αλζξψπνπ, ησλ Γηαηξψλ Υσξίο χλνξα, ηεο CPT, ηεο Γηεζλνχο Ακλεζηίαο, ηνπ Οξγαληζκνχ Θεκειησδψλ Γηθαησκάησλ θαη ηνπ Δηδηθνχ Δηζεγεηή ηνπ ΟΗΔ, ε Διιάδα εμαθνινπζνχζε λα βξίζθεηαη ζε θαηάζηαζε αλζξσπηζηηθήο θξίζεο φζνλ αθνξά ζηελ θξάηεζε ιαζξνκεηαλαζηψλ θαζψο θαη ζην ζσθξνληζηηθφ ζχζηεκά ηεο. Σνλ Μάξηην, ν Δηδηθφο Δηζεγεηήο ηνπ ΟΗΔ, θ. Nowak, αλαθνίλσζε φηη είρε δερζεί πνιιέο αλαθνξέο γηα θαθνκεηαρείξηζε ζε αζηπλνκηθά ηκήκαηα, ηκήκαηα ζπλνξηαθήο θχιαμεο θαη θέληξα θξάηεζεο κεηαλαζηψλ. Πνιινί θξαηνχκελνη ηζρπξίζηεθαλ φηη αζηπλνκηθνί θαη ζπλνξηνθχιαθεο ηνπο είραλ θαθνπνηήζεη ζσκαηηθά θαη ιεθηηθά. Οη ηζρπξηζκνί ηνπο αθνξνχζαλ θπξίσο ζε θισηζηέο, ραζηνχθηα θαη γξνζηέο. ηελ Οκφλνηα, ζην θέληξν ηεο Αζήλαο, θξαηνχκελνη ηζρπξίζηεθαλ φηη ηνπο έδεζαλ ηα κάηηα θαη ηνπο έβαιαλ ρεηξνπέδεο πξηλ ηνπο ρηππήζνπλ. ην Σκήκα πλνξηαθήο Φχιαμεο νπθιίνπ, θξαηνχκελνη αλέθεξαλ φηη δέρζεθαλ θισηζηέο θαη ραζηνχθηα, πξνζζέηνληαο φηη νη θχιαθεο ηνχο έζπξσρλαλ αλ δελ ππάθνπαλ ακέζσο ζηηο εληνιέο ή φηαλ έθαλαλ παξάπνλα. Δπίζεο, ν Δηδηθφο Δηζεγεηήο ηνπ ΟΗΔ εμέθξαζε ηελ έληνλε αλεζπρία ηνπ γηα ηνπο κεηαλάζηεο ρσξίο έγγξαθα νη νπνίνη θξαηνχλην ζε ρψξνπο κε ππεξβνιηθφ ζπλσζηηζκφ θαη άζιηεο ζπλζήθεο πνπ ηζνδπλακνχζαλ κε απάλζξσπε θαη ηαπεηλσηηθή κεηαρείξηζε. Αλέθεξε δε φηη νη έγθπεο γπλαίθεο, νη γπλαίθεο κφλεο κε κηθξά παηδηά θαη νη αζπλφδεπηνη αλήιηθνη ήηαλ ηδηαίηεξα επάισηεο νκάδεο. Τπνγξάκκηζε φηη ζπρλά νη αζπλφδεπηνη αλήιηθνη δελ θαηαγξάθνληαλ ζσζηά, βξίζθνληαλ ζπζηεκαηηθά ππφ θξάηεζε θαη πνιιέο θνξέο θξαηνχληαλ καδί κε ελήιηθεο. ηε Θξάθε (Βφξεηα Διιάδα), ζην Σκήκα πλνξηαθήο Φχιαμεο Φεξψλ, ν Δηδηθφο Δηζεγεηήο ηνπ ΟΗΔ αλαθάιπςε φηη θξαηνχλην 123 άηνκα ζε έλα ρψξν πνπ πξννξηδφηαλ γηα 28. Γήισζε επίζεο φηη νη ζπλζήθεο ζηα θέληξα καθξάο θξάηεζεο ζην Φπιάθην θαη ζηε Βέλλα ήηαλ αθαηάιιειεο γηα λα θαιχςνπλ αθφκα θαη ηηο βαζηθέο αλάγθεο ησλ θξαηνπκέλσλ. Ο Δηδηθφο Δηζεγεηήο ηνπ ΟΗΔ δηαπίζησζε φηη πνιιά αζηπλνκηθά ηκήκαηα είραλ δηακνξθψζεη ρψξνπο ζε εγθαηαζηάζεηο θξάηεζεο αιινδαπψλ πνπ επξφθεηην λα απειαζνχλ, αιιά απηέο νη εγθαηαζηάζεηο ήηαλ αθαηάιιειεο γηα παξαηεηακέλε θξάηεζε κέρξη θαη έμη κήλεο. Δηδηθφηεξα, ζπρλά δελ δηέζεηαλ εμσηεξηθφ ρψξν άζθεζεο, ν θπζηθφο θσηηζκφο θαη ν εμαεξηζκφο ηνπο ήηαλ αλεπαξθείο, ελψ ζπρλά επηθξαηνχζε ππεξβνιηθφο ζπλσζηηζκφο θαη νη θξαηνχκελνη ήηαλ ππνρξεσκέλνη λα κνηξάδνληαη ην ζηξψκα ηνπο ή λα θνηκνχληαη ζην πάησκα. ηα αζηπλνκηθά ηκήκαηα ηεο Αζήλαο ζηελ Οκφλνηα, ζηνλ Άγην Παληειεήκνλα θαη ζηελ Αθξφπνιε, ν εηδηθφο εηζεγεηήο βξήθε πάλσ απφ 40 αιινδαπνχο λα θξαηνχληαη ζε αληηθαλνληθνχο θαη πξνθαλψο αλεπίζεκνπο ρψξνπο θξάηεζεο νη νπνίνη, ζχκθσλα κε καξηπξίεο, είραλ ππεξβνιηθφ ζπλσζηηζκφ θαη αλεπαξθή θσηηζκφ, εμαεξηζκφ θαη θιηλνζθεπάζκαηα. Οη θξαηνχκελνη ήηαλ ππνρξεσκέλνη

4 λα θνηκνχληαη ζε πάγθνπο ή ζην πάησκα γηα κεγάια δηαζηήκαηα θαη είραλ πνιχ πεξηνξηζκέλε πξφζβαζε ζε πφζηκν λεξφ θαη ηνπαιέηεο, κε απνηέιεζκα πνιινί απφ απηνχο λα παξαπνλνχληαη γηα αλαπλεπζηηθά, δεξκαηηθά θαη ςπρνινγηθά πξνβιήκαηα. Η πξφζβαζε ζε ηαηξηθή θξνληίδα ήηαλ πνιχ πεξηνξηζκέλε. Σνλ Ιαλνπάξην, ε CPT, κε δεκφζηα δήισζή ηεο, επέθξηλε απζηεξά ηηο ζπλζήθεο θξάηεζεο κεηαλαζηψλ ρσξίο έγγξαθα θαη ηελ απαξάδεθηε θαηάζηαζε ηνπ ζσθξνληζηηθνχ ζπζηήκαηνο. Η CPT παξαηήξεζε φηη ε θαηάζηαζε ζηα αζηπλνκηθά ηκήκαηα, ζηηο εγθαηαζηάζεηο ηεο ζπλνξηνθπιαθήο θαη ζηηο θπιαθέο είρε επηδεηλσζεί. Παξαηήξεζε, επίζεο, φηη θαηά ηελ ηειεπηαία δεθαεηία νη ζπλζήθεο δηαβίσζεο θαη κεηαρείξηζεο ησλ θξαηνπκέλσλ επηδεηλψλνληαη ζηαζεξά. Ο Βνεζφο πλήγνξνο ηνπ Πνιίηε, αξκφδηνο γηα ηα Γηθαηψκαηα ηνπ Αλζξψπνπ, ε CPT θαη ν Δηδηθφο Δηζεγεηήο ηνπ ΟΗΔ ππνζηήξημαλ φηη ζηηο θπιαθέο επηθξαηνχζε ππεξβνιηθφο ζπλσζηηζκφο θαη φηη θάπνηεο απφ απηέο (ηνπ Κνξπδαιινχ, ηεο Κνκνηελήο) ζηέγαδαλ ηξεηο θνξέο πεξηζζφηεξνπο θξαηνχκελνπο απφ ηελ αλψηαηε ρσξεηηθφηεηά ηνπο. Ο ζπλνιηθφο αξηζκφο ησλ θξαηνπκέλσλ ήηαλ πεξίπνπ 12.700, ελψ ε ρσξεηηθφηεηα ησλ θπιαθψλ ήηαλ πεξίπνπ 9.100. Μεηαμχ ησλ θξαηνπκέλσλ ππήξραλ 510 έθεβνη θαη 554 γπλαίθεο. Οη θξαηνχκελνη ζηηο θπιαθέο κπνξνχζαλ λα δέρνληαη επηζθέπηεο θαη λα αθνινπζνχλ ηηο ζξεζθεπηηθέο πξαθηηθέο ηνπο. Δίραλ ηε δπλαηφηεηα λα ππνβάιινπλ παξάπνλα ζηηο δηθαζηηθέο Αξρέο ρσξίο ινγνθξηζία θαη νη Αξρέο εξεχλεζαλ ηζρπξηζκνχο γηα απάλζξσπεο ζπλζήθεο θξάηεζεο. ηε δηάξθεηα ηνπ έηνπο έιαβαλ ρψξα ιίγεο, ζπνξαδηθέο εμεγέξζεηο θαη απεξγίεο πείλαο ζε θπιαθέο. Σνλ Μάην, ην Τπνπξγείν Γηθαηνζχλεο αλαθνίλσζε φηη ζα πηνζεηνχζε ηε ζχζηαζε ηνπ Βνεζνχ πλεγφξνπ ηνπ Πνιίηε, αξκφδηνπ γηα ηα Γηθαηψκαηα ηνπ Αλζξψπνπ, λα πάςνπλ νη ελδνζσκαηηθνί έιεγρνη γπλαηθψλ θξαηνπκέλσλ θαη δηέηαμε λα δηελεξγνχληαη ηέηνηνη έιεγρνη κφλν απφ ηαηξνχο θαη χζηεξα απφ αμηνιφγεζε πηζαλψλ θηλδχλσλ. Η κεηαρείξηζε ησλ γπλαηθψλ θξαηνπκέλσλ βειηηψζεθε κεηά ηελ παχζε ησλ ελδνζσκαηηθψλ ειέγρσλ. ηε δηάξθεηα ηνπ έηνπο, ην πξνζσπηθφ ησλ ηεζζάξσλ θέληξσλ θξάηεζεο ηεο Θξάθεο πεξηιάκβαλε λνζνθφκα, θνηλσληθή ιεηηνπξγφ θαη δηεξκελέα γηα ηνπο θξαηνχκελνπο. Η θπβέξλεζε επέηξεςε ηνλ έιεγρν ησλ ζπλζεθψλ πνπ επηθξαηνχλ ζηηο θπιαθέο θαη ζηα θέληξα θξάηεζεο ζε αλεμάξηεηνπο κε θπβεξλεηηθνχο παξαηεξεηέο θαη ηνπηθέο θαη δηεζλείο αλζξσπηζηηθέο νξγαλψζεηο, φπσο ην γξαθείν ηεο Ύπαηεο Αξκνζηείαο ηνπ ΟΗΔ γηα ηνπο Πξφζθπγεο (UNHCR), ε CPT, νη Γηαηξνί Υσξίο χλνξα, ε Γηεζλήο Δπηηξνπή ηνπ Δξπζξνχ ηαπξνχ, ην Διιεληθφ πκβνχιην γηα ηνπο Πξφζθπγεο, ε Ιαηξηθή Παξέκβαζε θαη ν Βνεζφο πλήγνξνο ηνπ Πνιίηε, αξκφδηνο γηα ηα Αλζξψπηλα Γηθαηψκαηα, ν νπνίνο έθαλε ζπρλέο, ζρεδφλ απξνεηδνπνίεηεο, επηζθέςεηο ζε θπιαθέο φιεο ηεο ρψξαο.

5 δ. Απζαίξεηε ζύιιεςε ή θξάηεζε Σν χληαγκα θαη ε λνκνζεζία απαγνξεχνπλ ηελ απζαίξεηε ζχιιεςε θαη θξάηεζε. Ωζηφζν, ε αζηπλνκία ζπλέρηζε λα δηεμάγεη επηρεηξήζεηο «ζθνχπα» κεγάιεο θιίκαθαο θαη πξνέβε ζε πξνζσξηλή θξάηεζε κεγάινπ αξηζκνχ κεηαλαζηψλ, κεξηθέο θνξέο ππφ άζιηεο ζπλζήθεο θαη ζε ζπλζήθεο ζπλσζηηζκνχ, γηα φζν θαηξφ δηεξεπλνχζε ην θαζεζηψο παξακνλήο ηνπο ζηε ρψξα. Ο ξόινο ηεο Αζηπλνκίαο θαη ησλ ππεξεζηώλ Αζθαιείαο Η αζηπλνκία είλαη αξκφδηα γηα ηελ επηβνιή ηνπ λφκνπ θαη ηελ ηήξεζε ηεο ηάμεο ζην εζσηεξηθφ ηεο ρψξαο, ελψ ην ιηκεληθφ ζψκα (αθηνθπιαθή) είλαη ππεχζπλν γηα ηελ επηβνιή ηνπ λφκνπ εληφο ησλ ειιεληθψλ ρσξηθψλ πδάησλ. Καη νη δχν ππεξεζίεο ππάγνληαη δηνηθεηηθά ζην Τπνπξγείν Πξνζηαζίαο ηνπ Πνιίηε. Η αζηπλνκία θαη ν ζηξαηφο ήηαλ ζπλππεχζπλνη γηα ηελ επηβνιή ηνπ λφκνπ ζε θάπνηεο παξακεζφξηεο πεξηνρέο. Γεληθψο, νη πνιηηηθέο Αξρέο δηαηήξεζαλ απνηειεζκαηηθά ηνλ έιεγρν ηεο αζηπλνκίαο θαη ηνπ ιηκεληθνχ ζψκαηνο. Η Γηεχζπλζε Δζσηεξηθψλ Τπνζέζεσλ ηεο Διιεληθήο Αζηπλνκίαο εξεχλεζε θαηαγγειίεο γηα δηαθζνξά θαη αηηκσξεζία ηεο αζηπλνκίαο. Η έθζεζε ηεο Γηεχζπλζεο Δζσηεξηθψλ Τπνζέζεσλ ηεο Διιεληθήο Αζηπλνκίαο γηα ην 2010 έδεημε αχμεζε ησλ ππνζέζεσλ δηαθζνξάο ζηελ αζηπλνκία θαη ζηνλ δεκφζην ηνκέα γεληθά, θαηά 101% (απφ 389 ζε 785) ζε ζχγθξηζε κε ην 2009. Η άλνδνο απηή πεξηιάκβαλε κηα αχμεζε 78% ζηηο ππνζέζεηο ζηηο νπνίεο εκπιέθνληαλ αζηπλνκηθνί θαη 246% ζηηο ππνζέζεηο φπνπ εκπιέθνληαλ δεκφζηνη ππάιιεινη. Βάζεη ηνπ λφκνπ πνπ απαγνξεχεη ηελ έθθξαζε ξαηζηζηηθψλ ηδεψλ, ΜΚΟ γηα ηελ πξνάζπηζε ησλ αλζξσπίλσλ δηθαησκάησλ ππέβαιαλ, ηνλ Μάξηην ηνπ 2010, επηζηνιή δηακαξηπξίαο ζηελ εηζαγγειηθή Αξρή ηεο Αζήλαο πνπ αθνξνχζε ζε κνλάδα ηνπ ιηκεληθνχ (κε 39 κέιε) ε νπνία θψλαμε ξαηζηζηηθά ζπλζήκαηα θαηά ηε δηάξθεηα ηεο παξέιαζεο γηα ηνλ ενξηαζκφ ηεο Ηκέξαο ηεο Δζληθήο Παιηγγελεζίαο (ηελ 25ε Μαξηίνπ) εθείλε ηε ρξνληά ζηελ Αζήλα. Ο εηζαγγειέαο άζθεζε δίσμε θαηά ησλ ιηκεληθψλ. Σνλ Γεθέκβξην, δχν απφ ηνπο 39 θαηεγνξνπκέλνπο θαηαδηθάζηεθαλ, ν θαζέλαο ζε ηξεηζήκηζη κήλεο θπιάθηζε κε αλαζηνιή, ελψ νη ππφινηπνη αζσψζεθαλ. ηε δηάξθεηα ηνπ έηνπο, ην πξνζσπηθφ ηεο αζηπλνκίαο θαη ηνπ ιηκεληθνχ ζψκαηνο εθπαηδεχηεθε απφ ππνπξγεία, πεξηθεξεηαθνχο θαη δηεζλείο νξγαληζκνχο, ΜΚΟ θαη αθαδεκίεο ππεξεζηψλ, ζε ζέκαηα θαηά ηνπ ξαηζηζκνχ θαη ηεο παξάλνκεο εκπνξίαο θαη δηαθίλεζεο αλζξψπσλ, ζηελ ηαπηνπνίεζε ζπκάησλ, ζηελ αλαγλψξηζε αηφκσλ αηηνχλησλ άζπιν, ζηελ πξνζηαζία θαη ζηηο δηαδηθαζίεο ζπλέληεπμεο καξηχξσλ, θαζψο θαη ζηνλ έιεγρν ηνπ πιήζνπο.

6 Γηαδηθαζίεο ζύιιεςεο θαη κεηαρείξηζε θξαηνπκέλσλ Γηα λα γίλνπλ ζπιιήςεηο, ε λνκνζεζία πξνβιέπεη ηελ έθδνζε δηθαζηηθψλ εληαικάησλ, εθηφο αλ γίλνπλ επ απηνθψξσ, ελψ απαγνξεχεη ηηο απζαίξεηεο ζπιιήςεηο. ηελ πξάμε, ε αζηπλνκία δελ ηεξνχζε πάληνηε απηέο ηηο δηαηάμεηο. Η αζηπλνκία είλαη ππνρξεσκέλε λα νδεγήζεη ηνπο θξαηνπκέλνπο ελψπηνλ ηαθηηθνχ αλαθξηηή εληφο 24 σξψλ θη εθείλνο πξέπεη ζε απηφ ην δηάζηεκα λα εθδψζεη έληαικα θξάηεζεο ή λα δηαηάμεη λα αθεζνχλ ειεχζεξνη. Γεληθά, απηέο νη δηαηάμεηο ηεξήζεθαλ ζηελ πξάμε. Η πξνζσξηλή θξάηεζε (πξνθπιάθηζε) κπνξεί λα δηαξθέζεη κέρξη 18 κήλεο, αλάινγα κε ηε ζνβαξφηεηα ηνπ εγθιήκαηνο. Ωζηφζν, ην δηθαζηηθφ ζπκβνχιην δχλαηαη λα δηαηάμεη ηελ απειεπζέξσζε θξαηνπκέλσλ ελψ εθθξεκεί ε δίθε ηνπο. χκθσλα κε ζηνηρεία ηνπ Τπνπξγείνπ Γηθαηνζχλεο, νη πξνθπιαθηζκέλνη απνηεινχλ πεξίπνπ ην 40% ηνπ ζπλνιηθνχ αξηζκνχ ησλ θπιαθηζκέλσλ, ζπκβάιινληαο έηζη ζην θαηλφκελν ηνπ ππεξπιεζπζκνχ ησλ θπιαθψλ. Κάπνηνη δηθεγφξνη ππεξάζπηζεο θαη αθηηβηζηέο ηνπ λνκηθνχ θιάδνπ ππνζηήξημαλ φηη ελψ ε πξνζσξηλή θξάηεζε ππνηίζεηαη φηη έπξεπε λα εθαξκφδεηαη ζε εμαηξεηηθέο πεξηπηψζεηο, έρεη γίλεη πιένλ θαλφλαο. Δπίζεο, επεζήκαλαλ φηη ε πεξίνδνο πξνζσξηλήο θξάηεζεο ήηαλ ππεξβνιηθά κεγάιε. Ο λφκνο πξνβιέπεη ηελ απειεπζέξσζε κε θαηαβνιή εγγχεζεο θαηεγνξνπκέλσλ πνπ θξαηνχληαη κε ηελ θαηεγνξία δηάπξαμεο θαθνπξγήκαηνο, αιιά θαη γηα πην αζήκαληεο θαηεγνξίεο, εθηφο αλ θάπνηνο δηθαζηηθφο ιεηηνπξγφο θξίλεη φηη ππάξρεη θίλδπλνο λα δηαθχγεη ν θαηεγνξνχκελνο ζην εμσηεξηθφ. Η λνκνζεζία νξίδεη φηη ηα άηνκα πνπ ηεινχλ ππφ θξάηεζε έρνπλ δηθαίσκα λα επηθνηλσλήζνπλ κε ζηελφ ζπγγελή ηνπο ή κε άιιν ηξίην πξφζσπν, λα έρνπλ πξφζβαζε ζε δηθεγφξν θαη ζε ηαηξηθέο ππεξεζίεο θαη νη Αξρέο, γεληθά, ζεβάζηεθαλ απηά ηα δηθαηψκαηα. Ο Γηθεγνξηθφο χιινγνο παξέρεη δηθεγφξνπο κφλν ζε άπνξνπο πνπ θαηεγνξνχληαη γηα θαθνχξγεκα. Δλψ γεληθψο νη θξαηνχκελνη ελεκεξψλνληαλ άκεζα γηα ηηο θαηεγνξίεο πνπ ηνπο βάξπλαλ, ππήξμαλ πεξηπηψζεηο φπνπ αιινδαπνί θξαηνχκελνη δελ είραλ πξφζβαζε ζε δηεξκελέα δηνξηζκέλν απφ ην δηθαζηήξην. χκθσλα κε ηελ έθζεζε ηνπ Δηδηθνχ Δηζεγεηή ηνπ ΟΗΔ, ηνπ θ. Nowak, γηα ην 2010, νη αιινδαπνί θξαηνχκελνη ιάκβαλαλ έληππν ζε πνιιέο γιψζζεο ζρεηηθά κε ηελ δηαδηθαζία αίηεζεο αζχινπ θαη γηα ηα δηθαηψκαηά ηνπο σο θξαηνχκελνη, αλ θαη απηφ δελ γηλφηαλ πάληα άκεζα. Οη θαηεγνξνχκελνη γηα πιεκκειήκαηα κπνξνχζαλ λα δηθαζηνχλ κε δηαδηθαζίεο απηνθψξνπ. Αλ θαη απηνί νη θαηεγνξνχκελνη είραλ ην δηθαίσκα παξάζηαζεο δηθεγφξνπ, ηζρπξίδνληαλ φηη ην ζχληνκν ρξνληθφ δηάζηεκα εληφο ηνπ νπνίνπ δηεμαγφηαλ ε δίθε πεξηφξηδε ζηελ πξάμε ηε δπλαηφηεηά ηνπο λα παξνπζηάζνπλ επαξθή ππεξάζπηζε. Οη θαηεγνξνχκελνη κπνξνχλ λα δεηήζνπλ αλαβνιή γηα λα πξνεηνηκάζνπλ ηελ ππεξάζπηζή ηνπο, φκσο ην δηθαζηήξην δελ ππνρξενχηαη λα ηνπο ηελ παξάζρεη. Οη δηαδηθαζίεο απηνθψξνπ εθαξκφζηεθαλ ζε ιηγφηεξν απφ ην 10% ησλ ππνζέζεσλ. Πξνθπιάθηζε: Πξνθπιάθηζε επηβάιιεηαη πεξίπνπ ζην 41% ησλ ππνζέζεσλ. Αλ θαη ε λνκνζεζία πξνβιέπεη δηαρσξηζκφ ησλ πξνθπιαθηζκέλσλ απφ ηνπο θαηαδηθαζζέληεο θξαηνχκελνπο, ηνπηθέο θαη δηεζλείο ΜΚΟ ηζρπξίζηεθαλ φηη απηφο ν δηαρσξηζκφο δελ εθαξκνδφηαλ ζηελ πξάμε ιφγσ έιιεηςεο

7 ππνδνκψλ θαη ρσξεηηθφηεηαο. Ιδηαίηεξα νη αζηηθέο ππνζέζεηο κπνξεί λα πεξάζνπλ πνιιά ρξφληα κέρξη λα εθδηθαζηνχλ, επεηδή ηα δηθαζηήξηα είλαη ππεξθνξησκέλα κε ππνζέζεηο θαη ην πξνζσπηθφ ηνπο αλεπαξθέο. ε. Άξλεζε δίθαηεο δεκόζηαο δίθεο Η λνκνζεζία πξνβιέπεη ηελ χπαξμε αλεμάξηεηεο δηθαηνζχλεο θαη ε θπβέξλεζε γεληθά ζεβάζηεθε απηφλ ηνλ θαλφλα εκπξάθησο. Ωζηφζν, θάπνηνη παξαηεξεηέο αλέθεξαλ φηη ην δηθαζηηθφ ζψκα ππήξμε αλεπαξθέο θαη ελίνηε ππέθππηε ζε επηξξνέο θαη δηαθζνξά. ε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο, ε δηθαηνζχλε έδεημε κεγαιχηεξε επηείθεηα ζε άηνκα ηα νπνία ηζρπξίζηεθαλ φηη είραλ πνιηηηθά θίλεηξα φηαλ θαηέζηξεθαλ μέλεο πεξηνπζίεο, ζε ζχγθξηζε κε άιια άηνκα ηα νπνία δελ πξνέβαιαλ ηέηνηνλ ηζρπξηζκφ. Γηα παξάδεηγκα, ζηνπο αλαξρηθνχο επηβάιινληαλ ζπρλά πνηλέο κε αλαζηνιή αληί θαλνληθήο θπιάθηζεο ή πξνζηίκνπ. Γεληθά, νη Αξρέο ζεβάζηεθαλ ηηο απνθάζεηο ησλ δηθαζηεξίσλ θαη δελ αλαθέξζεθαλ πεξηπηψζεηο φπνπ ην απνηέιεζκα ηεο δίθεο θαηλφηαλ λα είλαη πξναπνθαζηζκέλν, Γηαδηθαζίεο δηεμαγσγήο δίθεο Ο λφκνο πξνβιέπεη ην δηθαίσκα ζε δίθαηε δίθε θαη ε αλεμάξηεηε δηθαηνζχλε, γεληθψο, εθάξκνζε απηφ ην δηθαίσκα ζηελ πξάμε. Οη θαηεγνξνχκελνη απνιακβάλνπλ ην ηεθκήξην ηεο αζσφηεηαο. ηηο πεξηζζφηεξεο πεξηπηψζεηο, νη δίθεο είλαη δεκφζηεο θαη ζηηο πεξηζζφηεξεο ππνζέζεηο θαθνπξγεκάησλ ρξεζηκνπνηνχληαη έλνξθνη. Η λνκνζεζία επηηξέπεη ηελ άξλεζε ηνπ δηθαηψκαηνο δίθεο κε ελφξθνπο ζε πεξηπηψζεηο βίαησλ ηξνκνθξαηηθψλ ελεξγεηψλ. Οη θαηεγνξνχκελνη έρνπλ ην δηθαίσκα λα παξίζηαληαη ζηε δίθε θαη λα ζπκβνπιεχνληαη δηθεγφξν εγθαίξσο. ηνπο άπνξνπο θαηεγνξνχκελνπο πνπ αληηκεησπίδνπλ ζνβαξέο θαηεγνξίεο παξέρεηαη δηθεγφξνο. Οη θαηεγνξνχκελνη κπνξνχλ λα ππνβάιινπλ εξσηήζεηο ζηνπο κάξηπξεο θαηεγνξίαο θαη λα παξνπζηάδνπλ κάξηπξεο θαη απνδεηθηηθά ζηνηρεία γηα ηελ ππεξάζπηζή ηνπο. Οη θαηεγνξνχκελνη θαη νη ζπλήγνξνη ππεξάζπηζήο ηνπο έρνπλ πξφζβαζε ζηα απνδεηθηηθά ζηνηρεία ηνπ δηθαζηεξίνπ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ ππφζεζή ηνπο θαη ην δηθαίσκα λα αζθήζνπλ έθεζε. Καηεγνξνχκελνη πνπ δελ κηινχλ ηελ ειιεληθή γιψζζα έρνπλ ην δηθαίσκα λα έρνπλ δηεξκελέα δηνξηζκέλν απφ ην δηθαζηήξην. Καηά ηε δηάξθεηα ηνπ έηνπο, νξηζκέλεο ΜΚΟ αλέθεξαλ φηη ε πνηφηεηα θαη ε δηαζεζηκφηεηα δηεξκελέσλ ζηα δηθαζηήξηα γηα ηα άηνκα πνπ δελ κηινχλ Διιεληθά δηέθεξε απφ δίθε ζε δίθε. Η θπβέξλεζε αλαγλσξίδεη ηε αξία (ηνλ ηζιακηθφ λφκν) σο ηε λνκνζεζία πνπ ξπζκίδεη ηα νηθνγελεηαθά θαη αζηηθά ζέκαηα ηεο κνπζνπικαληθήο κεηνλφηεηαο ηεο Θξάθεο. Οη κνπζνπικάλνη πνπ παληξεχνληαη απφ κνπθηήδεο δηνξηζκέλνπο απφ ην θξάηνο ππάγνληαη ζην Οηθνγελεηαθφ Γίθαην ηεο αξία. Δπίζεο, ηα κέιε

8 ηεο κνπζνπικαληθήο κεηνλφηεηαο έρνπλ ην δηθαίσκα ηνπ πνιηηηθνχ γάκνπ θαη κπνξνχλ λα πξνζθχγνπλ ζηα αζηηθά δηθαζηήξηα. Πνιηηηθνί θξαηνύκελνη Γελ ππήξμαλ αλαθνξέο γηα χπαξμε πνιηηηθψλ θξαηνχκελσλ. Απνθάζεηο ηνπ Πεξηθεξεηαθνύ Γηθαζηεξίνπ Αλζξσπίλσλ Γηθαησκάησλ ε ηξεηο πεξηπηψζεηο θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ έηνπο, ην Δπξσπατθφ Γηθαζηήξην Αλζξσπίλσλ Γηθαησκάησλ (ECHR) δηαπίζησζε φηη ε Διιάδα είρε παξαβηάζεη ηηο δηαηάμεηο ηεο Δπξσπατθήο χκβαζεο γηα ηα Γηθαηψκαηα ηνπ Αλζξψπνπ πνπ αθνξνχλ ζην δηθαίσκα ζε δίθαηε δίθε εληφο εχινγνπ ρξνληθνχ δηαζηήκαηνο. Η ρψξα θαηέβαιε ηελ απνδεκίσζε πνπ ηεο επέβαιε ην δηθαζηήξην. Δθδίθαζε αζηηθώλ ππνζέζεσλ θαη έλδηθα κέζα Όζνλ αθνξά ζηηο αζηηθέο ππνζέζεηο, γεληθά ππάξρεη αλεμάξηεηε θαη ακεξφιεπηε δηθαηνζχλε. Η λνκνζεζία επηηξέπεη ζηνπο πνιίηεο λα κελχζνπλ ην θξάηνο, δεηψληαο απνδεκίσζε γηα θαηαπάηεζε ησλ δηθαησκάησλ ηνπο. Οη πνιίηεο κπνξνχλ λα δεηήζνπλ αζηηθή απνθαηάζηαζε γηα παξαβηάζεηο αλζξσπίλσλ δηθαησκάησλ θαη λα αζθήζνπλ έθεζε θαηά απνθάζεσλ ζην ECHR. Σν δηθαίσκα αζηηθήο απνθαηάζηαζεο πθίζηαηαη. Η θπβέξλεζε ζπκκνξθψζεθε κε ηηο απνθάζεηο ησλ εγρψξησλ δηθαζηεξίσλ θαη ηηο απνθάζεηο ηνπ ECHR. ζη. Απζαίξεηε παξαβίαζε ηεο ηδησηηθήο δσήο, ηνπ νηθνγελεηαθνύ ή νηθηαθνύ αζύινπ ή ηνπ πξνζσπηθνύ απνξξήηνπ (αιιεινγξαθία) Σν χληαγκα θαη ε λνκνζεζία απαγνξεχνπλ ηελ απζαίξεηε παξαβίαζε ηεο ηδησηηθήο δσήο, ηνπ νηθνγελεηαθνχ θαη ηνπ νηθηαθνχ αζχινπ ή ηνπ πξνζσπηθνχ απνξξήηνπ ηεο αιιεινγξαθίαο. Παξ φια απηά, ΜΚΟ, φπσο ην Διιεληθφ Παξαηεξεηήξην ησλ πκθσληψλ ηνπ Διζίλθη (ΔΠΔ), αλέθεξαλ φηη νη Αξρέο δελ ζεβάζηεθαλ πάληα ζηελ πξάμε ηηο δηαηάμεηο απηέο, φπσο θαίλεηαη απφ ηηο εθφδνπο πνπ θέξεηαη λα έθαλε ε αζηπλνκία ζε θαηαπιηζκνχο Ρνκά. χκθσλα κε ΜΚΟ, ε αζηπλνκία θαη νη εηζαγγειείο πνπ πξαγκαηνπνίεζαλ εθφδνπο θαη έξεπλεο ζε ζπλνηθίεο φπνπ θαηνηθνχζαλ Ρνκά θαη κεηαλάζηεο, εηζέβαιιαλ ζπρλά ζηηο θαηνηθίεο ηνπο ρσξίο έληαικα, αλαδεηψληαο χπνπηνπο γηα εγθιεκαηηθέο ελέξγεηεο, λαξθσηηθά θαη φπια.

9 Δλόηεηα 2. εβαζκόο ησλ πνιηηηθώλ ειεπζεξηώλ, νη νπνίεο πεξηιακβάλνπλ: α. Διεπζεξία ηνπ Λόγνπ θαη ηνπ Σύπνπ Καηάζηαζε ζε ό,ηη αθνξά ηελ Διεπζεξία ηνπ Λόγνπ θαη ηνπ Σύπνπ Σν χληαγκα πξνβιέπεη ηελ Διεπζεξία ηνπ Λφγνπ θαη ηνπ Σχπνπ θαη ε θπβέξλεζε γεληθά ζεβάζηεθε απηά ηα δηθαηψκαηα εκπξάθησο. Διεπζεξία ηνπ Λφγνπ: Οη πνιίηεο είραλ ηε δπλαηφηεηα λα αζθνχλ θξηηηθή ζηελ θπβέξλεζε, δεκνζίσο ή ηδησηηθψο, ρσξίο λα πθίζηαληαη αληίπνηλα θαη ε θπβέξλεζε δελ πξνζπάζεζε λα εκπνδίζεη απηήλ ηελ θξηηηθή. Παξ φια απηά, ε λνκνζεζία πξνβιέπεη ηε δίσμε αηφκσλ πνπ «εθ πξνζέζεσο πξνηξέπνπλ ζε πξάμεηο ή ελέξγεηεο πνπ κπνξνχλ λα πξνθαιέζνπλ δηαθξίζεηο, κίζνο ή βία θαηά πξνζψπσλ ή νκάδσλ πξνζψπσλ εθ κφλνπ ηνπ ιφγνπ ηεο θπιεηηθήο ή εζλνηηθήο θαηαγσγήο ηνπο ή εθθξάδνπλ απφςεηο πνπ πξνζβάιινπλ άηνκα ή νκάδεο αηφκσλ ιφγσ ηεο θπιεηηθήο ή εζλνηηθήο θαηαγσγήο ηνπο». Διεπζεξία ηνπ Σχπνπ: Τπάξρνπλ δηάθνξα αλεμάξηεηα κέζα ελεκέξσζεο θαη εμέθξαδαλ πνιιέο θαη δηαθνξεηηθέο απφςεηο. Η λνκνζεζία επηηξέπεη ζηνπο εηζαγγειείο λα δηαηάμνπλ ηελ θαηάζρεζε εληχπσλ πνπ πξνζβάιινπλ ηνλ Πξφεδξν ηεο Γεκνθξαηίαο, ζίγνπλ ε ζξεζθείεο, έρνπλ άζεκλν πεξηερφκελν, πξνπαγαλδίδνπλ ππέξ ηεο βίαηεο αλαηξνπήο ηνπ πνιηηηθνχ ζπζηήκαηνο ή απνθαιχπηνπλ ζηξαηησηηθά κπζηηθά. Η θπβέξλεζε δελ έθαλε ρξήζε απηνχ ηνπ λφκνπ ζηε δηάξθεηα ηνπ ρξφλνπ. χκθσλα κε ηε λνκνζεζία, ην Δζληθφ πκβνχιην Ραδηνηειεφξαζεο (ΔΡ), κηα αλεμάξηεηε ξπζκηζηηθή Αξρή, επνπηεχεη ηηο ξαδηνθσληθέο θαη ηειενπηηθέο εθπνκπέο. Η λνκνζεζία ππνρξεψλεη ηνπο ηειενπηηθνχο ζηαζκνχο λα κεηαδίδνπλ ηνπιάρηζηνλ 25% ηνπ πξνγξάκκαηφο ηνπο ζηα ειιεληθά, ελψ ην αληίζηνηρν πνζνζηφ γηα ηνπο ξαδηνθσληθνχο ζηαζκνχο πνηθίιεη. Δπίζεο, ε λνκνζεζία ππνρξεψλεη ηνπο εζληθνχο ξαδηνθσληθνχο θαη ηειενπηηθνχο ζηαζκνχο λα κεηαδίδνπλ εθπνκπέο φιν ην εηθνζηηεηξάσξν θαη νξίδεη θαηψηαηα φξηα γηα ηελ θεθαιαηνπνίεζή ηνπο θαη ηνλ αξηζκφ ησλ εξγαδνκέλσλ. Σα ηειεπηαία ρξφληα, ν εθπξφζσπνο γηα ηελ ειεπζεξία ησλ κέζσλ ελεκέξσζεο ηνπ Οξγαληζκνχ γηα ηελ Αζθάιεηα θαη ηε πλεξγαζία ζηελ Δπξψπε (ΟΑΔ) έρεη δεηήζεη λα κεησζνχλ απηέο νη πξνυπνζέζεηο ηζρπξηδφκελνο φηη ην πςειφ επίπεδφ ηνπο δπζθνιεχεη κεηνλφηεηεο, δηάθνξεο θνηλφηεηεο θαη ζηαζκνχο ρακεινχ θφζηνπο λα ιάβνπλ ηελ απαξαίηεηε άδεηα, ζέηνληαο έηζη ζε θίλδπλν ηελ πνιπθσλία ησλ κέζσλ. Ννκνζεζία γηα ηε ζπθνθαληηθή δπζθήκηζε/δζληθή Αζθάιεηα: Η λνκνζεζία πξνβιέπεη πνηληθέο θπξψζεηο γηα ηελ ζπθνθαληηθή δπζθήκηζε, φκσο ζηηο πεξηζζφηεξεο πεξηπηψζεηο δπζθήκηζεο, νη θαηεγνξνχκελνη αθέζεθαλ ειεχζεξνη κε εγγχεζε κέρξη ηελ εθδίθαζε ηεο ππφζεζεο θαη δελ θπιαθίζηεθαλ. Σνλ Γεθέκβξην ηνπ 2010, ζχκθσλα κε ηε λνκνζεζία γηα ηε ζπθνθαληηθή δπζθήκηζε, αζηηθφ δηθαζηήξην επέβαιε πξφζηηκν ζε δχν ηνπξθφθσλεο εθεκεξίδεο ηεο Θξάθεο, ηηο Gundem θαη Millet, επεηδή άζθεζαλ θξηηηθή ελαληίνλ Διιελίδαο δαζθάιαο πνπ εξγαδφηαλ ζε ζρνιείν ηεο κνπζνπικαληθήο κεηνλφηεηαο. Η

10 δαζθάια θαηέζεζε κήλπζε θαηά ησλ εθεκεξίδσλ θαη ην δηθαζηήξην ηνπο επέβαιε πξφζηηκν θαη αζηηθή απνδεκίσζε 150.000 επξψ ($195.000) θαη 120.000 επξψ ($156.000), αληίζηνηρα. Οη εθεκεξίδεο άζθεζαλ έθεζε θαη ε ππφζεζε εθθξεκεί ζην Δθεηείν. Οη εθδφηεο ησλ εθεκεξίδσλ ηζρπξίζηεθαλ φηη ην «πξσηνθαλέο» πξφζηηκν πνπ είρε επηβάιεη ην δηθαζηήξην ζα κπνξνχζε λα ο νδεγήζεη ηηο εθεκεξίδεο ζε ρξενθνπία. Η λνκνζεζία πξνβιέπεη φηη ε θπβέξλεζε κπνξεί λα αζθήζεη «άκεζν έιεγρν» ζηνπο ξαδηνθσληθνχο θαη ηειενπηηθνχο ζηαζκνχο ζε πεξηπηψζεηο έθηαθηεο εζληθήο αλάγθεο θαη ζέηεη φξηα ηδηνθηεζίαο ζηηο ξαδηνηειενπηηθέο ζπρλφηεηεο. Οη θξαηηθνί ζηαζκνί κεηέδηδαλ ηηο απφςεηο ηεο θπβέξλεζεο, αιιά παξείραλ επίζεο αληηθεηκεληθή ελεκέξσζε θαη γηα ηηο ζέζεηο ησλ άιισλ πνιηηηθψλ θνκκάησλ. Διεπζεξία ηνπ Γηαδηθηύνπ Η θπβέξλεζε δελ επέβαιε θαλέλαλ πεξηνξηζκφ ζηελ πξφζβαζε ζην Γηαδίθηπν νχηε ππήξμαλ αλαθνξέο φηη παξαθνινπζνχζε ην ειεθηξνληθφ ηαρπδξνκείν ή δηαδηθηπαθά θφξα ζπδεηήζεσλ. Άηνκα θαη νκάδεο είραλ ηε δπλαηφηεηα λα εθθξάδνπλ ειεχζεξα θαη εηξεληθά ηηο απφςεηο ηνπο κέζσ ηνπ Γηαδηθηχνπ, ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ ηνπ ειεθηξνληθνχ ηαρπδξνκείνπ. Αθαδεκατθή ειεπζεξία θαη πνιηηηζηηθέο εθδειώζεηο Η θπβέξλεζε δελ επέβαιε πεξηνξηζκνχο ζηελ αθαδεκατθή ειεπζεξία ή ζε νπνηαδήπνηε πνιηηηζηηθή εθδήισζε, νχηε αλαθέξζεθαλ πεξηπηψζεηο παξέκβαζήο ηεο ζε πνιηηηζηηθέο εθδειψζεηο εζλνηηθψλ νκάδσλ. β. Διεπζεξία ηνπ ζπλέξρεζζαη εηξεληθώο θαη ζπλεηαηξίδεζζαη Διεπζεξία ηνπ ζπλέξρεζζαη Σν χληαγκα θαη ε λνκνζεζία πξνβιέπνπλ ηελ ειεπζεξία ηνπ ζπλέξρεζζαη θαη ε θπβέξλεζε γεληθά ζεβάζηεθε εκπξάθησο απηφ ην δηθαίσκα. Διεπζεξία ηνπ ζπλεηαηξίδεζζαη Αλ θαη ε λνκνζεζία πξνβιέπεη ηελ ειεπζεξία ηνπ ζπλεηαηξίδεζζαη, ε θπβέξλεζε εμαθνινχζεζε λα ζέηεη λνκηθνχο πεξηνξηζκνχο ζηα νλφκαηα ελψζεσλ πνιηηψλ νη νπνίνη απηνπξνζδηνξίδνληαη σο «Μαθεδφλεο» ή ελψζεσλ πνπ πεξηιάκβαλαλ ηνλ φξν «ηνπξθηθφο» (βι. Δλφηεηα 6, Δζληθέο/Φπιεηηθέο/Δζλνηηθέο Μεηνλφηεηεο).

11 γ. Θξεζθεπηηθή ειεπζεξία Γείηε ηελ έθζεζε ηνπ Τπνπξγείνπ Δμσηεξηθψλ ησλ ΗΠΑ, International Religious Freedom Report, ζηε δηεχζπλζε www.state.gov/j/drl/irf/rpt. δ. Διεπζεξία θίλεζεο, εθηνπηζκόο ζην εζσηεξηθό ηεο ρώξαο, πξνζηαζία πξνζθύγσλ θαη αληζαγελώλ Σν χληαγκα θαη ε λνκνζεζία πξνβιέπνπλ ηελ ειεχζεξε κεηαθίλεζε εληφο ηεο ρψξαο, ηα ηαμίδηα ζην εμσηεξηθφ, ηε κεηαλάζηεπζε θαη ηνλ επαλαπαηξηζκφ γηα φινπο ηνπο πνιίηεο θαη ε θπβέξλεζε γεληθψο ζεβάζηεθε απηά ηα δηθαηψκαηα ζηελ πξάμε. Η θπβέξλεζε ζπλεξγάζηεθε κε ηελ UNHCR θαη άιιεο αλζξσπηζηηθέο νξγαλψζεηο γηα λα πξνζθέξεη πξνζηαζία θαη βνήζεηα ζε πξφζθπγεο θαη αηηνχληεο άζπιν. Σαμίδηα ζην εμσηεξηθφ: ΜΚΟ θαη δηεζλείο νξγαλψζεηο δηαπίζησζαλ φηη κεηαλάζηεο κε πξνζσξηλή άδεηα παξακνλήο αληηκεηψπηδαλ παξαηεηακέλεο θαζπζηεξήζεηο γηα ηελ αλαλέσζε ηεο άδεηάο ηνπο, κε απνηέιεζκα κεξηθέο θνξέο λα πθίζηαληαη άξλεζε ηνπ δηθαηψκαηνο επαλεηζφδνπ ζηε ρψξα, γεγνλφο πνπ πεξηφξηδε πξαθηηθά ηελ ειεχζεξε κεηάβαζή ηνπο ζην εμσηεξηθφ. Πνιινί απφ ηνπο έλα εθαηνκκχξην κεηαλάζηεο πνπ εθηηκάηαη φηη δηακέλνπλ ζηε ρψξα βξίζθνληαλ ζε εκηλφκηκν θαζεζηψο, αθνχ ε άδεηα παξακνλήο ηνπο είρε ιήμεη ελψ ήηαλ ζε δηαδηθαζία αλαλέσζεο. ηε δηάξθεηα ηνπ έηνπο, ΜΚΟ αλέθεξαλ πνιιέο πεξηπηψζεηο κεηαλαζηψλ πνπ απειάζεθαλ κε ζπλνπηηθέο δηαδηθαζίεο ρσξίο λα ηεξεζεί ε πξνβιεπφκελε απφ ην λφκν δηαδηθαζία. Η λνκνζεζία πξνβιέπεη ηε λνκηκνπνίεζε κεηαλαζηψλ ρσξίο έγγξαθα αλ ήηαλ ζε ζέζε λα απνδείμνπλ κε ζθξαγίδα ζεψξεζεο εηζφδνπ ζηε ρψξα ή κε αξηζκφ θνξνινγηθνχ κεηξψνπ (ΑΦΜ) φηη είραλ εηζέιζεη ζηε ρψξα πξηλ απφ ην 2005. Παξ φια απηά, ν πλήγνξνο ηνπ Πνιίηε επεζήκαλε φηη ην ζχζηεκα λνκηκνπνίεζεο παξέκελε αλνξγάλσην θαη δελ είρε δεκηνπξγεζεί αθφκε βάζε δεδνκέλσλ γηα ηελ θαηαρψξηζε κεηαλαζηψλ θαηφρσλ άδεηαο παξακνλήο. Τπεθνφηεηα: Η λνκνζεζία επηηξέπεη ζηελ θπβέξλεζε λα αθαηξεί ηελ ππεθνφηεηα απφ άηνκα πνπ πξνβαίλνπλ ζε πξάμεηο αληίζεηεο κε ηα ζπκθέξνληα ηεο ρψξαο πξνο φθεινο μέλνπ θξάηνπο. Ιζηνξηθά, ν αξηζκφο ηέηνησλ ζπκβάλησλ ήηαλ κηθξφο θαη δελ ππήξμαλ αλαθνξέο ζε λέεο πεξηπηψζεηο θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ έηνπο. Πξνζηαζία ησλ πξνζθύγσλ Υνξήγεζε αζχινπ: Η λνκνζεζία ηεο ρψξαο πξνβιέπεη ηε ρνξήγεζε αζχινπ θαη αλζξσπηζηηθήο πξνζηαζίαο, αιιά ην ζχζηεκα ρνξήγεζεο πξνζηαζίαο ζηνπο πξφζθπγεο πνπ έρεη ζεζπίζεη ε θπβέξλεζε ζεσξείηαη επξέσο αλεπαξθέο, δεδνκέλνπ ηνπ κεγάινπ αξηζκνχ ησλ παξάλνκσλ κεηαλαζηψλ πνπ εηζέξρνληαη ζηε ρψξα. χκθσλα κε ζηνηρεία ηεο θπβέξλεζεο, εληνπίζηεθαλ 98.368 άηνκα ηα νπνία εηζήιζαλ παξάλνκα ζηελ Διιάδα ζηε δηάξθεηα ηνπ έηνπο, δεκηνπξγψληαο ηδηαίηεξα πξνβιήκαηα ζηε ρψξα θαη δνθηκάδνληαο ηηο αληνρέο ηνπ ζπζηήκαηνο ρνξήγεζεο αζχινπ.

12 Η UNHCR, ε Γηεζλήο Ακλεζηία, ν Δηδηθφο Δηζεγεηήο ηνπ ΟΗΔ γηα ηα βαζαληζηήξηα, ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή θαηά ηνπ Ραηζηζκνχ θαη ηεο Μηζαιινδνμίαο (ECRI), ν Βνεζφο πλήγνξνο ηνπ Πνιίηε γηα ηα Γηθαηψκαηα ηνπ Αλζξψπνπ, ε νξγάλσζε Human Rights Watch (HRW) θαη νη Γηαηξνί Υσξίο χλνξα, εμέθξαζαλ φινη ηελ αλεζπρία ηνπο γηα ηελ πνιηηηθή θαη ηηο πξαθηηθέο ηεο ρψξαο ζην ζέκα ηνπ αζχινπ. Παξέζεζαλ ζπγθεθξηκέλα πξνβιήκαηα, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ απαξάδεθησλ ζπλζεθψλ δηαβίσζεο, ηεο έιιεηςεο κνλίκσλ θέληξσλ ππνδνρήο, ηεο ρξήζεο πξφρεηξσλ εγθαηαζηάζεσλ (θπξίσο ζηα λεζηά, φπνπ θζάλνπλ ζθάθε γεκάηα πξφζθπγεο), ηνπ κε αλεπηπγκέλνπ ζπζηήκαηνο παξνρήο θνηλσληθήο πξφλνηαο ζε πξφζθπγεο, ηεο ειιηπνχο ζπκβνπιεπηηθήο ππνζηήξημεο γηα ηελ νκαιή έληαμε ζηελ θνηλσλία ησλ πξνζθχγσλ θαη ησλ αηηνχλησλ άζπιν, ηεο έιιεηςεο θαηάιιεισλ εγθαηαζηάζεσλ γηα αζπλφδεπηνπο αλήιηθνπο, θαζψο θαη ηεο αλεπαξθνχο δηεξκελείαο θαη λνκηθήο ζπκβνπιεπηηθήο ππνζηήξημεο ζηνπο αηηνχληεο άζπιν, ηδηαίηεξα ζηα ζεκεία εηζφδνπ ζηε ρψξα. Σν Σκήκα Αζχινπ ηεο Διιεληθήο Αζηπλνκίαο αλέθεξε φηη, απφ ηνλ Ιαλνπάξην έσο ηνλ Ννέκβξην, ππνβιήζεθαλ 8.525 λέεο αηηήζεηο ρνξήγεζεο αζχινπ. Σελ ίδηα ρξνληθή πεξίνδν, ε θπβέξλεζε εμέηαζε 10.850 αηηήζεηο ζε πξψην θαη δεχηεξν βαζκφ θαη ρνξήγεζε θαζεζηψο πξφζθπγα ζε 85 άηνκα (1,9%) θαη εηδηθφ αλζξσπηζηηθφ θαζεζηψο ζε 69 άηνκα (1,3%). Η λέα λνκνζεζία αζχινπ πνπ ςεθίζηεθε ηνλ Ιαλνπάξην νξίδεη φηη νη απνθάζεηο πνπ αθνξνχλ ζηε ρνξήγεζε αζχινπ πξέπεη λα εθδίδνληαη εληφο ηξηψλ κελψλ ζην πιαίζην ηαρχξξπζκεο δηαδηθαζίαο θαη εληφο έμη κελψλ γηα ηηο θαλνληθέο αηηήζεηο. Η UNHCR δηαπίζησζε φηη ε εθαξκνγή απηνχ ηνπ λφκνπ βειηίσζε ηελ θαηάζηαζε ζηε δηάξθεηα ηνπ έηνπο θαη πάλσ απφ 30% ησλ αηηήζεσλ εγθξίζεθαλ ζε δεχηεξν βαζκφ. Παξ φια απηά, ηα πξνβιήκαηα πνπ είραλ ζρέζε κε ηελ πξφζβαζε θαη θαηαγξαθή ησλ αηηήζεσλ, θαζψο θαη κε ηηο ζπλζήθεο θξάηεζεο ησλ ιαζξνκεηαλαζηψλ ζπλέρηζαλ λα πθίζηαληαη. Σνλ Μάην, ζηελ έθζεζή ηνπ, ν Βνεζφο πλήγνξνο ηνπ Πνιίηε γηα ηα Γηθαηψκαηα ηνπ Αλζξψπνπ αλέθεξε φηη άηνκα πνπ έπξεπε λα ραίξνπλ πξνζηαζίαο σο πξφζθπγεο δελ είραλ πξφζβαζε ζηε δηαδηθαζία αζχινπ, ελψ νηθνλνκηθνί κεηαλάζηεο ρξεζηκνπνηνχζαλ θαη εθκεηαιιεχνληαλ ην ζχζηεκα αζχινπ γηα λα εμαζθαιίζνπλ ηελ παξακνλή ηνπο ζηε ρψξα. Με επαλαπξνψζεζε: ηελ πξάμε, ε θπβέξλεζε πξνζέθεξε κφλν πεξηνξηζκέλε πξνζηαζία απφ ηνλ θίλδπλν απέιαζεο ή επηζηξνθήο πξνζθχγσλ ζε ρψξεο φπνπ απεηιείην ε δσή ή ε ειεπζεξία ηνπο ιφγσ ηεο θπιήο ηνπο, ηεο ζξεζθείαο ηνπο, ηεο εζληθφηεηάο ηνπο ή ηεο ζπκκεηνρήο ηνπο ζε θάπνηα θνηλσληθή νκάδα ή πνιηηηθφ θφκκα. Πνιιέο ΜΚΟ θαη δηεζλείο νξγαλψζεηο αλέθεξαλ φηη νη Αξρέο απέιαζαλ κε ζπλνπηηθέο δηαδηθαζίεο ιαζξνκεηαλάζηεο, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ αηφκσλ αηηνχλησλ άζπιν, απφ ηα ειιελνηνπξθηθά ρεξζαία θαη ζαιάζζηα ζχλνξα. Καθνπνίεζε πξνζθχγσλ: Δγρψξηεο θαη δηεζλείο ΜΚΟ δηαπίζησζαλ φηη νη ζπλζήθεο γηα ηνπο θξαηνχκελνπο απφ ηηο Αξρέο ιαζξνκεηαλάζηεο θαη αηηνχληεο άζπιν γεληθά δελ ήηαλ ηθαλνπνηεηηθέο θαη επέθξηλαλ ηδηαίηεξα ηηο δηαδηθαζίεο θξάηεζεο θαη ηηο εγθαηαζηάζεηο γηα ηνπο πξφζθπγεο θαη ηνπο αηηνχληεο

13 άζπιν σο αλεπαξθείο. Οη ζπλζήθεο γηα κεηαλάζηεο ρσξίο έγγξαθα θαη παηδηά πνπ αηηνχληαλ άζπιν ήηαλ ηδηαίηεξα ζθιεξέο. ηε δηάξθεηα ηνπ έηνπο, ε UNHCR, ηνπηθέο θαη δηεζλείο ΜΚΟ, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ηεο Γηεζλνχο Ακλεζηίαο θαη ησλ Γηαηξψλ Υσξίο χλνξα, αξθεηέο θνξέο βξήθαλ αζπλφδεπηνπο αλήιηθνπο λα θξαηνχληαη καδί κε ελήιηθεο ζε θέληξα θξάηεζεο ππφ ηαπεηλσηηθέο, απάλζξσπεο θαη αλζπγηεηλέο ζπλζήθεο. Η UNHCR αλέθεξε φηη πεξίπνπ 4.000 κε 5.000 αζπλφδεπηνη αλήιηθνη έθηαλαλ ζηε ρψξα θάζε ρξφλν. Οη αζπλφδεπηνη αλήιηθνη κεηαλάζηεο δελ είραλ αζθαιή θαηαιχκαηα νχηε λφκηκνπο θεδεκφλεο θαη ήηαλ εχθνιν λα κείλνπλ άζηεγνη ή λα θαηαζηνχλ ζχκαηα εξγαζηαθήο εθκεηάιιεπζεο. Σν 2009, ε ECRI εμέθξαζε ηελ αλεζπρία ηεο δηφηη ε λνκνζεζία επηηξέπεη ηελ απέιαζε αζπλφδεπησλ αλειίθσλ θαη δηφηη ηα εληάικαηα απέιαζεο επηδίδνληαλ ζηνπο αλειίθνπο απηνχο ρσξίο ζπγθεθξηκέλε εκεξνκελία απέιαζεο θαη ρσξίο λα ππάξρνπλ πξνζσξηλά θέληξα θηινμελίαο γηα ηε ζηέγαζή ηνπο κέρξη λα απειαζνχλ. Ο Βνεζφο πλήγνξνο ηνπ Πνιίηε γηα ηα Γηθαηψκαηα ηνπ Παηδηνχ ελεκέξσζε ηελ ECRI φηη ε θεδεκνλία αζπλφδεπησλ αλειίθσλ πεξηιακβαλφηαλ ζηα θαζήθνληα ησλ θνηλσληθψλ ιεηηνπξγψλ αιιά, ζηελ πξάμε, απηφ δελ γηλφηαλ ιφγσ έιιεηςεο θνλδπιίσλ θαη θαηεπζπληήξησλ γξακκψλ. Σνλ επηέκβξην, αθνχ επηζθέθζεθε θέληξα θξάηεζεο ζηελ πεξηνρή ηνπ Έβξνπ, ε HRW αλέθεξε φηη νη Αξρέο ηεο ρψξαο θξαηνχζαλ κεηαλάζηεο, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ κειψλ επαίζζεησλ νκάδσλ φπσο αζπλφδεπηα παηδηά, γηα εβδνκάδεο ή κήλεο ζε ζπλζήθεο πνπ ηζνδπλακνχζαλ κε απάλζξσπε θαη ηαπεηλσηηθή κεηαρείξηζε. Δπίζεο, ε HRW δηαπίζησζε φηη άλδξεο ήηαλ έγθιεηζηνη καδί κε γπλαίθεο ζε θειηά κε ππεξβνιηθφ ζπλσζηηζκφ, θαη φηη αζπλφδεπηνη αλήιηθνη ζηνηβάδνληαλ ζε θειηά καδί κε ελήιηθνπο άλδξεο. Σα θξεβάηηα ήηαλ ιηγνζηά, νη ηνπαιέηεο θαη νη εγθαηαζηάζεηο θαζαξηφηεηαο ζρεδφλ αλχπαξθηεο, ε ηαηξηθή πεξίζαιςε ζπάληα θαη, φζνη δηακαξηχξνληαλ, ζπρλά πθίζηαλην μπινδαξκνχο. Δπηπιένλ, ε HRW δηαπίζησζε φηη, ζε νξηζκέλα κεζνξηαθά θέληξα, ιχκαηα έηξεραλ ζην πάησκα θαη ε δπζνζκία ήηαλ ηφζν αλππφθνξε ψζηε νη θχιαθεο θνξνχζαλ ρεηξνπξγηθέο κάζθεο φηαλ έκπαηλαλ ζηνλ δηάδξνκν αλάκεζα ζηα κεγάια θειηά κε ηα θάγθεια. Σέινο, ε έθζεζε πεξηιάκβαλε δηεγήζεηο θξαηνπκέλσλ γηα ηαξαρέο, εμεγέξζεηο θαη μπινδαξκνχο ζην θέληξν θξάηεζεο Φπιαθίνπ, ζηνλ Έβξν. ηηο 21 Ιαλνπαξίνπ, ην Δπξσπατθφ Γηθαζηήξην Αλζξσπίλσλ Γηθαησκάησλ (ECHR) απεθάλζε φηη ν M. S. S., έλαο Αθγαλφο κεηαθξαζηήο ν νπνίνο πξσηνέθζαζε ζηελ Διιάδα ην 2008 θαη αξγφηεξα ππέβαιε αίηεζε αζχινπ ζην Βέιγην, δελ έπξεπε λα απειαζεί απφ ην Βέιγην ζηελ Διιάδα φπνπ είρε ππνζηεί ηαπεηλσηηθή θαη απάλζξσπε κεηαρείξηζε. Σνλ Ιαλνπάξην ηνπ 2010, ν Ύπαηνο Αξκνζηήο ηνπ ΟΗΔ γηα ηνπο Πξφζθπγεο, Antonio Gutierrez, ζπλέζηεζε ζηα επξσπατθά θξάηε πνπ εθαξκφδνπλ ηνλ Καλνληζκφ «Γνπβιίλν ΙΙ» γηα ην άζπιν λα κελ επηζηξέθνπλ ζηελ Διιάδα ηνπο αηηνχληεο άζπιν, ζχκθσλα κε ηνλ θαλνληζκφ, κέρξη ηελ εθαξκνγή ησλ κεηαξξπζκίζεσλ ησλ δηαδηθαζηψλ ρνξήγεζεο αζχινπ. --------

14 Δλόηεηα 3. εβαζκόο ησλ πνιηηηθώλ δηθαησκάησλ: Σν Γηθαίσκα ησλ Πνιηηώλ λα Αιιάδνπλ ηελ Κπβέξλεζή ηνπο Σν χληαγκα θαη ε λνκνζεζία παξέρνπλ ζηνπο πνιίηεο ην δηθαίσκα λα αιιάδνπλ εηξεληθά ηελ θπβέξλεζή ηνπο θαη νη πνιίηεο άζθεζαλ απηφ ην δηθαίσκα ζηελ πξάμε κε πεξηνδηθέο, ειεχζεξεο θαη δίθαηεο εθινγέο κε θαζνιηθή ςεθνθνξία. Δθινγέο θαη πνιηηηθή ζπκκεηνρή Πξφζθαηεο εθινγέο: Οη βνπιεπηηθέο εθινγέο πνπ δηεμήρζεζαλ ζηε ρψξα ην 2009 ζεσξήζεθαλ ειεχζεξεο θαη δίθαηεο. πκκεηνρή γπλαηθψλ θαη κεηνλνηήησλ: Η Βνπιή είρε 51 γπλαίθεο βνπιεπηέο ζε ζχλνιν 300 βνπιεπηψλ θαη δχν γπλαίθεο ζην 18κειέο ππνπξγηθφ ζπκβνχιην. Βάζεη ζπζηήκαηνο πνζφζησζεο, ην 30% ησλ ππνςεθίσλ φισλ ησλ θνκκάησλ γηα ηελ ηνπηθή απηνδηνίθεζε πξέπεη λα είλαη γπλαίθεο. ηα ηξία αλψηαηα δηθαζηήξηα, νη 14 απφ ηνπο 61 δηθαζηέο ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπηθξαηείαο ήηαλ γπλαίθεο, φπσο θαη ηα 28 απφ ηα 59 κέιε ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ θαη 3 απφ ηνπο 62 δηθαζηέο ηνπ Αξείνπ Πάγνπ. ην θνηλνβνχιην ππήξραλ δχν βνπιεπηέο απφ ηε κνπζνπικαληθή κεηνλφηεηα ηεο Θξάθεο. Γελ ππήξραλ κέιε θάπνηαο κεηνλφηεηαο ζην ππνπξγηθφ ζπκβνχιην. Πεξίπνπ ην έλα ηξίην ησλ Ρνκά δελ ήηαλ εγγεγξακκέλνη ζηα δεκνηνιφγηα γηα λα ςεθίζνπλ. Δλόηεηα 4. Γηαθζνξά ζην Γεκόζην θαη θπβεξλεηηθή δηαθάλεηα Η λνκνζεζία πξνβιέπεη πνηληθέο θπξψζεηο γηα πεξηπηψζεηο δηαθζνξάο ζην Γεκφζην. Μνινλφηη ε πξνεγνχκελε θπβέξλεζε (Οθηψβξηνο 2009 Ννέκβξηνο 2011) έιαβε θάπνηα ζαθή κέηξα, ηα κέζα ελεκέξσζεο, δηεζλείο νξγαλψζεηο θαη ΜΚΟ ζπλέρηζαλ λα εθθξάδνπλ ηελ αλεζπρία ηνπο γηα ηε δηαθζνξά. Σνλ επηέκβξην ηνπ 2010, ε Δηζαγγειία ηνπ Αλσηάηνπ Γηθαζηεξίνπ ζπλέζηεζε κία λέα νκάδα γηα λα δηεπθνιχλεη ηε δίσμε ηνπ νηθνλνκηθνχ εγθιήκαηνο ζηνλ δεκφζην ηνκέα. Η κνλάδα απηή ζα ζπλεξγαδφηαλ ζηελά κε ην ψκα Γίσμεο Οηθνλνκηθνχ Δγθιήκαηνο ηνπ Τπνπξγείνπ Οηθνλνκηθψλ θαη κε ηε Γηεχζπλζε Δζσηεξηθψλ Τπνζέζεσλ ηεο Διιεληθήο Αζηπλνκίαο, ε νπνία ήηαλ αξκφδηα γηα ππνζέζεηο δηαθζνξάο ζε νιφθιεξν ηνλ δεκφζην ηνκέα. Οη αλαθνξέο γηα θαηλφκελα δηαθζνξάο ζηνπο θφιπνπο ηεο αζηπλνκίαο ζπλερίζηεθαλ. Καηά ηε δηάξθεηα ηνπ έηνπο, ε Γηεχζπλζε Δζσηεξηθψλ Τπνζέζεσλ ηεο Αζηπλνκίαο έιαβε πνιιά πεηζαξρηθά κέηξα, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο απφηαμεο θαη ηεο πξνζσξηλήο αξγίαο αζηπλνκηθψλ πνπ είραλ εκπιαθεί ζε ππνζέζεηο δηαθζνξάο νη νπνίεο αθνξνχζαλ θπξίσο ζηελ έθδνζε πιαζηψλ εγγξάθσλ, θαηλφκελα δσξνιεςίαο, παξάλνκεο ελέξγεηεο σο πξνο ηε ρξήζε φπισλ θαη εθξεθηηθψλ, παξάλνκε απειεπζέξσζε αηφκσλ πνπ ηεινχζαλ ππφ θξάηεζε, καζηξνπεία θαη παξαβάζεηο ζρεηηθέο κε ηε λνκηκνπνίεζε αιινδαπψλ.

15 Τπάξρνπλ λφκνη πνπ πξνβιέπνπλ ηε δεκνζηνπνίεζε ηνπ «πφζελ έζρεο» γηα ηνπο βνπιεπηέο θαη πςειφβαζκα ζηειέρε ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα. Γεληθά, απηέο νη πιεξνθνξίεο ήηαλ δεκφζηα πξνζβάζηκεο. Η λνκνζεζία πξνβιέπεη ην δηθαίσκα πξφζβαζεο ζε πιεξνθνξίεο πνπ έρεη ζηε δηάζεζή ηεο ε θπβέξλεζε. Ωζηφζν, ΜΚΟ θαη παξαηεξεηέο ησλ κέζσλ ελεκέξσζεο δηαπίζησζαλ φηη ε πξφζβαζε ζε ηέηνηεο πιεξνθνξίεο ελίνηε ήηαλ πξαθηηθά δχζθνιε ιφγσ γξαθεηνθξαηηθψλ θαζπζηεξήζεσλ. Δλόηεηα 5. ηάζε ηεο θπβέξλεζεο ζρεηηθά κε έξεπλεο δηεζλώλ θαη κε θπβεξλεηηθώλ νξγαλώζεσλ γηα πηζαλά θαηλόκελα παξαβίαζεο αλζξσπίλσλ δηθαησκάησλ Πνιιέο εγρψξηεο θαη δηεζλείο νξγαλψζεηο γηα ηα αλζξψπηλα δηθαηψκαηα γεληθά ιεηηνπξγνχζαλ ρσξίο πεξηνξηζκνχο απφ ηελ πιεπξά ηεο θπβέξλεζεο, εξεπλψληαο θαη δεκνζηεχνληαο ηα επξήκαηά ηνπο γηα ππνζέζεηο πνπ αθνξνχζαλ ζηα αλζξψπηλα δηθαηψκαηα. Οη θπβεξλεηηθνί αμησκαηνχρνη ζπρλά ήηαλ ζπλεξγάζηκνη θαη αληαπνθξίζεθαλ επλντθά ζηηο ππνδείμεηο ηνπο. Κπβεξλεηηθνί νξγαληζκνί γηα ηα αλζξψπηλα δηθαηψκαηα: Η λνκνζεζία πξνβιέπεη ηελ χπαξμε αλεμάξηεηνπ πλεγφξνπ ηνπ Πνιίηε. Ο πλήγνξνο ήηαλ έλα απνηειεζκαηηθφ κέζνλ ζηα ρέξηα ησλ πνιηηψλ γηα λα θαηαγγείινπλ πξνβιήκαηα πνπ αθνξνχλ ζηα αλζξψπηλα δηθαηψκαηα. Η ππεξεζία έιαβε επαξθείο πφξνπο γηα λα εθηειεί ηηο δηάθνξεο ιεηηνπξγίεο ηεο πνπ πεξηιάκβαλαλ ηε δηακεζνιάβεζε αλάκεζα ζε ηδηψηεο θαη θνξείο ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο, θαζψο επίζεο θαη ηελ πξνάζπηζε θαη πξνψζεζε ησλ δηθαησκάησλ ηνπ παηδηνχ. Ο πλήγνξνο ηνπ Πνιίηε δηαζέηεη πέληε βνεζνχο πλεγφξνπο, αξκφδηνπο αληηζηνίρσο γηα ηα δηθαηψκαηα ηνπ αλζξψπνπ, ηα δηθαηψκαηα ηνπ παηδηνχ, ηηο ζρέζεηο πνιίηε-θξάηνπο, ηελ πγεία θαη ηελ θνηλσληθή πξφλνηα, θαη ηα πξνβιήκαηα πνπ αθνξνχλ ζηελ πνηφηεηα δσήο. Καηά ηε δηάξθεηα ηνπ έηνπο, ζηνλ αξκφδην γηα ζέκαηα δηθαησκάησλ ηνπ αλζξψπνπ βνεζφ πλήγνξν ηνπ Πνιίηε, ππνβιήζεθαλ θαηαγγειίεο πνπ αθνξνχζαλ ζηηο δηαδηθαζίεο έθδνζεο αδεηψλ παξα κνλήο θαη εξγαζίαο γηα κεηαλάζηεο, ζην ζπλσζηηζκφ ησλ θπιαθψλ θαη ησλ θξαηεηεξίσλ γηα παξάλνκνπο αιινδαπνχο, ζηνλ θνηλσληθφ απνθιεηζκφ εππαζψλ νκάδσλ φπσο νη Ρνκά θαη νη κεηαλάζηεο, ζηηο θαηαζρέζεηο ηδηνθηεζηψλ Ρνκά ιφγσ απιήξσησλ ζηεγαζηηθψλ δαλείσλ, ζηα πξνβιήκαηα ρνξήγεζεο αζχινπ θαη ζεψξεζεο εηζφδνπ ζηε ρψξα, ζηηο απζαίξεηεο θαη αδηθαηνιφγεηεο δηνηθεηηθέο απνθάζεηο πνπ αθνξνχλ ζηα επαγγεικαηηθά δηθαηψκαηα θαη ζηελ εγγξαθή ζε επαγγεικαηηθέο νξγαλψζεηο, ζηηο αδηθαηνιφγεηεο δπζθνιίεο ησλ δηαδηθαζηψλ απφθηεζεο ηζαγέλεηαο, ζηηο δηαθξίζεηο θαηά αιινδαπψλ, ζε θαηαγγειίεο γηα βάλαπζε ζπκπεξηθνξά απφ ηελ αζηπλνκία θαη ζηελ αχμεζε ηεο εγθιεκαηηθφηεηαο θαη ησλ αζηέγσλ ζην θέληξν ηεο Αζήλαο. Η ρξεκαηνδνηνχκελε απφ ην θξάηνο Δζληθή Δπηηξνπή γηα ηα Γηθαηψκαηα ηνπ Αλζξψπνπ (ΔΔΓΑ) είλαη έλαο απηφλνκνο θνξέαο γηα ηα αλζξψπηλα δηθαηψκαηα, ν νπνίνο απνηειεί ζπκβνπιεπηηθφ φξγαλν ηεο

16 Πνιηηείαο ζε ζέκαηα πξνζηαζίαο ησλ δηθαησκάησλ ηνπ αλζξψπνπ. ηειερψλεηαη απφ εθπξνζψπνπο ηεο θπβέξλεζεο, ζπλδηθαιηζηηθψλ νξγαλψζεσλ, πνιηηηθψλ θνκκάησλ, νξγαλψζεσλ ηεο θνηλσλίαο ησλ πνιηηψλ, αλεμάξηεησλ Αξρψλ θαη αθαδεκατθνχο. ηε δηάξθεηα ηνπ έηνπο, ζπλέηαμε εθζέζεηο (νη νπνίεο ππάξρνπλ ζην Γηαδίθηπν ζην http://www.nchr.gr/) γηα ηελ θαηάζηαζε ζηα θέληξα θξάηεζεο, ηε βία θαηά ηε δηάξθεηα δηαδειψζεσλ θαη ηελ εθαξκνγή ησλ απνθάζεσλ ηνπ ECHR. Δλόηεηα 6. Γηαθξίζεηο, δηαθξίζεηο ιόγσ θνηλσληθήο ζέζεο θαη εκπνξία αλζξώπσλ Σν χληαγκα θαη ε λνκνζεζία απαγνξεχνπλ ηηο δηαθξίζεηο βάζεη θπιήο, θχινπ, αλαπεξίαο, γιψζζαο ή θνηλσληθήο ζέζεο. Ωζηφζν, ζηελ πξάμε, ε θπβέξλεζε δελ παξείρε πξνζηαζία πάληα ζε ζρέζε κε απηά ηα δηθαηψκαηα. Γπλαίθεο Βηαζκφο θαη ελδννηθνγελεηαθή βία: Ο βηαζκφο, ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ θαη ηνπ ζπδπγηθνχ βηαζκνχ, απνηειεί έγθιεκα. Σα πνζνζηά θαηαδίθεο γηα βηαζκφ ήηαλ ρακειά γηα φζνπο ζπιιακβάλνληαλ γηα πξψηε θνξά, αιιά νη πνηλέο ήηαλ απζηεξέο γηα ηνπο ππφηξνπνπο. χκθσλα κε ζηαηηζηηθέο ηεο αζηπλνκίαο, ην 2010 αλαθέξζεθαλ 215 πεξηπηψζεηο βηαζκνχ ή απφπεηξαο βηαζκνχ. πλήζσο, ζηα ζχκαηα βηαζκνχ πξνζθεξφηαλ ηαηξηθή, ςπρνινγηθή, θνηλσληθή θαη λνκηθή βνήζεηα απφ θξαηηθέο ππεξεζίεο θαη ΜΚΟ. Η ελδννηθνγελεηαθή βία, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο ζπδπγηθήο θαθνπνίεζεο, εμαθνινχζεζε λα απνηειεί πξφβιεκα. Η Γεληθή Γξακκαηεία Ιζφηεηαο ησλ Φχισλ (ΓΓΙΦ), κηα αλεμάξηεηε θξαηηθή ππεξεζία, αλέθεξε φηη ε ελδννηθνγελεηαθή βία απνηειεί θνηλφ θαηλφκελν θαη αλέπηπμε πξνγξάκκαηα γηα ηελ θαηαπνιέκεζή ηεο. Η λνκνζεζία πξνβιέπεη ηε δίσμε φισλ ησλ εγθιεκάησλ ελδννηθνγελεηαθήο βίαο, ρσξίο ππνρξέσζε ηνπ ζχκαηνο λα ππνβάιεη κήλπζε. Οη πνηλέο θπκαίλνληαη απφ δχν έσο δέθα έηε θπιάθηζεο, αλάινγα κε ηε ζνβαξφηεηα ηνπ εγθιήκαηνο. χκθσλα κε εθηηκήζεηο ηεο ΓΓΙΦ, κφλνλ έλα 6% έσο 10% ησλ ζπκάησλ ελδννηθνγελεηαθήο βίαο θαηήγγεηιε ηελ θαθνπνίεζε ζηελ αζηπλνκία θαη κφλνλ έλα κηθξφ πνζνζηφ απηψλ ησλ ππνζέζεσλ θαηέιεμε ζε δίθε. Απφ ηε ζηηγκή ηεο εγθαηάζηαζεο ηεο ηειεθσληθήο γξακκήο εθηάθηνπ αλάγθεο γηα θαθνπνηεκέλεο γπλαίθεο ηνλ Μάξηην, ε ΓΓΙΦ δέρζεθε 2.957 θιήζεηο απφ ζχκαηα ελδννηθνγελεηαθήο βίαο. Η ΓΓΙΦ νξγάλσζε, ζε ζπλεξγαζία κε ην Τπνπξγείν Πξνζηαζίαο ηνπ Πνιίηε, ζεκηλάξηα θαηάξηηζεο ζηελ αληηκεηψπηζε ζπκάησλ ελδννηθνγελεηαθήο βίαο γηα ηελ αζηπλνκία. Όκσο, παξά ηα ζεκηλάξηα πνπ έγηλαλ, ε ΓΓΙΦ ππνζηήξημε φηη ε αζηπλνκία είρε ηελ ηάζε λα απνζαξξχλεη ηηο γπλαίθεο απφ ην λα ππνβάινπλ κελχζεηο γηα πεξηζηαηηθά ελδννηθνγελεηαθήο βίαο. Αληίζεηα, ηηο ελζάξξπλε λα πξνζπαζήζνπλ λα ζπκθηιησζνχλ κε ηνπο δξάζηεο. ΜΚΟ αλέθεξαλ φηη ηα δηθαζηήξηα ήηαλ επηεηθή πξνο ηνπο άληξεο δξάζηεο ελδννηθνγελεηαθήο βίαο. Καηά θαλφλα, ηα αζηπλνκηθά ηκήκαηα δηέζεηαλ έλα εγρεηξίδην γηα ην πψο πξέπεη λα ζπκπεξηθέξνληαη νη αζηπλνκηθνί ζε ζχκαηα ελδννηθνγελεηαθήο βίαο.

17 Η ΓΓΙΦ παξείρε ζπκβνπιεπηηθέο ππεξεζίεο θαη ππνζηήξημε ζε ζχκαηα ελδννηθνγελεηαθήο βίαο. ηελ Αζήλα θαη ζηνλ Πεηξαηά, δχν θαηαθχγηα ηεο ΓΓΙΦ γηα θαθνπνηεκέλεο γπλαίθεο θαη ηα παηδηά ηνπο, πξνζέθεξαλ ππεξεζίεο, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο λνκηθήο θαη ςπρνινγηθήο ππνζηήξημεο. Η ΓΓΙΦ δηαζέηεη κηα ηειεθσληθή γξακκή εθηάθηνπ αλάγθεο γηα θαθνπνηεκέλεο γπλαίθεο πνπ ιεηηνπξγεί φιν ην εηθνζηηεηξάσξν θαη ην Τπνπξγείν Τγείαο θαη Κνηλσληθήο Αιιειεγγχεο δηαζέηεη επίζεο κηα ηειεθσληθή γξακκή παξνρήο ζπκβνπιψλ θαη ςπρνινγηθήο ππνζηήξημεο ζε ζχκαηα ελδννηθνγελεηαθήο βίαο. Δμάιινπ, ν Γήκνο Αζελαίσλ, ε Διιελνξζφδνμε Δθθιεζία θαη δηάθνξεο ΜΚΟ δηέζεηαλ θαηαθχγηα θαη θέληξα ζηα νπνία κπνξνχζαλ λα θαηαθχγνπλ ηα ζχκαηα ελδννηθνγελεηαθήο βίαο γηα ζπκβνπιέο θαη βνήζεηα. Κπβεξλεηηθέο ζηαηηζηηθέο γηα ηελ έθηαζε ησλ βηαζκψλ, ηεο ελδννηθνγελεηαθήο βίαο θαη ηεο ζπδπγηθήο θαθνπνίεζεο δελ ππήξραλ ή, αλ ππήξραλ, δελ ήηαλ επηθαηξνπνηεκέλεο. Δπίζεο, δελ ππήξραλ ζηνηρεία γηα πνηληθέο δηψμεηο, θαηαδίθεο θαη πνηλέο θπιάθηζεο γηα βηαζκνχο θαη εγθιήκαηα ελδννηθνγελεηαθήο βίαο. εμνπαιηθή παξελφριεζε: Η λνκνζεζία απαγνξεχεη ηε ζεμνπαιηθή παξελφριεζε θαη πξνβιέπεη πνηλέο θπιάθηζεο νη νπνίεο θπκαίλνληαη απφ 2 κήλεο κέρξη θαη 5 ρξφληα. Σν 2010, ν αξκφδηνο γηα ηα δηθαηψκαηα ηνπ αλζξψπνπ βνεζφο πλήγνξνο ηνπ Πνιίηε δέρζεθε «πνιχ κηθξφ» αξηζκφ θαηαγγειηψλ γηα ζεμνπαιηθή παξελφριεζε. Έγηλαλ κφλν 13 θαηαγγειίεο, φιεο απφ γπλαίθεο. Ο βνεζφο πλήγνξνο ηνπ Πνιίηε αλέθεξε φηη ε αληηκεηψπηζε ηέηνησλ ππνζέζεσλ είλαη δχζθνιε αθνχ ζπρλά δελ ππάξρνπλ απνδεηθηηθά ζηνηρεία θαη κάξηπξεο γηα λα ππνζηεξίμνπλ ηνπο ηζρπξηζκνχο ηνπ ζχκαηνο. ηελ έθζεζή ηνπ, ην Κέληξν Δξεπλψλ γηα Θέκαηα Ιζφηεηαο ησλ Φχισλ (ΚΔΘΙ) αλέθεξε φηη ε ζπληξηπηηθή πιεηνςεθία ησλ γπλαηθψλ πνπ ππήξμαλ ζχκαηα ζεμνπαιηθήο παξελφριεζεο ζην ρψξν εξγαζίαο ηνπο δελ ππέβαιαλ κελχζεηο, ελψ θάπνηεο απφ απηέο παξαηηήζεθαλ. χκθσλα κε εθηηκήζεηο ηνπ Κέληξνπ, θάζε ρξφλν έλα 30% κε 50% ησλ εξγαδνκέλσλ γπλαηθψλ θαη έλα 10% ησλ εξγαδνκέλσλ αλδξψλ πθίζηαληαη ζεμνπαιηθή παξελφριεζε ζην ρψξν εξγαζίαο ηνπο. Γηθαηψκαηα αλαπαξαγσγήο: Γεληθά, ε θπβέξλεζε ζέβεηαη ηα δηθαηψκαηα αλαπαξαγσγήο αηφκσλ θαη δεπγαξηψλ. Μέζα αληηζχιιεςεο ππάξρνπλ επξέσο δηαζέζηκα ζε θαηαζηήκαηα θαη λνζνθνκεία θαη ε θπβέξλεζε ζεβάζηεθε ην δηθαίσκα ησλ αηφκσλ θαη ησλ δεπγαξηψλ λα επηιέγνπλ ειεχζεξα θαη ππεχζπλα ηνλ αξηζκφ, ην δηάζηεκα κεηαμχ γελλήζεσλ θαη ην ρξφλν απφθηεζεο ησλ παηδηψλ ηνπο. Σα δεκφζηα λνζνθνκεία πξνζθέξνπλ δσξεάλ ηηο ππεξεζίεο ηνπο, θαη ζέκαηα πγείαο πξνθχπηνπλ ζπλήζσο κφλνλ κεηά ηελ επηζηξνθή ηεο γπλαίθαο ζηελ θνηλφηεηά ηεο, ε νπνία κπνξεί λα δηαζέηεη εγθαηαζηάζεηο θαηψηεξεο πνηφηεηαο. Σα δεκφζηα θαη ηα ηδησηηθά λνζνθνκεία πξνζέθεξαλ ζχγρξνλε θαη εμεηδηθεπκέλε θξνληίδα ηνθεηνχ, ελψ γπλαίθεο θαη άληξεο έρνπλ ίζε πξφζβαζε ζε δηαγλσζηηθέο ππεξεζίεο θαη ζε ζεξαπεία ζεμνπαιηθά κεηαδηδνκέλσλ λνζεκάησλ. Γηαθξίζεηο: Οη γπλαίθεο ηεο κνπζνπικαληθήο κεηνλφηεηαο ηεο Θξάθεο κπνξνχλ λα επηιέμνπλ λα ππφθεηληαη ζηνλ λφκν ηεο αξία, φπσο εξκελεχεηαη απφ ηνπο επίζεκνπο κνπθηήδεο. χκθσλα κε ηελ αλεμάξηεηε εκπεηξνγλψκνλα ηνπ ΟΗΔ γηα δεηήκαηα κεηνλνηήησλ, νη γπλαίθεο έρνπλ ιηγφηεξα δηθαηψκαηα

18 απφ ηνπο άληξεο ζε ζέκαηα πνπ εκπίπηνπλ ζην νηθνγελεηαθφ θαη εκπξάγκαην δίθαην θαη ζην δηθαζηηθφ ζχζηεκα. Η θπβέξλεζε αλαγλσξίδεη ηε αξία σο ηνλ λφκν πνπ ξπζκίδεη ηηο νηθνγελεηαθέο θαη αζηηθέο ππνζέζεηο ηεο κνπζνπικαληθήο κεηνλφηεηαο ζηε Θξάθε θαη ηα πξσηνδηθεία ηεο Θξάθεο θαηά θαλφλα επηθπξψλνπλ ηηο απνθάζεηο ησλ κνπθηήδσλ. Σν 2009, ε αλεμάξηεηε εκπεηξνγλψκσλ ηνπ ΟΗΔ γηα δεηήκαηα κεηνλνηήησλ επεζήκαλε φηη, ζε θάπνηεο πεξηπηψζεηο, ε εθαξκνγή ηεο αξία επέβαιε ζηηο κνπζνπικάλεο θαλφλεο αζχκβαηνπο κε ην χληαγκα, ηε λνκνζεζία θαη ηα δηεζλή πξφηππα. Δπίζεο, παξαηήξεζε φηη νη ζπλζήθεο δηαβίσζεο ησλ γπλαηθψλ ζηηο θνηλφηεηεο ησλ Ρνκά θαη ησλ κνπζνπικάλσλ ήηαλ ηδηαίηεξα αλεζπρεηηθέο. χκθσλα κε ηελ έθζεζε ηνπ ΟΗΔ, νη κνπζνπικάλεο αληηκεηψπηδαλ ζνβαξά πξνβιήκαηα αληζφηεηαο φζνλ αθνξά ζηελ πξφζβαζή ηνπο ζηελ εθπαίδεπζε θαη, θαηά ζπλέπεηα, είραλ δπζαλάινγα πςειά επίπεδα αλαιθαβεηηζκνχ θαη αλεξγίαο. Η Δζληθή Δπηηξνπή γηα ηα Γηθαηψκαηα ηνπ Αλζξψπνπ (ΔΔΓΑ) ζπκβνχιεπζε ηελ θπβέξλεζε λα πεξηνξίζεη ηηο εμνπζίεο ησλ κνπθηήδσλ ζηα ζξεζθεπηηθά θαζήθνληα θαη λα πάςεη λα αλαγλσξίδεη ηε αξία, επεηδή κπνξεί λα πεξηνξίδεη ηα αζηηθά δηθαηψκαηα ησλ πνιηηψλ. Μνπζνπικάλεο αθηηβίζηξηεο ηζρπξίζηεθαλ φηη, επεηδή νη κνπζνπικάλεο ζηε Θξάθε, ζηε ζπληξηπηηθή πιεηνςεθία ηνπο, παληξεχνληαη βάζεη ηεο αξία, είλαη ππνρξεσκέλεο λα εμαζθαιίδνπλ ηε ζπγθαηάζεζε ηνπ κνπθηή φηαλ ζέινπλ λα πάξνπλ δηαδχγην. Οη απνθάζεηο ηνπ κνπθηή ζρεηηθά κε ηηο αηηήζεηο δηαδπγίνπ βαζίδνληαη ζε εξκελείεο ηεο αξία νη νπνίεο δελ πθίζηαληαη ζε γξαπηή κνξθή θαη, θαηά ζπλέπεηα, νη δηάδηθνη ζην δηαδχγην δελ κπνξνχλ λα αζθήζνπλ έθεζε θαηά ηεο απφθαζεο ηνπ κνπθηή. Δπίζεο, ηα κέιε ηεο κνπζνπικαληθήο κεηνλφηεηαο ηεο Θξάθεο κπνξνχλ λα πξνζθχγνπλ ζηα αζηηθά δηθαζηήξηα ηεο ρψξαο. Δμαηξνπκέλσλ ησλ γπλαηθψλ ηεο κνπζνπικαληθήο κεηνλφηεηαο ηεο Θξάθεο, νη γπλαίθεο έρνπλ ίζα δηθαηψκαηα κε ηνπο άληξεο θαη ε ηζφηεηα απηή θαηνρπξψλεηαη απφ ην χληαγκα. Η λνκνζεζία πξνβιέπεη ίζε ακνηβή γηα ίζε εξγαζία. χκθσλα, φκσο, κε ζηαηηζηηθέο ηνπ ΙΚΑ, νη ακνηβέο ησλ αλδξψλ ζηε ρψξα ήηαλ πςειφηεξεο απφ ηηο ακνηβέο ησλ γπλαηθψλ θαηά 28%. Αλ θαη νη γπλαίθεο πνπ θαηείραλ αλψηεξεο ζέζεηο ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα ήηαλ ζρεηηθά ιίγεο, νη γπλαίθεο ζπλερίδνπλ λα εηζέξρνληαη ζε θαηά παξάδνζε αλδξνθξαηνχκελα επαγγέικαηα, π.ρ. ζηνπο ηνκείο ηεο Γηθαηνζχλεο θαη ηεο Ιαηξηθήο, ζε φιν θαη κεγαιχηεξν βαζκφ. Δπίζεο, νη γπλαίθεο είραλ πεξηνξηζκέλε εθπξνζψπεζε ζηελ εγεζία ησλ ζπλδηθάησλ. Παηδηά Καηαρψξηζε κε ηε γέλλεζε: Η ηζαγέλεηα ησλ παηδηψλ εδξάδεηαη ζηελ ηζαγέλεηα ησλ γνληψλ ηνπο θαηά ηελ γέλλεζή ηνπο. Έλαο γνλέαο είλαη αξθεηφο γηα λα κεηαθέξεη ζην παηδί ηνπ ηελ ηζαγέλεηά ηνπ, ελψ ε Διιάδα επηηξέπεη θαη ηελ δηπιή ηζαγέλεηα. Έλαο λένο λφκνο γηα ηελ ηζαγέλεηα πνπ ςεθίζηεθε ηνλ Μάξηην ηνπ 2010 δίλεη δηθαηψκαηα ηζαγέλεηαο ζε παηδηά κεηαλαζηψλ πνπ έρνπλ γελλεζεί ζηελ Διιάδα, ππφ ηελ πξνυπφζεζε φηη νη γνλείο ηνπο δηακέλνπλ

19 λφκηκα θαη κφληκα ζηε ρψξα επί πέληε ρξφληα. Αιινδαπά παηδηά πνπ γελλήζεθαλ ζην εμσηεξηθφ αιιά νη γνλείο ηνπο δηακέλνπλ λφκηκα θαη κφληκα ζηε ρψξα επί πέληε ρξφληα, απνθηνχλ ηελ ηζαγέλεηα αθνχ ζπκπιεξψζνπλ επηηπρψο ηελ πξσηνβάζκηα (εμαεηή) εθπαίδεπζε. Οη αιινδαπνί πνπ έξρνληαη ζηε ρψξα αθφηνπ άξρηζε λα ηζρχεη ν λφκνο, πξέπεη λα δηακείλνπλ λφκηκα γηα επηά ρξφληα γηα λα έρνπλ ην δηθαίσκα ππνβνιήο αίηεζεο γηα ππεθνφηεηα, γηα ηελ νπνία, ιακβάλνληαο ππφςε ηε δηαδηθαζία εμέηαζεο ηνπ αηηήκαηνο, κπνξεί λα πεξηκέλνπλ κία δεθαεηία. Σν θφζηνο ηεο αίηεζεο γηα ππεθνφηεηα κεηψζεθε πξφζθαηα ζε 700 επξψ ($910) απφ 1.500 επξψ ($1.950). Η λνκνζεζία δίλεη ζηα παηδηά ησλ κεηαλαζηψλ πνπ έρνπλ γελλεζεί ζηελ Διιάδα ην δηθαίσκα λα ππνβάινπλ αίηεζε γηα άδεηα δηακνλήο καθξάο δηαξθείαο. ΜΚΟ ππνιφγηζαλ φηη απφ ηα 200.000 αιινδαπά παηδηά πνπ δηακέλνπλ ζηε ρψξα, κφλν 30.000 πιεξνχζαλ ηηο πξνυπνζέζεηο ηνπ λφκνπ, νη νπνίεο είλαη ε θαηαβνιή παξαβφινπ 900 επξψ ($1.170), πηζηνπνηεηηθφ πεξάησζεο ηεο ελλεαεηνχο ππνρξεσηηθήο εθπαίδεπζεο ζηε ρψξα θαη δχν γνλείο κε λφκηκεο άδεηεο δηακνλήο. Δθπαίδεπζε: Σα παηδηά ησλ Ρνκά ζπλέρηδαλ λα αληηκεησπίδνπλ δηαθξίζεηο ζηελ εθπαίδεπζε (βι. Δλφηεηα 6: Δζληθέο/Φπιεηηθέο/Δζλνηηθέο Μεηνλφηεηεο), ελψ ήηαλ αδχλαηνλ λα θνηηήζνπλ ζε νξηζκέλα ζρνιεία ιφγσ έιιεηςεο κεηαθνξηθψλ κέζσλ. Καθνπνίεζε παηδηψλ: Η βία θαηά ησλ παηδηψλ, ηδηαίηεξα ησλ παηδηψλ ηνπ δξφκνπ, ησλ παηδηψλ Ρνκά θαη ησλ παηδηψλ παξάλνκσλ κεηαλαζηψλ, εμαθνινχζεζε λα είλαη έλα ζνβαξφ πξφβιεκα. Η λνκνζεζία απαγνξεχεη ηε ζσκαηηθή ηηκσξία θαη ηελ θαθνπνίεζε ησλ παηδηψλ αιιά, ζε γεληθέο γξακκέο, ε Πνιηηεία δελ εθάξκνδε απνηειεζκαηηθά απηέο ηηο δηαηάμεηο. Οη λφκνη πεξί θνηλσληθήο πξφλνηαο πξνβιέπνπλ πξνγξάκκαηα πξφιεςεο θαη ζεξαπείαο γηα ηα θαθνπνηεκέλα θαη παξακειεκέλα παηδηά, θαζψο θαη ελαιιαθηηθή νηθνγελεηαθή πεξίζαιςε ή ηνπνζέηεζε ζε ίδξπκα γηα φζα παηδηά θξίλεηαη απαξαίηεην. Ωζηφζν, ηα δεκφζηα ηδξχκαηα είλαη ππνζηειερσκέλα θαη νη ΜΚΟ θαηήγγεηιαλ φηη δελ δηέζεηαλ ζέζεηο γηα φια ηα παηδηά πνπ ρξεηάδνληαλ ελαιιαθηηθή ηνπνζέηεζε. Ο Βνεζφο πλήγνξνο ηνπ Πνιίηε, αξκφδηνο γηα ηα Γηθαηψκαηα ηνπ Παηδηνχ, αλέθεξε φηη ην ζχζηεκα παηδηθήο πξφλνηαο θαη πξνζηαζίαο ήηαλ παληειψο αλεπαξθέο θαη δελ θάιππηε ηηο απμαλφκελεο αλάγθεο. Πην ζπγθεθξηκέλα, νη θνηλσληθέο ππεξεζίεο δελ ήηαλ θαηάιιεια ζηειερσκέλεο γηα λα αληηκεησπίζνπλ πεξηπηψζεηο ζνβαξψλ νηθνγελεηαθψλ πξνβιεκάησλ θαη ηα επηδφκαηα θνηλσληθήο πξφλνηαο αιιά θαη ε ππνζηήξημε πξνο ηηο κνλνγνλετθέο νηθνγέλεηεο ήηαλ αλεπαξθήο. Δπηπιένλ, ν Βνεζφο πλήγνξνο ηνπ Πνιίηε επεζήκαλε φηη νη Δηζαγγειείο Αλειίθσλ, νη νπνίνη ζχκθσλα κε ην λφκν πξέπεη λα ιακβάλνπλ κέηξα γηα λα πξνζηαηέςνπλ ηα παηδηά πνπ δνπλ ζε δχζθνιεο ζπλζήθεο, ήηαλ ππεξθνξησκέλνη κε άιια θαζήθνληα. Σα ηδξχκαηα πξνζηαζίαο παηδηψλ ζηεξνχληαλ πηζηνπνίεζεο θαη δελ δηέζεηαλ επαξθέο πξνζσπηθφ, νχηε επαξθψο θαηαξηηζκέλα ζηειέρε, ψζηε λα παξέρνπλ θξνληίδα ζε παηδηά πνπ έρνπλ θαθνπνηεζεί, είλαη πξφζθπγεο ή θάλνπλ ρξήζε λαξθσηηθψλ.

20 χκθσλα κε ηε UNICEF θαη ηνπηθέο ΜΚΟ, ηα πεξηζζφηεξα παηδηά ηνπ δξφκνπ (ζπρλά παηδηά ειιήλσλ ή αιβαλψλ Ρνκά) πθίζηαλην εθκεηάιιεπζε απφ κέιε ηεο νηθνγέλεηάο ηνπο, πνπ ηα αλάγθαδαλ λα δνπιεχνπλ ζηνπο δξφκνπο, επαηηψληαο ή πνπιψληαο κηθξναληηθείκελα. Η Πνιηηεία δελ θαηέβαιε αξθεηέο πξνζπάζεηεο γηα λα απνηξέςεη απηή ηε κνξθή εθκεηάιιεπζεο παηδηψλ. Αλ θαη δελ ππήξραλ δηαζέζηκα εζληθά ζηαηηζηηθά ζηνηρεία, ην 2009 ε ΜΚΟ «ΑΡΙ» αλέθεξε φηη είρε εληνπίζεη 638 παηδηά ηνπ δξφκνπ ζηελ Αζήλα θαη ζηε Θεζζαινλίθε. ηε δηάξθεηα ηνπ 2009 θαη ηνπ 2010, ε ΑΡΙ δηαπίζησζε ζεκαληηθή αχμεζε ηνπ ζπλνιηθνχ αξηζκνχ ησλ παηδηψλ ηνπ δξφκνπ, ηδίσο παηδηψλ Ρνκά απφ ηε Βνπιγαξία θαη ηε Ρνπκαλία, ελψ κεηψζεθε ν αξηζκφο ησλ παηδηψλ απφ ηελ Αιβαλία. Ο Βνεζφο πλήγνξνο ηνπ Πνιίηε γηα ηα Γηθαηψκαηα ηνπ Παηδηνχ αλέθεξε ζνβαξά θαη καθξνρξφληα πξνβιήκαηα ζην Κέληξν Πεξίζαιςεο Παίδσλ ζηα Λεραηλά (Πεινπφλλεζνο), φπνπ, ιφγσ έιιεηςεο πξνζσπηθνχ, ρνξεγνχληαλ εξεκηζηηθά θάξκαθα ζηα παηδηά, ηα έδελαλ ζηα θξεβάηηα ηνπο ή ηα έθιεηλαλ ζε μχιηλα θινπβηά γηα λα πεξηνξίζνπλ ηελ θηλεηηθφηεηά ηνπο. Γάκνη αλειίθσλ: Η λφκηκε ειηθία γάκνπ είλαη ηα 18 έηε, αιιά νη γάκνη αλειίθσλ ήηαλ ζχλεζεο θαηλφκελν ζηελ θνηλφηεηα ησλ Ρνκά, ελψ ππήξμε θαη έλαο πεξηνξηζκέλνο αξηζκφο γάκσλ παηδηψλ θάησ ησλ 18 εηψλ ζηε κνπζνπικαληθή κεηνλφηεηα ηεο Θξάθεο θαη ηεο Αζήλαο, νη νπνίνη ηειέζηεθαλ κε άδεηα εηζαγγειέα. ΜΚΟ αλέθεξαλ φηη είλαη ραξαθηεξηζηηθφ ησλ λεαξψλ γπλαηθψλ Ρνκά λα παληξεχνληαη θαη λα γελλνχλ παηδηά ζε πνιχ κηθξή ειηθία, αθφκε θαη ζηελ ειηθία ησλ 13 εηψλ. Οη γάκνη αλειίθσλ ζεσξνχληαη παξάδνζε ζηελ θνηλφηεηα ησλ Ρνκά, φκσο είλαη θαη απνηέιεζκα ηεο έιιεηςεο κφξθσζεο θαη επθαηξηψλ εξγαζίαο. Οη δηνξηζκέλνη απφ ην θξάηνο κνπθηήδεο, νη νπνίνη έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα εθαξκφδνπλ ηε αξία ζε νηθνγελεηαθά ζέκαηα, ηφληζαλ φηη δελ επέηξεπαλ ηελ ηέιεζε γάκσλ αλειίθσλ θάησ ησλ 15 εηψλ θαη φηη, γηα λα πξνζηαηέςνπλ ηα παηδηά, δεηνχζαλ απφθαζε εηζαγγειέα γηα λα επηηξέςνπλ ηελ ηέιεζε γάκνπ αλειίθσλ ειηθίαο κεηαμχ 16 θαη 18 εηψλ. εμνπαιηθή εθκεηάιιεπζε παηδηψλ: χκθσλα κε ηε λνκνζεζία, νη ζεμνπαιηθέο επαθέο κε παηδηά κηθξφηεξα ησλ 15 εηψλ επηζχξνπλ πνηληθή δίσμε. Αλ ην ζχκα είλαη κηθξφηεξν ησλ 10 εηψλ, ε πνηλή είλαη ηνπιάρηζηνλ δεθαεηήο θπιάθηζε, αλ ην ζχκα είλαη 10 έσο 13 εηψλ, ε θπιάθηζε θζάλεη κέρξη θαη ηα δέθα ρξφληα θαη αλ ην ζχκα είλαη 13 εηψλ θαη άλσ, ε δηάξθεηα ηεο θπιάθηζεο δελ πξνζδηνξίδεηαη, αιιά απνθαζίδεηαη απφ ην δηθαζηήξην. Η λνκνζεζία απαγνξεχεη ηελ θαηνρή θαη δηαθίλεζε πιηθνχ παηδηθήο πνξλνγξαθίαο, ηελ νπνία ζεσξεί θαθνχξγεκα πνπ ηηκσξείηαη κε θπιάθηζε 5 έσο 10 εηψλ. Γηεζλείο απαγσγέο παηδηψλ: Η Διιάδα έρεη ππνγξάςεη ηε χκβαζε ηεο Υάγεο ηνπ 1980 γηα ηα αζηηθά ζέκαηα ηεο δηεζλνχο απαγσγήο παηδηψλ. Γηα ζρεηηθέο πιεξνθνξίεο, δείηε ηελ Έθζεζε ηνπ Τπνπξγείνπ Δμσηεξηθψλ ησλ ΗΠΑ, Report on Compliance, ζηε δηεχζπλζε: http://travel.state.gov/abduction/resources/congressreport/congressreport_4308.html θαζψο θαη