ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ & ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ «ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ» Ομάδα εργασίας 1. 2. 3. 4. Ημερομηνία: 22-3-2018 Εργαστηριακή άσκηση: «Βιοποικιλότητα Ι» Σε αυτήν την εργαστηριακή άσκηση, στόχος σας είναι να αντιληφθείτε την αξιοσημείωτη ποικιλία των οργανισμών που είναι δυνατόν να ζουν ακόμη και σε μία μικρή έκταση όπως αυτή γύρω από το «Εργαστήριο Φυσικών Επιστημών» του Τμήματος, τη σημασία που έχει για τη διευκόλυνσή μας στην περιγραφή και την κατανόηση της φύσης, η ένταξη των διαφορετικών οργανισμών σε κατηγορίες. Στο μεγαλύτερο μέρος της άσκησης θα δουλέψετε με φυτά. Αυτά είναι ομαδοποιημένα σε 3 κατηγορίες: Βρυόφυτα - δίνουν περισσότερο την εντύπωση «υγρού πράσινου χαλιού», παρά την εντύπωση φυτών (x1) Ποώδη φυτά - Αγριολούλουδα - Αγροστώδη (x9) (x4) Ξυλώδη φυτά - Θάμνοι - Δέντρα με άνθη - Δέντρα με κώνους (x5) (x5) (x3) Τι ακριβώς θα κάνετε; θα χρησιμοποιήσετε έναν «Οδηγό» με φωτογραφίες, προκειμένου να εντοπίσετε γύρω από το «Εργαστήριο» τα φυτά που περιλαμβάνονται σε αυτόν, θα παρατηρήσετε τα φυτά αυτά εστιάζοντας σε συγκεκριμένα μέρη τους (βλαστός/κορμός φύλλα, άνθη, καρποί, κώνοι) και μάλιστα σύμφωνα με τις αντίστοιχες ερωτήσεις του «φύλλου εργασίας», θα καταγράψετε τις παρατηρήσεις σας στους αντίστοιχους πίνακες του «φύλλου εργασίας», θα συζητήσετε την ιδέα της βιοποικιλότητας με βάση τα όσα καταγράψατε. Πανεπιστήμιο Πατρών 1
Αναλυτικότερα, η πορεία της άσκησης είναι η εξής: Θα εντοπίσετε καθένα από τα 27 φυτά των 3 κατηγοριών που υπάρχουν στον «Οδηγό» σας. Για κάθε φυτό του «Οδηγού» που εντοπίζετε, θα κάνετε τα εξής: 1. Θα το παρατηρείτε συνολικά για έχετε μία γενική εικόνα. o Εάν θέλετε, μπορείτε και να το φωτογραφίζετε, ώστε να έχετε τη δυνατότητα να ανατρέχετε στη φωτογραφία σας οποτεδήποτε το κρίνετε σκόπιμο. 2. Θα εστιάζετε την προσοχή σας ειδικά στον βλαστό ή τον κορμό του συγκεκριμένου φυτού σύμφωνα με τις αντίστοιχες ερωτήσεις του «φύλλου εργασίας». o Επί τόπου, θα καταγράφετε τις παρατηρήσεις σας για τον βλαστό ή τον κορμό στο «φύλλο εργασίας» και συγκεκριμένα στον αντίστοιχο πίνακα. 3. Θα συλλέγετε από το συγκεκριμένο φυτό φύλλο, άνθος, καρπό ή κώνο (εφόσον υπάρχουν). o Αργότερα, όταν θα επιστρέψετε στο «Εργαστήριο», - θα παρατηρήσετε πιο προσεκτικά κάθε φύλλο, άνθος, καρπό ή κώνο που συλλέξατε, με τη βοήθεια των αντίστοιχων ερωτήσεων, και - - θα καταγράψετε τις παρατηρήσεις σας για αυτά στο «φύλλο εργασίας» και συγκεκριμένα στον αντίστοιχο πίνακα. Αφού τελειώσετε με τα φυτά, θα κάνετε αντίστοιχα πράγματα με κάποια ζώα. Στον «Οδηγό» σας υπάρχουν μόνο σαλιγκάρια και ένα έντομο, το Lygaeus creticus, που θυμίζει ίσως πασχαλίτσα. o Εάν εντοπίσετε και άλλα μικρά ζώα που δεν υπάρχουν στον «Οδηγό», ψάχνοντας - πάνω στους κορμούς των δέντρων, - στο χώμα κάτω από τα δέντρα, και - πάνω σε ξύλα που σαπίζουν, θα τα παρατηρήσετε και αυτά, χωρίς όμως να τα πάρετε μαζί σας στην τάξη και θα καταγράψετε τις παρατηρήσεις σας στον αντίστοιχο πίνακα του «φύλλου εργασίας». ΚΑΛΗ ΔΟΥΛΕΙΑ! Πανεπιστήμιο Πατρών 2
1. Οι ερωτήσεις βάσει των οποίων θα κάνετε τις παρατηρήσεις σας για τα φυτά - Βλαστός Όρθιος ή απλωτός; Ψηλός ή χαμηλός; Διακλαδισμένος ή μη; Λεπτός ή χοντρός; Μαλακός ή σκληρός; Χνουδωτός ή μη; Με αγκάθια ή μη; - Φύλλα Μικρά ή μεγάλα; Λεπτά ή παχιά; Χνουδωτά ή μη; Με αγγεία διακλαδισμένα ή παράλληλα; Ένα-ένα από τον βλαστό ή πολλά μαζί; Όλα με το ίδιο σχήμα ανεξάρτητα από το αν βρίσκονται ψηλά ή χαμηλά στον βλαστό; Σχήμα; (βλ. Εικόνα 1, σελ. 11) Περίγραμμα; (βλ. Εικόνα 2, σελ. 12) - Άνθη Χρώμα; Σχήμα; (Θυμίζει κύπελλο ομπρέλα ήλιο τι;;;) Πόσα πέταλα; Μέγεθος; Ένα-ένα ή πολλά πολύ μικρά μαζί; - Καρποί Είχαν ή όχι καρπούς; Αν δεν είχαν ήταν λόγω εποχής ή επειδή δεν φτιάχνουν ποτέ; Μέγεθος; Σχήμα; (Θυμίζει δρεπάνι σκουλαρήκι μικροσκοπική οβάλ τσάντα φασολάκια τι;;;) - Κώνοι Είχαν ή όχι κώνους; Αν δεν είχαν ήταν λόγω εποχής ή επειδή δεν φτιάχνουν ποτέ; Μέγεθος; Σχήμα; (Θυμίζει μπάλα πινκ-πονκ πολύ μικρή μπαλίτσα με προεξοχές τι;;;) Πανεπιστήμιο Πατρών 3
2. Οι πίνακες καταγραφής των παρατηρήσεών σας για τα φυτά Πίνακας 1. Βρυόφυτα Καταγράψτε εδώ τις γενικότερες παρατηρήσεις σας για τα βρυόφυτα. 1. Διακρίνατε. - βλαστό, - φύλλα, άνθη, καρπούς, - κώνους;;; 2. Πώς θα τα περιγράφατε; - Τι σας θυμίζουν; 3. Πού τα εντοπίσατε; 4. Πόση έκταση καταλάμβαναν τις φορές που τα εντοπίσατε; 5. Φαίνεται να έχουν κάποια προτίμηση σε συνθήκες; Πανεπιστήμιο Πατρών 4
Πίνακας 2α. Ποώδη φυτά / αγριολούλουδα Συμπληρώστε τον πίνακα χρησιμοποιώντας τις παρατηρήσεις που κάνατε βάσει των ερωτήσεων της σελ. 3. ΒΛΑΣΤΟΣ ΦΥΛΛΑ ΑΝΘΗ ΚΑΡΠΟΙ 1 Ανεμώνη 2 Μούσκαρι 3 Εουφόρμπια 4 Αστεράκι της Βηθλεέμ Πανεπιστήμιο Πατρών 5
5 Μολόχα 6 Ραδίκι 7 Σινάπι 8 Οξαλίδα 9 Καυκαλήθρα Πανεπιστήμιο Πατρών 6
Πίνακας 2β: Ποώδη φυτά / αγροστώδη Συμπληρώστε τον πίνακα χρησιμοποιώντας τις παρατηρήσεις που κάνατε βάσει των ερωτήσεων της σελ. 3. ΒΛΑΣΤΟΣ ΦΥΛΛΑ ΑΝΘΗ ΚΑΡΠΟΙ Αγροστώδη Πανεπιστήμιο Πατρών 7
Πίνακας 3α. Ξυλώδη φυτά / θάμνοι Συμπληρώστε τον πίνακα χρησιμοποιώντας τις παρατηρήσεις που κάνατε βάσει των ερωτήσεων της σελ. 3. 1α,β Τριανταφυλλιά ΚΟΡΜΟΣ ΦΥΛΛΑ ΑΝΘΗ ΚΑΡΠΟΙ 2α,β Βιβούρνο 3α,β Μηδική 4α,β Αγγελική 5 Πικροδάφνη Πανεπιστήμιο Πατρών 8
Πίνακας 3β. Ξυλώδη φυτά / δέντρα με άνθη Συμπληρώστε τον πίνακα χρησιμοποιώντας τις παρατηρήσεις που κάνατε βάσει των ερωτήσεων της σελ. 3. ΚΟΡΜΟΣ ΦΥΛΛΑ ΑΝΘΗ ΚΑΡΠΟΙ 1α,β Ελιά 2α,β Κουτσουπιά 3α,β Ακακία 4α,β Μουριά 5 Φοίνικας Πανεπιστήμιο Πατρών 9
Πίνακας 3γ. Ξυλώδη φυτά / δέντρα με κώνους Συμπληρώστε τον πίνακα χρησιμοποιώντας τις παρατηρήσεις που κάνατε βάσει των ερωτήσεων της σελ. 3. 1 Πεύκο ΚΟΡΜΟΣ ΦΥΛΛΑ ΑΝΘΗ ΚΑΡΠΟΙ 2 Κυπαρίσσι 3α,β Τούγια Πανεπιστήμιο Πατρών 10
Εικόνα 1: Τύποι φύλλων ανάλογα με το σχήμα τους Πανεπιστήμιο Πατρών 11
Εικόνα 2: Τύποι φύλλων ανάλογα με το περίγραμμά τους Πανεπιστήμιο Πατρών 12
6. Ο πίνακας καταγραφής των παρατηρήσεών σας για ζώα Πού; Ποιa ζώα, ή τι τύπου ζώα; Πώς ήταν σώμα & εξαρτήματα; Πάνω σε κορμούς Κάτω από τα δέντρα Πάνω ή κάτω από ξύλα που σαπίζουν Κάτω από πέτρες Πανεπιστήμιο Πατρών 13