Μ Ε Τ Α Π Τ Υ Χ Ι Α Κ Η Ε Ρ Γ Α Σ Ι Α. «Επαγγελματική Κατάρτιση Νέων Αγροτών και Επιχειρηματικότητα: Εμπειρική Έρευνα στο Νομό Ηλείας»

ΔΙ Α Τ Μ Η Μ Α Τ Ι Κ Ο Π Ρ Ο Γ Ρ Α Μ Μ Α Μ Ε Τ Α Π Τ Υ Χ Ι Α Κ Ω Ν Σ Π Ο Υ Δ ΩΝ «Ε Π Ι Χ Ε Ι Ρ Η Μ Α Τ Ι Κ Ο Τ Η Τ Α & Σ Υ Μ Β Ο Υ Λ Ε Υ Τ Ι Κ Η Σ Τ Η Ν Α Γ Ρ Ο Τ Ι Κ Η Α Ν Α Π Τ Υ Ξ Η» Τ Μ Η Μ Α Α Γ Ρ Ο Τ Ι Κ Η Σ Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ι Α Σ & Α Ν Α Π Τ Υ Ξ Η Σ Γ Ε Ω Π Ο Ν Ι Κ Ο Π Α Ν Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ι Ο Α Θ Η Ν Ω Ν Μ Ε Τ Α Π Τ Υ Χ Ι Α Κ Η Ε Ρ Γ Α Σ Ι Α «Επαγγελματική Κατάρτιση Νέων Αγροτών και Επιχειρηματικότητα: Εμπειρική Έρευνα στο Νομό Ηλείας» Ε Ξ Ε Τ Α Σ Τ Ι Κ Η Ε Π Ι Τ Ρ Ο Π Η 1. Κ Ο Υ Τ Σ Ο Υ Ρ Η Σ Α Λ Ε Ξ Α Ν Δ Ρ Ο Σ 2. Κ Α Ρ Α Ν Ι Κ Ο Λ Α Σ Π Α Υ Λ Ο Σ 3. Π Α Π Α Δ Ο Π Ο Υ Λ Ο Σ Α Π Ο Σ Τ Ο Λ Ο Σ ΑΘΗΝΑ ΜΑΙΟΣ 2017 ΠΑΝΤΙΩΡΑ ΔΗΜΗΤΡΑ

Μ Ε Τ Α Π Τ Υ Χ Ι Α Κ Η Ε Ρ Γ Α Σ Ι Α «Επαγγελματική Κατάρτιση Νέων Αγροτών και Επιχειρηματικότητα: Εμπειρική Έρευνα στο Νομό Ηλείας» Ε Ξ Ε Τ Α Σ Τ Ι Κ Η Ε Π Ι Τ Ρ Ο Π Η 1. Κ Ο Υ Τ Σ Ο Υ Ρ Η Σ Α Λ Ε Ξ Α Ν Δ Ρ Ο Σ 2. Κ Α Ρ Α Ν Ι Κ Ο Λ Α Σ Π Α Υ Λ Ο Σ 3. Π Α Π Α Δ Ο Π Ο Υ Λ Ο Σ Α Π Ο Σ Τ Ο Λ Ο Σ ΑΘΗΝΑ ΜΑΙΟΣ 2017 ΠΑΝΤΙΩΡΑ ΔΗΜΗΤΡΑ

Π Ε Ρ Ι Λ Η Ψ Η Αν τ ι κ ε ί μ ε ν ο τ η ς π α ρ ο ύ σ α ς μ ε τ α π τ υ χ ι α κ ή ς ε ρ γ α σ ί α ς ε ί ν α ι η μ ε λ έ τ η τ ω ν ι δ ι α ί τ ε ρ ω ν χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ι κ ώ ν τ ω ν «Ν έ ω ν Αγ ρ ο τ ώ ν», γ ε ω ρ γ ώ ν κ α ι κ τ η ν ο τ ρ ό φ ω ν, το υ Ν ο μ ο ύ Η λ ε ί α ς, τ ω ν ε τ ώ ν 2001, 2006 κ α ι 2009. Ε π ί σ η ς, η α ξ ι ο λ ό γ η σ η τ ω ν Π ρ ο γ ρ α μ μ ά τ ω ν Κ α τ ά ρ τ ι σ η ς, π ο υ υ π ο χ ρ ε ω τ ι κ ά π α ρ α κ ο λ ο ύ θ η σ α ν σ τ ο Κέ ν τ ρ ο Γ ε ω ρ γ ι κ ή ς Ε κ π α ί δ ε υ σ η ς ( Κέ ν τ ρ ο «Δ Η Μ Η Τ Ρ Α»), α φ ο ύ η έ ν τ α ξ η τ ο υ ς σ το π α ρ α π ά ν ω π ρ ό γ ρ α μ μ α τ ο ε π ι β ά λ λ ε ι. Τ ο π ι ο ο υ σ ι α σ τ ι κ ό τ μ ή μ α τ η ς έ ρ ε υ ν α ς ε π ι κ ε ν τ ρ ώ ν ε τ α ι σ τ η μ ε λ έ τ η τ η ς π ι θ α ν ή ς σ υ σ χ έ τ ι σ η ς μ ε τ α ξ ύ τ η ς κ α τ ά ρ τ ι σ η ς π ο υ έ λ α β α ν ο ι ε π ι λ ε γ έ ν τ ε ς / - χ θ ε ί σ ε ς «Ν έ ο ι Α γ ρ ό τ ε ς», κ α ι τ η ς ε κ δ ή λ ω σ η ς ε π ι χ ε ι ρ η μ α τ ι κ ή ς δ ρ ά σ η ς, ( α λ λ α γ έ ς σ τ ο ν τ ρ ό π ο λ ε ι τ ο υ ρ γ ί α ς τ η ς ε κ μ ε τ ά λ λ ε υ σ η ς, β ε λ τ ι ώ σ ε ι ς σ ε ζ ω ι κ ό κ α ι φ υ τ ι κ ό κ ε φ ά λ α ι ο κ α ι α ν α ν έ ω σ η τ ο υ μ η χ α ν ο λ ο γ ι κ ο ύ ε ξ ο π λ ι σ μ ο ύ κ λ π ). Σ τ ο ν ο μ ό Η λ ε ί α ς τ ο Π ρ ό γ ρ α μ μ α τ ω ν «Ν έ ω ν Αγ ρ ο τ ώ ν» υ λ ο π ο ι ή θ η κ ε 3 φ ο ρ έ ς, κ α ι τ ι ς κ α τ α ρ τ ί σ ε ι ς π α ρ α κ ο λ ο ύ θ η σ α ν σ υ ν ο λ ι κ ά 204 ά τ ο μ α. Γ ι α τ η ν π ρ α γ μ α τ ο π ο ί η σ η τ η ς π ο ι ο τ ι κ ή ς έ ρ ε υ ν α ς α κ ο λ ο υ θ ή θ η κ α ν τ α π α ρ α κ ά τ ω β ή μ α τ α : Β ι β λ ι ο γ ρ α φ ι κ ή α ν α σ κ ό π η σ η Σ ύ ν τ α ξ η ε ρ ω τ η μ α τ ο λ ο γ ί ο υ σ υ ν ε ν τ ε ύ ξ ε ω ν Σ τ ρ ω μ α τ ο π ο ι η μ έ ν η τ υ χ α ί α δ ε ι γ μ α τ ο λ η ψ ί α «ν έ ω ν α γ ρ ο τ ώ ν» τ ο υ ν ο μ ο ύ Η λ ε ί α ς Δ ι ε ν έ ρ γ ε ι α τ ω ν π ρ ο σ ω π ι κ ώ ν σ υ ν ε ν τ ε ύ ξ ε ω ν ό σ ω ν π ε ρ ι λ α μ β ά ν ο ν τ α ν σ τ ο δ ε ί γ μ α. Ε π ε ξ ε ρ γ α σ ί α δ ε δ ο μ έ ν ω ν μ ε τ η χ ρ ή σ η SPSS 24. 0 fo r W in d o w s Τ α π ι ο σ η μ α ν τ ι κ ά ε υ ρ ή μ α τ α τ η ς μ ε λ έ τ η ς ε ί ν α ι τ α α κ ό λ ο υ θ α : Ο ι π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ε ς ε κ μ ε τ α λ λ ε ύ σ ε ι ς ε ί ν α ι μ ι κ ρ ο ύ έ ω ς μ ε σ α ί ο υ μ ε γ έ θ ο υ ς, (5 Ha ), π ο υ μ ε τ α β ι β ά ζ ε τ α ι α π ό γ ε ν ι ά σ ε γ ε ν ι ά. Ο ι π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ε ς α π ο φ ά σ ε ι ς ο ι κ ο ν ο μ ι κ ή ς φ ύ σ ε ω ς, ( λ ή ψ η δ α ν ε ί ο υ κ α ι τ ή ρ η σ η λ ο γ ι σ τ ι κ ώ ν ), λ α μ β ά ν ο ν τ α ι σ υ ν ή θ ω ς μ ε τ ά α π ό σ υ ζ ή τ η σ η μ ε τ ο ο ι κ ο γ ε ν ε ι α κ ό π ε ρ ι β ά λ λ ο ν. Π α ρ ά τ ι ς ό π ο ι ε ς «α σ τ ο χ ί ε ς» τ ω ν π ρ ο γ ρ α μ μ ά τ ω ν κ α τ ά ρ τ ι σ η ς, ό π ω ς π. χ. η δ ι ά ρ κ ε ι α κ α ι τ α α ν τ ι κ ε ί μ ε ν α τ ο υ π ρ ο γ ρ ά μ μ α τ ο ς, ο ι σ υ μ μ ε τ έ χ ο ν τ ε ς θ ε ω ρ ο ύ ν ό τ ι ή τ α ν κ α λ ύ τ ε ρ α κ α τ α ρ τ ι σ μ έ ν ο ι α π ό π α ρ α γ ω γ ο ύ ς ί δ ι ω ν δ υ ν α τ ο τ ή τ ω ν, π ο υ δ ε ν ε π ι μ ο ρ φ ώ θ η κ α ν. 1

Σ τ ι ς π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ε ς π ε ρ ι π τ ώ σ ε ι ς, μ ά λ ι σ τ α, ά λ λ α ξ α ν κ α ι τ ο ν τ ρό π ο δ ι α χ ε ί ρ ι σ η ς τ ω ν ε κ μ ε τ α λ λ ε ύ σ ε ω ν. Ό λ ο ι σ η μ ε ι ώ ν ο υ ν ό τ ι τ α π ρ ο γ ρ ά μ μ α τ α θ α π ρ έ π ε ι ν α π α ρ έ χ ο ν τ α ι σ τ ο υ ς ε ν δ ι α φ ε ρ ό μ ε ν ο υ ς δ ω ρ ε ά ν, α λ λ ά σ χ ε δ ι α σ μ έ ν α γ ι α τ ι ς α ν ά γ κ ε ς τ ω ν ε κ μ ε τ α λ λ ε ύ σ ε ω ν. Τ α τ ε λ ε υ τ α ί α χ ρ ό ν ι α α λ λ ά ζ ε ι ο π α ρ α δ ο σι α κ ό ς ρ ό λ ο ς τ ω ν γ υ ν α ι κ ώ ν σ τ η δ ι α χ ε ί ρ ι σ η τ ω ν ε κ μ ε τ α λ λ ε ύ σ ε ω ν. Π λ έ ο ν λ α μ β ά ν ο υ ν σ η μ α ν τ ι κ έ ς α π ο φ ά σ ε ι ς μ ό ν ε ς τ ο υ ς, χ ω ρ ί ς ν α ζ η τ ή σ ο υ ν τ η σ υ μ β ο υ λ ή τ ο υ π α τ έ ρ α ή τ ο υ σ υ ζ ύ γ ο υ. Υ π ά ρ χ ε ι έ ν τ ο ν ο ς σ κ ε π τ ι κ ι σ μ ό ς α π έ ν α ν τ ι σ τ η ν α ν ά λ η ψ η ε π ι χ ε ι ρ η μ α τ ι κ ο ύ ρ ί σ κ ο υ, κ υ ρ ί ω ς λ ό γ ω τ ω ν ο ι κ ο ν ο μ ι κ ώ ν σ υ ν θ η κ ώ ν σ τ η χ ώ ρ α, α λ λ ά κ α ι γ ι α τ ί ο ι ί δ ι ο ι ο ι π α ρ α γ ω γ ο ί δ ε ν ν ι ώ θ ο υ ν έ το ι μ ο ι. 2

A B S T R A C T Τhe current postgraduate thesis concerns the empirical study of the characteristics of "Young Farmers" (new-entrants into farming) of the Prefecture of Ilia, during the period 2001-2009. Moreover, the Training Programs they attended in the framework of the "Young Farmers" program in the Agricultural Education Center "DIMITER", are evaluated. The most important part of the research focuses on the study of the possible correlation between the training received by the selected "Young Farmers" and any business action undertaken (for example. changes in farm management, improvements of animal and plant stocks, renewal of the mechanical equipment). In the prefecture of Ilia the program of "Young Farmers" was implemented 3 times, and 204 people participated in the program. For qualitative research, the following steps were taken: Literature review Construction of the questionnaire Stratified random sampling of young farmers in the prefecture of Ilia Personal interviews Data entry and processing using SPSS 24.0 for Windows The most important findings of the study are: Most of the holdings are small to medium sized (5Ha), mostly inherited from the older generation. Most financial decisions (loans and accounts) are usually taken within the family environment. Despite shortcomings of the training programs, such as the duration and training subjects, the participants consider themselves to be better trained than producers who have not attended the course. In most cases, the management of farms has also changed as a result of training Everyone stresses that programs should be provided free of charge but designed to meet the needs of the holdings. In recent years, the traditional role of women in managing the farms has changed. They now make important decisions on their own, without asking for advice their father or husband. 3

Ε Υ Χ Α Ρ Ι Σ Τ Ι Ε Σ Η σ υ γ κ ε κ ρ ι μ έ ν η μ ε τ α π τ υ χ ι α κ ή μ ε λ έ τ η π ρ α γ μ α τ ο π ο ι ή θ η κ ε τ ο χ ρ ο ν ι κ ό δ ι ά σ τ η μ α α π ό τ ο ν Αύ γ ο υ σ τ ο 2016 έ ω ς τ ο Ι ο ύ ν ι ο 2017 κ α ι α φ ο ρ ο ύ σ ε τ η μ ε λ έ τ η κ α ι κ α τ α γ ρ α φ ή τ ω ν ι δ ι α ί τ ε ρ ω ν χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ι κ ώ ν τ ω ν Ν έ ω ν Αγ ρ ο τ ώ ν σ τ ο σ ύ ν ο λ ο το υ Νο μ ο ύ Η λ ε ί α ς. Δ ε ί γ μ α Ν έ ω ν Αγ ρ ο τ ώ ν κ λ ή θ η κ ε ν α α π α ν τ ή σ ε ι τ α ε ρ ω τ η μ α τ ο λ ό γ ι α τ η ς έ ρ ε υ ν α ς. Ο ι σ υ ν ε ν τ ε ύ ξ ε ι ς π ρ α γ μ α τ ο π ο ι ή θ η κ α ν σ τ ι ς γ ε ω ρ γ ι κ έ ς ε κ μ ε τ α λ λ ε ύ σ ε ι ς τ ω ν π α ρ α γ ω γ ώ ν, σ τ α κ ο ι ν ο τ ι κ ά γ ρ α φ ε ί α τ ω ν τ ο π ι κ ώ ν κ ο ι ν ο τ ή τ ω ν τ ο υ Ν ο μ ο ύ Η λ ε ί α ς, σ τ η Δ ΑΟ Κ τ η ς Αν τ ι π ε ρ ι φ έ ρ ε ι α ς Η λ ε ί α ς κ α ι σ τ ο ΚΕ Α Π ύ ρ γ ο υ. Θ α ή θ ε λ α ν α ε υ χ α ρ ι σ τ ή σ ω ό λ ο υ ς ό σ ο υ ς β ο ή θ η σ α ν γ ι α τ η ν έ ρ ε υ ν α, τ η σ υ γ γ ρ α φ ή κ α ι ο λ ο κ λ ή ρ ω σ η τ η ς π α ρ ο ύ σ α ς μ ε λ έ τ η ς. Κ α τ α ρ χ ή ν θ α ή θ ε λ α ν α ε υ χ α ρ ι σ τ ή σ ω τ ο ν κ. Αλ έ ξ α ν δ ρ ο Κο υ τ σ ο ύ ρ η, Κ α θ η γ η τ ή τ ο υ Τ μ ή μ α τ ο ς Αγ ρ ο τ ι κ ή ς Ο ι κ ο ν ο μ ί α ς κ α ι Αν ά π τ υ ξ η ς, ε π ι β λ έ π ο ν τ α τ η ς μ ε λ έ τ η ς, γ ι α τ η ν α δ ι ά λ ε ι π τ η π α ρ α κ ο λ ο ύ θ η σ η, υ π ο μ ο ν ή κ α ι β ο ή θ ε ι α π ο υ μ ο υ π α ρ ε ί χ ε. Ε π ί σ η ς, θ α ή θ ε λ α ν α ε υ χ α ρ ι σ τ ή σ ω τ ο υ ς υ π α λ λ ή λ ο υ ς τ η ς Δ ΑΟ Κ Η λ ε ί α ς, κ α ι τ η ν Υ π ε ύ θ υ ν η τ ο υ «ΚΕ Ν Τ Ρ Ο Υ Δ Η Μ Η Τ Ρ Α» Π Υ Ρ Γ Ο Υ, γ ι α τ η β ο ή θ ε ι α τ ο υ ς, σ τ η ν ο ρ γ ά ν ω σ η τ ω ν σ υ ν ε ν τ ε ύ ξ ε ω ν κ α ι τ η ν ε π ι κ ο ι ν ω ν ί α μ ε τ ο υ ς σ υ μ μ ε τ έ χ ο ν τ ε ς σ τ η ν έ ρ ε υ ν α. Τ έ λο ς, π ρ έ π ε ι ν α ε υ χ α ρ ι σ τ ή σ ω τ ο υ ς υ π ε ύ θ υ ν ο υ ς τ ο υ ΚΕ Α Π Υ Ρ Γ Ο Υ κ α τ ά τ η δ ι ά ρ κ ε ι α τ ω ν σ υ ν ε ν τ ε ύ ξ ε ω ν γ ι α τ η ν π α ρ α χ ώ ρ η σ η ε ι δ ι κ ο ύ χ ώ ρ ο υ κ α ι τ η ν ο ρ γ ά ν ω σ η τ ω ν σ υ ν ε ν τ ε ύ ξ ε ω ν. Κ λ ε ί ν ο ν τ α ς, θ α ή θ ε λ α, ξ ε χ ω ρ ι σ τ ά, ν α ε υ χ α ρ ι σ τ ή σ ω τ ο υ ς σ υ μ μ ε τ έ χ ο ν τ ε ς σ τ η ν έ ρ ε υ ν α γ ι α τ ί χ ω ρ ί ς α υ τ ο ύ ς, δ ε θ α ή τ α ν δ υ ν α τ ή η ο λ ο κ λ ή ρ ω σ η τ η ς μ ε λ έ τ η ς. 4

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α ΠΕΡΙΛΗΨΗ σελ.1 1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ σελ. 7 2. ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ σελ.12 2.1 ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ σελ.12 2.2. ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΜΑΘΗΣΗ, ΜΗ ΤΥΠΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ σελ.15 2.3.1. ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ σελ.19 2.3.2. ΦΟΡΕΙΣΓΙΑΤΗΔΙΑΣΥΝΔΕΣΗΚΑΙ ΠΡΟΩΘΗΣΗΤΗΣ ΔΙΑΒΙΟΥΜΑΘΗΣΗΣ σελ.20 2.4. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΕΝΗΛΙΚΩΝ σελ.22 2.5. ΑΛΛΟΙ ΦΟΡΕΙΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΜΗ ΤΥΠΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ σελ.24 2.6. ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ: σελ.25 2.7 ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ σελ.34 2.8 ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΓΕΩΡΓΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ-ΔΗΜΗΤΡΑ (ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ)σελ.38 2.8.1 ΆΛΛΟΙ ΦΟΡΕΙΣ ΓΕΩΡΓΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ σελ.40 2.8 ΠΡΑΣΙΝΟ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΟ σελ.41 3. ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ σελ.43 3.1 Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣΤΗΝΕΛΛΑΔΑΤΗΣ ΥΦΕΣΗΣ, (ΙΟΒΕ) σελ.44 3.2 ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ & ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ σελ.46 3.3 ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΑΓΡΟΔΙΑΤΡΟΦΙΚΟΥ ΤΟΜΕΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ σελ.46 3.4 ΤΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ-σελ.48 3.5 ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ σελ. 49 3.6 ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ & ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ σελ.51 3.7 Η ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ Leader ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ σελ.53 3.7 ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ σελ.55 4 ΜΕΘΟΛΟΓΙΑ σελ.58 4. 1. ΣΚΟΠΟΣ & ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ σελ.58 4.2. ΝΟΜΟΣ ΗΛΕΙΑΣ σελ.63 4.3 ΜΕΛΕΤΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ ΕΠΙΧ.ΔΡΑΣΗΣ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΗΛΕΙΑΣ σελ. 66 4.4 ΜΕΛΕΤΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ ΕΠΙΤ. ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΩΝ ΣΤΟ ΝΟΜΟ σελ.69 5. ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ σελ.72 5.1 ΜΟΝΟΜΕΤΑΒΛΗΤΗ ΑΝΑΛΥΣΗ σελ.72 5.2. ΔΙΜΕΤΑΒΛΗΤΗ ΑΝΑΛΥΣΗ σελ.95 5.3 ΔΙΜΕΤΑΒΛΗΤΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΝΡΞΑΡΤΗΤΩΝ ΜΕΤΑΒΛΗΤΩΝ σελ. 147 6. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ σελ.154 6.1 ΜΟΝΟΜΕΤΑΒΛΗΤΗ ΑΝΑΛΥΣΗ σελ.154 6.2 ΔΙΜΕΤΑΒΛΗΤΗ ΑΝΑΛΥΣΗ σελ.163 6.3 ΔΙΜΕΤΑΒΛΗΤΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΩΝ ΜΕΤΑΒΛΗΤΩΝ σελ. 171 5

6.4 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ-ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ σελ.173 6.5. ΕΠΙΛΟΓΟΣ σελ.176 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι- ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ σελ.177 6

Κ Ε ΦΑ Λ Α Ι Ο 1. - Ε Ι Σ Α Γ ΩΓ Η Αδ ι α μ φ ι σ β ή τ η τ α ο 20 ος α ι ώ ν α ς μ π ο ρ ε ί ν α χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ε ί, ω ς ε π ο χ ή ρ α γ δ α ί ω ν ε ξ ε λ ί ξ ε ω ν σ τ ο ν χ ώ ρ ο τ η ς τ ε χ ν ο λο γ ί α ς κ α ι τ ω ν ε π ι σ τ η μ ώ ν. Ο ι ε ξ ε λ ί ξ ε ι ς α υ τ έ ς ε π έ φ ε ρ α ν ό π ω ς ε ί ν α ι φ υ σ ι κ ό α λ λ α γ έ ς σ ε σ χ ε δ ό ν ό λο υ ς τ ο υ ς τ ο μ ε ί ς τ η ς κ α θ η μ ε ρ ι ν ό τ η τ α ς, σ ε κ ο ι ν ω ν ι κ ό - ο ι κ ο ν ο μ ι κ ό κ α ι π ο λ ι τ ι κ ό ε π ί π ε δ ο. Ο σ ύ γ χ ρ ο ν ο ς ά ν θ ρ ω π ο ς ε ί ν α ι π ι α έ ν α ς π α γ κ ό σ μ ι ο ς π ο λ ί τ η ς, κ ο ι ν ω ν ό ς τ ω ν τ ε χ ν ο λ ο γ ι κ ώ ν ε ξ ε λ ί ξ ε ω ν, γ ε γ ο ν ό ς πο υ το ν ω θ ε ί ν α α ν α π τ ύ ξ ε ι ν έ ε ς δ ε ξ ι ό τ η τ ε ς, ή ν α β ε λ τ ι ώ σ ε ι ή δ η υ π ά ρ χ ο υ σ ε ς, ώ σ τ ε ν α κ α τ α φ έ ρ ε ι ν α α ν τ α π ο κ ρ ι θ ε ί σ τ ι ς α π α ι τ ή σ ε ι ς τ η ς ε ρ γ α σ ι α κ ή ς τ ο υ ζ ω ή ς κ α ι ν α γ ί ν ε ι ε π α γ γ ε λ μ α τ ι κ ά α ν τ α γ ω ν ι σ τ ι κ ό ς. Η σ υ γ κ ρ ό τ η σ η τ η ς Κο ι ν ή ς Ε υ ρ ω π α ϊ κ ή ς Α γ ο ρ ά ς ( Ε ν ι α ί α ς Αγ ο ρ ά ς ), κ α ι α ρ γ ό τ ε ρ α, η α π ε λ ε υ θ έ ρ ω σ η τ ο υ π α γ κ ό σ μ ι ο υ ε μ πο ρ ί ο υ ( 2013 ), δ η μ ι ο ύ ρ γ η σ α ν τ ι ς α ν α γ κ α ί ε ς σ υ ν θ ή κ ε ς ώ σ τ ε ν α α ν α π τ υ χ θ ο ύ ν ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ έ ς π ο λ ι τ ι κ έ ς, π ο υ σ τ η ρ ί ζ ο υ ν τ η Δ ι α Β ί ο υ Μ ά θ η σ η κ α ι Κ α τ ά ρ τ ι σ η, σ ε ε π ί π ε δ ο Ε. Ε. Η σ υ ν ε χ ι ζ ό μ ε ν η Ε κ π α ί δ ε υ σ η κ α ι Ε π α γ γ ε λ μ α τ ι κ ή Κα τ ά ρ τ ι σ η τ ω ν ε υ ρ ω π α ί ω ν π ο λ ι τ ώ ν, ε ί ν α ι η μ ο ν α δ ι κ ή δ ι έ ξ ο δ ο ς γ ι α ν α «θ ω ρ α κ ί σ ο υ ν» τ η ν ε π α γ γ ε λ μ α τ ι κ ή, ε π ι χ ε ι ρ η μ α τ ι κ ή κ α ι κ ο ι ν ω ν ι κ ή δ ρ ά σ η τ ο υ ς. Ε ι δ ι κ ό τ ε ρ α, ο ι ε υ ρ ω π α ί ο ι γ ε ω ρ γ ο ί κ α ι κ τ η ν ο τ ρ ό φο ι δ ε ν «α ν τ α γ ω ν ί ζ ο ν τ α ι» μ ε τ α ξ ύ τ ο υ ς σ ε ε π ί π ε δ ο Κρ α τ ώ ν - Μ ε λ ώ ν, α λ λ ά π λ έ ο ν, σ ε π α γ κ ό σ μ ι ο ε π ί π ε δ ο, μ ε χ ώ ρ ε ς, ε κ τ ό ς Ε. Ε., π ο υ π α ρ ά γ ο υ ν τ α ί δ ι α π ρ ο ϊ ό ν τ α μ ε μ ι κ ρ ό τ ε ρ ο κ ό σ το ς π α ρ α γ ω γ ή ς κ α ι τ α π ω λ ο ύ ν σ ε χ α μ η λ ό τ ε ρ ε ς τ ι μ έ ς. Η α λ λ α γ ή σ τ ο υ ς ό ρ ο υς π α ρ α γ ω γ ή ς, η π ρ ο σ τ α σ ί α τ ο υ π ε ρ ι β ά λ λ ο ν τ ο ς και η π ώ λ η σ η π ι σ τ ο π ο ι η μ έ ν ω ν π ρ ο ϊ ό ν τ ω ν, ε ί ν α ι ζ η τ ή μ α τ α π ο υ κ α λ ε ί τ α ι ν α α ν τ ι μ ε τ ω π ί σ ε ι κ α ι ο Έ λ λ η ν α ς α γ ρ ό τ η ς. Ε ξ α ι τ ί α ς α υ τ ώ ν τ ω ν σ υ ν θ η κ ώ ν ο φ ε ί λ ε ι ν α σ κ έ φ τ ε τ α ι κ α ι ν α δ ρ α ό χ ι μ ό ν ο ω ς π α ρ α γ ω γ ό ς, α λ λ ά σ υ ν δ υ α σ τ ι κ ά κ α ι ω ς ε π ι χ ε ι ρ η μ α τ ί α ς. Ν α α ξ ι ο π ο ι ε ί τ ο υ ς πό ρο υ ς πο υ δ ι α θ έ τ ε ι, ( γ η, α γ ρ ο τ ι κ ά μ η χ α ν ή μ α τ α, ζ ώ α ), τ ι ς ν έ ε ς τ ε χ ν ο λο γ ί ε ς, ( Η / Υ κ α ι I nt e r n e t ), κ α ι φ υ σ ι κ ά ν α α ν α λ α μ β ά ν ε ι τ ο α π α ρ α ί τ η τ ο «ε π ι χ ε ι ρ η μ α τ ι κ ό ρ ί σ κ ο». Θ α π ρ έ π ε ι ν α σ η μ ε ι ω θ ε ί, ό τ ι σ τ η ν Ε λ λ ά δ α, τ η ς ο ι κ ο ν ο μ ι κ ή ς κ ρ ί σ η ς ε ί χ ε ή δ η π ρ ο η γ η θ ε ί η κ ρ ί σ η σ τ ο ν τ ο μ έ α τ η ς γ ε ω ρ γ ί α ς, ( α γ ρ ο τ ι κ ή ς π α ρ α γ ω γ ή ς ), α π ό τ ο 1990. Η ε λ λ η ν ι κ ή γ ε ω ρ γ ί α π α ρ ο υ σ ί α ζ ε έ ν τ ο ν α π ρ ο β λ ή μ α τ α α π ο δ ι ά ρ θ ρ ω σ η ς, ό π ω ς υ ψ η λ ό κ ό σ τ ο ς π α ρ α γ ω γ ή ς τ ω ν π ρ ο ϊ ό ν τ ω ν, μ ε ι ω μ έ ν η α ν τ α γ ω ν ι σ τ ι κ ό τ η τ α, κ α ι χ α μ η λ ή π α ρ α γ ω γ ι κ ό τ η τ α. 7

Τ ι ς δ ι α δ ι κ α σ ί ε ς «α π ο γ ε ω ρ γ ι κ ο π ο ί η σ η ς» κ α ι α π ο β ι ο μ η χ ά ν ι σ η ς, «μ ε γ έ θ υ ν ε» η κ α τ α σ π α τ ά λ η σ η τ ω ν ε υ ρ ω π α ϊ κ ώ ν ε π ι δ ο τ ή σ ε ω ν, κ α ι τ ω ν ε υ ρ ω π α ϊ κ ώ ν π ρ ο γ ρ α μ μ ά τ ω ν σ τ ή ρ ι ξ η ς. Η έ λ ε υ σ η τ ω ν μ ε τ α ν α σ τ ώ ν π ο υ α π ο τ έ λ ε σ α ν φ θ η ν ό ε ρ γ α τ ι κ ό δ υ ν α μ ι κ ό, σ υ ν έ β α λ α ν π ρ ο σ ω ρ ι ν ά σ τ η ν α π ο σ ό β η σ η τ η ς κ ρ ί σ η ς. Ε ν δ ε ι κ τ ι κ ά, α ξ ί ζ ε ι ν α α ν α φ ε ρ θ ε ί ό τ ι τ ο ε λ λ η ν ι κ ό γ ε ω ρ γ ι κ ό ε ι σ ό δ η μ α, τ η ν π ε ρ ί ο δ ο τ η ς κ ρ ί σ η ς μ ε ι ώ ν ε τ α ι, κ α τ ά 10, 8 % 1 ό τ α ν σ τ η ν Ε υ ρ ώ π η τ ω ν 27, τ ο α ν τ ί σ τ ο ι χ ο ε ι σ ό δ η μ α, π α ρ ο υ σ ι ά ζ ε ι α ύ ξ η σ η κ α τ ά 7, 5 %. Λ α μ β ά ν ο ν τ α ς υ π ό ψ η ό τ ι το ο ι κ ο γ ε ν ε ι α κ ό α γ ρ ο τ ι κ ό ε ι σ ό δ η μ α σ υ μ π λ η ρ ώ ν ε τ α ι κ α ι α π ό ε ξ ω γ ε ω ρ γ ι κ ά ε ι σ ο δ ή μ α τ α, γ ί ν ε τ α ι φ α ν ε ρ ό, ό τ ι α ν α μ έ ν ε τ α ι ν α π α ρ α τ η ρ η θ ε ί σ η μ α ν τ ι κ ή μ ε ί ω σ η τ ο υ ε ι σ ο δ ή μ α τ ο ς αυ τ ο ύ σ τ η ν Ε λ λ ά δ α τ η ς ύ φ ε σ η ς. Π α ρ ά λ λ η λ α, α ν α δ ε ι κ ν ύ ε τ α ι η σ η μ α σ ί α τ ο υ γ ε ω ρ γ ι κ ο ύ ε ι σ ο δ ή μ α τ ο ς, σ το σ υ ν ο λ ι κ ό ο ι κ ο γ ε ν ε ι α κ ό ε ι σ ό δ η μ α μ ι α ς α γ ρ ο τ ι κ ή ς ο ι κ ο γ έ ν ε ι α ς. Γι α υ τ ό κ α ι α π α ι τ ε ί τ α ι η ν ο μ ο θέ τ η σ η, ο ι κ ο ν ο μ ι κ ώ ν κ α ι ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ώ ν, π ο λ ι τ ι κ ώ ν π ο υ θ α ε ν ι σ χ ύ σ ο υ ν τ η ν ε π ι σ τ ρ ο φ ή τ ω ν ν έ ω ν σ τ η ν ε λ λ η ν ι κ ή ύ π α ι θ ρ ο, α ν ό χ ι κ α ι ν α τ η ν π ρ ο ω θ ή σ ο υ ν. Οι π ι ο ε λ π ι δ ο φ ό ρ ε ς ο μ ά δ ε ς τ ο υ γ ε ω ρ γ ι κ ο ύ π λ η θ υ σ μ ο ύ γ ι α τ η ν ε ι σ α γ ω γ ή κ α ι π ρ ο ώ θ η σ η τ η ς κ α ι ν ο τ ο μ ί α ς, ε ί ν α ι ο ι ν έο ι κ α ι ν ε ο ε ι σ ε ρ χ ό μ ε ν ο ι. Μ π ο ρ ο ύ ν ν α υ ι ο θ ε τ ή σ ο υ ν π ι ο ε ύ κ ο λ α τ η ν π ρ ο ώ θ η σ η δ ι α φ ο ρ ο π ο ι η μ έ ν ω ν σ χ η μ ά τ ω ν π α ρ α γ ω γ ή ς, κ α ι τ η ν π α ρ α γ ω γ ή μ έ σ α α π ό έ ν α κ α ι ν ο τ ό μ ο ο ι κ ο ν ο μ ι κ ό μ ο ν τ έ λ ο 2. Ο ι ο ι κ ο ν ο μ ι κ έ ς κ α ι τ ε χ ν ο λ ο γ ι κ έ ς ε ξ ε λ ί ξ ε ι ς, σ ε π α γ κ ό σ μ ι ο κ α ι ε υ ρ ω π α ϊ κ ό ε π ί π ε δ ο, κ α ι ο π ο λ υ λ ε ι τ ο υ ρ γ ι κ ό ς ρ ό λ ο ς τ η ς γ ε ω ρ γ ί α ς σ ή μ ε ρ α α π α ι τ ο ύ ν τ η ν η λ ι κ ι α κ ή α ν α ν έ ω σ η τ ο υ α γ ρ ο τ ι κ ο ύ π λ η θ υ σ μ ο ύ κ α ι τ η ν α ν α ν έ ω σ η τ ω ν ε π α γ γ ε λ μ α τ ι κ ώ ν π ρ ο σ ό ν τ ων τ ο υ 3. Η ε ν ε ρ γ ό ς σ υ μ μ ε τ ο χ ή κ α ι π α ρ ο υ σ ί α τ ω ν ν έ ω ν, σ τ η ν α ν α π τ υ ξ ι α κ ή δ ι α δ ι κ α σ ί α ( π ρ ο γ ρ ά μ μ α τ α α γ ρ ο τ ο υ ρ ι σ μ ο ύ κ α ι α γ ρ ο β ι ο τ ε χ ν ί α ς, κ ο ι ν ο τ ι κ έ ς π ρ ω τ ο β ο υ λ ί ε ς, π ρ ο γ ρ ά μ μ α τ α γ ι α τ ι ς ε ν ι σ χ ύ σ ε ι ς σ τ ι ς ε π ε ν δ ύ σ ε ι ς κ α ι τ α κ ί ν η τ ρ α ε γ κ α τ ά σ τ α σ η ς, κ λ π.), α ν α δ ε ι κ ν ύ ε τ α ι σ ε κ ρ ί σ ι μ η ς σ η μ α σ ί α ς, γ ι α τ η ν ε ξ α σ φ ά λ ι σ η τ η ς β ι ω σ ι μ ό τ η τ α ς τ ω ν α γ ρ ο τ ι κ ώ ν π ε ρ ι ο χ ώ ν. 1 Z o g r a f a k i s & K a r a n i k o l a s, ( 2 0 1 2 ), T r a c i n g t h e c o n s e q u e n c e s o g e c o n o m i c c r i s i s i n r u r a l a r e a s : e v i d e n c e f r o m G r e e c e i n A d i s a, R. ( e d. ), R u r a l D e v e l o p m e n t, p p. 3 1 1-3 3 5, In T e c h P u b l i c a t i o n s, A p r i l. 2 V i l l a M., ( 1 9 9 9 ), B o r n t o b e f a r m e r s? C h a n g i n g e x p e c t a t i o n s i n N o r w e g i a n F a r m e r s l i f e c o u r s e s, S o c i o l o g i a R u r a l i s, V o l. 3 9, N o 3, p p. 3 3 0-3 4 2 3 F e n n e l R. ( 1 9 9 7 ). T h e c o m m o n A g r i c u l t u r a l P o l i c y - C o n t i n t u i t y a n d C h a n g e, O x f o r d & L o n d o n, C l a r e n d o n P r e s s. 8

Σ τ ο Ψ ή φ ι σ μ α τ ο υ Ε υ ρ ω π α ϊ κ ο ύ Κο ι ν ο β ο υ λ ί ο υ, ( 2000), π ο υ α φο ρ ά «τ η ν κ α τ ά σ τ α σ η κ α ι τ ι ς π ρ ο ο π τ ι κ έ ς τ ω ν ν έ ω ν γ ε ω ρ γ ώ ν σ τ η ν Ε υ ρ ω π α ϊ κ ή Έ ν ω σ η», κ α τ α ρ χ ή ν δ ι α π ι σ τ ώ ν ε τ α ι η μ ε ί ω σ η τ ω ν α γ ρ ο τ ι κ ώ ν ε κ μ ε τ α λ λ ε ύ σ ε ω ν, κ α ι σ η μ ε ι ώ ν ε τ α ι ό τ ι η μ ε γ α λ ύ τ ε ρ η μ ε ί ω σ η α φ ο ρ ά τ ο υ ς γ ε ω ρ γ ο ύ ς κ ά τ ω τ ω ν 35 ε τ ώ ν, τ ω ν ο π ο ί ω ν τ ο π ο σο σ τ ό ω ς π ρο ς το σ ύ ν ο λ ο τ ω ν γ ε ω ρ γ ώ ν μ ε ι ώ ν ε τ α ι σ ε ό λ α σ χ ε δ ό ν τ α κ ρ ά τ η - μ έ λ η. Σ τ η ν έ κ θ ε σ η ε π ί σ η ς α ν α φ έ ρ ο ν τ α ι τ α ε ι δ ι κ ά π ρ ο β λ ή μ α τ α π ο υ α ν τ ι μ ε τ ω π ί ζ ο υ ν ο ι ν έ ο ι γ ε ω ρ γ ο ί κ α ι τ α ο π ο ί α «α π ο ρ ρ έ ο υ ν α π ό τ ι ς τ ι μ έ ς π ώ λ η σ η ς κ α ι ε ν ο ι κ ί α σ η ς γ ε ω ρ γ ι κ ώ ν ε κ τ ά σ ε ω ν, τ ο υ ψ η λ ό κ ό σ τ ο ς τ ω ν γ ε ω ρ γ ι κ ώ ν μ η χ α ν η μ ά τ ω ν, κ α ι τ ο υ ψ η λ ό κ ό σ τ ο ς β ε λ τ ί ω σ η ς τ ω ν ε κ μ ε τ α λ λ ε ύ σ ε ω ν, κ α ι τ ο υ ς ν ο μ ι κ ο ύ ς κ α ι φ ο ρο λ ο γ ι κ ο ύ ς φ ρ α γ μ ο ύ ς γ ι α τ ο υ ς ν ε ο ε ι σ ε ρ χ ό μ ε ν ο υ ς, πο υ ο δ η γ ο ύ ν σ ε υ πο β ά θ μ ι σ η τ ω ν υ π ο δ ο μ ώ ν κ α ι τ η ς κ ο ι ν ω ν ι κ ή ς ζ ω ή ς, κ α θ ώ ς κ α ι τ η ν πλη θ υ σ μ ι α κ ή σ υ ρ ρ ί κ ν ω σ η τ ω ν π ε ρ ι ο χ ώ ν α υ τ ώ ν». Κ α λ ε ί τ α ι δ ε, η Ε. Ε., μ έ σ ω τ ω ν Κρ α τ ών - Μ ελ ών τ η ς, α λ λ ά κ α ι οι ο ρ γ α ν ώ σ ε ι ς τ ω ν α γ ρ ο τ ώ ν, ν α ε ν τ ε ί ν ο υ ν τ ι ς σ τ ο χ ε υ μ έ ν ε ς π ρ ο σ π ά θ ε ι ε ς γ ι α τ ο υ ς ν έο υ ς κ α ι ν ε ο ε ι σ ε ρ χ ό μ ε ν ο υ ς σ τ η γ ε ω ρ γ ί α. Ο ι π ρ ο σ π ά θ ε ι ε ς α υ τ έ ς π ε ρ ι λ α μ β ά ν ο υ ν τ η ν π α ρ ο χ ή σ υ μ β ο υ λ ε υ τ ι κ ή ς σ ε θ έ μ α τ α ε π ε ν δ ύ σ ε ω ν, σ τ η γ ε ω ρ γ ι κ ή κ α ι κ τ η ν ο τ ρ ο φ ι κ ή π α ρ α γ ω γ ή, κ α ι ε υ ρ ω π α ϊ κ ώ ν ε ν ι σ χ ύ σ ε ω ν. Α π α ι τ ε ί τ α ι π α ρ ά λ λ η λ α η δ η μ ι ο υ ρ γ ί α ε υ ν ο ϊ κ ο ύ ν ο μ ο θ ε τ ι κ ο ύ π λ α ι σ ί ο υ γ ι α ζ η τ ή μ α τ α φ ο ρ ο λο γ ί α ς κ α ι ι δ ι ο κ τ η σ ί α ς τ ω ν ε κ μ ε τ α λ λ ε ύ σ ε ω ν. Η γ ε ω ρ γ ί α α π ο τ ε λ ε ί τ η μ ο ν α δ ι κ ή δ ι έ ξ ο δ ο α π ό τ η ν κ ρ ί σ η π ο υ β ι ώ ν ε ι η χ ώ ρ α κ α ι γ ι α τ ο λ ό γ ο α υ τ ό π ρ έ π ε ι ν α π ρ ο ω θ η θ ε ί ω ς ε ν α λ λ α κ τ ι κ ή ε π ι λ ο γ ή σ τ ο π λ α ί σ ι ο τ ο υ ε π α γ γ ε λ μ α τ ι κ ο ύ π ρ ο σ α ν α τ ο λ ι σ μ ο ύ σ ε ό λ ε ς τ ι ς ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ έ ς β α θ μ ί δ ε ς. Σ τ η ν α ι τ ι ο λ ο γ ι κ ή έ κ θ ε σ η τ η ς Ε π ι τ ρ ο π ή ς Γ ε ω ρ γ ί α ς κ α ι Αν ά π τ υ ξ η ς τ η ς Υ π α ί θ ρ ο υ τ ο υ Ε υ ρ ω π α ϊ κ ο ύ Κο ι ν ο β ο υ λ ί ο υ, πο υ σ υ ν ο δ ε ύ ε ι τ ο π α ρ α π ά ν ω ψ ή φ ι σ μ α, τ ο ν ί ζ ε τ α ι ό τ ι π ρ έ π ε ι ν α ε ν ι σ χ υ θ ε ί η π ρ ό σ β α σ η τ ω ν ν έ ω ν σ τ η γ ε ω ρ γ ι κ ή κ α ι α γ ρ ο τ ι κ ή ε κ π α ί δ ε υ σ η, α φ ο ύ ο ε κ σ υ γ χ ρ ο ν ι σ μ ό ς το υ τ ο μ έ α ε ξ α ρ τ ά τ α ι α π ό τ η ν ι κ α ν ό τ η τ α π ρ ο σ α ρ μ ο γ ή ς σ τ ι ς ε π ε ρ χ ό μ ε ν ε ς π ρ ο κ λ ή σ ε ι ς. Π ρ ο τ ε ί ν ε τ α ι η ε ν ί σ χ υ σ η τ η ς κ α τ α ν ό η σ η ς τ ω ν π α γ κ ό σ μ ι ω ν δ ι α σ τ ά σ ε ω ν τ ω ν α γ ρ ο τ ι κ ώ ν θ ε μ ά τ ω ν, η σ υ ν ε ρ γ α σ ί α κ α ι α ν τ α λ λ α γ ή ε μ π ε ι ρ ι ώ ν, η β ε λ τ ί ω σ η τ η ς ε π α γ γ ε λ μ α τ ι κ ή ς τ ε χ ν ο γ ν ω σ ί α ς ( σ υ μ π ε ρ ι λ α μ β α ν ο μ έ ν ω ν τ ω ν ε ν α λ λ α κ τ ι κ ώ ν μ ε θ ό δ ω ν π α ρ α γ ω γ ή ς ), κ α ι τ ω ν ε μ π ο ρ ι κ ώ ν τ ά σ ε ω ν κ α ι δ ε ξ ι ο τ ή τ ω ν, η χ ρ ή σ η Η / Υ κ λ π., μ έ σ ω π ρ ο γ ρ α μ μ ά τ ω ν ε κ π α ί δ ε υ σ η ς. Ε π ι σ η μ α ί ν ε τ α ι έ ν τ ο ν α η 9

α ν ά γ κ η π ρ α κ τ ι κ ή ς κ α τ ά ρ τ ι σ η ς κ α ι ε κ π α ί δ ε υ σ η ς σ τ α π λ α ί σ ι α τ η ς ε κ μ ε τ ά λ λ ε υ σ η ς, π ο υ θ α σ υ ν δ υ ά ζ ο υ ν τ η ν π ρ α κ τ ι κ ή γ ν ώ σ η κ α ι τ η θ ε ω ρ η τ ι κ ή μ ά θ η σ η. Σ ε α ν ά λ ο γ α σ υ μ π ε ρ ά σ μ α τ α κ α τ α λ ή γ ο υ ν α ν τ ί σ τ ο ι χ ε ς μ ε λ έ τ ε ς σ τ ι ς Η Π Α, ό π ο υ η ε ν δ υ ν ά μ ω σ η τ ω ν ν έ ω ν τ η ς υ π α ί θ ρ ο υ θ ε ω ρ ε ί τ α ι ω ς ο κ α τ ε υ θ υ ν τ ή ρ ι ο ς ά ξ ο ν α ς τ ω ν π ρ ο γ ρ α μ μ ά τ ω ν τ ω ν Γ ε ω ρ γ ι κ ώ ν Ε φ α ρ μ ο γ ώ ν 4. Σ τ ο π λ α ί σ ι ο α υ τ ό α ν α π τ ύ σ σ ε τ α ι, κ α ι ε φ α ρ μ ό ζ ε τ α ι μ ι α ν έ α γ ε ν ι ά σ τ ο χ ε υ μ έ ν ω ν π ρ ο γ ρ α μ μ ά τ ω ν, σ χ ε δ ι α σ μ έ ν α ε ι δ ι κ ά γ ι α ν α ι κ α ν ο π ο ι ή σ ο υ ν τ ι ς α ν ά γ κ ε ς τ ω ν ν έ ω ν γ ε ω ρ γ ώ ν έ ω ς 35 ε τ ώ ν, κ α ι ν α α ν τ α π ο κ ρ ί ν ον τ α ι σ τ ι ς α ν ά γ κ ε ς δ ι α φ ο ρ ε τ ι κ ώ ν ο μ ά δ ω ν ν έ ω ν γ ε ω ρ γ ώ ν 5, 6. Σ υ μ π ε ρ α σ μ α τ ι κά, η α ν α θ ε ώ ρ η σ η τ η ς Κο ι ν ή ς Α γ ρ ο τ ι κ ή ς Π ο λ ι τ ι κ ή ς, κ α ι ο π ρ ο σ α ν α τ ο λ ι σ μ ό ς τ η ς, σ ε π ι ο πα ρ α γ ω γ ι κ ά μ ο ν τ έ λ α τ ο υ χ ώ ρ ο υ, σ η μ α τ ο δ ο τ ε ί τ η ν α ρ χ ή μ ι α ς ν έ α ς, π ι ο α π α ι τ η τ ι κ ή ς ε π ο χ ή ς. Σ η μ α ν τ ι κ ό ρ ό λ ο κ α λ ε ί τ α ι ν α δ ι α δ ρ α μ α τ ί σ ε ι κ α ι ο ί δ ι ο ς ο γ ε ω ρ γ ό ς - π α ρ α γ ω γ ό ς, σ τ ο β α θ μ ό π ο υ θ α κ α τ ο ρ θ ώ σ ε ι ν α ε ν σ ω μ α τ ώ σ ε ι α υ τ ή τ η ν έ α λ ο γ ι κ ή σ τ ο ν τ ρ ό π ο π ο υ α σ κ ε ί τ α ι η γ ε ω ρ γ ι κ ή δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ α. Η π λ η ρ ο φ ό ρ η σ η, η ε κ π α ί δ ε υ σ η κ α ι κ α τ ά ρ τ ι σ η τ ω ν ν έ ω ν π ο υ ε π ι θ υ μ ο ύ ν ν α δ ρ α σ τ η ρ ι ο π ο ι η θ ο ύ ν σ τ η ν α γ ρ ο τ ι κ ή π α ρ α γ ω γ ή, α ν α μ έ ν ε τ α ι ν α α π ο τ ε λ έ σ ο υ ν κ ρ ί σ ι μ ε ς σ υ ν ι σ τ ώ σ ε ς, γ ι α τ η ν π α ρ α γ ω γ ι κ ή α ν α σ υ γ κ ρ ό τ η σ η τ η ς ε λ λ η ν ι κ ή ς υ π α ί θ ρ ο υ, κ α ι ν α α ν α δ ε ί ξ ο υ ν τ α ν έ α π ο ι ο τ ι κ ά κ α ι π ο σ ο τ ι κ ά χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ι κ ά τ η ς. 4 M i n c e m o ye r, C. a n d P e r k i n s, D. ( 2001 ). B o o s t i n g p o s t i n - s e r v i c e l e a r n i n g. J o u r n a l o f E x t e n s i o n, 39 ( 6 ). 5 R u h f, Κ., Im m e r m a n, G., T o e n s m e i e r, E. a n d J. G i l l a n ( 2002 ), S p e c i a l S u p p l e m e n t o n B e g i n n i n g F a r m e r s, T h e N a t u r a l F a r m e r, V o l. 2, N o 55 6 S h e i l s, C. a n d M. D e s c a r t e s ( 2004 ), W o r k i n g w i t h N e w F a r m e r s : T o p i c s i n P r o f e s s i o n a l D e v e l o p m e n t, A G r o w i n g N e w F a r m e r s P u b l i c a t i o n, T h e N e w E n g l a n d S m a l l F a r m In s t i t u t e 10

Η μ ε τ α π τ υ χ ι α κ ή μ ε λ έ τ η δ ο μ ε ί τ α ι ω ς α κ ο λ ο ύ θ ω ς : Σ τ ο Π ρ ώ τ ο Κε φ ά λ α ι ο γ ί ν ε τ α ι σ υ ν ο π τ ι κ ή ε ι σ α γ ω γ ή σ τ ο θ έ μ α τ η ς μ ε λ έ τ η ς. Σ τ ο Δ ε ύ τ ε ρ ο Κε φ ά λ α ι ο π α ρ ο υ σ ι ά ζ ε τ α ι τ ο θ ε ω ρ η τ ι κ ό υ π ό β α θ ρ ο τ η ς Γ ε ω ρ γ ι κ ή ς Ε κ π α ί δ ε υ σ η ς κ α ι Κα τ ά ρ τ ι σ η ς. Σ τ ο Τ ρ ί τ ο Κε φ ά λ α ι ο ο ρ ί ζ ε τ α ι η έ ν ν ο ι α τ η ς «Ε π ι χ ε ι ρ η μ α τ ι κ ό τ η τ α ς». Σ τ ο Τ έ τ α ρ τ ο Κε φ ά λ α ι ο π ε ρ ι γ ρ ά φ ο ν τ α ι ο σ κ ο π ό ς κ α ι η μ ε θ ο δ ο λο γ ι κ ή π ρ ο σ έ γ γ ι σ η τ η ς μ ε λ έ τ η ς κ α ι γ ί ν ε τ α ι σ ύ ν τ ο μ η α ν α φ ο ρ ά σ τ α ι δ ι α ί τ ε ρ α χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ι κ ά τ η ς π ε ρ ι ο χ ή ς έ ρ ε υ ν α ς. Σ τ ο Π έ μ π τ ο Κε φ ά λ α ι ο π α ρ ο υ σ ι ά ζ ο ν τ α ι τ α α π ο τ ε λ έ σ μ α τ α τ η ς ε π ε ξ ε ρ γ α σ ί α ς τ ω ν σ τ ο ι χ ε ί ω ν τ ω ν ε ρ ω τ η μ α τ ο λ ο γ ί ω ν. Π α ρ ο υ σ ι ά ζ ε τ α ι τ ό σ ο η Μ ο ν ο μ ε τ α β λ η τ ή ό σ ο κ α ι η Δ ι μ ε τ α β λ η τ ή Α ν ά λ υ σ η. Σ τ ο Έ κ τ ο Κε φ ά λ α ι ο α ν α φ έ ρ ο ν τ α ι κ α ι σ υ ν ο ψ ί ζ ο ν τ α ι τ α κ ύ ρ ι α ε υ ρ ή μ α τ α τ η ς μ ε λ έ τ η ς. Α κ ο λ ο υ θ ε ί τ ο Π α ρ ά ρ τ η μ α, π ο υ π ε ρ ι λ α μ β ά ν ε ι τ ο Ε ρ ω τ η μ α τ ο λ ό γ ι ο τ η ς Έ ρ ε υ ν α ς. 11

Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο 2. Γ Ε Ω Ρ Γ Ι Κ Η Ε Κ Π Α Ι Δ Ε Υ Σ Η Κ Α Ι Κ Α Τ Α Ρ Τ Ι Σ Η 2. 1 Τ Ο Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Ο Ε Κ Π Α Ι Δ Ε Υ Τ Ι Κ Ο Σ Υ Σ Τ Η Μ Α. Π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ο α π ό π ο τ έ, η σ ύ γ χ ρ ο ν η μ ε τ α β ι ο μ η χ α ν ι κ ή κ ο ι ν ω ν ί α σ τ η ρ ί ζ ε τ α ι κ α ι α ξ ι ο π ο ι ε ί τ ι ς ε φ α ρ μ ο γ έ ς τ η ς π ρ ο σ φ ε ρ ό μ ε ν η ς ε π ι σ τ η μ ο ν ι κ ή ς γ ν ώ σ η ς. Η γ ν ώ σ η α υ τ ή ό μ ω ς ε ξ ε λ ί σ σ ε τ α ι τ α χ ύ τ α τ α, α ν α τ ρ έ π ο ν τ α ς σ υ ν ε χ ώ ς τ α ι σ χ ύ ο ν τ α δ ε δ ο μ έ ν α. Σ υ ν έ π ε ι α τ ω ν π α ρ α π ά ν ω ε ί ν α ι τ ο γ ε γ ο ν ό ς ό τ ι η α ρ χ ι κ ή, τ υ π ι κ ή, ε κ π α ί δ ε υ σ η δ ε ν ε π α ρ κ ε ί π λ έ ο ν γ ι α τ η ν ε π ι τ υ χ η μ έ ν η π ρ ο σ α ρ μ ο γ ή τ ω ν α τ ό μ ω ν σ το ρ α γ δ α ί α μ ε τ α β α λ λ ό μ ε ν ο κ ο ι ν ω ν ι κ ό κ α ι ε π α γ γ ε λ μ α τ ι κ ό τ ο υ ς π ε ρ ι β ά λ λ ο ν. Αυ τ ή η δ υ ν α μ ι κ ή α ν α ν έ ω σ η ς τ η ς γ ν ώ σ η ς ο δ ή γ η σ ε σ τ η ν α ν ά γ κ η τ η ς σ υ ν ε χ ι ζ ό μ ε ν η ς, Δ ια Β ί ο υ ε κ π α ί δ ε υ σ η ς κ α ι μ ά θ η σ η ς, ω ς π ρ ο ϋ π ό θ ε σ η ς τ η ς ε ν ε ρ γ ο ύ ς σ υ μ μ ε το χ ή ς τ ο υ α τ ό μ ο υ σ τ η ν κ ο ι ν ω ν ι κ ή ζ ω ή. Ο ι α ν ε π τ υ γ μ έ ν ε ς κ ο ι ν ω ν ί ε ς κ α τ α β ά λ λ ο υ ν π ρ ο σ π ά θ ε ι ε ς ν α κ ι ν η τ ο π ο ι ή σ ο υ ν τ ο υ ς π ο λ ί τ ε ς τ ο υ ς, ώ σ τ ε ν α σ υ μ μ ε τ έ χ ο υ ν σ ε ε ξ ε ι δ ι κ ε υ μ έ ν α π ρ ο γ ρ ά μ μ α τ α π ο υ σ το χ ε ύ ο υ ν ε υ θ έ ω ς τ η ν π ο ι ο τ ι κ ή α ν α β ά θ μ ι σ η τ ω ν π ρ ο σ ό ν τ ω ν τ ο υ ς. Αυ τ ό ς ο σ τ ό χ ο ς θ α ε π ι τ ε υ χ θ ε ί μ έ σ ω ε υ έ λ ι κ τ ω ν π ρ ο γ ρ α μ μ ά τ ω ν μ ά θ η σ η ς. Τ ο π ε ρ ι ε χ ό μ ε ν ο τ ω ν σ ε μ ι ν α ρ ί ω ν α φ ο ρ ά έ ν α ε υ ρ ύ φ ά σ μ α θ ε μ α τ ι κ ώ ν π ε δ ί ω ν, κ α ι ε ξ α ρ τ ά τ α ι α π ό τ α χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ι κ ά, τ ι ς α ν ά γ κ ε ς κ α ι τ η ν π ρ ο η γ ο ύ μ ε ν η γ ν ώ σ η τη ς σ υ γ κ ε κ ρ ι μ έ ν η ς ο μ ά δ α ς σ τ ό χο υ. Σ τ ο σ η μ ε ί ο α υ τ ό, θ α γ ί ν ε ι μ ι α σ ύ ν το μ η α ν α φ ο ρ ά σ τ η δ ο μ ή το υ ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ο ύ σ υ σ τ ή μ α τ ο ς σ τ η ν Ε λ λ ά δ α. Τ ο Σ ύ ν τ α γ μ α τ η ς χ ώ ρ α ς ( ά ρ θ ρ ο 16 ), τ ο ν ί ζ ε ι ρ η τ ά, ό τ ι «η π α ι δ ε ί α α π ο τ ε λ ε ί β α σ ι κ ή α π ο σ τ ο λ ή τ ο υ Κρ ά τ ο υ ς», κ α ι «ό λ ο ι ο ι Έ λ λ η ν ε ς έ χ ο υ ν δ ι κ α ί ω μ α δ ω ρ ε ά ν π α ι δ ε ί α ς». Ό π ω ς α ν α φ έ ρ ε τ α ι κ α ι σ τ η δ ι α δ ι κ τ υ α κ ή σ ε λ ί δ α τ ο υ Υ π ο υ ρ γ ε ί ο υ Π α ι δ ε ί α ς, Έ ρ ε υ ν α ς κ α ι Θ ρ η σ κ ε υ μ ά τ ω ν 7, «η Ε κ π α ί δ ε υ σ η σ τ η ν Ε λ λ ά δ α ε ί ν α ι υ π ο χ ρ ε ω τ ι κ ή γ ι α ό λ α τ α π α ι δ ι ά μ ε τ α ξ ύ τ ω ν η λ ι κ ι ώ ν 6-15, κ α ι π ε ρ ι λ α μ β ά ν ε ι τ η ν Π ρ ω τ ο β ά θ μ ι α ( Δ η μ ο τ ι κ ό ) κ α ι τ η ν κ α τ ώ τ ε ρ η Δ ε υ τ ε ρ ο β ά θ μ ι α ( Γ υ μ ν ά σ ι ο )» Ε κ π α ί δ ε υ σ η. H σ χ ο λ ι κ ή ζ ω ή, τ ω ν μ α θ η τ ώ ν μ πο ρ ε ί ω σ τ ό σ ο ν α ξ ε κ ι ν ά α π ό τ η ν η λ ι κ ί α τ ω ν 2, 5 ε τ ώ ν ( π ρ ο σ χ ο λ ι κ ή ε κ π α ί δ ε υ σ η ) σ ε ι δ ρ ύ μ α τ α ( ι δ ι ω τ ι κ ά κ α ι δ η μ ό σ ι α ) π ο υ ο ν ο μ ά ζ ο ν τ α ι Β ρ ε φ ο ν η π ι α κ ο ί Π α ι δ ι κ ο ί Σ τ α θ μ ο ί. Στ ο δ ι ά γ ρ α μ μ α π ο υ α κ ο λ ο υ θ ε ί ( β λ. σ ε λ. 13 ) π α ρ ο υ σ ι ά ζ ε τ α ι σ υ ν ο π τ ι κ ά η δ ο μ ή τ ο υ ε λ λ η ν ι κ ο ύ ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ο ύ σ υ σ τ ή μ α τ ο ς, ό π ω ς α υ τ ό σ υ γ κ ρ ο τ ε ί τ α ι α π ό ι δ ρ ύ μ α τ α τ η ς ε π ί σ η μ η ς τ υ π ι κ ή ς, δ ι α β α θ μ ι σ μ έ ν η ς ή α δ ι α β ά θ μ η τ η ς 7 h t t p s : / / w w w. m i n e d u. g o v. g r / 12

ε κ π α ί δ ε υ σ η ς, μ ε τ ά τ η ν ψ ή φ ι σ η τ ω ν ν ό μ ω ν γ ι α τ η ν Γ ε ν ι κ ή κ α ι τ η ν Ε π α γ γ ε λ μ α τ ι κ ή Ε κ π α ί δ ε υ σ η. Η ε π ί σ η μ η τ υ π ι κ ή ε κ π α ί δ ε υ σ η χ α ρ α κ τ η ρ ί ζ ε τ α ι α π ό κ α θ ο ρ ι σ μ έ ν η δ ι ά ρ κ ε ι α σ π ο υ δ ώ ν, ε π α ν α λ η ψ ι μ ό τ η τ α, κ α ι α π ο ν ο μ ή ε π ί σ η μ ο υ τ ί τ λ ο υ σ π ο υ δ ώ ν σ τ ο τ έ λ ο ς τ ο υ ς, ο ο π ο ίο ς α π ο τ ελ ε ί κ α ι τ η ν κ ρ α τ ι κ ή ν ο μ ι μ ο πο ί η σ ή τ η ς. Α π ό τ ο δ ι ά γ ρ α μ μ α κ α θ ί σ τ α τ α ι ε π ί σ η ς ε μ φ α ν ή ς κ α ι η έ λ λ ε ι ψ η ο ρ γ α ν ω μ έ ν η ς γ ε ω ρ γ ι κ ή ς ε π α γ γ ε λ μ α τ ι κ ή ς ε κ π α ί δ ε υ σ η ς κ α ι κ α τ ά ρ τ ι σ η ς ( κ υ ρ ί ω ς σ τ ο ν α γ ρ ο τ ι κ ό χ ώ ρ ο ). Μ ε δ ε δ ο μ έ ν ο τ ο κ ε ν ό π ο υ υ π ά ρ χ ε ι α ν ά μ ε σ α σ τ η ν α γ ρ ο τ ι κ ή έ ρ ε υ ν α κ α ι σ τ η ν α γ ρ ο τ ι κ ή π ρ α κ τ ι κ ή, σ τ η ν δ ε υ τ ε ρ ο β ά θ μ ι α κ α ι σ τ η ν τ ρ ι τ ο β ά θ μ ι α ε κ π α ί δ ε υ σ η, α υ τ ό ς ο σ υ ν δ ε τ ι κ ό ς κ ρ ί κ ο ς ε ί ν α ι η μ ε γ α λ ύ τ ε ρ η π ρ ό κ λ η σ η έ τ σ ι ώ σ τ ε ν α ε ν σ ω μ α τ ω θ ε ί η ο ι κ ο γ ε ν ε ι α κ ή γ ε ω ρ γ ί α κ α ι σ τ η ν έ ρ ε υ ν α κ α ι σ τ η ν α ν ά π τ υ ξ η. Η σ ύ ν δ ε σ η α υ τ ή θ α μ π ο ρ ο ύ σ ε ν α θ εω ρ η θ ε ί η γ έ φ υ ρ α γ ι α τ η ν π ρ ο σ έ λ κ υ σ η νέ ων α ν θ ρ ώ π ων σ τ η ν γ ε ω ρ γ ί α κ α ι τ η ν ε υ η μ ε ρ ία τ ω ν α γ ρ ο τ ι κ ών κ ο ι ν ω ν ι ώ ν. Ο ι ο ι κ ο γ ε ν ε ι α κ έ ς φ ά ρ μ ε ς ε ί ν α ι τ ο β ή μ α π ά ν ω σ τ ο ο πο ί ο π ρ έ π ε ι ν α σ τ η ρ ι χ θ ε ί η α ν α σ υ γ κ ρ ό τ η σ η κ α ι η α ν ά π τ υ ξ η τ η ς υ π α ί θ ρ ο υ, Απ α ι τ ο ύ ν τ α ι ό μ ω ς ε ν έ ρ γ ε ι ε ς π ο υ ν α α λ λ η λ ο σ υ μ π λ η ρ ώ ν ο υ ν τ η γ ν ώ σ η κ α ι τ η ν π ρ α κ τ ι κ ή ά σ κ η σ η. Η γ ε ω ρ γ ι κ ή ε κ π α ί δ ε υ σ η ω ς μ ι α δ ι α δ ι κ α σ ί α ε κ π α ί δ ε υ σ η ς θ α ε ί ν α ι κ α λ ό ν α σ τ ο χ ε ύ ε ι ό χ ι μ ό ν ο σ τ η β ε λ τ ί ω σ η τ η ς γ ε ν ι κ ό τ ε ρ η ς κ α τ ά σ τ α σ η ς ε ν ό ς ν έ ο υ γ ε ω ρ γ ο ύ ή ε ν ό ς α τ ό μ ο υ π ο υ ε ν δ ι α φ έ ρ ε τ α ι ν α α σ χ ο λ η θ ε ί μ ε τ η γ ε ω ρ γ ί α, α λ λ ά κ α ι ο λ ό κ λ η ρ η ς τ η ς κ ο ι ν ω ν ί α ς. Αυ τ ό σ υ ν επ ά γ ε τ α ι μ ε τ ά δ ο σ η τ η ς γ ν ώ σ η ς σ ε ό σο τ ο δ υ ν α τ ό π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ α ά τ ο μ α. Έ ν α ς α γ ρ ο τ ι κ ό ς π λ η θ υ σ μ ό ς ε κ π α ι δ ε υ μ έ ν ο ς κ α ι ε ν η μ ε ρ ω μ έ ν ο ς μ π ο ρ ε ί ν α ε π ι τ ύ χ ε ι π ο λ ύ π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ α α π ό έ ν α ν α ν ε ι δ ί κ ε υ τ ο. 13

2.2. ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ - ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ (ΜΗ ΤΥΠΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ) Σ τ η ν σ ύ γ χ ρ ο ν η π ο λ υ π ο λ ι τ ι σ μ ι κ ή κ ο ι ν ω ν ί α, η α ν ά π τ υ ξ η τ η ς τ ε χ ν ο λ ο γ ί α ς ε π ι τ ά χ υ ν ε τ η ν π α ρ α γ ω γ ή ν έ α ς γ ν ώ σ η ς, μ ε α π ο τ έ λ ε σ μ α ν α π ρ ο κ ύ π τ ε ι η α ν ά γ κ η δ ι α ρ κ ο ύ ς π λ η ρ ο φ ό ρ η σ η ς κ α ι ε ν η μ έ ρ ω σ η ς τ ω ν π ο λ ι τ ώ ν. Σ τ ο π α γ κ ο σ μ ι ο π ο ι η μ έ ν ο π ε ρ ι β ά λ λ ο ν, π ρ ο β ά λ λ ε ι η α ν α γ κ α ι ό τ η τ α τ η ς δ ι α ρ κ ο ύ ς ε κ π α ί δ ε υ σ η ς κ α ι ε π α ν α κ α τ ά ρ τ ι σ η ς κ ά θ ε ε ρ γ α ζ ό μ ε ν ο υ. Η " δ ι α ρ κ ή ς ε ν η μ έ ρ ω σ η - ε π ι μ ό ρ φ ω σ η " ε π ι τ υ γ χ ά ν ε τ α ι μ ε τ η " σ υ ν ε χ ι ζ ό μ ε ν η ε κ π α ί δ ε υ σ η "- ε π ι κ α ι ρ ο π ο ί η σ η τ ω ν γ ν ώ σ ε ω ν πο υ α ρ χ ι κ ά ε ί χ α ν α π ο κ τ η θ ε ί κ α ι ε π ο μ έ ν ω ς η σ ύ ν δ ε ση τ ω ν δ ύ ο α υ τ ώ ν δ ι α κ ρ ι τ ώ ν ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ώ ν φ ά σ ε ω ν α π ο δ ί δ ε τ α ι σ ε μ ι α ε ν ι α ί α ε ν ό τ η τ α τ η " δ ι α β ί ο υ ε κ π α ί δ ε υ σ η " ( α ρ χ ι κ ή κ α ι σ υ ν ε χ ι ζ ό μ ε ν η ) π ο υ ο δ η γ ε ί σ τ η " δ ι α β ί ο υ μ ά θ η σ η " ( Β ρ υ ν ι ώ τ η & Κε λ π α ν ί δ η ς, 2004 8, J a r v is, 2004 9 ). Σ τ α π λ α ί σ ι α τ ο υ Ε υ ρ ω π α ϊ κ ο ύ Έ τ ο υ ς τ η ς Δ ι ά Β ί ο υ Ε κ π α ί δ ε υ σ η ς κ α ι Κ α τ ά ρ τ ι σ η ς ( 1996 ) τ έ θ η κ α ν ο ι κ ύ ρ ι ο ι σ τ ό χ ο ι π ο υ α φ ο ρο ύ σ α ν σ τ η ν ε ν θ ά ρ ρ υ ν σ η γ ι α α π ό κ τ η σ η ν έ α ς γ ν ώ σ η ς, σ τ η ν κ α τ α π ο λ έ μ η σ η τ ο υ κ ο ι ν ω ν ι κ ο ύ α π ο κ λ ε ι σ μ ο ύ, σ τ η σ ύ ν δ ε σ η τ ο υ σ χ ο λ ε ί ο υ κ α ι τ ο υ ε π ι χ ε ι ρ η σ ι α κ ο ύ τ ο μ έ α κ α ι σ τ η ν α ν ά π τ υ ξ η τ η ς γ λ ω σ σ ο μ ά θ ε ι α ς 10 Η Ε υ ρ ω π α ϊ κ ή Ε π ι τ ρ ο π ή γ ι α τ η ν Ε κ π α ί δ ε υ σ η κ α ι τ η Μ ό ρ φ ω σ η τ ο 2006 ο ρ ί ζ ε ι ό τ ι η δ ι ά β ί ο υ ε κ π α ί δ ε υ σ η ε ί ν α ι «[ ] ό λ η η μ ά θ η σ η σ τ η ζ ω ή ε ν ό ς α ν θ ρ ώ π ο υ π ο υ ε ξ υ π η ρ ε τ ε ί τ η β ε λ τ ί ω σ η τ η ς γ ν ώ σ η ς, τ ω ν π ρ ο σό ν τ ω ν κ α ι δ ε ξ ι ο τ ή τ ω ν κ α ι π ρ α γ μ α τ ο π ο ι ε ί τ α ι μ έ σ α σ τ ο π λ α ί σ ι ο μ ι α ς π ρ ο σ ω π ι κ ή ς, κ ο ι ν ω ν ι κ ή ς ή σ χ ε τ ι ζ ό μ ε ν η ς μ ε τ η ν ε ρ γ α σ ί α π ρ ο ο π τ ι κ ή ς». Αυ τ ό ς ο ο ρ ι σ μ ό ς π ε ρ ι λ α μ β ά ν ε ι έ ν α ε υ ρ ύ φ ά σ μ α ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ώ ν κ α τ ε υ θ ύ ν σ ε ω ν, μ ε θ ό δ ω ν κ α ι σ τ ό χ ω ν. Η δ ι ά β ί ο υ μ ά θ η σ η ε π ε κ τ ε ί ν ε τ α ι σ ε ο λ ό κ λ η ρ η τ η ζ ω ή τ ο υ α τ ό μ ο υ, α π ό τ η ν π ρ ο σ χ ο λ ι κ ή η λ ι κ ί α μ έ χ ρ ι τ η σ υ ν τ α ξ ι ο δ ό τ η σ η, κ α ι π ε ρ ι λ α μ β ά ν ε ι τ ό σ ο τ η ν α π ό κ τ η σ η θ ε ω ρ η τ ι κ ή ς γ ν ώ σ η ς κ α ι π ρ α κ τ ι κ ών δ ε ξ ι ο τ ή τ ων, ό σο κ α ι τ η ν μ ε λ λ ο ν τ ι κ ή β ε λ τ ί ω σ η τ ο υ ς. Η δ ι ά β ί ο υ μ ά θ η σ η σ υ ν ε ι σ φ έ ρ ε ι π ρ ω τ ί σ τ ω ς σ τ η ν κ ο ι ν ω ν ι κ ή έ ν τ α ξ η τ ο υ α τ ό μ ο υ κ α ι κ α τ ε π έ κ τ α σ η σ υ ν ο χ ή τ η ς κ ο ι ν ό τ η τ α ς. 8 Κελπανίδης, Μ., και Βρυνιώτη, Κ. (2004). Διαβίου Μάθηση. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. 9 Jarvis, P. (2004). Συνεχιζόμενη εκπαίδευση και κατάρτιση. Αθήνα: Μεταίχμιο. 10 Δούκας, Χ. (2003). Διά βίου μάθηση: Ταυτότητες, πολιτείες, πολιτικές. Αθήνα: Ελληνική Προεδρία Ευρωπαϊκής Ένωσης, σελ. 13. 15

Η α ν τ ί λ η ψ η γ ι α τ η δ ι ά β ί ο υ ε κ π α ί δ ε υ σ η υ π ο σ τ η ρ ί ζ ε ι ό τ ι θ α π ρ έ π ε ι ν α π α ρ έ χ ο ν τ α ι σ ε ό λ ο υ ς γ ε ν ι κ ά τ ο υ ς πο λ ί τ ε ς π ο λ λ α π λ έ ς ε υ κ α ι ρ ί ε ς μ ά θ η σ η ς - μ ι α δ ε ύ τ ε ρ η κ α ι τ ρ ί τ η ε υ κ α ι ρ ί α - γ ι α π ο λ λ ο ύ ς κ α ι δ ι α φ ο ρ ε τ ι κ ο ύ ς σ κ ο π ο ύ ς. Κ α τ ά ε π έ κ τ α σ η κ α ι η ε κ π α ί δ ε υ σ η ε ν η λ ί κ ω ν έ χ ε ι ω ς σ κ ο π ό τ η ν α υ τ ο δ υ ν α μ ί α τ ω ν ε κ π α ι δ ε υ ο μ έ ν ω ν κ α ι χ α ρ α κ τ η ρ ί ζ ε τ α ι α π ό μ ε θ ό δ ο υ ς β ι ω μ α τ ι κ ή ς μ ά θ η σ η ς. T o 1976 η U N E S C O 11 με τ ο ν ό ρο «ε κ π α ί δ ε υ σ η ε ν η λ ί κ ω ν» π ε ρ ι λ αμ β ά ν ε ι «κ ά θ ε ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ή δ ι ε ρ γ α σ ί α κ ά θ ε π ε ρ ι ε χ ο μ έ ν ο υ, ε π ι π έ δ ο υ ή μ ε θ ό δ ο υ ε ί τ ε π ρ ό κ ε ι τ α ι γ ι α τ υ π ι κ ή ε κ π α ί δ ε υ σ η ε ί τ ε γ ι α δ ι ε ρ γ α σ ί α, π ο υ ε π ε κ τ ε ί ν ε ι χ ρ ο ν ι κ ά ή α ν τ ι κ α θ ι σ τ ά τ η ν α ρ χ ι κ ή ε κ π α ί δ ε υ σ η σ τ α σ χ ο λ ε ί α, κ ο λ έ γ ι α κ α ι π α ν ε π ι σ τ ή μ ι α κ α θ ώ ς κ α ι γ ι α μ α θ η τ ε ί α 12, μ έ σ ω τ ω ν ο π ο ί ω ν ά τ ο μ α π ο υ θ ε ω ρ ο ύ ν τ α ι ε ν ή λ ι κ α α π ό τ η ν κ ο ι ν ω ν ί α σ τ η ν ο π ο ί α α ν ή κ ο υ ν, α ν α π τ ύ σ σ ο υ ν τ ι ς ι κ α ν ό τ η τ έ ς τ ο υ ς, εμ π λ ο υ τ ί ζ ο υ ν τ ι ς γ ν ώ σ ε ι ς το υ ς, β ε λ τ ι ώ ν ο υ ν τ α τ ε χ ν ι κ ά κ α ι ε π α γ γ ε λ μ α τ ι κ ά τ ο υ ς π ρ ο σ ό ν τ α ή τ α π ρ ο σ α ν α τ ο λ ί ζ ο υ ν π ρ ο ς ά λ λ η κ α τ ε ύ θ υ ν σ η κ α ι ε π ι φ έ ρ ο υ ν α λ λ α γ έ ς σ τ ι ς σ τ ά σ ε ι ς ή τ η σ υ μ π ε ρ ι φ ο ρ ά τ ο υ ς μ ε τ η δ ι π λ ή π ρ ο ο π τ ι κ ή τ η ς π λ ή ρ ο υ ς π ρ ο σ ω π ι κ ή ς α ν ά π τ υ ξ η ς κ α ι τ η ς σ υ μ μ ε τ ο χ ή ς σ ε μ ί α ε ν α ρ μ ο ν ι σ μ έ ν η κ α ι α υ τ ο δ ύ ν α μ η κο ι ν ω ν ι κ ή, ο ι κ ο ν ο μ ι κ ή κ α ι π ο λ ι τ ι σ τ ι κ ή α ν ά π τ υ ξ η» ( R o g e r s, 1999, σ. 56 Μ α τ σ α γ γ ο ύ ρ α ς, 1996, σ. 7-10 ). Ό π ω ς π ρ ο α ν α φ έ ρ θ η κ ε η Δ ι α Β ί ο υ Μ ά θ η σ η π ε ρ ι λ α μ β ά ν ε ι τ η ν Δ ι α Β ί ο υ Ε κ π α ί δ ε υ σ η κ α ι τ η ν Δ ι α Β ί ο υ Κα τ ά ρ τ ι σ η. Η μ ε ν Δ ι α Β ί ο υ Ε κ π α ί δ ε υ σ η π ε ρ ι κ λ ε ί ε ι κ ά θ ε μ α θ η σ ι α κ ή δ ι α δ ι κ α σ ί α, α κ ό μ α κ α ι τ η ν ε μ π ε ι ρ ι κ ή μ ά θ η σ η, μ ε σ κ ο π ό τ η ν α π ό κ τ η σ η ή τ η β ε λ τ ί ω σ η γ ε ν ι κ ώ ν κ α ι ε π ι σ τ η μ ο ν ι κ ώ ν γ ν ώ σ ε ω ν, δ ε ξ ι ο τ ή τ ω ν κ α ι ι κ α ν ο τ ή τ ω ν. Σ κ ο π ό ς τ η ς ε ί ν α ι η δ ι α μ ό ρ φ ω σ η ο λ ο κ λ η ρ ω μ έ ν η ς π ρ ο σ ω π ι κ ό τ η τ α ς, κ α ι η π ρ ό σ β α σ η σ τ η ν α π α σ χ ό λ η σ η. Η Δ ι α Β ί ο υ Κα τ ά ρ τ ι σ η λ ε ι τ ο υ ρ γ ε ί ω ς σ υ ν έ ρ γ ε ι α τ η ς Δ ι α Β ί ο υ Ε κ π α ί δ ε υ σ η ς κ α ι α π ο σ κ ο π ε ί σ τ η ν κ α τ ά ρ τ ι σ η ή / κ α ι ε π α ν α κ α τ ά ρ τ ι σ η τ ο υ α ν θ ρ ώ π ι ν ο υ δ υ ν α μ ι κ ο ύ. Δ ι α κ ρ ί ν ε τ α ι σ ε Α ρ χ ι κ ή κ α ι Σ υ ν ε χ ι ζ ό μ ε ν η. Β ά σ ε ι τ ο υ Ε λ λ η ν ι κ ο ύ Ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ο ύ Σ υ σ τ ή μ α τ ο ς σ κ ο π ό ς τ η ς Αρ χ ι κ ή ς ε ί ν α ι η π α ρ ο χ ή κ ά θ ε ε ί δ ο υ ς ε π α γ γ ε λ μ α τ ι κ ή ς κ α τ ά ρ τ ι σ η ς, α ρ χ ι κ ή ς ή σ υ μ π λ η ρ ω μ α τ ι κ ή ς, κ α θ ώ ς κ α ι η ε ξ α σ φ ά λ ι σ η σ τ ο υ ς κ α τ α ρ τ ι ζ ό μ ε ν ο υ ς τ ω ν α ν ά λ ο γ ω ν π ρ ο σό ν τ ω ν μ έ σ ω τ η ς π α ρ ο χ ή ς ε π ι σ τ η μ ο ν ι κ ώ ν, τ ε χ ν ι κ ώ ν, 11 UNESCO (1976). Nairobi: Recommendations on the Development of Adult Education. Declaration of Nairobi Conference. Paris: UNESCO.. 12 Για τον όρο μαθητεία βλ. Ματσαγγούρας, 1996, σ. 145 16

ε π α γ γ ε λ μ α τ ι κ ώ ν κ α ι π ρ α κ τ ι κ ώ ν γ ν ώ σ ε ω ν κ α ι τ η ς κ α λ λ ι έ ρ γ ε ι α ς τ ω ν α ν τ ί σ τ ο ι χ ω ν δ ε ξ ι ο τ ή τ ω ν, γ ι α τ η ν ο μ α λ ή έ ν τ α ξ ή τ ο υ ς σ τ η ν α γ ο ρ ά ε ρ γ α σ ί α ς κ α ι τ η δ ι α σ φ ά λ ι σ η τ η ς π ρ ο σ α ρ μ ο γ ή ς τ ο υ ς σ τ ι ς μ ε τ α β α λ λ ό μ ε ν ε ς α ν ά γ κ ε ς τ η ς π α ρ α γ ω γ ι κ ή ς δ ι α δ ι κ α σ ί α ς. Η δ ε Σ υ ν ε χ ι ζ ό μ ε ν η Ε π α γ γ ε λ μ α τ ι κ ή Κ α τ ά ρ τ ι σ η α π ο β λ έ π ε ι σ τ η σ υ ν τ ή ρ η σ η, α ν α ν έ ω σ η, α ν α β ά θ μ ι σ η κ α ι ε κ σ υ γ χ ρ ο ν ι σ μ ό τ ω ν ε π α γ γ ε λ μ α τ ι κ ώ ν γ ν ώ σ ε ω ν κ α ι δ ε ξ ι ο τ ή τ ω ν τ ω ν α ν έ ρ γ ω ν π ο υ χ ρ ε ι ά ζ ο ν τ α ι ε ξ ε ι δ ί κ ε υ σ η, ώ σ τ ε ν α α ν α ζ η τ ή σ ο υ ν ε ρ γ α σ ί α, κ α ι τ ω ν ε ρ γ α ζ ο μ έ ν ω ν π ο υ ε π ι θ υ μ ο ύ ν τ η ν ε π α γ γ ε λ μ α τ ι κ ή ε ξ έ λ ι ξ η. Τ α Π ρ ο γ ρ ά μ μ α τ α Δ ι α Β ί ο υ Μ ά θ η σ η ς μ π ο ρ ο ύ ν ν α π ρ α γ μ α τ ο π ο ι η θ ο ύ ν σ ε π ο ι κ ί λ α ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ά π ε ρ ι β ά λ λ ο ν τ α, ε ν τ ό ς ή ε κ τ ό ς τ ω ν τ υ π ι κ ώ ν σ υ σ τ η μ ά τ ω ν ε κ π α ί δ ε υ σ η ς κ α ι κ α τ ά ρ τ ι σ η ς. Απ ώ τ ε ρ ο ς σ τ ό χ ο ς ε ί ν α ι η ι σ ό τ ι μ η κ α ι α ν ο ι κ τ ή π ρ ό σ β α σ η σ ε υ ψ η λ ή ς π ο ι ό τ η τ α ς μ α θ η σ ι α κ έ ς ε υ κ α ι ρ ί ε ς κ α ι σ ε π ο ι κ ι λ ί α μ α θ η σ ι α κ ώ ν ε μ π ε ι ρ ι ώ ν γ ι α τ α ά τ ο μ α κ ά θ ε η λ ι κ ί α ς. Η ε ν ί σ χ υ σ η τ η ς Δ ι α Β ί ο υ Μ ά θ η σ η ς α π ο τ ε λ ε ί σ ή μ ε ρ α π ο λ ι τ ι κ ή π ρ ο τ ε ρ α ι ό τ η τ α τ ό σ ο σ τ η ν Ε υ ρ ώ π η ό σ ο κ α ι σ ε δ ι ε θ ν έ ς ε π ί π ε δ ο, κ α θ ώ ς ε ί ν α ι π α σ ι φ α ν ή ς η δ ι α σ ύ ν δ ε σ ή τ η ς μ ε τ η ν α π α σ χ ό λ η σ η, τ η ν ο ι κ ο ν ο μ ι κ ή ε υ η μ ε ρ ί α κ α ι τ η π λ ή ρ η σ υ μ μ ε τ ο χ ή τ ο υ α τ ό μ ο υ σ τ η ν κ ο ι ν ω ν ί α. Η σ η μ α σ ί α τ η ς Δ ι α Β ί ο υ Μ ά θ η σ η ς α π ο τ υ π ώ ν ε τ α ι γ λ α φ υ ρ ά σ τ ι ς π ο λ ι τ ι κ έ ς τ η ς Ε υ ρ ω π α ϊ κ ή ς Έ ν ω σ η ς, η ο π ο ί α, α ν α γ ν ω ρ ί ζ ει τ η ν ε κ π α ί δ ε υ σ η ω ς έ ν α ν α π ό τ ο υ ς π έ ν τ ε κ ε ν τ ρ ι κ ο ύ ς π υ λ ώ ν ε ς τ η ς α ν α π τ υ ξ ι α κ ή ς π ο λ ι τ ι κ ή ς τ η ς «Ε υ ρ ώ π η 2020». Ο ι σ τ ρ α τ η γ ι κ ο ί σ τ ό χ ο ι γ ι α τ η Δ ι α Β ί ο υ Μ ά θ η σ η σ ε ε π ί π ε δ ο ε υ ρ ω π α ϊ κ ώ ν δ ε ι κ τ ώ ν σ υ ν ο ψ ί ζ ο ν τ α ι ω ς α κ ο λ ο ύ θ ω ς : 1. Μ ε ί ω σ η τ ο υ πο σ ο σ το ύ τ ω ν α τ ό μ ων μ ε χ α μ η λ έ ς ε π ι δ ό σ ε ι ς σ τ ι ς β α σ ι κ έ ς δ ε ξ ι ό τ η τ ε ς ( α π ό 20 % π ο υ ή τ α ν τ ο 2009, σ τ ο 15 %) 2. Μ ε ί ω σ η τ ο υ π ο σο σ τ ο ύ τ ω ν ν έ ω ν η λ ι κ ί α ς 18-24 π ο υ ε γ κ α τ α λ ε ί π ο υ ν π ρ ό ω ρ α τ η ν ε κ π α ί δ ε υ σ η κ α ι τ η ν κ α τ ά ρ τ ι σ η ( α π ό 14, 1 % πο υ ή τ α ν το 2010, σ ε π ο σ ο σ τό μ ι κ ρ ό τ ε ρ ο το υ 10 %) 3. Αύ ξ η σ η τ ο υ π ο σ ο σ το ύ τ ω ν ε ν η λ ί κ ω ν 25-64 ε τ ώ ν π ο υ σ υ μ μ ε τ έ χ ο υ ν σ τ η Δ ι α Β ί ο υ Μ ά θ η σ η, ( α π ό 9, 1 % πο υ ή τ α ν τ ο 2010, σ ε π ο σο σ τό μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ο τ ο υ 15 %) Η ε π ί τ ε υ ξ η τ ω ν ε υ ρ ω π α ϊ κ ώ ν σ τ ό χ ω ν κ α θ ί σ τ α τ α ι δ ύ σ κ ο λ η γ ι α τ η ν Ε λ λ ά δ α, ό π ο υ μ ό λ ι ς τ ο 3 % τ ω ν α τ ό μ ω ν η λ ι κ ί α ς 25-64 ε τ ώ ν π α ρ α κ ο λ ο υ θ ο ύ ν Π ρ ο γ ρ ά μ μ α τ α Δ ι α Β ί ο υ Μ ά θ η σ η ς, τ ο χ α μ η λ ό τ ε ρ ο π ο σο σ τό σ τ η ν Ε Ε - 17 κ α ι 17

τ ο π έ μ π τ ο χ α μ η λ ό τ ε ρ ο σ τ η ν Ε Ε - 27. Τ ι ς επ ι δ ό σ ε ι ς τ η ς Ε λ λ ά δ α ς α κ ο λ ο υ θ ο ύ ν τ έ σ σ ε ρ α μ ό ν ο ν έ α κ ρ ά τ η - μ έ λ η : Σ λ ο β α κ ί α κ α ι Ο υ γ γ α ρ ί α ( 2, 8 %), Ρ ο υ μ α ν ί α ( 1, 3 %) κ α ι Β ο υ λ γ α ρ ί α ( 1, 2 %). H Ε λ λ ά δ α κ α λ ε ί τ α ι ν α ά ρ ε ι τ ι ς α ν ι σ ό τ η τ ε ς σ τ η ν π ρ ό σ β α σ η σ τ η ν ε κ π α ί δ ε υ σ η ε ν η λ ί κ ω ν, ο ι ο π ο ί ε ς α π ο τ υ π ώ ν ο ν τ α ι σ τ η ν ε ξ α ι ρ ε τ ι κ ά χ α μ η λ ή σ υ μ μ ε τ ο χ ή σ τ η Δ ι α Β ί ο υ Μ ά θ η σ η α τ ό μ ω ν η λ ι κ ί α ς 55 +, σ τ η ν ε λ ά χ ι σ τ η σ υ μ μ ε τ ο χ ή ε ρ γ α τ ώ ν, α γ ρ ο τ ώ ν κ α ι β ι ο τ ε χ ν ώ ν σ ε σ ύ γ κ ρ ι σ η μ ε τ α σ τ ε λ έ χ η ε π ι χ ε ι ρ ή σ ε ω ν κ α ι τ ρ α π ε ζ ώ ν, σ τ η δ ι π λ ά σ ι α σ υ μ μ ε τ ο χ ή τ ω ν κ α τ ο ί κ ω ν α σ τ ι κ ώ ν π ε ρ ι ο χ ώ ν έ ν α ν τ ι τ ω ν κ α τ ο ί κ ω ν η μ ι α σ τ ι κ ώ ν κ α ι α γ ρ ο τ ι κ ώ ν π ε ρ ι ο χ ώ ν κ α ι σ τ η μ ε γ α λ ύ τ ε ρ η σ υ μ μ ε τ ο χ ή τ ω ν α τ ό μ ω ν μ ε υ ψ η λ ό ε π ί π ε δ ο ε κ π α ί δ ε υ σ η ς έ ν α ν τ ι ε κ ε ί ν ω ν μ ε χ α μ η λ ό. Μ ε β ά σ η τ α σ τ ο ι χ ε ί α τ η ς E u r o s t at, ( 2010 ), σ τ η ν Ε λ λ ά δ α σ ή μ ε ρ α : 1. Τ ο πο σο σ τ ό τ ω ν α τ ό μ ω ν μ ε χ α μ η λ έ ς ε π ι δ ό σ ε ι ς σ τ ι ς β α σ ι κ έ ς δ ε ξ ι ό τ η τ ε ς ε ί ν α ι 27, 7 %. 2. Τ ο π ο σο σ τό α τ ό μ ω ν 18-24 ε τ ώ ν π ο υ ε γ κ α τ α λ ε ί π ο υ ν π ρ ό ω ρ α τ η ν ε κ π α ί δ ε υ σ η κ α ι κ α τ ά ρ τ ι σ η ε ί ν α ι 14, 2 %. 3. Η σ υ μ μ ε τ ο χ ή σ τ η σ υ ν ε χ ι ζ ό μ ε ν η ε π α γ γ ε λ μ α τ ι κ ή ε κ π α ί δ ε υ σ η ε ί ν α ι μ ό λ ι ς 14 %. 4. Τ ο πο σ ο σ τό α ν ε ρ γ ί α ς τ ο υ σ υ ν ό λο υ το υ π λ η θ υ σ μ ο ύ ε ί ν α ι 23, 6 % ( β τ ρ ί μ η ν ο 2012 έ ν α ν τ ι 16, 3 % τ ο υ α ν τ ί σ τ ο ι χ ο υ τ ρ ι μ ή ν ο υ το υ 2011 ). 5. Τ ο π ο σο σ τ ό α υ τ ό γ ι α τ α ά τ ο μ α π ο υ έ χ ο υ ν ο λ ο κ λ η ρ ώ σ ε ι τ η β α σ ι κ ή ε κ π α ί δ ε υ σ η ( γ υ μ ν ά σ ι ο ) ε ί ν α ι 25, 7 %, ε ν ώ γ ι α ε κ ε ί ν ο υ ς π ο υ ε ί ν α ι κ ά τ ο χ ο ι μ ε τ α π τ υ χ ι α κ ο ύ ή δ ι δ α κ τ ο ρ ι κ ο ύ τ ί τ λ ο υ σ π ο υ δ ώ ν μ ε ι ώ ν ε τ α ι σ τ ο 12, 9 %. 6. Τ ο 34 % τ ω ν π ο λ ι τ ώ ν χ ρ η σ ι μ ο π ο ι ο ύ ν σ ε τ α κ τ ι κ ή β ά σ η τ ο δ ι α δ ί κ τ υ ο, ε ν ώ 81, 8 % δ ε ν δ ι α θ έ τ ο υ ν σ ε ι κ α ν ο π ο ι η τ ι κ ό β α θ μ ό δ ε ξ ι ό τ η τ ε ς χ ρ ή σ η ς τ ο υ δ ι α δ ι κ τ ύ ο υ. Μ ε β ά σ η ό σ α π ρ ο β λ έ π ο ν τ α ι γ ι α τ ο 2020 : 1. Τ ο π ο σο σ τό τ ω ν θ έ σ ε ω ν α π α σ χ ό λ η σ η ς π ο υ α π α ι τ ο ύ ν χ α μ η λ ό ε π ί π ε δ ο δ ε ξ ι ο τ ή τ ω ν α ν α μ έ ν ε τ α ι ν α μ ε ι ω θ ε ί σ τ η ν Ε Ε σ ε λ ι γ ό τ ε ρ ο α π ό 10 %. 2. Τ ο π ο σο σ τ ό τ ω ν θ έ σ ε ω ν ε ρ γ α σ ί α ς υ ψ η λ ή ς ε ι δ ί κ ε υ σ η ς α ν α μ έ ν ε τ α ι ν α α υ ξ η θ ε ί μ έ χ ρ ι τ ο 2020 σ τ ο 30 % το υ σ υ ν ό λο υ τ ω ν θ έ σ ε ω ν ε ρ γ α σ ί α ς 13. 13 1. h t t p :// w w w. g s a e. e d u. gr / el / p o l i t i k e s - d v m. 18

2. 3. 1. Γ Ε Ν Ι Κ Η Γ Ρ Α Μ Μ Α Τ Ε Ι Α Δ Ι Α Β Ι Ο Υ Μ Α Θ Η Σ Η Σ Η Γ ε ν ι κ ή Γ ρ α μ μ α τ ε ί α Δ ι ά Β ί ο υ Μ ά θ η σ η ς ( Γ. Γ. Δ. Β. Μ.) τ ο υ Υ π ο υ ρ γ ε ί ο υ Π α ι δ ε ί α ς, Έ ρ ε υ ν α ς κ α ι Θ ρ η σ κ ε υ μ ά τ ω ν, ε ί ν α ι ο ε π ι τ ε λ ι κ ό ς Φ ο ρ έ α ς Δ ι α Β ί ο υ Μ ά θ η σ η ς σ τ η χ ώ ρ α. Έ χ ε ι ω ς α π ο σ τ ο λ ή, ν α σ χ ε δ ι ά ζ ε ι τ η δ η μ ό σ ι α π ο λ ι τ ι κ ή τ η ς Δ ι ά Β ί ο υ Μ ά θ η σ η ς, ν α ε κ π ο ν ε ί τ ο ε θ ν ι κ ό π ρ ό γ ρ α μ μ α τ η ς χ ώ ρ α ς κ α ι ν α ε π ο π τ ε ύ ε ι τ η ν ε φ α ρ μ ο γ ή τ ο υ 14. Ε ι δ ι κ ό τ ε ρ α : Ε π ο π τ ε ύ ε ι κ α ι δ ι α χ ε ι ρ ί ζ ε τ α ι τ α σ υ σ τ ή μ α τ α α ρ χ ι κ ή ς κ α ι σ υ ν ε χ ι ζ ό μ ε ν η ς ε π α γ γ ε λ μ α τ ι κ ή ς κ α τ ά ρ τ ι σ η ς, κ α θ ώ ς κ α ι τ η γ ε ν ι κ ή ε κ π α ί δ ε υ σ η ε ν η λ ί κ ω ν. Δ ι α μ ο ρ φ ώ ν ε ι τ ο ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ό π λ α ί σ ι ο ό λ ω ν τ ω ν μ ο ν ά δ ω ν, ( α ρ χ ι κ ή ς κ α ι σ υ ν ε χ ι ζ ό μ ε ν η ς ε π α γ γ ε λ μ α τ ι κ ή ς κ α τ ά ρ τ ι σ η ς κ α ι γ ε ν ι κ ό τ ε ρ α τ η ς μ η τ υ π ι κ ή ς ε κ π α ί δ ε υ σ η ς ). Σ υ ν τ ο ν ί ζ ε ι, α ξ ι ο λ ο γ ε ί κ α ι υ π ο σ τ η ρ ί ζ ε ι τ ο Ε θ ν ι κ ό Δ ί κ τ υ ο Δ ι ά Β ί ο υ Μ ά θ η σ η ς, σ χ ε δ ι ά ζ ε ι κ α ι δ ι α χ ε ι ρ ί ζ ε τ α ι π ρ ο γ ρ ά μ μ α τ α δ ι ά β ί ο υ μ ά θ η σ η ς, π ο υ α φ ο ρ ο ύ ν τ ο ν π λ η θ υ σ μ ό τ η ς χ ώ ρ α ς κ α ι τ ο ν α π ό δ η μ ο ε λ λ η ν ι σ μ ό. Μ ε λ ε τ ά κ α ι α ξ ι ο π ο ι ε ί β έ λ τ ι σ τ ε ς π ρ α κ τ ι κ έ ς α π ό τ ο ε υ ρ ω π α ϊ κ ό κ α ι δ ι ε θ ν έ ς ε π ί π ε δ ο κ α ι δ ι α χ ε ι ρ ί ζ ε τ α ι ε υ ρ ω π α ϊ κ ά κ α ι σ υ γ χ ρ η μ α τ ο δ ο τ ο ύ μ ε ν α α π ό τ η ν Ε υ ρ ω π α ϊ κ ή Έ ν ω σ η π ρ ο γ ρ ά μ μ α τ α. Μ ε ρ ι μ ν ά γ ι α τ η δ ι α σ φ ά λ ι σ η τ η ς π ο ι ό τ η τ α ς τ ω ν π α ρ ε χ ό μ ε ν ω ν υ π η ρ ε σ ι ώ ν κ α τ ά ρ τ ι σ η ς κ α ι γ ε ν ι κ ή ς ε κ π α ί δ ε υ σ η ς ε ν η λ ί κ ω ν, κ α ι γ ι α τ η σ υ μ μ ε τ ο χ ή τ ω ν μ ε λ ώ ν τ ω ν ε υ ά λ ω τ ω ν κ ο ι ν ω ν ι κ ά ο μ ά δ ω ν σ ε π ρ ο γ ρ ά μ μ α τ α δ ι α β ί ο υ μ ά θ η σ η ς. Σ υ ν ε ρ γ ά ζ ε τ α ι μ ε δ ι ε θ ν ε ί ς κ α ι ε υ ρ ω π α ϊ κ ο ύ ς φο ρ ε ί ς, ή φο ρ ε ί ς ά λ λ ω ν χ ω ρ ώ ν ο ι ο π ο ί ο ι έ χο υ ν α ν ά λ ο γο σ κ ο π ό κ α ι ε κ π ρ ο σ ω π ε ί τ ο Υ π ο υ ρ γ ε ί ο σ ε ό ρ γ α ν α δ ι ε θ ν ώ ν ή ε υ ρ ω π α ϊ κ ώ ν ο ρ γ α ν ι σ μ ώ ν. Μ ε ρ ι μ ν ά γ ι α τ η ν ε π ι μ ό ρ φ ω σ η κ α ι τ η σ υ ν ε χ ή υ π ο σ τ ή ρ ι ξ η τ ω ν σ τ ε λ ε χ ώ ν τ ω ν υ π η ρ ε σ ι α κ ώ ν μ ο ν ά δ ω ν κ α ι τ ω ν α ρ μ ό δ ι ω ν φ ο ρ έ ω ν π α ρ ο χ ή ς υ π η ρ ε σ ι ώ ν δ ι α β ί ο υ μ ά θ η σ η ς τ ω ν Π ε ρ ι φ ε ρ ε ι ώ ν κ α ι τ ω ν Δ ή μ ω ν. Σ τ ο π λ α ί σ ι ο τ η ς π ρ ο ώ θ η σ η ς τ η ς δ ι α β ί ο υ μ ά θ η σ η ς, σ τ η ν η λ ε κ τ ρ ο ν ι κ ή σ ε λ ί δ α τ η ς Γ ε ν ι κ ή ς Γ ρ α μ μ α τ ε ί α ς τ η ς Δ ι α Β ί ο υ Μ ά θ η σ η ς, λ ε ι τ ο υ ρ γ ε ί Β ά σ η Δ ε δ ο μ έ ν ω ν, «Μ η τ ρ ώ ο Φ ο ρ έ ω ν Δ ι α Β ί ο υ Μ ά θ η σ η ς», ό π ω ς ο ρ ί ζ ε τ α ι α π ό τ ι ς δ ι α τ ά ξ ε ι ς τ ο υ Ν. 3879 / 2010 15, 14 h t t p :// w w w. g s a e. e d u. gr / el / 15 h t t p : / / m d v m. g s a e. e d u. gr / 19

2.3.2. ΦΟΡΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΣΥΝΔΕΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ Μ έ χ ρ ι σ ή μ ε ρ α δ ε ν υ π ά ρ χ ε ι ε ν ι α ί ο ς θ ε σ μ ι κ ό ς φ ο ρ έ α ς ή ν ο μ ο θ ε τ ι κ ό π λ α ί σ ι ο π ο υ ν α σ υ ν τ ο ν ί ζ ε ι τ ι ς δ ρ ά σ ε ι ς ό λ ω ν τ ω ν Υ π ο υ ρ γ ε ί ω ν σ τ ο ν τ ο μ έ α τ η ς Δ ι α β ί ο υ Μ ά θ η σ η ς. Υ π ε ν θ υ μ ί ζ ε τ α ι ό τ ι ο ι π ο λ ι τ ι κ έ ς τ η ς τ υ π ι κ ή ς ε π α γ γ ε λ μ α τ ι κ ή ς ε κ π α ί δ ε υ σ η ς κ α ι κ α τ ά ρ τ ι σ η ς δ ι α μ ο ρ φ ώ ν ο ν τ α ι α π ό τ ο Υ π ο υ ρ γ ε ί ο Π α ι δ ε ί α ς, Έ ρ ε υ ν α ς κ α ι Θ ρ η σ κ ε υ μ ά τ ω ν. Αν τ ί θ ε τ α, τ ο Υ π ο υ ρ γ ε ί ο Ε ρ γ α σ ί α ς, Κο ι ν ω ν ι κ ή ς Ασ φ ά λ ι σ η ς κ α ι Κ ο ι ν ω ν ι κ ή ς Α λ λ η λ ε γ γ ύ η ς έ χ ε ι τ η ν ε π ο π τ ε ί α τ ω ν π ο λ ι τ ι κ ώ ν π ο υ σ χ ε τ ί ζ ο ν τ α ι μ ε τ η ν μ η τ υ π ι κ ή, σ υ ν ε χ ι ζ ό μ ε ν η ε π α γ γ ε λ μ α τ ι κ ή κ α τ ά ρ τ ι σ η. Η θ ε σ μ ο θ έ τ η σ η τ ο υ Ε ΚΕ Π Ι Σ, θ ε ω ρ ε ί τ α ι ί σ ω ς η π ι ο σ η μ α ν τ ι κ ή κ α ι ν ο τ ο μ ί α σ τ η ν ε φ α ρ μ ο γ ή τ ω ν ε ν ε ρ γ ε ι ώ ν κ α τ ά ρ τ ι σ η ς κ α τ ά τ η ν π ρ ο γ ρ α μ μ α τ ι κ ή π ε ρ ί ο δ ο το υ 2ο υ Κο ι ν ο τ ι κ ο ύ Π λ α ι σ ί ο υ Σ τ ή ρ ι ξ η ς. Ι δ ρ ύ θ η κ ε τ ο 1 9 9 7, ( Ν. 2 4 6 9 ), κ α ι ε π ο π τ ε υ ό τ α ν α π ό τ ο τ ό τ ε Υ π ο υ ρ γ ε ί ο Ε ρ γ α σ ί α ς κ α ι Κο ι ν ω ν ι κ ώ ν Ασ φ α λ ί σ ε ω ν μ ε σ κ ο πό τ η δ ι α σ φ ά λ ι σ η κ α ι π ρ ο ώ θ η σ η τ η ς π ο ι ό τ η τ α ς τ η ς π α ρ ε χ ό μ ε ν η ς ε π α γ γ ε λ μ α τ ι κ ή ς κ α τ ά ρ τ ι σ η ς σ τ η ν Ε λ λ ά δ α 16. Σ τ ό χ ο ς το υ ή τ α ν ο σ χ ε δ ι α σ μ ό ς, η α ν ά π τ υ ξη κ α ι ε φ α ρ μ ο γή το υ Ε θ ν ι κ ο ύ Σ υ σ τ ή μ α τ ο ς Π ι σ τ ο π ο ί η σ η ς τ η ς Σ υ ν ε χ ι ζ ό μ ε ν η ς Ε π α γ γ ε λ μ α τ ι κ ή ς Κα τ ά ρ τ ι σ η ς. Τ ο Ε ΚΕ Π Ι Σ σ υ γ χ ω ν ε ύ τ η κ ε μ α ζ ί μ ε τ ο ν Ε θ ν ι κ ό Ο ρ γ α ν ι σ μ ό Π ι σ τ ο π ο ί η σ η ς Π ρ ο σ ό ν τ ω ν ( Ε. Ο. Π. Π. ), κ α ι τ ο Ε θ ν ι κ ό Κέ ν τ ρ ο Ε π α γ γ ε λ μ α τ ι κ ο ύ Π ρ ο σ α ν α τ ο λ ι σ μ ο ύ ( Ε. Κ. Ε. Π. ), σ ε έ ν α ν έ ο δ ι ά δ ο χ ο φο ρ έ α τ ο ν Ε Ο Π Π Ε Π. Ο Ε. Ο. Π. Π. Ε. Π. ε ί ν α ι Ν ο μ ι κ ό Π ρ ό σ ω π ο Ι δ ι ω τ ι κ ο ύ Δ ι κ α ί ο υ, ε π ο π τ ε υ ό μ ε ν ο α π ό τ ο Υ π ο υ ρ γ ε ί ο Π α ι δ ε ί α ς Έ ρ ε υ ν α ς κ α ι Θ ρ η σ κ ε υ μ ά τ ω ν, (Ν. 4115/2013) 17. Σ τ ο ν Ε Ο Π Π Ε Π έ χ ο υ ν μ ε τ α φ ε ρ θ ε ί ό λ ε ς ο ι π α λ ι έ ς α ρ μ ο δ ι ό τ η τ ε ς τ ο υ Ε ΚΕ Π Ι Σ, μ ε τ α ξ ύ τ ω ν ο π ο ί ω ν ή τ α ν η π ι σ τ ο π ο ί η σ η τ ω ν Κ έ ν τ ρ ω ν Ε π α γ γ ε λ μ α τ ι κ ή ς Κ α τ ά ρ τ ι σ η ς ( ΚΕ Κ), η π α ρ α κ ο λ ο ύ θ η σ η κ α ι α ξ ι ο λ ό γ η σ η τ ω ν π ι σ τ ο π ο ι η μ έ ν ω ν ΚΕ Κ, ο έ λ ε γ χ ο ς τ ο υ σ υ σ τ ή μ α τ ο ς π ι σ τ ο π ο ί η σ η ς Ε κ π α ι δ ε υ τ ώ ν κ α ι Σ τ ε λ ε χ ώ ν Σ υ ν ο δ ε υ τ ι κ ώ ν Υ π ο σ τ η ρ ι κ τ ι κ ώ ν Υ π η ρ ε σ ι ώ ν ( Σ. Υ. Υ. ), κ α ι τ ο σ ύ σ τ η μ α π ι σ τ ο π ο ί η σ η ς τ ω ν π ρ ο γ ρ α μ μ ά τ ω ν σ υ ν ε χ ι ζ ό μ ε ν η ς ε π α γ γ ε λ μ α τ ι κ ή ς κ α τ ά ρ τ ι σ η ς. 16 www. e k e p i s. gr 17 h t t p : / / www. e o p p e p. gr / i n d e x. php / el / 20