Εφαρμογή λίστας ελέγχου (checklist) για πολυανθεκτικά Gram-αρνητικά παθογόνα για τη διαχείριση χειρουργημένων ασθενών

Εφαρμογή λίστας ελέγχου (checklist) για πολυανθεκτικά Gram-αρνητικά παθογόνα για τη διαχείριση χειρουργημένων ασθενών Δήμητρα Σαλαβούρα 1, Σταματία Αλεξοπούλου 2,5,6, Γεωργία Πομόνη 3, Μαρίνα Καλιφείδα 1, Σταύρος Αδαμόπουλος 1,3, Παναγιώτης Καλοφωλιάς 1,3,6, Ιωάννης Κουτελέκος 7, Κωνσταντίνος Μ. Βασάλος 4,5,6 1 Χειρουργείο, 2 Νοσηλευτική Υπηρεσία, 3 Χειρουργική Κλινική, 4 Εργαστήριο Καλλιεργειών Μικροβιολογικού Εργαστηρίου, 5 Επιτροπή Νοσοκομειακών Λοιμώξεων και 6 Ομάδα Διαχείρισης Λοιμώξεων Νοσηλευτικής Μονάδας Κυπαρισσίας Γενικού Νοσοκομείου Μεσσηνίας, 7 Σύλλογος Διπλωματούχων Νοσηλευτών Χειρουργείου

Επιπτώσεις Νοσοκομειακών Λοιμώξεων Μια νοσοκομειακή λοίμωξη (ΝΛ) μπορεί να επιφέρει και άλλες ΝΛ Παρατεινόμενη διάρκεια νοσηλείας (ΔΝ) μπορεί να προκαλέσει και άλλα προβλήματα στον ασθενή Πολυανθεκτικά μικρόβια ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ προσωπικό κόστος σε: παραγωγικότητα αίσθηση ευεξίας επιπτώσεις στην οικογένεια επιπτώσεις στους φροντίζοντες τον ασθενή

Επιπτώσεις ΝΛ Στην Ελλάδα σήμερα οι θάνατοι ατόμων με ΝΛ εκτιμώνται σε 3000/έτος το επιπλέον κόστος νοσηλείας υπολογίζεται σε >1 δις ετησίως Ευρωπαϊκή Ημέρα Ενημέρωσης και Ευαισθητοποίησης για τα Αντιβιοτικά. Συνέντευξη τύπου. Αθήνα, 18 Νοεμβρίου 2013.

ΝΛ και Ελλάδα «... Το κόστος θεραπείας των νοσοκομειακών λοιμώξεων δεν καλύπτεται από τα ΚΕΝ αλλά επιβαρύνει το ίδιο το νοσοκομείο με προφανείς επιπτώσεις στον ισολογισμό του Ο έλεγχος της διασποράς των πολυανθεκτικών μικροβίων απαιτεί αποκλειστικό και εξειδικευμένο προσωπικό για την νοσηλεία των ασθενών που πάσχουν από τα συγκεκριμένα παθογόνα» Ν. 4208 «Ρυθμίσεις του Υπουργείου Υγείας και άλλες διατάξεις», A21, ΦΕΚ 252 Α /18-11-2013.

Στις ΗΠΑ Λοιμώξεις Χειρουργικής Θέσης (I) Surgical Site Infections > 17% των ΝΛ 2% των επεμβάσεων καταλήγουν σε ΛΧΘ ~300.000 ΛΧΘ/έτος 40-60% των ΛΧΘ θα μπορούσαν να προληφθούν Επιπλέον 7-10 ημέρες νοσηλείας Department of Health and Human Services (2009). Action Plan to Prevent Healthcare Associated Infections. http://www.hhs/gov/ash/initiatives/hai/actionplan/hhs_hai_action_plan_final_06222009.pdf

Λοιμώξεις Χειρουργικής Θέσης (II) Surgical Site Infections Στην Ελλάδα «Οι χειρουργημένοι ασθενείς στα Ελληνικά νοσοκομεία έχουν υψηλότερα ποσοστά (4,5%) ΛΧΘ από ότι οι χειρουργημένοι ασθενείς σε άλλες αναπτυγμένες χώρες ενώ γίνεται υπερβολική χρήση αντιβιοτικών ως προφύλαξη» Gikas A et al. (2004) Prevalence of nosocomal infections after surgery in Greek hospitals: results of two nationwide surveys. Infect Control Hosp Epidemiol 25: 319-324.

Παράγοντες ανάπτυξης ΛΧΘ Αριθμός ατόμων στην αίθουσα χειρουργείου Επικινδυνότητα χειρουργείου Αιμόσταση Μη χορήγηση προεγχειρητικά αντιβιοτικής προφύλαξης Επείγουσα κατάσταση Περιβάλλον Παροχέτευση Ανοικτό τραύμα Ανοσοκαταστολή Τριχοφυΐα Εμπειρία του χειρουργού Πολύπλοκες τεχνικές Προσθετική χειρουργική Υπέρβαρο άτομο Υποθρεψία Καρκίνος Μόλυνση σε άλλη θέση Σοβαρή Λοίμωξη Διαβήτης Μεγάλη Ηλικία Παρατεταμένη παραμονή πριν τη χειρουργική επέμβαση Διάρκεια χειρουργικής επέμβασης μεγαλύτερη της συνήθους Είδος χειρουργείου

Εμφάνιση πολυανθεκτικών Gramαρνητικών παθογόνων σε μονάδες υγείας συνιστά έκτακτη κατάσταση απαιτεί κατάλληλο σχέδιο δράσης

Σκοπός Η πρόληψη της εμφάνισης ΛΧΘ με την εφαρμογή λίστας ελέγχου (checklist) για πολυανθεκτικά Gram-αρνητικά παθογόνα κατά την περιεγχειρητική περίοδο

Μεθοδολογία Η λίστα ελέγχου προέκυψε μετά από συστηματική μελέτη με βάση το σχέδιο δράσης για την αντιμετώπιση λοιμώξεων από πολυανθεκτικά Gram-αρνητικά παθογόνα σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας «Προκρούστης» του ΚΕΕΛΠΝΟ Λόγω συρροής κρουσμάτων με KPC παθογόνα (n=3) στη Νοσηλευτική Μονάδα Κυπαρισσίας το 2012, ενεργοποιήθηκε το σχέδιο δράσης «Προκρούστης»

Στόχοι της checklist να εξασφαλιστεί ότι η νοσηλευτική μονάδα έχει πολιτική για την πρόληψη των λοιμώξεων, έχουν θεσπιστεί συγκεκριμένες διαδικασίες και υπάρχουν τα υλικά που επιτρέπουν στο υγειονομικό προσωπικό να παρέχει ασφαλή φροντίδα στους νοσηλευομένους να αξιολογήσει σε σταθερή βάση την τήρηση των πρακτικών πρόληψης των λοιμώξεων

Κατάρτιση της checklist (Ι) Έγινε ομαδοποίηση των ενεργειών της λίστας ελέγχου σε 12 ενότητες με υποκατηγορίες που αναφέρονταν στο σύνολο των εμπλεκόμενων επαγγελματιών υγείας

Κατάρτιση της checklist (ΙΙ) Με βάση το σχέδιο δράσης «Προκρούστης» συστηματοποιήθηκε λίστα ελέγχου δράσεων που αναλαμβάνουν οι: Διοίκηση Επιτροπή Νοσοκομειακών Λοιμώξεων Ομάδα Διαχείρισης Λοιμώξεων (ΟΔΛ) από πολυανθεκτικά παθογόνα εμπλεκόμενοι επαγγελματίες υγείας Βασάλος Κ, Κουτελέκος Ι, Ομάδα Διαχείρισης Λοιμώξεων, Βασσάλου Ε, Μαλτέζου Ε, Κατσίβελας Π. Λίστα ελέγχου (checklist) για την αντιμετώπιση πολυανθεκτικών Gram-αρνητικών παθογόνων σε περιφερειακό νοσοκομείο. 1 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Διαχείρισης Κρίσεων στον Τομέα Υγείας, Αθήνα, 8-10 Νοεμβρίου 2013.

Περιεχόμενα της checklist επιδημιολογική διερεύνηση μικροβιολογική διερεύνηση διαχείριση ασθενών θεραπευτική αντιμετώπιση ασθενών προστασία ιατρονοσηλ. προσωπικού απολύμανση νοσοκομειακών χώρων συνεχιζόμενη επιτήρηση

Περιεχόμενα της checklist επιδημιολογική διερεύνηση μικροβιολογική διερεύνηση διαχείριση ασθενών θεραπευτική αντιμετώπιση ασθενών προστασία ιατρονοσηλ. προσωπικού απολύμανση νοσοκομειακών χώρων συνεχιζόμενη επιτήρηση

Περιεχόμενα της checklist επιδημιολογική διερεύνηση μικροβιολογική διερεύνηση διαχείριση ασθενών θεραπευτική αντιμετώπιση ασθενών προστασία ιατρονοσηλ. προσωπικού απολύμανση νοσοκομειακών χώρων συνεχιζόμενη επιτήρηση

Περιεχόμενα της checklist επιδημιολογική διερεύνηση μικροβιολογική διερεύνηση διαχείριση ασθενών θεραπευτική αντιμετώπιση ασθενών προστασία ιατρονοσηλ. προσωπικού απολύμανση νοσοκομειακών χώρων συνεχιζόμενη επιτήρηση

Εμπλοκή νοσηλευτικού προσωπικού χειρουργείου Σε έξι ενότητες διαχείριση χειρουργημένων ασθενών διασφάλιση συν-νοσηλευομένων προστασία νοσηλευτικ. προσωπικού απολύμανση χώρων επιδημιολογική διερεύνηση συνεχιζόμενη επιτήρηση

Εμπλοκή νοσηλευτικού προσωπικού χειρουργείου Σε έξι ενότητες διαχείριση χειρουργημένων ασθενών διασφάλιση συν-νοσηλευομένων προστασία νοσηλευτικ. προσωπικού απολύμανση χώρων επιδημιολογική διερεύνηση συνεχιζόμενη επιτήρηση

Εμπλοκή νοσηλευτικού προσωπικού χειρουργείου Σε έξι ενότητες διαχείριση χειρουργημένων ασθενών διασφάλιση συν-νοσηλευομένων προστασία νοσηλευτικ. προσωπικού απολύμανση χώρων επιδημιολογική διερεύνηση συνεχιζόμενη επιτήρηση

Δείγμα μελέτης Το δείγμα της πιλοτικής μελέτης ήταν χειρουργημένοι ασθενείς της ΝΜ Κυπαρισσίας κατά το χρονικό διάστημα Μαΐου-Οκτωβρίου 2012

Αποτελέσματα (Ι) Την περίοδο της μελέτης όλοι (n=152) οι χειρουργημένοι ασθενείς [91 ( 59,9%) άρρενες και 61 (40,1%) θήλεις με διάμεση ηλικία τα 58,9 έτη] θεωρήθηκαν ως ύποπτοι φορείς πολυανθεκτικών Gram-αρνητικών παθογόνων Υπήρξε, μετά από σχετική ενημέρωση, καθολική συμμόρφωση στις ενέργειες που αφορούσαν στο νοσηλευτικό προσωπικό

Αποτελέσματα (ΙΙ) Ο επισταμένος μικροβιολογικός έλεγχος, όπως ορίζει το σχέδιο «Προκρούστης», σε: δείγματα χειρουργημένων ασθενών δείγματα περιβάλλοντος κατέδειξε ότι με την ανωτέρω διαχείριση αποφεύχθηκε η ενδονοσοκομειακή διασπορά πολυανθεκτικών Gram-αρνητικών παθογόνων κατά την περιεγχειρητική περίοδο

Αποτελέσματα (ΙΙΙ) Στην πλειοψηφία [146/152 (96,1%)] των χειρουργημένων ασθενών ΔΕΝ χρεώθηκαν πρόσθετες ημέρες νοσηλείας ανά κλειστό ενοποιημένο νοσήλιο (ΚΕΝ) Στις 6/152 (3,9%) περιπτώσεις χειρουργημένων διαπιστώθηκε ότι άλλα ήταν τα αίτια και όχι οι ΛΧΘ που ευθύνονταν για την υπέρβαση της πρότυπης μέσης διάρκειας νοσηλείας (ΜΔΝ)

Εκλεκτικές επεμβάσεις θυρεοειδούς (Ι) Βιβλιογραφία ΛΧΘ: ~2% εκλεκτικών επεμβάσεων θυρεοειδούς (ΕΕΘ) η εμφάνιση ΛΧΘ μετά από ΕΕΘ εξαρτάται από ποιότητα περιεγχειρητικής φροντίδας ΔΕΝ εξαρτάται από προεγχειρητική χορήγηση αντιβιοτικών παρατείνει τη ΔΝ Dionigi G et al. Surveillance of surgical siteinfections after thyroidectomy in a one-day surgery setting. Int J Surg 2008;6(Suppl 1):S13-15. Dionigi G et al. Surgical site infections after thyroidectomy. Surg Infect (Larchmt) 2006;7(Suppl 2):S117-120.

Εκλεκτικές επεμβάσεις θυρεοειδούς (ΙΙ) Στη υπό μελέτη Χειρουργική Κλινική ΕΕΘ: 3,3% των χειρουργικών επεμβάσεων διασφάλιση άσηπτων συνθηκών καλή περιεγχειρητική φροντίδα ΔΝ εντός των προβλεπομένων ορίων Εχέγγυα για καλή φήμη της Χειρουργικής Κλινικής στον τομέα των εκλεκτικών ΕΕΘ

Συμπεράσματα Η πρόληψη των ΛΧΘ επιτυγχάνεται με: συντονισμένη προσπάθεια όλων των βαθμίδων του νοσηλευτικού προσωπικού κατάλληλη εκπαίδευσή τους ορθή τήρηση των διαδικασιών τυποποίηση των χειρισμών

Συγκράτηση κόστους νοσηλείας χειρουργημένων ασθενών Νέες λειτουργικές δομές: μείωση αριθμού κλινών σύστημα ελέγχου ΔΝ ΕΙΣΡΟΕΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΕΚΡΟΕΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΛΕΓΧΟΣ ΑΝΑΤΡΟΦΟΔΟΤΗΣΗ

Προοπτικές της υπό μελέτη Χειρουργικής Κλινικής Η άρτια περιεγχειρητική φροντίδα και η πρόληψη ΛΧΘ αποτελούν ΕΠΕΝΔΥΣΗ

Ευχαριστούμε Οι ΛΧΘ ΔΕΝ σχετίζονται με την έλλειψη πόρων Οι ΝΛ (και οι ΛΧΘ) ΚΟΣΤΙΖΟΥΝ Πόσα μπορούν να γίνουν στην Ελλάδα με >1 δις ;