Περιεχόμενα Κεφάλαιο 1: Γνωριμία με το Photoshop Elements...17 Διαφορές μεταξύ των εκδόσεων για Windows και Mac OS...18 Η Εισαγωγική οθόνη...18 Αλλαγή των ρυθμίσεων της Εισαγωγικής οθόνης... 19 Εισαγωγή φωτογραφιών...20 Εισαγωγή αρχείων... 20 Κεφάλαιο 2: Διαχείριση εικόνων στο παράθυρο Οργάνωσης...33 Εμφάνιση εικόνων...34 Διαχωρισμός κατά ομάδα εισαγωγής ή φάκελο... 36 Διαχωρισμός εικόνων χρονικά... 39 Φωτογραφίες στον χάρτη... 40 Προβολή εικόνας σε πλήρη οθόνη... 42 Προβολή διαφανειών... 43 9
Εισαγωγή στο Photoshop Elements 9 Προσθήκη ετικετών σε φωτογραφίες...44 Βαθμολόγηση εικόνων... 44 Χρήση λέξεων-κλειδιών... 45 Προσθήκη κατηγοριών και λέξεων-κλειδιών... 47 Εφαρμογή λέξεων-κλειδιών... 49 Εύρεση προσώπων... 49 Άμεση προσάρτηση λέξεων-κλειδιών σε φακέλους και ομάδες... 51 Αυτόματη ανάλυση εικόνων... 52 Προσθήκη λεζαντών... 53 Αναζήτηση εικόνων...55 Εύρεση φωτογραφιών με λέξεις-κλειδιά... 55 Χρήση των αστεριών... 56 Αναζήτηση για μεταδεδομένα... 57 Εμφάνιση φωτογραφιών στη γραμμή χρόνου... 58 Χρήση του πλαισίου κειμένου Search... 59 Εύρεση παρόμοιων φωτογραφιών... 59 Η τάξη είναι μισή αρχοντιά...60 Δημιουργία άλμπουμ... 61 Στοίβαξη εικόνων... 64 Αποθήκευση συνόλων εκδόσεων... 66 Κεφάλαιο 3: Τα θεμέλια...67 Άνοιγμα αρχείων...68 Επιλογή κατάστασης εικόνας... 70 Αποθήκευση αρχείων... 70 Ο χώρος εργασίας του Photoshop Elements...72 Πάνελ... 73 Το τμήμα Έργου... 75 Καρτέλες εγγράφων... 76 Χάρακες και κάνναβος... 78 Προεπισκόπηση αλλαγών... 78 10
Περιεχόμενα Αναίρεση ενεργειών...79 Αλλαγή χρώματος μελάνης και φόντου...80 Χρήση επιλογών...81 Εργαλεία επιλογής... 81 Δημιουργία επιλογών... 83 Ακριβής προσαρμογή περιγράμματος επιλογής... 84 Αφαίρεση κροσσών από τα όρια μιας επιλογής... 86 Αντιστροφή επιλογής... 86 Μετακίνηση επιλογής... 87 Αντιγραφή επιλογών... 88 Αποθήκευση επιλογής... 89 Χρήση στρώσεων...89 Δημιουργία στρώσεων... 90 Τροποποίηση και διάταξη στρώσεων... 92 Αδιαφάνεια και καταστάσεις ανάμιξης... 94 Στρώση πλήρωσης και ρύθμισης... 96 Στυλ στρώσεων... 97 Διαχείριση χρώματος...101 Κεφάλαιο 4: Γρήγορες διορθώσεις...103 Προεπισκόπηση γρήγορων διορθώσεων...104 Καλλωπιστικές ρυθμίσεις...105 Εξάλειψη κόκκινων ματιών...105 Πιο λαμπερό χαμόγελο...106 Πιο γαλάζιοι ουρανοί...107 Μετατροπή περιοχών σε ασπρόμαυρες υψηλής αντίθεσης...109 Ρύθμιση φωτισμού και χρώματος...109 Έξυπνη διόρθωση...110 Αλλαγή του φωτισμού...111 Ρύθμιση του χρώματος...112 Ρύθμιση της χρωματικής ισορροπίας...113 11
Εισαγωγή στο Photoshop Elements 9 Βελτίωση των λεπτομερειών...114 Ρυθμίσεις στο παράθυρο Οργάνωσης...115 Κεφάλαιο 5: Επεξεργασία με οδηγό...119 Βασικές επεξεργασίες...121 Ξάκρισμα...121 Αλλαγή σύνθεσης...123 Περιστροφή και ευθυγράμμιση...125 Όξυνση...126 Διορθώσεις φωτισμού και χρώματος...126 Προσαρμογή των επιπέδων...127 Βελτίωση των χρωμάτων...128 Αφαίρεση αποχρώσεων...128 Διόρθωση των τόνων του δέρματος...130 Καθοδηγούμενες δραστηριότητες...130 Ρετουσάρισμα ατελειών...130 Συνιστώμενη ροή εργασιών για την επεξεργασία μιας φωτογραφίας...131 Διόρθωση σφηνοειδούς παραμόρφωσης...132 Photomerge...133 Photomerge Group Shot...134 Photomerge Faces...136 Photomerge Scene Cleaner...136 Photomerge Exposure...137 Photomerge Style Match...139 Αναπαραγωγή ενεργειών...139 Φωτογραφικά εφέ...141 Διασκεδαστικές επεξεργασίες...143 12
Περιεχόμενα Κεφάλαιο 6: Συνήθεις εργασίες επεξεργασίας...145 Αλλαγή μεγέθους και ανάλυσης εικόνας...145 Αύξηση ή μείωση μεγέθους του καμβά...148 Ξάκρισμα εικόνας...149 Χρήση του εργαλείου Ξακρίσματος...150 Αλλαγή της σύνθεσης εικόνας...151 Χρήση του εργαλείου Κοπής μπισκότων...153 Διαίρεση μιας σαρωμένης εικόνας σε πολλές...154 Μετασχηματισμός εικόνων...155 Περιστροφή ή κατοπτρισμός αντικειμένου ή στρώσης...155 Μη αυτόματη περιστροφή εικόνας...157 Αλλαγή κλίμακας στοιχείου...157 Στρέβλωση ή παραμόρφωση στοιχείου...158 Εφαρμογή προοπτικής...159 Ταυτόχρονη εφαρμογή πολλών μετασχηματισμών...160 Ρετούς...161 Εξάλειψη των κόκκινων ματιών...161 Μικρές επιδιορθώσεις...161 Διόρθωση μεγαλύτερων περιοχών...162 Κλωνοποίηση εικόνας ή περιοχών εικόνας...165 Αντικατάσταση χρωμάτων...167 Αντικατάσταση του φόντου...168 Magic Extractor...168 Ο Σβηστήρας Φόντου...171 Άλλα εργαλεία επιλογής...172 Προσθήκη νέου φόντου...173 Συγχώνευση φωτογραφιών...174 Δημιουργία πανοράματος...175 Ζωγραφική...177 Τα εργαλεία...177 Καθορισμός επιλογών πινέλων...178 13
Εισαγωγή στο Photoshop Elements 9 Δημιουργία προσαρμοσμένου σχήματος πινέλου...180 Γέμισμα στρώσης με χρώμα ή μοτίβο...182 Δημιουργία περιγραμμάτων αντικειμένων σε μια στρώση...183 Χρήση ντεγκραντέ...183 Προσθήκη σχημάτων...186 Τα εργαλεία σχημάτων...187 Το εργαλείο Προσαρμοσμένου Σχήματος...189 Δημιουργία πολλών σχημάτων σε μία στρώση...190 Προσθήκη κειμένου...191 Επεξεργασία κειμένου...193 Παραμόρφωση κειμένου...193 Κεφάλαιο 7: Εφαρμογή ρυθμίσεων και φίλτρων...197 Οι στρώσεις ρύθμισης...198 Τύποι στρώσεων ρύθμισης...198 Δημιουργία στρώσης ρύθμισης...199 Επεξεργασία στρώσης ρύθμισης...200 Χρήση μασκών περικοπής...201 Προσαρμογή του φωτισμού...202 Χρήση των ρυθμίσεων Levels...203 Χρήση των ρυθμίσεων Shadows/Highlights...205 Χρήση των ρυθμίσεων Brightness/Contrast...206 Ρύθμιση του χρώματος...208 Αφαίρεση αποχρώσεων...208 Αλλαγή κορεσμού χρώματος ή χροιάς...211 Προσαρμογή των τόνων του δέρματος...212 Μετατροπή εικόνας σε ασπρόμαυρη...213 Ρυθμίσεις με τα Έξυπνα Πινέλα...215 Χρήση φίλτρων...216 Το πάνελ Effects...217 Το μενού Filter...218 Η Συλλογή Φίλτρων...218 14
Περιεχόμενα Όξυνση και θόλωση εικόνων...220 Όξυνση εικόνας...220 Θόλωση εικόνας...224 Κεφάλαιο 8: Αποθήκευση και διανομή φωτογραφιών...227 Αποθήκευση εικόνων που έχουν υποστεί επεξεργασία...228 Επιλογή μορφής αρχείου...228 Τι είναι η συμπίεση των αρχείων...229 Αποθήκευση του αρχείου...230 Εξαγωγή για τον Ιστό...231 Εκτύπωση μεμονωμένων φωτογραφιών...234 Εκτύπωση φωτογραφιών από το παράθυρο Οργάνωσης...237 Δημιουργία έργων...237 Φύλλα κοντάκτ...237 Πακέτο εικόνων...239 Άλλα έργα...241 Διανομή φωτογραφιών μέσω Διαδικτύου...241 Ετοιμασία ηλεκτρονικού άλμπουμ...241 15
Διαχείριση εικόνων στο παράθυρο Οργάνωσης Έχετε φωτογραφίες; Φυσικά έχετε. Πιθανόν χιλιάδες, αν σκεφθούμε πόσο εύκολο και ανέξοδο είναι να παίρνετε φωτογραφίες με μια ψηφιακή φωτογραφική μηχανή ή ένα κινητό τηλέφωνο. Η ψηφιακή επανάσταση έχει δημιουργήσει ένα χάος αφθονίας φωτογραφιών. Και αυτό χωρίς να λάβουμε υπόψη μας όλες τις παλαιότερες φωτογραφίες που είναι τακτοποιημένες σε άλμπουμ ή, όπως στους περισσότερους από μας, στοιβαγμένες σε κουτιά στην ντουλάπα. Αν χρησιμοποιείτε το Photoshop Elements, το παράθυρο Οργάνωσης σας δίνει τη δυνατότητα να διαχειριστείτε τη συλλογή σας. Μπορείτε να προσθέσετε λέξεις-κλειδιά και λεζάντες, να ψάξετε για εικόνες που είναι παρόμοιες, να δείτε μια προβολή διαφανειών με τις εικόνες σας, και να κάνετε πολλά άλλα πράγματα τα οποία σας διευκολύνουν να βρίσκετε συγκεκριμένες φωτογραφίες και να τις μοιράζεστε με άλλους. 33
Εισαγωγή στο Photoshop Elements 9 Όταν εισάγετε για πρώτη φορά εικόνες στο παράθυρο Οργάνωσης, εμφανίζονται μόνον αυτές που έχετε μόλις εισαγάγει. Για να δείτε όλες τις εικόνες του καταλόγου σας, πατήστε στο κουμπί Show All (Εμφάνιση όλων) στην κορυφή του τμήματος Αναζήτησης Μέσων (Media Browser). Ο κατάλογος περιέχει όλες τις εικόνες που έχετε εισαγάγει στο παράθυρο Οργάνωσης. Μπορείτε να δημιουργήσετε πολλούς καταλόγους, αλλά οι περισσότεροι χρήστες διατηρούν τα αρχεία τους σε έναν κατάλογο και μετά χρησιμοποιούν άλμπουμ, ετικέτες (tags), και άλλες μεθόδους για να τα οργανώσουν. Ο κατάλογος περιέχει πληροφορίες σχετικά με τα αρχεία σας, όπως τα ονόματα των αρχείων, τυχόν μεταδεδομένα (metadata) συνδεδεμένα με αυτά, και η θέση τους στον δίσκο. Πάντως, τα ίδια τα αρχεία δε μεταφέρονται ποτέ στο παράθυρο Οργάνωσης. παραμένουν στην αρχική τους θέση στο σύστημά σας. Το παράθυρο Οργάνωσης εμφανίζει μόνο μια μικρογραφία κάθε εικόνας στο τμήμα Αναζήτησης Μέσων. Για να δείτε τη διαδρομή ενός αρχείου, πατήστε με το δεξιό πλήκτρο του ποντικιού στη μικρογραφία του και επιλέξτε τη διαταγή Show Properties (Εμφάνιση ιδιοτήτων). Εμφάνιση εικόνων Εξ ορισμού, το παράθυρο Οργάνωσης εμφανίζει τις εικόνες σε προβολή μικρογραφιών. Για να αλλάξετε το μέγεθος για τις μικρογραφίες και επομένως τον αριθμό των εικόνων που βλέπετε ταυτόχρονα μετακινήστε τον ροοστάτη στην κορυφή του παραθύρου. Όταν ο ροοστάτης βρίσκεται στο δεξιό άκρο, βλέπετε μόνο μία εικόνα. 34
2 Διαχείριση εικόνων στο παράθυρο Οργάνωσης Σε προβολή μικρογραφιών, οι εικόνες εμφανίζονται κατά σειρά ημερομηνίας, είτε με τις παλαιότερες είτε με τις πιο πρόσφατες πρώτα. Μπορείτε να αλλάξετε τη σειρά χρησιμοποιώντας το μενού δίπλα στον ροοστάτη μεγέθους μικρογραφιών. Για να δείτε το όνομα και την ημερομηνία του αρχείου, επιλέξτε Details (Λεπτομέρειες). Εικόνα 2.1 Εξ ορισμού, το παράθυρο Οργάνωσης εμφανίζει τις εικόνες σε προβολή μικρογραφιών. 35
Εισαγωγή στο Photoshop Elements 9 Εικόνα 2.2 Σύρετε τον ροοστάτη για να αλλάξετε το μέγεθος των μικρογραφιών. Διαχωρισμός κατά ομάδα εισαγωγής ή φάκελο Αν έχετε έναν μεγάλο αριθμό από φωτογραφίες, η εμφάνισή τους κατά ημερομηνία ίσως δεν είναι ο πιο αποδοτικός τρόπος να ψάχνετε. Μπορείτε να ρυθμίσετε το παράθυρο Οργάνωσης να τις κατατάξει σύμφωνα με την ημερομηνία και την ώρα εισαγωγής τους. Φυσικά, αν εισαγάγατε ολόκληρη τη συλλογή σας με τη μία, αυτό δε θα σας βοηθήσει και πολύ. Για να εμφανίσετε τις φωτογραφίες σύμφωνα με τη χρονική στιγμή της εισαγωγής τους, επιλέξτε Import Batch (Ομάδα εισαγωγής) από το μενού Display (Παρουσίαση) στην άνω δεξιά γωνία του παραθύρου Οργάνωσης. 36
2 Διαχείριση εικόνων στο παράθυρο Οργάνωσης Εικόνες 2.3-2.4 Μπορείτε να διαχωρίσετε τις ομάδες φωτογραφιών που έχετε εισαγάγει. Αν έχετε οργανώσει τις φωτογραφίες σας κατά φάκελο στον σκληρό δίσκο σας, ίσως σας αρέσει να τις βλέπετε με αυτόν τον τρόπο και στο παράθυρο Οργάνωσης. Για να εμφανίσετε τις φωτογραφίες κατά φάκελο, επιλέξτε τη διαταγή Folder Location (Θέση φακέλου) από το μενού Display. Το Photoshop Elements θα δημιουργήσει ένα δένδρο φακέλων στην αριστερή πλευρά, και θα διαχωρίσει μετά τους φακέλους στο τμήμα Αναζήτησης 37
Εισαγωγή στο Photoshop Elements 9 Μέσων με οριζόντιες διαχωριστικές γραμμές. Όταν επιλέξετε έναν φάκελο στα αριστερά, το τμήμα Αναζήτησης Μέσων θα εμφανίσει τις εικόνες αυτού του φακέλου. Μπορείτε να κυλήσετε επάνω ή κάτω για να δείτε τις φωτογραφίες άλλων φακέλων. Αν και δεν είναι και ο πιο διαισθητικός τρόπος για να ψάχνετε για εικόνες, από τη στιγμή που θα καταλάβετε πώς λειτουργεί, μπορείτε να εντοπίζετε εύκολα αρχεία όταν ξέρετε σε ποιο φάκελο περιέχονται. Εικόνες 2.5-2.6 Κυλήστε τη λίστα των φακέλων για να βρείτε τις εικόνες που θέλετε να χρησιμοποιήσετε. 38
2 Διαχείριση εικόνων στο παράθυρο Οργάνωσης Διαχωρισμός εικόνων χρονικά Μπορείτε επίσης να εμφανίσετε τις εικόνες σας σε ένα ημερολόγιο, με τις φωτογραφίες στις ημερομηνίες που τις πήρατε. Για όσους είναι και οπτικοί τύποι αλλά έχουν και καλή μνήμη στις ημερομηνίες, η επιλογή Date View (Προβολή ημερομηνίας) μπορεί να αποδειχθεί ένας θαυμάσιος τρόπος να βρίσκουν γρήγορα τις εικόνες που χρειάζονται. Για τους άλλους, είναι ένας καλός τρόπος να οπτικοποιούν μια σειρά γεγονότων. Για να εμφανίσετε τις εικόνες σε προβολή Ημερομηνίας, επιλέξτε τη διαταγή Date View από το μενού Display. Μπορείτε να τις εμφανίσετε κατά ημέρα, μήνα, ή έτος. Πατήστε στο κουμπί Year (Έτος), Month (Μήνας), ή Day (Ημέρα) στη βάση του παραθύρου για να αλλάξετε την προβολή. Για να προχωρήσετε στον χρόνο, πατήστε στο δεξιό βέλος δίπλα στον μήνα ή στο έτος. για να γυρίσετε πίσω, πατήστε στο αριστερό βέλος. Για να δείτε όλες τις εικόνες μίας ημέρας, πατήστε στο κουμπί Day και στη συνέχεια πατήστε στο κουμπί αριστερού και δεξιού βέλους για να διατρέξετε τις εικόνες. Εικόνα 2.7 Εμφανίστε τις εικόνες σας σύμφωνα με τον χρόνο με τη διαταγή Date View. 39
Εισαγωγή στο Photoshop Elements 9 Για να επιστρέψετε στην αρχική προβολή, επιλέξτε τη διαταγή Media Browser από το μενού Display. Φωτογραφίες στον χάρτη Για να δείτε τις φωτογραφίες σύμφωνα με τη γεωγραφική τους θέση, μπορείτε να τις τοποθετήσετε σε έναν χάρτη χρησιμοποιώντας την υπηρεσία Yahoo Maps. Το Photoshop Elements τοποθετεί μια κόκκινη πινέζα εκεί που προσαρτάτε φωτογραφίες. μπορείτε να περιπλανηθείτε στη χώρα ή στον κόσμο βλέποντας τις εικόνες σας. Για να τοποθετήσετε φωτογραφίες σε έναν χάρτη, ακολουθήστε τα επόμενα βήματα: 1. Στο παράθυρο Οργάνωσης, επιλέξτε μια εικόνα ή μια ομάδα εικόνων. 2. Επιλέξτε τη διαταγή Edit > Place on Map (Επεξεργασία, Τοποθέτηση στον χάρτη). 3. Καταχωρίστε τη θέση με ακρίβεια όσο μια διεύθυνση και αόριστα όσο μια ολόκληρη χώρα και πατήστε στο κουμπί Find (Εύρεση). 4. Επιλέξτε τη θέση σας, και μετά πατήστε στο ΟΚ στο πλαίσιο διαλόγου Look Up Address (Αναζήτηση διεύθυνσης). Για να δείτε τις εικόνες στον χάρτη, χρησιμοποιήστε το εργαλείο Χεριού για να επιλέξετε μια πινέζα και να δείτε τις φωτογραφίες κάτω από αυτή. Για να κρύψετε τον χάρτη, επιλέξτε τη διαταγή Window > Show Map (Παράθυρο, Εμφάνιση χάρτη) ή πατήστε στο X στην επάνω δεξιά γωνία του παραθύρου (επάνω αριστερή στο Mac OS). Επιλέξτε τη διαταγή Window > Show Map για να τον εμφανίσετε πάλι. Για να εμφανίσετε τον χάρτη πρέπει να έχετε πρόσβαση στο Διαδίκτυο. Αν δεν είστε τη συγκεκριμένη στιγμή συνδεδεμένοι στο Διαδίκτυο, το Photoshop Elements δε θα μπορέσει να χρησιμοποιήσει την υπηρεσία Yahoo Maps. 40
2 Διαχείριση εικόνων στο παράθυρο Οργάνωσης Εικόνα 2.8 Τοποθετήστε τις φωτογραφίες σας στον χάρτη! 41
Εισαγωγή στο Photoshop Elements 9 Προβολή εικόνας σε πλήρη οθόνη Για να εστιάσετε σε κάθε συγκεκριμένη εικόνα, εμφανίστε τη σε πλήρη οθόνη. Όσο η εικόνα γεμίζει την οθόνη, μπορείτε να την περιστρέψετε, να εφαρμόσετε διάφορες γρήγορες διορθώσεις (όπως να εξαλείψετε τα κόκκινα μάτια), να τη σημάνετε για εκτύπωση αργότερα, να εφαρμόσετε λέξειςκλειδιά, ή να τη διαγράψετε. Η κατάσταση πλήρους οθόνης μπορεί να είναι χρήσιμη για να εξετάσετε τις φωτογραφίες σας αφού τις πάρετε. Η εικόνα γεμίζει όλη την οθόνη εκτός αν εμφανίσετε μια λωρίδα φιλμ με τις επιλεγμένες εικόνες, το πάνελ Γρήγορης Οργάνωσης (Quick Organize), ή το πάνελ Γρήγορης Διόρθωσης (Quick Edit). Στη βάση της οθόνης εμφανίζεται μια γραμμή εργαλείων όταν μετακινείτε εκεί τον δείκτη του ποντικιού σας. Πάνελ Quick Edit Λωρίδα φιλμ Πάνελ Quick Organize Γραμμή εργαλείων Εικόνα 2.9 Τα πάνελ και μια γραμμή εργαλείων σάς δίνουν πρόσβαση σε επιλογές επεξεργασίας και οργάνωσης σε κατάσταση πλήρους οθόνης. 42
2 Διαχείριση εικόνων στο παράθυρο Οργάνωσης Για να ενεργοποιήσετε την κατάσταση πλήρους οθόνης, πατήστε στο κουμπί Full-Screen στην κορυφή του παραθύρου. Για να δείτε την επόμενη φωτογραφία σε κατάσταση πλήρους οθόνης, πατήστε το πλήκτρο δεξιού βέλους στο πληκτρολόγιό σας ή πατήστε στο δεξιό βέλος στη γραμμή εργαλείων. Για να βγείτε από την κατάσταση πλήρους οθόνης, πατήστε το πλήκτρο Esc ή πατήστε στο κουμπί X της γραμμής εργαλείων. Πατήστε στο κατάλληλο εικονίδιο της γραμμής εργαλείων για να εμφανίσετε ή να κρύψετε τη λωρίδα φιλμ, το πάνελ Quick Organize, ή το πάνελ Quick Edit. Για να εφαρμόσετε μια λέξη-κλειδί στην ενεργό εικόνα, επιλέξτε τη λέξηκλειδί από το πάνελ Quick Organize στην αριστερή πλευρά του παραθύρου. Οι λέξεις-κλειδιά που έχετε εφαρμόσει εμφανίζονται με λευκό. όλες οι λέξεις-κλειδιά παρουσιάζονται αλφαβητικά. Για να κάνετε κάποια επεξεργασία ή να σημάνετε μια εικόνα για εκτύπωση, χρησιμοποιήστε τα εικονίδια του πάνελ στην αριστερή πλευρά του παραθύρου. Προβολή διαφανειών Σε κατάσταση πλήρους οθόνης, μπορείτε να δείτε τις επιλεγμένες εικόνες σε μια άμεση προβολή διαφανειών. 1. Πατήστε στο κουμπί Full-Screen στην κορυφή του παραθύρου Οργάνωσης. 2. Πατήστε στο εικονίδιο Open Settings Dialog (Άνοιγμα πλαισίου διαλόγου ρυθμίσεων) της γραμμής εργαλείων (μοιάζει με γαλλικό κλειδί). 3. Επιλέξτε τη χρονική διάρκεια παραμονής κάθε εικόνας στην οθόνη (Page Duration), το μουσικό υπόβαθρο (Background Music), και άλλες ρυθμίσεις. Πατήστε στο OK. 4. Για να καθορίσετε ένα εφέ μετάβασης, πατήστε στο εικονίδιο Transitions (Μεταβάσεις) της γραμμής εργαλείων (μοιάζει με κινούμενο βέλος) και 43