ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑ ΑΣ Τµήµα Επιστηµονικού & Αναπτυξιακού Έργου Ηµερίδα «Η Ναυπηγική Βιοµηχανία στην Ελλάδα - Παρούσα κατάσταση Προοπτικές» Ναυτικός Όµιλος Ελλάδος 30 Μαΐου 2005 ΘΕΜΑ: «Ο Τεχνολόγος Ναυπηγός Μηχανικός στη Ναυπηγική Βιοµηχανία» ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ: Γ. Χατζηκωνσταντής, Επ. Καθ. Τµήµατος Ναυπηγικής ΤΕΙ Αθήνας ΠΕΙΡΑΙΑΣ, ΜΑΪΟΣ 2005
Η Εµπορική Ναυτιλία είναι ένας από τους σηµαντικότερους τοµείς της Ελληνικής Οικονοµίας. Η ποντοπόρος Ελληνική Ναυτιλία λειτούργησε και λειτουργεί σε ένα διεθνοποιηµένο και κατά βάση πλήρως ανταγωνιστικό περιβάλλον µε δυναµική σύµπραξη και αλληλεπίδραση διαφόρων παραγόντων (επιχειρήσεις ναυπηγικές και ναυτιλιακές- και εργαζόµενοι, κρατικοί και διακρατικοί φορείς, χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα κ.α.). Η προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος και της ανθρώπινης ζωής στη θάλασσα, καθώς και η ανάγκη για ακόµη πιο αξιόπιστη και ασφαλέστερη λειτουργία των πλοίων, όπως και η σηµαντική τεχνολογική πρόοδος έχουν δηµιουργήσει νέα δεδοµένα στο χώρο της ναυτιλίας. Η Ναυπηγική Βιοµηχανία, ως αναπόσπαστο κοµµάτι της ναυτιλίας, επηρεάζεται και επηρεάζει άµεσα τις εξελίξεις αυτές και έχει σηµαντική θέση στην Εθνική Οικονοµία, δεδοµένου ότι οποιαδήποτε απώλεια ναυπηγήσεων ή και επισκευών στην Ελλάδα έχει δυσάρεστες επιπτώσεις. Η Ναυπηγική Βιοµηχανία στην Ελλάδα περιλαµβάνει µεγάλες ναυπηγικές µονάδες, όπως είναι τα Ναυπηγεία Σκαραµαγκά, τα Ναυπηγεία Ελευσίνας, τα Ναυπηγεία στο Νεώριο της Σύρου, αλλά και µικρότερες µονάδες όπως τα Ναυπηγεία ΛΑΜ Α, καθώς και ένας σεβαστός αριθµός µικρότερων ναυπηγείων που λειτουργούν στη Ναυπηγο Επισκευαστική βάση Περάµατος αλλά και σε άλλα µέρη της Ελλάδος, όπως στη Θεσσαλονίκη, στην Κοιλάδα Αργολίδας, στην Παιανία Αττικής, στην Ιερισσό και αλλού. Οι ανάγκες της Ελληνικής Ναυτιλίας είναι τεράστιες και ο κύκλος εργασιών της Ναυπηγικής Βιοµηχανίας ευρύτατος. Εκτός από τις µεγάλες ναυπηγικές κατασκευές, υπάρχει ανάγκη κάλυψης αναγκών και σε τοπικές συγκοινωνίες, σε άγονες γραµµές, σε τουριστικό επίπεδο, αλλά και κάλυψη αναγκών της εγχώριας αλιείας. Αυτά τα πλοία, µικρού και µεσαίου µεγέθους, Ε/Γ Τ/Ρ, Α/Κ, και άλλα βοηθητικά πλοία, όπως πλοία για την επιτήρηση και προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος (αντιρρυπαντικά πλοία), πλοία Ε/Γ-Ο/Γ αλλά και Φ/Γ ανοικτού τύπου, συµπληρώνουν τον Ελληνόκτητο στόλο που παραδοσιακά καλύπτει τις ανάγκες της Ακτοπλοΐας καθώς επίσης και τις ανάγκες του Εµπορικού στόλου γενικότερα. Γεγονός είναι ότι η Ελλάδα έχει ανάγκη από καλά οργανωµένα ναυπηγεία, σύγχρονα, ανταγωνιστικά και σε επίπεδο τέτοιο που να στηρίζουν γενικότερα την Ελληνική Οικονοµία και όλες τις παράλληλες δραστηριότητες. Ναυπηγεία που να έχουν τη δυνατότητα να κατασκευάζουν, να µετασκευάζουν αλλά και να επισκευάζουν µικρά και µεγάλα πλοία στην Ελληνική Επικράτεια. Οι µικρότερες ναυπηγικές µονάδες µπορούν να καλύψουν - και καλύπτουν άνετα - τις ανάγκες σε ναυπήγηση (µετασκευή και επισκευή) µικρών πλοίων τα οποία κατασκευάζονται (ανάλογα µε τον τύπο και το είδος τους) από χάλυβα, ξυλεία και πλαστικά υλικά. Είναι σηµαντικό στο σηµείο αυτό, να αναφέρω ορισµένα ενδεικτικά στοιχεία σε σχέση µε τα Ναυπηγεία αυτά: 2
1. Τη τελευταία 10 ετία κατασκευάζονται ανά Ναυπηγείο (π.χ. Θεσσαλονίκη, Ιερισσό, Κοιλάδα) κατ έτος: - 4 χαλύβδινα Α/Κ πλοία, ολικού µήκους 22,00 30,00 µέτρων (γρι γρι, µηχανότρατες), - 4 ξύλινα Α/Κ πλοία, ολικού µήκους 8,00 24,00 µέτρων, παράκτιας έως µέσης αλιείας - 2 Ε/Γ Τ/Ρ πλοία, ολικού µήκους 17,00 24,00 µέτρων Γενικά, δηλαδή κατασκευάζονται περίπου 80 % αλιευτικά, παράκτιας και µεσαίας αλιείας, και 20 % περίπου τουριστικά πλοία. 2. Μεγάλη συµµετοχή στις ναυπηγήσεις έχουν και τα πλαστικά σκάφη (π.χ. Παιανία, Βάρη, Κρήτη). Σε κάθε ναυπηγείο από αυτά κατασκευάζονται κατ έτος: - 3 4 αλιευτικά πλοία, ολικού µήκους 8,00 15,00 µέτρων - 3-4 τουριστικά επαγγελµατικά πλοία, λάντζες, ολικού µήκους 12,50 16,00 µέτρων. Ειδικά σε ότι αφορά την πορεία του κλάδου ναυπήγησης σκαφών αναψυχής, πρόσφατη έρευνα της εταιρείας ICAP που κυκλοφόρησε πριν από λίγες ηµέρες δείχνει ότι η ελληνική παραγωγή ανήλθε το 2004 στα 4710 σκάφη, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 14.7% σε σχέση µε το 2003 και είναι διπλάσια έναντι του 2002. Το 2004 εκτιµάται ότι πουλήθηκαν 5740 σκάφη και, επειδή η εγχώρια παραγωγή δεν έφτανε να καλύψει τη ζήτηση, έγιναν εισαγωγές 2165 σκαφών από το εξωτερικό, ενώ ένα µέρος της εγχώριας παραγωγής, περίπου 1135 σκάφη, εξάγεται στο εξωτερικό. Σηµαντικό ρόλο στην βελτίωση της ελληνικής παραγωγής στα σκάφη αυτά, η οποία µπορεί να παρουσιάσει ακόµα µεγαλύτερη αύξηση, έπαιξαν το σχέδιο για την συγκρότηση εθνικού συστήµατος λιµένων αναψυχής, που προβλέπει ότι θα δηµιουργηθούν µαρίνες, σκάλες και αγκυροβόλια ικανά για να φιλοξενήσουν 15000 σκάφη, καθώς και η κατάργηση του τεκµηρίου. Σηµαντικότατος παράγων στη λειτουργία των Ναυπηγικών µονάδων, είναι ασφαλώς οι εργαζόµενοι, και ιδιαίτερα οι ναυπηγοί (µηχανικοί και τεχνολόγοι µηχανικοί), σε όποιο επίπεδο της παραγωγικής διαδικασίας και αν απασχολούνται. Η υψηλή επιστηµονική - τεχνολογική κατάρτιση του εργαζόµενου δυναµικού, η συνεχής επιµόρφωση των εργαζοµένων, η εξειδίκευση και οι νέες τεχνολογίες, διαµορφώνουν σηµαντικά ποιοτικά δεδοµένα παραγωγικότητας. Η Εθνική στρατηγική ανάπτυξης της Ναυπηγικής Βιοµηχανίας, ο µακροχρόνιος σχεδιασµός, ο εκσυγχρονισµός υλικοτεχνικής υποδοµής, η ποιότητα, η ασφάλεια, είναι µέτρα που πρέπει να λαµβάνει η Πολιτεία, και συνεχώς να τα προσαρµόζει στις ανάγκες των καιρών µε στόχο πάντοτε την αύξηση της παραγωγικότητας, της ανταγωνιστικότητας, της εναλλακτικής δραστηριότητας. Παράλληλα, πρέπει να διατίθενται κονδύλια για ανάπτυξη και εφαρµοσµένη έρευνα, είτε χρησιµοποιώντας πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είτε από Κρατικές επιχορηγήσεις. 3
Οι εταιρείες γενικότερα, άρα και τα Ναυπηγεία που µας ενδιαφέρουν στην παρούσα συζήτηση, όταν έρχονται σε επαφή µε προγράµµατα εκπαίδευσης του προσωπικού τους και όταν συµµετέχουν στην έρευνα και την ανάπτυξη, αλληλεπιδρούν µε Ιδρύµατα της Τριτοβάθµιας Εκπαίδευσης. Η σύµπτωση των ενδιαφερόντων µπορεί να βοηθήσει στη δηµιουργία ενός νέου κλίµατος συνεργασίας (µεταξύ των Εκπαιδευτικών Ιδρυµάτων και Επιχειρήσεων), µε σκοπό την καλύτερη και αποδοτικότερη υποστήριξη της έρευνας και την ανάπτυξη και τη δηµιουργία µακροχρόνιων και σταθερών συνδέσµων και διαδικασιών για τη µεταφορά νέων τεχνολογιών και επιστηµονικής πληροφόρησης. Σηµαντικός παράγων σε αυτή τη διαδικασία είναι η συνεχής βελτίωση των προγραµµάτων σπουδών, ο εκσυγχρονισµός της υποδοµής και η ανανέωση του προσωπικού των Εκπαιδευτικών Ιδρυµάτων, προς όφελος του κοινού στόχου, που είναι η περαιτέρω ανάπτυξη των Ναυπηγικών µονάδων και η καλύτερη επαγγελµατική αποκατάσταση των αποφοίτων ναυπηγών. Σηµειώνεται ότι, οι απόφοιτοι του Τµήµατος Ναυπηγικής, (Τεχνολόγοι Ναυπηγοί Μηχανικοί) στελεχώνουν πολλά Τεχνικά Ναυπηγικά Γραφεία, µερικοί έχουν δικά τους γραφεία µελετών, κατέχουν θέσεις σε Νηογνώµονες, στο Λιµενικό Σώµα (Κ.Ε.Ε.Π.) καθώς επίσης στα µεγάλα Ναυπηγεία αλλά και στις µικρότερες Ναυπηγικές µονάδες. Αξίζει εδώ να αναφερθεί ότι το Τµήµα Ναυπηγικής του Τ.Ε.Ι. Αθήνας : 1. έχει πρόσφατα επιχορηγηθεί στα πλαίσια του ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ µε 180.000 για την αναβάθµιση του προγράµµατος σπουδών και την απόκτηση / ανανέωση σύγχρονου εξοπλισµού (Η/Υ, ναυπηγικό-σχεδιαστικό εξειδικευµένο λογισµικό, καθώς και προµήθεια επιστηµονικών οργάνων). 2. έχει προχωρήσει στην ανανέωση του ΕΠ (µε αυξηµένα προσόντα σύµφωνα µε τις απαιτήσεις του Νοµικού πλαισίου, Ν. 2413/1996, Ν.2916/2001) και έτσι, σήµερα, διαθέτει κατάλληλο επιστηµονικό εκπαιδευτικό προσωπικό, µε σηµαντική επαγγελµατική εµπειρία στον τοµέα της εφαρµογής της Ναυπηγικής Επιστήµης και Τεχνολογίας (που είναι απαραίτητο και ουσιαστικό προσόν για τον διορισµό στα Τ.Ε.Ι., πέραν των αυξηµένων επιστηµονικών προσόντων), καθώς και ένα σύγχρονο πρόγραµµα σπουδών που περιλαµβάνει µαθήµατα εξειδικευµένα στον τοµέα της Ναυπηγικής, όπως Μελέτη και Εξοπλισµός πλοίου, Επισκευές-Μετασκευές-Επιθεωρήσεις πλοίων, Τεχνολογία µικρών σκαφών, Πλωτές κατασκευές, Εφαρµογές Η/Υ στην Ναυπηγική κ.α. 3. έχει συµµετοχή σε ερευνητικά προγράµµατα, και σε συνεργασία µε το Ναυπηγείο του Νικήτα Ψυχάλη στο Πέραµα και το Τµήµα Φ.Χ.Τ.Υ του Τ.Ε.Ι. Πειραιά, µε χρηµατοδότηση από το ευρωπαϊκό πρόγραµµα LIFE, συµµετείχε στην κατασκευή ενός πρωτότυπου πλοίου αντιρρυπαντικής τεχνολογίας µε εφαρµογή µαγνητικών πετρελαιο - προσροφητικών υλικών. 4
Σε συνέχεια δε αυτού του προγράµµατος, το 2004 το Τµήµα Ναυπηγικής έλαβε χρηµατοδότηση 56.000 στα πλαίσια του προγράµµατος ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ- ΑΡΧΙΜΗ ΗΣ, και σε συνεργασία µε το Ε.Μ.Π, αναπτύσσει ερευνητική δραστηριότητα µε θέµα : την βελτιστοποίηση της ναυπηγικής τεχνολογίας για την καταπολέµηση της ρύπανσης και την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος. 4. Πρόσφατα δε, το Τµήµα Ναυπηγικής του Τ.Ε.Ι. Αθήνας έχει λάβει πρόσθετη χρηµατοδότηση 51000, στα πλαίσια του προγράµµατος ΑΡΧΙΜΗ ΗΣ ΙΙ του ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ, για την εκπόνηση ερευνητικού έργου σε συνεργασία µε τον Τοµέα Ναυτικής Μηχανολογίας της Σχολής Ν- Μ-Μ του ΕΜ.Π. µε θέµα διερεύνηση ελέγχου ναυτικών κινητήρων Diesel. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η Ναυπηγική Βιοµηχανία στην Ελλάδα, πέρα από όλα τα µέτρα που η Πολιτεία µπορεί να λάβει για την προώθησή της, και την βελτιστοποίηση της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητάς της, έχει ανάγκη από τη περαιτέρω συνεργασία και τη σύνδεσή της µε την Τεχνολογική Εκπαίδευση, η οποία είναι σε θέση να συνεισφέρει στην κατεύθυνση της συνεχούς επιµόρφωσης των τεχνικών στελεχών, αλλά και στη µεταφορά νέας επιστηµονικής γνώσης και σύγχρονης τεχνολογίας. Θεωρούµε ότι η διαρκής αναβάθµιση του ΠΠΣ του Τµήµατος, σε συνδυασµό µε την ανανέωση και αξιολόγηση του ΕΠ και της παρεχόµενης εκπαίδευσης, καθώς και την από κοινού συµµετοχή σε προγράµµατα ερευνητικής δραστηριότητας σε συνεργασία µε τις Ναυπηγικές µονάδες σε θέµατα που απασχολούν την κατασκευή, τη µετασκευή, την προστασία περιβάλλοντος αλλά και τη συνεχή επιµόρφωση του στελεχιακού δυναµικού των Ναυπηγείων, µπορεί να συµβάλλει ουσιαστικά στην αναβάθµιση της Ελληνικής Ναυπηγικής Βιοµηχανίας. Ευχαριστώ για την προσοχή σας 5