Δασογεωργικά συστήματα Δρ. Άννα Σιδηροπούλου

Transcript

1 Δασογεωργικά συστήματα Δρ. Άννα Σιδηροπούλου Ελληνικό Αγροδασικό Δίκτυο, Α.Π.Θ.

2 Τι είναι δασογεωργικά συστήματα; Δασογεωργικά ονομάζονται τα συστήματα που συνδυάζουν δέντρα και γεωργικές καλλιέργειες στην ίδια επιφάνεια. Tα δασογεωργικά συστήματα στην Ελλάδα καταλαμβάνουν έκταση εκτ. που αντιστοιχεί στο 30% της συνολικής γεωργικής γης.

3 Δασογεωργικά συστήματα στην Ελλάδα Δασικά είδη Δρυς Λεύκη Καστανιά Κυπαρίσσι Μελικοκκιά Δέντρα Ποώδη φυτά Σιτάρι Κριθάρι Σίκαλη Βρώμη Φασόλια Χαρουπιά Καλαμπόκι Αγριαχλαδιά κ.ά Μηδική κ.ά. Οπορωφόρα είδη Καρυδιά Ελιά Αμυγδαλιά Μουριά κ.ά.

4 Δασογεωργικά συστήματα δρυός Σιταροχώραφο με δρύες στην Εράτυρα Κοζάνης

5 Δασογεωργικά συστήματα δρυός Υπόροφος Σιτηρά Αμπέλι Καλαμπόκι κ.ά Δρυς με σιτηρά στην Εράτυρα Κοζάνης Δασογεωργικό σύστημα με σιτηρά στις Πέτρες, Φλώρινα Δρυς με καλαμπόκι στην Εράτυρα Κοζάνης

6 Δασογεωργικά συστήματα δρυός

7 Δασογεωργικά συστήματα καρυδιάς Καρυδιές με μηδική στο Άσκιο, Κοζάνη Καρυδιές με σιτηρά στην Αργυρούπολη, Δράμα Καρυδιές με βαμβάκι Υπόροφος Σιτηρά Αμπέλι Μηδική Βαμβάκι Καπνός κ.ά

8 Δασογεωργικά συστήματα ελιάς Υπόροφος Σιτηρά Καλαμπόκι Αμπέλι Μηδική Λαχανικά κ.ά Ελαιόδεντρα σε συνδυασμό με σιτηρά στη Χαλκιδική

9 Δασογεωργικά συστήματα ελιάς Ελαιόδεντρα και καλαμπόκι Ελαιόδεντρα σε συνδυασμό με λαχανικά Ελαιόδεντρα με κηπευτικά (καρπούζια) στην Κρήτη

10 Δασογεωργικά συστήματα λεύκης φασόλια Λεύκες σε συνδυασμό με σιτηρά Υπόροφος Σιτηρά Μηδική Λαχανικά κ.ά Λεύκες με φασόλια στο Βαρικό Φλώρινας μηδική Λεύκες με καλαμπόκι στην Αργυρούπολη, Δράμα Λεύκες σε συνδυασμό με μηδική

11 Δασογεωργικά συστήματα αμυγδαλιάς Υπόροφος Σιτηρά Καπνά Ψυχανθή Σανοδοτικά φυτά κ.ά Αμυγδαλιές σε συνδυασμό με καρυδιές κ.ά. στην Σιάτιστα Αμυγδαλιές με σιτηρά στην Εράτυρα

12 Δασογεωργικά συστήματα μουριάς Υπόροφος Δημητριακά Όσπρια Σανοδοτικά φυτά κ.ά Οργωμένο χωράφι με μουριές

13 Άλλα δασογεωργικά συστήματα Το δασογεωργικό τοπίο της Κέρκυρας Κερασιές με μηδική στο Άσκιο, Κοζάνη Κερασιές σε σιταροχώραφο

14 Δασογεωργικά συστήματα Μακεδονίας-Θράκης Ν.Κιλκίς Ν.Σερρών Ν.Δράμας Ν.Καβάλας Ν.Ξάνθης Ν.Ροδόπης Ν.Έβρου Ν.Πέλλης Ν.Φλωρίνης Ν.Θεσσαλονίκης Ν.Καστοριάς Ν.Ημαθίας Ν.Κοζάνης Ν.Πιερίας Ν.Χαλκιδικής Ν.Γρεβενών Ν.Χαλκιδικής 695 συστήματα (>10εκτ.) συνολική έκταση εκτ. μέση έκταση συστήματος 78,6 εκτ.

15 Κατανομή δασογεωργικών συστημάτων ανά υψομετρική ζώνη 26% 40% 34%

16 Αριθμός δασογεωργικών συστημάτων και έκτασή τους ανά νομό Ν.Δράμας Ν.Έβρου Ν.Κιλκίς 14 Ν.Σερρών Ν.Καβάλας 43 Ν.Ξάνθης Ν.Ροδόπης 25 Ν.Φλωρίνης Ν.Πέλλης Ν.Θεσσαλονίκης Ν.Καστοριάς Ν.Ημαθίας Ν.Κοζάνης Ν.Πιερίας Ν.Χαλκιδικής Ν.Γρεβενών Ν.Χαλκιδικής Αριθμός Έκταση 460 εκτ εκτ.

17 Χαρακτηριστικά δασογεωργικών συστημάτων Μακεδονίας-Θράκης Έκθεση N NA 12% 3% 1% 0% ΝΔ Δ Έδαφος 12% 15% 20% 37% A BA ΒΔ B 6,1% 6,1% 1,5% 33,5% 24,6% 28,1% 11% 6% 5% Εντονη χρήση Μέτρια χρήση Ελαφριά χρήση 17% Βαθμός χρήσης 61% Μερική/Ελαφριά εγκατάλειψη Εγκατάλειψη Αλλουβιακά εδάφη Εδάφη από αποσάθρ. ασβεστούχων ή πυριτικών τριτογ. αποθ. Εδάφη από αποσάθρ. μεταμορφωμένων πετρωμάτων Εδάφη από αποσάθρ. σκληρών ασβεστόλιθων Εδάφη από αποσάθρ. όξινων πυριγενών πετρωμάτων Εδάφη από αποσάθρ. βασικών πυριγενών πετρωμάτων

18 Τύπος συγκαλλιέργειας 33,8% 0,2% Δενδρώδης καλλιέργεια Ποώδης καλλιέργεια 66,0% Ποώδης/Δενδρώδης καλλιέργεια Κυρίαρχο είδος συγκαλλιέργειας σιτάρι σκληρό σιτάρι μαλακό καλαμπόκι ανατολικά μηδική κριθάρι σίκαλη ελιές βαμβάκι σιτ./καπ. κερασιά αμπέλια ροδακινιά πατάτα φασόλια ξηρά κηπευτικά ηλίανθος ελιές μηλιά καστανιά βρώμη

19 Δασογεωργικό σύστημα Σοχού, Ν.Θεσσαλονίκης Σοχός

20 Δασογεωργικό σύστημα Σοχού, Ν.Θεσσαλονίκης Υψόμετρο 597μ. Έκταση 349 εκτ. Μέση έκταση αγροτεμ. 4,5 στρ.

21 Δασογεωργικό σύστημα Σοχού, Ν.Θεσσαλονίκης Κυρίαρχα δέντρα Καρυδιά Αμυγδαλιά Γεωργικές καλλιέργειες Καλαμπόκι Μηδική Σανοδοτικά φυτά Ελαιοκράμβη Σόργος

22 Δασογεωργικό σύστημα Σοχού, Ν.Θεσσαλονίκης o Περίμετρος δέντρων καρυδιάς 2,5-4,5μ. o Ύψος δέντρων καρυδιάς 12-17μ.

23 Δασογεωργικό σύστημα Προμάχων, Ν.Πέλλας Πρόμαχοι

24 Δασογεωργικό σύστημα Προμάχων, Ν.Πέλλας Υψόμετρο 269μ. Έκταση 414 εκτ. Μέση έκταση αγροτεμ. 3,5 στρ.

25 Δασογεωργικό σύστημα Προμάχων, Ν.Πέλλας Κυρίαρχα δέντρα Μελικοκκιά Συκιά Καρυδιά Μουριά Γεωργικές καλλιέργειες Σιτηρά Δενδρώδεις καλλιέργειες Χορτοδοτικά φυτά

26 Δασογεωργικό σύστημα Βόλακα, Ν.Δράμας Βόλακας

27 Δασογεωργικό σύστημα Βόλακα, Ν.Δράμας Υψόμετρο 881μ. Έκταση 140 εκτ. Μέση έκταση αγροτεμ. 2,6 στρ.

28 Δασογεωργικό σύστημα Βόλακα, Ν.Δράμας Κυρίαρχα δέντρα Καρυδιά Φτελιά Κερασιά Κορομηλιά Αχλαδιά Γεωργικές καλλιέργειες Λιβαδικά φυτά για βόσκηση

29 Βαρικό Δασογεωργικό σύστημα Βαρικού, Ν.Φλωρίνης

30 Δασογεωργικό σύστημα Βαρικού, Ν.Φλωρίνης Υψόμετρο 739μ. Έκταση 107 εκτ. Μέση έκταση αγροτεμ. 2,6 στρ.

31 Δασογεωργικό σύστημα Βαρικού, Ν.Φλωρίνης Κυρίαρχα δέντρα Λεύκη Καρυδιά Ιτιά Γεωργικές καλλιέργειες Καλαμπόκι Μηδική Σιτάρι Φασόλια Ιτεόβεργες

32 Δασογεωργικό σύστημα Βαρικού, Ν.Φλωρίνης o Μέση διάμετρος δέντρων 30 εκ. o Μέσο ύψος δέντρων 25 μ.

33 Δασογεωργικό σύστημα Άνω Ποροΐων, Ν.Σερρών Άνω Πορόια

34 Δασογεωργικό σύστημα Άνω Ποροΐων, Ν.Σερρών Υψόμετρο 181μ. Έκταση 1033 εκτ. Μέση έκταση αγροτεμ. 4,8 στρ.

35 Δασογεωργικό σύστημα Άνω Ποροΐων, Ν.Σερρών Κυρίαρχα δέντρα Καρυδιά Μελικοκκιά Φτελιά Γαύροι Γεωργικές καλλιέργειες Αμπέλια Σιτηρά

36 Δασογεωργικά συστήματα-πολιτισμικά τοπία Αγροδασοπονία είναι ένα αειφορικό σύστημα διαχείρισης γης, που αυξάνει τη συνολική παραγωγή, συνδυάζει γεωργικές καλλιέργειες, δεντροκαλλιέργειες και δασικά φυτά ή και ζώα, ταυτόχρονα ή και διαδοχικά, και εφαρμόζει πρακτικές διαχείρισης, που είναι συμβατές με τα πολιτισμικά πρότυπα των ντόπιων πληθυσμών. Παραδοσιακό δασογεωργικό τοπίο στο Λασίθι

37 Πράγματι, τα δασογεωργικά συστήματα είναι συστήματα πολλαπλών σκοπών, που ανταποκρίνονται σε μια ευρεία ποικιλία οικολογικών και κοινωνικο-οικονομικών συνθηκών. Όμως η προσοχή εστιάζονταν πάντοτε σ αυτά τα χαρακτηριστικά, ενώ η πολιτισμική και η αισθητική άποψη παραμελήθηκαν. Σημαντικοί όμως παράγοντες, που επηρέασαν τα δασογεωργικά συστήματα ήταν διάφορα γεγονότα, οι ιστορικές ή πολιτικές περιστάσεις, καθώς και η πολιτισμική συμπεριφορά των κατοίκων κάθε περιοχής. Δασογεωργικά συστήματα σε βαθμίδες, Βουλγαρέλι Μάνη, πεζούλες όπου συγκαλλιεργούνταν ελιές με σιτάρι

38 Τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρείται σημαντική υποβάθμιση των αγροδασικών συστημάτων εξαιτίας δημογραφικών, κοινωνικών, φυσικών και οικονομικών αλλαγών. Η εξέλιξη των δασογεωργικών τοπίων είναι ραγδαία και στις περισσότερες των περιπτώσεων μη αναστρέψιμη, ενώ παραδοσιακές τεχνικές έχουν εξαφανιστεί ή τροποποιηθεί σημαντικά. Τα παραδοσιακά δασογεωργικά συστήματα κινδυνεύουν να εγκαταλειφθούν ή να μετατραπούν σε εντατικές μονοκαλλιέργειες.

39 Συμπεράσματα-Προτάσεις Περιοχές με αντιπροσωπευτικά, χαρακτηριστικά, παραδοσιακά δασογεωργικά συστήματα πρέπει να διασωθούν, να απογραφούν, να χαρτογραφηθούν και να αξιολογηθούν πριν την πλήρη εξαφάνισή τους.

40 Συμπεράσματα - Προτάσεις Παράλληλα θα πρέπει να εγκατασταθούν νέα βελτιωμένα συστήματα, που θα είναι οικονομικά, οικολογικά και πολιτισμικά βιώσιμα, μετά από επιμόρφωση των αγροτών, ενώ ταυτόχρονα να δοθεί προτεραιότητα σε ερευνητικά προγράμματα και να εγκατασταθούν πειραματικοί σταθμοί για την έρευνα, εκπαίδευση και επίδειξη των συστημάτων.

41 Ευχαριστώ