ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ 6/ ΤΟΜΕΑΣ 1/ ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ αστική συρραφή στα όρια του εύθραυστου Φωτογραφία Otto Umbehr, Unheimliche Strasse I, 1928, πηγή: J. Fiedler, P. Feierbend eds., Bauhaus, Könemann, 1999, σ. 11. στο χώρο του Κεραμεικού Διδακτική ομάδα: Σ.Γυφτόπουλος (επίκουρος καθηγητής) Κ.Δεμίρη (αναπληρώτρια καθηγήτρια) Α.Κιτρινιάρης (αρχιτέκτων μεταπτυχιακός φοιτητής, επικ. διδακτικό έργο) Ένταξη σε αστικό περιβάλλον ιδιαίτερου αρχιτεκτονικού χαρακτήρα και αντιμετώπιση της νέας αρχιτεκτονικής δημιουργίας μέσα από τη διαχείριση του κενού και των ορίων του χώρου της επέμβασης καθώς και τη μορφή και τις αξίες του αστικού ιστού, διερευνώντας παράλληλα τα ίχνη του χρόνου μέσα από την αναζήτηση της μνήμης και της ιστορίας.
ΑΓΚΥΡΩΝΟΝΤΑΣ Η αρχιτεκτονική είναι δεμένη με μια κατάσταση. Σε αντίθεση με τη μουσική, τη ζωγραφική, τη γλυπτική, τον κινηματογράφο και τη λογοτεχνία, μια κατασκευή (μη κινητή) συνυφαίνεται με την εμπειρία του τόπου. Η τοποθεσία ενός κτηρίου είναι περισσότερο από ένα απλό συστατικό στη σύλληψή του. Είναι το φυσικό και μεταφυσικό του θεμέλιο. Θέα από το «Σπίτι των χελωνών», Uxmal αρχαιολογικός χώρος, Μεξικό Η ανάλυση των λειτουργικών στοιχείων μιας τοποθεσίας και ενός κτηρίου, οι θέες, οι γωνίες του ήλιου, η κυκλοφορία και οι προσεγγίσεις είναι τα «φυσικά» [δεδομένα] που αξιώνουν τα «μεταφυσικά» της αρχιτεκτονικής. [ ] ένα κτήριο είναι κάτι περισσότερο από μια διαμόρφωση για την τοποθεσία του. Το κτήριο υπερβαίνει τις φυσικές και λειτουργικές απαιτήσεις συγχωνεύεται με τον τόπο, συγκεντρώνει το νόημα μια ς κατάστασης. Η αρχιτεκτονική δεν παρεμβαίνει τόσο στο περιβάλλον όσο το ερμηνεύει. Η κατανόηση μιας τοποθεσίας δεν είναι απλώς μια αντιγραφή του «περιεχομένου» (context) της.[ ] Η αρχιτεκτονική και ο τόπος της πρέπει να έχουν βιωματική σύνδεση, έναν μεταφυσικό δεσμό, έναν ποιητικό κρίκο. Steven Holl, Anchoring, Princeton Architectural Press, 1993, p.9
Δημαρχείο στην Murcia στην πλατεία Cardinal Belluga αρχ. José Rafael Moneo «Όταν δημιουργείται ένα νέο έργο [ ] κάτι συμβαίνει ταυτοχρόνως σε όλα τα προηγούμενα [ ]. Τα υπάρχοντα [ ] σχηματίζουν μεταξύ τους μιαν ιδανική τάξη, που τροποποιείται όταν εισχωρήσει μεταξύ τους το νέο, το πραγματικά νέο [ ]. Η τάξη αυτή είναι πλήρης πριν έλθει το νέο έργο. Για να μην διαταραχθεί μετά τον ερχομό του πρωτότυπου έργου [ ], πρέπει ολόκληρη να μεταβληθεί, έστω και ελάχιστα. Έτσι, οι σχέσεις, οι αναλογίες και οι αξίες κάθε έργου ως προς το σύνολο αναδιατάσσονται, και αυτό συνιστά την προσαρμογή του παλαιού με το νέο [ ]» T.S. Eliot, Tradition and the Individual Talent.
Ο σχεδιασμός ενός νέου αρχιτεκτονικού έργου όχι μόνο εγγράφεται με φυσικό τρόπο κοντά στο υπάρχον... αλλά επίσης παράγει μια γνήσια ερμηνεία του ιστορικού υλικού με το οποίο πρέπει να συνδιαλέγεται [ ] Η σχέση μεταξύ μιας νέας αρχιτεκτονικής επέμβασης και μιας ήδη υπάρχουσας αρχιτεκτονικής είναι ένα φαινόμενο που αλλάζει με βάση τις πολιτιστικές αξίες [.] ως αισθητική λειτουργία η νέα επέμβαση είναι η φανταστική, αφηρημένη και ελεύθερη πρόταση μέσω της οποίας ζητά κανείς όχι μόνο να αναγνωρίσει τις ουσιώδεις δομές του υπάρχοντος ιστορικού υλικού αλλά ακόμη και να τις χρησιμοποιήσει ως αναλογικά δείγματα της νέας κατασκευής» Δημοτική αρχειοθήκη στο Τολέδο. Προσθήκη στην εκκλησία San Marcos αρχ. Ignacio Mendaro Corsini. Ignasi de Sola Morales Rubio, From contrast to Analogy. Developments in the Concept of Architectural Intervention.
«διττή απ αυτή τη μεριά βρίσκω την ενέργεια που έχει να κάνει κάθε καλλιτέχνης: 1.Ν αναγάγει το έργο του εις την ρυθμικήν του τοπίου 2.Να το υποτάξει εις τις ιερές απαιτήσεις της ζωής γύρω του. Η πρώτη ενέργεια προϋποθέτει μιαν εναρμόνιση της δυναμικότητος των χώρων, των όγκων, των σχημάτων, της ματιέρας του έργου προς τη δυναμικότητα του φωτός, τη ρυθμική του τοπίου την κράση του κλίματος [ ] Η δεύτερη προϋποθέτει οξεία ψυχολογική παρατήρηση, καρδιά ευαίσθητη που να μπορεί να καταγράψει μέσα της και να τους δώσει ύστερα έκφραση, τις μετέωρες, να πούμε, αφανέρωτες κι εξελίξιμες δυνατότητες της ζωής γύρω μας. [ ]Η διπλή τούτη ενέργεια δεν έχει κανόνες. Είναι, όπως λέει ο Greco για τη ζωγραφική: ενέργεια, έμπνευση καθαρά προσωπική» Τemblo de Diana, Evora, Αρχ.: José María Sánchez García Δ. Πικιώνης (1933), «Γύρω από ένα συνέδριο»,
ταυτότητα του φυσικού περιβάλλοντος ταυτότητα του δομημένου περιβάλλοντος
_κοινωνική και πολιτιστική ταυτότητα _οικονομική ταυτότητα
_ιστορική ταυτότητα/ / συλλογική μνήμη
ατμόσφαιρα_χαρακτήρας
Κεραμεικός αρχές 19ου τέλη 19ου τέλη 18ου Η πολεοδομική πρόταση των Κλεάνθη-Scahubert για την πόλη των Αθηνών του 1833 (Πηγή: Κ. Μπίρης, Αι Αθήναι από του 19ου εις τον 20oν αιώνα, Αθήνα, 1966 Xάρτης της Αθήνας του Γερμανού στρατιωτικού C. von Stranz (1862). (Πηγή: L. & R. Matton, Athènes et ses monuments du XVIIe s. à nos jours, Αθήνα 1963). Χάρτης της Αθήνας σχεδιασμένος από τον Γάλλο πρόξενο Louis François Sébastien Fauvel, την τελευταία δεκαετία του 18ου αιώνα, (Πηγή: G. A. Olivier, Voyage dans l Empire ottoman, l Egypte et la Perse, Παρίσι 1801). Η τελική μορφή του πολεοδομικού σχεδίου των Αθηνών, μετά την επέμβαση του Gaertner http://www.eie.gr/archaeologia/gr/chapter_more_10.aspx http://www.eie.gr/archaeologia/gr/chapter_more_9.aspx Το πολεοδομικό σχέδιο του Klenze του 1834, που αποτελούσε αναθεώρηση της πρότασης Κλεάνθη-Scahubert. (Πηγή: Κ. Μπίρης, Αι Αθήναι από του 19ου εις τον 20oν αιώνα, Αθήνα 1966). Η ανάπτυξη της πόλης των Αθηνών έως τα τέλη τη δεκαετίας του 1870, στο χάρτη του Kaupert, που εκδόθηκε το 1881. (Πηγή: Dietrich Reimer, Athen mit Umgebung, Βερολίνο 1881).
Πηγή: http://www.monumenta.org/article.php?issueid=3&lang=gr&category ID=7&ArticleID=159. Χάρτης αναρτημένος στο σταθμό ΜΕΤΡΟ στο Μοναστηράκι.
Χάρτης Τραυλού Χάρτης Hoefner, 1969 Πηγή: http://www.dainst.org/el/project/%ce%ba%ce%b5%cf%81%ce%b1%ce%bc%ce%b5%ce%b9%c E%BA%CF%8C%CF%82?ft=all Πηγή: Jutta Stroszeck, Water Management in Classical Athens: Cisterns of the Classical Bathhouse on the Kerameikos Road in front of the Dipylon Χάρτης Knigge Πηγή: Ursula Knigge, Ο Κεραμεικός της Αθήνας. Ιστορία Μνημεία Ανασκαφές, Εκδ. Κρήνη, 1990.
περιοχή του Κεραμεικού
Πηγή: Ursula Knigge, Ο Κεραμεικός της Αθήνας. Ιστορία Μνημεία Ανασκαφές, Εκδ. Κρήνη, 1990.
Πηγή: Ursula Knigge, Ο Κεραμεικός της Αθήνας. Ιστορία Μνημεία Ανασκαφές, Εκδ. Κρήνη, 1990.
Πηγή: Ursula Knigge, Ο Κεραμεικός της Αθήνας. Ιστορία Μνημεία Ανασκαφές, Εκδ. Κρήνη, 1990.
Κωνσταντίνος Τρίπος, ΑΘΗΝΑ. Μεταμορφώσεις του αστικού τοπίου, Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα, 2009
Γιαλλινάς Άγγελος Α. Παπαγεωργίου-Βενετάς, Η Αθήνα του μεσοπολέμου. Μέσα από τις μέρες του Γιώργου Σεφέρη. Μια διερευνητική ανάγνωση, Ικαρος,, 2006
Μουσείο Tεχνών Kolumba, Κολωνία,αρχ. Peter Zumthor, 2007