Σχεδιάζω δραστηριότητες και ασκήσεις αυτοαξιολόγησης στο εκπαιδευτικό υλικό για αποτελεσματική μάθηση Μαρία Ι. Κουτσούμπα Αναπλ. Καθηγήτρια ΣΕΦΑΑ ΕΚΠΑ / ΣΕΠ ΕΑΠ
Δραστηριότητες και ασκήσεις αυτό-αξιολόγησης Αποτελούν απαραίτητο και σημαντικό κομμάτι του εξ αποστάσεως εκπαιδευτικού υλικού καθώς δίνουν τη δυνατότητα στους διδασκόμενους να μάθουν «κάνοντας»!
Συνιστούν Συνδέονται μηχανισμούς κατανόησης, αξιολόγησης, ανατροφοδότησης και εφαρμογής των παρεχόμενων γνώσεων με τα προσδοκώμενα αποτελέσματα (στόχους) ενισχύοντας την ενεργητική μάθηση και αλληλεπίδραση των μαθητευομένων με το εκπαιδευτικό υλικό, οδηγώντας τους στην αυτόνομη κριτική σκέψη Συνοδεύονται στο τέλος κεφαλαίου από ορθές ή ενδεικτικές απαντήσεις, ώστε να επιτυγχάνεται η (αυτο)αξιολόγηση της μελέτης της προόδου και παράλληλα η παρώθηση του σπουδαστή να βελτιώσει την απόδοσή του
Κατηγοριοποίηση δραστηριοτήτων και ασκήσεων αυτόαξιολόγησης Ως προς τις δεξιότητες: Παρατηρητικότητας Ταξινόμησης Σύγκρισης κ.ά. Ως προς το βαθμό δυσκολίας: Εύκολες Μέτριας ευκολίας Δύσκολες Πολύ δύσκολες Ως προς το είδος έκφρασης/λόγου που απαιτούν: Γραπτή έκφραση Προφορική έκφραση Καλλιτεχνική έκφραση Ως προς τους τύπους: Συλλογής δεδομένων Παρουσιάσεις Παιχνίδια ρόλων Σταυρόλεξα Πολλαπλής επιλογής Παζλ Συμπλήρωσης κειμένων Συγγραφής κειμένων κ.ά. Ως προς τον τρόπο εκπόνησης: Αποκλειστικά στον υπολογιστή Αποκλειστικά σε έντυπη μορφή Σε έντυπο με την υποστήριξη υπολογιστή Προφορικά Ως προς τους στόχους του συγκεκριμένου γνωστικού αντικειμένου: (π.χ. καλλιτεχνική εκπαίδευση) Διεπιστημονική εξέταση διαφόρων θεμάτων Ανάδειξη της πολυπλοκότητας των ζητημάτων κ.ά.
Ποια είναι η διαφορά τους?
Δραστηριότητες Μπορεί να μην επιδέχονται απαντήσεις ή να επιδέχονται ενδεικτικές απαντήσεις ή να επιδέχονται μια και μόνη σωστή απάντηση. Στοχεύουν στην ενεργοποίηση και εμπλοκή του μαθητευόμενου με το μαθησιακό υλικό και ενδεχομένως και στην αποτίμηση του βαθμού επίτευξης των στόχων που έχουν τεθεί. Διατρέχουν όλο το σώμα του εκπαιδευτικού υλικού από την αρχή μέχρι το τέλος. κ.ά. Ασκήσεις αυτό-αξιολόγησης Είναι κλειστού τύπου. Επιδέχονται μια και μόνη σωστή απάντηση. Δίνουν τη δυνατότητα πρόβλεψης των ενδεχόμενων λαθών. Στοχεύουν στην αποτίμηση του βαθμού επίτευξης των στόχων που έχουν τεθεί. Παρατίθενται στο τέλος μιας ενότητας, ενός κεφαλαίου κ.λπ. κ.ά.
Ταξινόμηση τύπων δραστηριοτήτων κατά Fay Τύπος Στάδιο μελέτης Θέση στο ΕΥ Σκοπός Διέγερσης Πριν ξεκινήσει η μελέτη Πριν το κείμενο Ανάκληση προϋπάρχουσας γνώσης Μελέτης Κατά τη διάρκεια της μελέτης Μέσα στη ροή του κειμένου Κατανόηση της γνώσης Εφαρμογής Κατά τη διάρκεια της μελέτης Μέσα στη ροή του κειμένου Εφαρμογή (Μελέτες περίπτωσης, παραδείγματα κ.ά.) Αξιολόγησης Στο τέλος της μελέτης Στο τέλος του κειμένου Αποτίμηση βαθμού κατανόησης
Μορφές δραστηριοτήτων τύπου «Αξιολόγησης» Πολλαπλής επιλογής Αντιστοίχισης Σωστού Λάθους Συμπλήρωσης κενών Puzzle like (λέξεις σε λάθος σειρά) Ερωτήσεις κλειστών απαντήσεων κ.ά.
Δραστηριότητες και ασκήσεις αυτοαξιολόγησης? που, πως, τι και γιατί?
Τι προσέχουμε όταν συντάσσουμε δραστηριότητες Εξηγούμε στον εκπαιδευόμενο τι ακριβώς θα κάνει. Εξηγούμε στον εκπαιδευόμενο ποια είναι η σκοπιμότητα της δραστηριότητας γιατί. Εξηγούμε στον εκπαιδευόμενο πως θα το κάνει. Ενημερώνουμε τον εκπαιδευόμενο για το που θα βρει την απάντηση, εάν και εφόσον αυτή υπάρχει.
Τι προσέχουμε όταν συντάσσουμε δραστηριότητες Ενημερώνουμε τον εκπαιδευόμενο για την έκταση της απάντησης στις ερωτήσεις ανοικτών απαντήσεων. Ενημερώνουμε τον εκπαιδευόμενο για το πόσο χρόνο που θα χρειαστεί στην εκπόνηση της δραστηριότητας. Χρησιμοποιούμε φιλικό ύφος (συνήθως δεύτερο πληθυντικό). Συνδέουμε τις δραστηριότητες με νέες πηγές μάθησης.
Τι προσέχουμε όταν συντάσσουμε απαντήσεις δραστηριοτήτων Παραθέτουμε τις ορθές ή ενδεικτικές απαντήσεις (ότι είναι κατάλληλο ανά περίπτωση) Παραθέτουμε τα πιο συχνά λάθη που μπορεί κάποιος να κάνει. Εξηγούμε τους λόγους που το παραπάνω μπορεί να συμβεί.
Τι προσέχουμε όταν συντάσσουμε απαντήσεις δραστηριοτήτων Επιβραβεύουμε τις σωστές απαντήσεις. Ενθαρρύνουμε τον εκπαιδευόμενο που απάντησε λανθασμένα και τον κατευθύνουμε να μελετήσει συγκεκριμένα σημεία του κειμένου. Συνδέουμε τις απαντήσεις των δραστηριοτήτων με νέες πηγές μάθησης.
Θυμηθείτε (Λιοναράκης, 2005): Στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση οι φοιτητές έχουν ανάγκη να γνωρίζουν: Αν το έκαναν σωστά Τι πρέπει να κάνουν; Γιατί πρέπει να το κάνουν; Πώς πρέπει να το κάνουν; Πότε πρέπει να το κάνουν;
Δραστηριότητα Μαθαίνω «κάνοντας»!
Γνωστικές δεξιότητες Δημιουργικότητα Κρίση Σύγκριση Αντιπαράθεση Περιγραφή Ερμηνεία Ανάλυση Επιχειρηματολογία Αξιολόγηση Έλεγχος Αμφισβήτηση Παρατήρηση Προφορική έκφραση και παρουσίαση Επίλυση προβλημάτων (Λιοναράκης, 2005:34-37)
Ορισμός εξ αποστάσεως εκπαίδευσης Οι σελίδες 20-26 του τόμου της ΘΕ ΕΚΠ65 με τίτλο «Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση. Παιδαγωγικές και τεχνολογικές εφαρμογές», αφορούν στον «ορισμό» της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης (Λιοναράκης, 2005:20-26).
Δραστηριότητα o Χωριστείτε σε ομάδες 4-5 ατόμων. o Μελετήστε το κείμενο που σας δίνεται (σελίδες 20-26). o Επιλέξτε δύο γνωστικές δεξιότητες. o Διαμορφώστε μία τουλάχιστον δραστηριότητα επί του κειμένου των σελ. 20-26 για κάθε μία από αυτές τις γνωστικές δεξιότητες που έχετε επιλέξει. Παρουσίαση στην ολομέλεια.
Ενδεικτική βιβλιογραφία Anderson, L.W. & Krathwohl, D.R. (eds.) (2001). A taxonomy for learning, teaching, and assessing: A revision of Bloom's taxonomy of educational objectives (Complete edition). NewYork:Longman. Bloom, S.B. & Krathwohl R.D. (2000). Ταξινομία διδαχτικών στόχων: Γνωστικός τομέας (τόμος Α ). Μτφρ. Α. Λαμπράκη-Παγανού. Θεσσαλονίκη: Κώδικας. Γκιόσος, Ι. & Κουτσούμπα, Μ. (2005). Θεωρητικές προσεγγίσεις στο σχεδιασμό και την ανάπτυξη εκπαιδευτικού υλικού στην ΑεξΑΕ. Στο Α. Λιοναράκης (επιστημονική επιμέλεια), Ανοικτή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση: παιδαγωγικές και τεχνολογικές εφαρμογές (σελ. 39-52). Πάτρα: ΕΑΠ. Γκιόσος, Ι., Κουτσούμπα, Μ. & Μαυροειδής, Η. (2009). Βασικές αρχές σχεδιασμού εκπαιδευτικού υλικού στην εκπαίδευση από απόσταση: γενική θεώρηση. Στο M.G. Argyriou & P.G. Kampylis (eds.), Teaching Material and its Contribution to Educational Practice: From Theory to Application in Music Education, Proceedings of the 3rd International Conference (σελ. 187-192). Αθήνα: Greek Association of Primary Music Education Teachers. Cd-rom, ISSN: 1791-9185. Heer,R.(2012).A model of learning objectives based on a taxonomy for learning, teaching, and assessing: A revision of Bloom's taxonomy of educational objectives. USA: Center for Excellence in Learning and Teaching, Iowa State University. Κουτσούμπα, Μ. (2014). 'Χορεύοντας τις γνωστικές δεξιότητες': Ανάπτυξη γνωστικών δεξιοτήτων μέσα από τη διδασκαλία του χορού. Στο Α. Λιοναράκης (επιμ.), Καινοτόμες διδακτικές τεχνικές-γραπτός επιστημονικός λόγος (σελ. 105-119). Αθήνα: Ελληνικό Δίκτυο Ανοικτής & εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης. Κουτσούμπα, Μ. & Γκιόσος, Γ. (2003). Μια θεωρητική προσέγγιση για το σχεδιασμό διδακτικού υλικού στην ανοικτή και εξ αποστάσεως πολυμορφική εκπαίδευση. Στο Α. Λιοναράκης (επιμ.), 2ο Πανελλήνιο Συνέδριο για την Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση, Πρακτικά εισηγήσεων (σελ. 654-661). Αθήνα: Προπομπός. Λιναράκης, Α. (2005). Ανοικτή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση και διαδικασίες μάθησης. Στο Α. Λιοναράκης (επιστημονική επιμέλεια), Ανοικτή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση: παιδαγωγικές και τεχνολογικές εφαρμογές (σελ. 13-38). Πάτρα: ΕΑΠ. Nikolaou, A. & Koutsouba, M. (2012). Incorporating 4MAT Model in distance instructional material. An innovative designing. European Journal of Open, Distance & E-learning-EURODL, I, 1-10. Διαθέσιμο στο http://www.eurodl.org/?article=497. Μανούσου, Ε. (2008). Προδιαγραφές παιδαγωγικού πλαισίου για την εφαρμογή πολυμορφικής συμπληρωματικής εξ αποστάσεως εκπαίδευσης σε μαθητές πρωτοβάθμιας, ολιγοθέσιων και απομακρυσμένων σχολείων της Ελλάδας. Διδικτορική διατριβή. Πάτρα: ΕΑΠ. Ματραλής, Χ. (1998, 1999). Ασκήσεις αυτοαξιολόγησης. Στο: Α. Κόκκος, Α. Λιοναράκης, Χ. Ματραλής, &Χ. Παναγιωτακόπουλος, Ανοικτή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Το εκπαιδευτικό υλικό και οι νέες τεχνολογίες (τόμος Γ, σελ. 71-104). Πάτρα: ΕΑΠ. Ματραλής, Χ. (1998, 1999). Το έντυπο υλικό στην εκπαίδευση από απόσταση. Στο Α. Κόκκος, Α. Λιοναράκης, Χ. Ματραλής, & Χ. Παναγιωτακόπουλος, Ανοικτή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Το εκπαιδευτικό υλικό και οι νέες τεχνολογίες (τόμος Γ, σελ. 21-49). Πάτρα: ΕΑΠ. Race, P. (1999). Το εγχειρίδιο της Ανοιχτής Εκπαίδευσης. Αθήνα: Μεταίχμιο.
Σας ευχαριστώ!